Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2010-02

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2010-02-01[edytuj | edytuj kod]

Rega – rzeka w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, płynąca przez Pojezierze Zachodniopomorskie i Pobrzeże Szczecińskie, o długości wg różnych publikacji od 167,8 km do 199 km. Jest czwartą pod względem długości (po Wiśle, Odrze i Pasłęce) rzeką w Polsce, która uchodzi do zlewni Morza Bałtyckiego. Średnioroczny przepływ w 1997 roku w przekroju ujścia Regi wynosił 21,80 m³/s. Wody rzeki zostały ocenione w latach 2006–2007 na III i IV klasy czystości. Ze względu na walory krajobrazowo-przyrodnicze, na Redze organizowane są spływy kajakowe.

2010-02-02[edytuj | edytuj kod]

Lista najdłużej urzędujących przywódców państwowych: Przywódcą najdłużej sprawującym urząd jest obecnie król Tajlandii Bhumibol Adulyadej, który zasiada na tronie nieprzerwanie od 1946. W Europie najdłużej funkcję szefa państwa pełni królowa brytyjska Elżbieta II (od 1952). W Afryce najdłużej rządzi przywódca Libii Muammar al-Kaddafi (od 1969). W Ameryce Północnej najdłużej pełni urząd gubernator generalny Belize Colville Young (od 1993). Najdłużej panującym monarchą w historii był prawdopodobnie władca starożytnego Egiptu Pepi II, który według części badaczy rządził przez 94 lata.

2010-02-03[edytuj | edytuj kod]

Sobór metropolitalny Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny – cerkiew prawosławna przy Al. Solidarności w Warszawie, wzniesiona w II poł. XIX wieku, na potrzeby rosnącej społeczności rosyjskiej osiedlającej się w rejonie dzisiejszej Pragi Północ, a także w celu utrwalenia obecności architektury rosyjskiej w zabudowie Warszawy poprzez wzniesienie kolejnego obiektu w stylu bizantyjskim w ważnym punkcie miasta. Po akcji rewindykacji cerkwi prawosławnych w II RP stała się jedną z dwóch wolno stojących prawosławnych świątyń w Warszawie, które nie zostały zniszczone lub zaadaptowane na inne cele. Status soboru metropolitalnego posiada od 1921. Jest główną cerkwią Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

2010-02-04[edytuj | edytuj kod]

Gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie – od 1999 siedziba niemieckiego parlamentu – Bundestagu. Od 1994 miejsce obrad Zgromadzenia Narodowego, które odbywa się co pięć lat, by wybrać prezydenta Niemiec. Gmach znajduje się w dzielnicy Berlin-Mitte. Neorenesansowy budynek został wzniesiony w latach 1884–1894 według projektu Paula Wallota. Do 1918 obradował tu parlament II Rzeszy Niemieckiej. W latach 1919–1933 odbywały się tu posiedzenia parlamentu Republiki Weimarskiej. Gmach został poważnie uszkodzony wskutek pożaru w 1933 oraz w wyniku działań wojennych. Odbudowany w zmodernizowanej formie w latach 60. XX w. przez Paula Baumgartena, przebudowany po zjednoczeniu Niemiec w latach 1991–1999 według projektu Normana Fostera.

2010-02-05[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu Trident (inaczej Ohio) – amerykańskie atomowe okręty podwodne skonstruowane do przenoszenia 24 pocisków balistycznych SLBM typu Trident II D-5 z głowicami termojądrowymi. Osiemnaście wybudowanych okrętów Trident zastąpiło w amerykańskim systemie strategicznego odstraszania nuklearnego czterdzieści jeden okrętów systemu rakietowego Polaris-Poseidon. Po roku 2003 cztery okręty tego typu wycofano ze służby strategicznej, po czym przystosowano je do przenoszenia 154 pocisków manewrujących Tomahawk SLCM z konwencjonalnymi głowicami bojowymi, a także do wsparcia operacji sił specjalnych.

2010-02-06[edytuj | edytuj kod]

Gramoty na brzozowej korze (ros. Берестяные грамоты, białorus. Берасцяныя граматы, ukr. Берестяні грамоти) – teksty spisane na korze brzozy, zabytki piśmiennictwa Rusi i jej spadkobierców od XI do XV stulecia. Są najstarszymi zachowanymi źródłami pisanymi do badań zarówno dziejów Rusi, jak i historii średniowiecznego społeczeństwa oraz życia codziennego, a także historii języka ruskiego, a później również języka rosyjskiego.

2010-02-07[edytuj | edytuj kod]

Józef Beck (ur. 4 października 1894 w Warszawie, zm. 5 czerwca 1944 w Stăneşti) – polski polityk, dyplomata, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego. Rozpoczął karierę jako adiutant Józefa Piłsudskiego. W 1926 w czasie zamachu majowego opowiedział się po stronie Józefa Piłsudskiego. W latach 1926-1930 szef gabinetu ministra spraw wojskowych, od 25 sierpnia do 4 grudnia 1930 – wicepremier w rządzie Józefa Piłsudskiego. Od 2 listopada 1932 minister spraw zagranicznych, samodzielnie kierował polską polityką zagraniczną aż do wybuchu II wojny światowej. Po agresji sowieckiej na Polskę, w nocy z 17 na 18 września 1939 ewakuował się wraz z rządem do Rumunii, gdzie został internowany.

2010-02-08[edytuj | edytuj kod]

Konflikt o spław rzeką Regą – jeden z zatargów handlowych na Pomorzu pomiędzy Gryficami a klasztorem białobockim i Trzebiatowem, trwający w latach 1317–1686. Wydane przywileje dla miast, w tym prawo składu dla Trzebiatowa oraz pośredni udział w związku hanzeatyckim, spowodowały ponad 350-letni zatarg o wolny spław rzeką Regą. Przedmiotem konfliktu były m.in. dochody Gryfic z połowu, handlu rzecznego i morskiego. W XIV w. Gryfice wiodły spór z klasztorem norbertanów, a od XV w. zbrojny konflikt z Trzebiatowem. Mimo pozytywnego rozstrzygnięcia sporu na rzecz Gryfic, Trzebiatów prowadził zabiegi utrudniające wolny spław Regą. Spór zakończył się w I poł. XVIII w., kiedy to koryto rzeki uległo zamuleniu, obniżył się poziom wód, a sama Rega stała się nieżeglowna.

2010-02-09[edytuj | edytuj kod]

Rzut oszczepem mężczyzn – jedna z konkurencji rozegranych podczas XII Mistrzostw Świata w Lekkoatletyce na stadionie olimpijskim w Berlinie. Tytułu mistrzowskiego bronił reprezentant Finlandii Tero Pitkämäki, zajął w Berlinie jednak ostatecznie piąte miejsce, a mistrzem świata został norweski miotacz Andreas Thorkildsen. W Mistrzostwach brało udział dwóch polskich oszczepników Igor Janik oraz Adrian Markowski. Obaj polscy miotacze zakończyli swój udział w zawodach w eliminacjach, zajmując odpowiednio 31. i 33. miejsce.

2010-02-10[edytuj | edytuj kod]

Weniamin, imię świeckie Wasilij Pawłowicz Kazanski (ur. 17 kwietnia 1873 w Nimenskim, zm. 13 sierpnia 1922 w Piotrogrodzie) – prawosławny biskup gdowski, następnie metropolita petersburski i gdowski Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jeden z głównych zwolenników społecznej działalności Cerkwi i szczególnej troski o głoszenie etyki chrześcijańskiej wśród robotników. W 1922 postawiony przed sądem rewolucyjnym, skazany na śmierć i stracony pod zarzutem organizowania działalności kontrrewolucyjnej w Piotrogrodzie. W 1992 kanonizowany przez Rosyjski Kościół Prawosławny. Należy do Soboru Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich oraz Soboru Męczenników Petersburskich.

2010-02-11[edytuj | edytuj kod]

Gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie – od 1999 siedziba niemieckiego parlamentu – Bundestagu. Od 1994 miejsce obrad Zgromadzenia Narodowego, które odbywa się co pięć lat, by wybrać prezydenta Niemiec. Gmach znajduje się w dzielnicy Berlin-Mitte. Neorenesansowy budynek został wzniesiony w latach 1884–1894 według projektu Paula Wallota. Do 1918 obradował tu parlament II Rzeszy Niemieckiej. W latach 1919–1933 odbywały się tu posiedzenia parlamentu Republiki Weimarskiej. Gmach został poważnie uszkodzony wskutek pożaru w 1933 oraz w wyniku działań wojennych. Odbudowany w zmodernizowanej formie w latach 60. XX w. przez Paula Baumgartena, przebudowany po zjednoczeniu Niemiec w latach 1991–1999 według projektu Normana Fostera.

2010-02-12[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu Ohio (inaczej okręty podwodne Trident) – amerykańskie atomowe okręty podwodne skonstruowane do przenoszenia 24 pocisków balistycznych SLBM typu Trident II D-5 z głowicami termojądrowymi. Osiemnaście wybudowanych okrętów Trident zastąpiło w amerykańskim systemie strategicznego odstraszania nuklearnego czterdzieści jeden okrętów systemu rakietowego Polaris-Poseidon. Po roku 2003 cztery okręty tego typu wycofano ze służby strategicznej, po czym przystosowano je do przenoszenia 154 pocisków manewrujących Tomahawk SLCM z konwencjonalnymi głowicami bojowymi, a także do wsparcia operacji sił specjalnych.

2010-02-13[edytuj | edytuj kod]

Gramoty na brzozowej korze (ros. Берестяные грамоты, białorus. Берасцяныя граматы, ukr. Берестяні грамоти) – teksty spisane na korze brzozy, zabytki piśmiennictwa Rusi i jej spadkobierców od XI do XV stulecia. Są najstarszymi zachowanymi źródłami pisanymi do badań zarówno dziejów Rusi, jak i historii średniowiecznego społeczeństwa oraz życia codziennego, a także historii języka ruskiego, a później również języka rosyjskiego.

2010-02-14[edytuj | edytuj kod]

Józef Beck (ur. 4 października 1894 w Warszawie, zm. 5 czerwca 1944 w Stăneşti) – polski polityk, dyplomata, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego. Rozpoczął karierę jako adiutant Józefa Piłsudskiego. W 1926 w czasie zamachu majowego opowiedział się po stronie Józefa Piłsudskiego. W latach 1926-1930 szef gabinetu ministra spraw wojskowych, od 25 sierpnia do 4 grudnia 1930 – wicepremier w rządzie Józefa Piłsudskiego. Od 2 listopada 1932 minister spraw zagranicznych, samodzielnie kierował polską polityką zagraniczną aż do wybuchu II wojny światowej. Po agresji sowieckiej na Polskę, w nocy z 17 na 18 września 1939 ewakuował się wraz z rządem do Rumunii, gdzie został internowany.

2010-02-15[edytuj | edytuj kod]

Konflikt o spław rzeką Regą – jeden z zatargów handlowych na Pomorzu pomiędzy Gryficami a klasztorem białobockim i Trzebiatowem, trwający w latach 1317–1686. Wydane przywileje dla miast, w tym prawo składu dla Trzebiatowa oraz pośredni udział w związku hanzeatyckim, spowodowały ponad 350-letni zatarg o wolny spław rzeką Regą. Przedmiotem konfliktu były m.in. dochody Gryfic z połowu, handlu rzecznego i morskiego. W XIV w. Gryfice wiodły spór z klasztorem norbertanów, a od XV w. zbrojny konflikt z Trzebiatowem. Mimo pozytywnego rozstrzygnięcia sporu na rzecz Gryfic, Trzebiatów prowadził zabiegi utrudniające wolny spław Regą. Spór zakończył się w I poł. XVIII w., kiedy to koryto rzeki uległo zamuleniu, obniżył się poziom wód, a sama Rega stała się nieżeglowna.

2010-02-16[edytuj | edytuj kod]

Dawne osiedla w Polsce - miejscowości, nie mające statusu wsi oraz wydzielone jednostki miejskie, którym w PRL nadawano w latach 1954-72 oficjalny status "osiedla". Twory te, jako oficjalne jednostki terytorialne zniesiono w 1972, przy czym część z nich została włączona do struktury miast jako dzielnice, części nadano status wsi, a część została całkowicie wykreślona ze spisów miejscowości. Najwięcej tego rodzaju osiedli powstało na terenie Górnego Śląska.

2010-02-17[edytuj | edytuj kod]

Weniamin, imię świeckie Wasilij Pawłowicz Kazanski (ur. 17 kwietnia 1873 w Nimenskim, zm. 13 sierpnia 1922 w Piotrogrodzie) – prawosławny biskup gdowski, następnie metropolita petersburski i gdowski Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jeden z głównych zwolenników społecznej działalności Cerkwi i szczególnej troski o głoszenie etyki chrześcijańskiej wśród robotników. W 1922 postawiony przed sądem rewolucyjnym, skazany na śmierć i stracony pod zarzutem organizowania działalności kontrrewolucyjnej w Piotrogrodzie. W 1992 kanonizowany przez Rosyjski Kościół Prawosławny. Należy do Soboru Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich oraz Soboru Męczenników Petersburskich.

2010-02-18[edytuj | edytuj kod]

Gmach parlamentu Rzeszy w Berlinie – od 1999 siedziba niemieckiego parlamentu – Bundestagu. Od 1994 miejsce obrad Zgromadzenia Narodowego, które odbywa się co pięć lat, by wybrać prezydenta Niemiec. Gmach znajduje się w dzielnicy Berlin-Mitte. Neorenesansowy budynek został wzniesiony w latach 1884–1894 według projektu Paula Wallota. Do 1918 obradował tu parlament II Rzeszy Niemieckiej. W latach 1919–1933 odbywały się tu posiedzenia parlamentu Republiki Weimarskiej. Gmach został poważnie uszkodzony wskutek pożaru w 1933 oraz w wyniku działań wojennych. Odbudowany w zmodernizowanej formie w latach 60. XX w. przez Paula Baumgartena, przebudowany po zjednoczeniu Niemiec w latach 1991–1999 według projektu Normana Fostera.

2010-02-19[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu Ohio (inaczej okręty podwodne Trident) – amerykańskie atomowe okręty podwodne skonstruowane do przenoszenia 24 pocisków balistycznych SLBM typu Trident II D-5 z głowicami termojądrowymi. Osiemnaście wybudowanych okrętów Trident zastąpiło w amerykańskim systemie strategicznego odstraszania nuklearnego czterdzieści jeden okrętów systemu rakietowego Polaris-Poseidon. Po roku 2003 cztery okręty tego typu wycofano ze służby strategicznej, po czym przystosowano je do przenoszenia 154 pocisków manewrujących Tomahawk SLCM z konwencjonalnymi głowicami bojowymi, a także do wsparcia operacji sił specjalnych.

2010-02-20[edytuj | edytuj kod]

Nałęcz (Choczennica, Łęczuch, Nalancz, Nalencz, Nałęczyta, Nałonie, Pomłość, Toczennica) — polski herb szlachecki, związany z zawołaniami Nałęcz i Nałęcz Jezioro. Jeden z najstarszych herbów polskich – zachował się na pieczęci z 1293, zaś legendy herbowe umieszczają jego początek w czasach pierwszych Piastów. Występował głównie w gnieździe rodu Nałęczy – Wielkopolsce. Spośród ponad 900 rodów używających Nałęcza, największe znaczenie uzyskali Małachowscy, Ostrorogowie, Raczyńscy i Czarnkowscy.

2010-02-21[edytuj | edytuj kod]

Józef Beck (ur. 4 października 1894 w Warszawie, zm. 5 czerwca 1944 w Stăneşti) – polski polityk, dyplomata, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego, pułkownik dyplomowany Wojska Polskiego. Rozpoczął karierę jako adiutant Józefa Piłsudskiego. W 1926 w czasie zamachu majowego opowiedział się po stronie Józefa Piłsudskiego. W latach 1926-1930 szef gabinetu ministra spraw wojskowych, od 25 sierpnia do 4 grudnia 1930 – wicepremier w rządzie Józefa Piłsudskiego. Od 2 listopada 1932 minister spraw zagranicznych, samodzielnie kierował polską polityką zagraniczną aż do wybuchu II wojny światowej. Po agresji sowieckiej na Polskę, w nocy z 17 na 18 września 1939 ewakuował się wraz z rządem do Rumunii, gdzie został internowany.

2010-02-22[edytuj | edytuj kod]

Konflikt o spław rzeką Regą – jeden z zatargów handlowych na Pomorzu pomiędzy Gryficami a klasztorem białobockim i Trzebiatowem, trwający w latach 1317–1686. Wydane przywileje dla miast, w tym prawo składu dla Trzebiatowa oraz pośredni udział w związku hanzeatyckim, spowodowały ponad 350-letni zatarg o wolny spław rzeką Regą. Przedmiotem konfliktu były m.in. dochody Gryfic z połowu, handlu rzecznego i morskiego. W XIV w. Gryfice wiodły spór z klasztorem norbertanów, a od XV w. zbrojny konflikt z Trzebiatowem. Mimo pozytywnego rozstrzygnięcia sporu na rzecz Gryfic, Trzebiatów prowadził zabiegi utrudniające wolny spław Regą. Spór zakończył się w I poł. XVIII w., kiedy to koryto rzeki uległo zamuleniu, obniżył się poziom wód, a sama Rega stała się nieżeglowna.

2010-02-23[edytuj | edytuj kod]

Puchar Świata w biathlonie 2007/2008 był 31. sezonem w historii tej dyscypliny sportu. Pierwsze zawody odbyły się 29 listopada w Kontiolahti, zaś ostatnie w Oslo 16 marca. Główną imprezą sezonu były Mistrzostwa Świata w Östersund. W porównaniu do poprzedniego sezonu nie zaplanowano startów w Lahti oraz w Osrblie, które zastąpione zostały występami w Pyeongchang oraz w Anterselvie. Klasyfikację generalną kobiet po raz pierwszy w karierze wygrała Niemka Magdalena Neuner. Wśród mężczyzn najlepszy okazał się Ole Einar Bjørndalen, pochodzący z Norwegii.

2010-02-24[edytuj | edytuj kod]

Weniamin, imię świeckie Wasilij Pawłowicz Kazanski (ur. 17 kwietnia 1873 w Nimenskim, zm. 13 sierpnia 1922 w Piotrogrodzie) – prawosławny biskup gdowski, następnie metropolita petersburski i gdowski Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Jeden z głównych zwolenników społecznej działalności Cerkwi i szczególnej troski o głoszenie etyki chrześcijańskiej wśród robotników. W 1922 postawiony przed sądem rewolucyjnym, skazany na śmierć i stracony pod zarzutem organizowania działalności kontrrewolucyjnej w Piotrogrodzie. W 1992 kanonizowany przez Rosyjski Kościół Prawosławny. Należy do Soboru Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich oraz Soboru Męczenników Petersburskich.

2010-02-25[edytuj | edytuj kod]

Bortezomib – organiczny związek chemiczny, dipeptydowa pochodna kwasu borowego, będąca silnym i odwracalnym inhibitorem proteasomu 26S – kompleksu białkowego odpowiadającego za degradację białek komórkowych. Bortezomib jest pierwszym i, jak dotąd, jedynym wprowadzonym do leczenia inhibitorem proteasomu. W badaniach klinicznych II fazy stwierdzono istotną odpowiedź na leczenie u ponad 1/3 pacjentów z zaawansowanym szpiczakiem mnogim. Na tej podstawie Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zarejestrowała bortezomib w trybie przyspieszonym ze wskazaniem leczenia szpiczaka mnogiego u chorych, u których po zastosowaniu co najmniej dwóch schematów leczenia nastąpił nawrót choroby.

2010-02-26[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu Ohio (inaczej okręty podwodne Trident) – amerykańskie atomowe okręty podwodne skonstruowane do przenoszenia 24 pocisków balistycznych SLBM typu Trident II D-5 z głowicami termojądrowymi. Osiemnaście wybudowanych okrętów Trident zastąpiło w amerykańskim systemie strategicznego odstraszania nuklearnego czterdzieści jeden okrętów systemu rakietowego Polaris-Poseidon. Po roku 2003 cztery okręty tego typu wycofano ze służby strategicznej, po czym przystosowano je do przenoszenia 154 pocisków manewrujących Tomahawk SLCM z konwencjonalnymi głowicami bojowymi, a także do wsparcia operacji sił specjalnych.

2010-02-27[edytuj | edytuj kod]

Nałęcz (Choczennica, Łęczuch, Nalancz, Nalencz, Nałęczyta, Nałonie, Pomłość, Toczennica) — polski herb szlachecki, związany z zawołaniami Nałęcz i Nałęcz Jezioro. Jeden z najstarszych herbów polskich – zachował się na pieczęci z 1293, zaś legendy herbowe umieszczają jego początek w czasach pierwszych Piastów. Występował głównie w gnieździe rodu Nałęczy – Wielkopolsce. Spośród ponad 900 rodów używających Nałęcza, największe znaczenie uzyskali Małachowscy, Ostrorogowie, Raczyńscy i Czarnkowscy.

2010-02-28[edytuj | edytuj kod]

Brabham BT19 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Rona Tauranaka dla brytyjskiego zespołu Brabham. Model BT19 uczestniczył w sezonach 1966 oraz 1967 Formuły 1 i był używany przez Jacka Brabhama, kiedy ten zdobywał swój trzeci tytuł mistrza świata w 1966 roku. BT19 był pierwszym samochodem Formuły 1 noszącym nazwisko kierowcy, który zdobył tytuł mistrzowski. Zbudowano tylko jeden model BT19. W 2004 roku firma Repco zakupiła go, a następnie wystawiła w Narodowym Muzeum Sportowym w Melbourne. BT19 jest również często demonstrowany na różnych pokazach.