Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2018-11

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2018-11-01[edytuj | edytuj kod]

Hokej na lodzie na zimowych igrzyskach olimpijskich – hokejowe turnieje olimpijskie rozgrywane są od 1920 roku. Turniej mężczyzn wprowadzony został do programu igrzysk podczas letnich igrzysk w Antwerpii, zaś cztery lata później rozgrywki hokeja pojawiły się podczas pierwszych zimowych igrzysk w Chamonix. W rozgrywkach mężczyzn największe sukcesy w historii turnieju olimpijskiego osiągnęła reprezentacja Kanady, która w pierwszych siedmiu edycjach zdobyła sześć złotych oraz jeden srebrny medal. W tym okresie często medale zdobywały również reprezentacje Stanów Zjednoczonych, Czechosłowacji oraz Szwecji. W latach 1920–1968 triumfator turnieju olimpijskiego zostawał jednocześnie mistrzem świata w hokeju na lodzie. W lipcu 1992 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski zatwierdził konkurencję hokeja na lodzie kobiet jako konkurencję olimpijską. Jej pierwsza edycja odbyła się podczas igrzysk w Nagano w 1998 roku. Rozgrywki te zdominowały drużyny z Ameryki Północnej, zdobywając dotychczas wszystkie złote medale. Czytaj więcej…

2018-11-02[edytuj | edytuj kod]

Hieronim Wietor (ur. ok. 1480 w Lubomierzu, zm. 1546 lub 1547 w Krakowie) – drukarz, działający w Wiedniu i Krakowie, uznawany za najwybitniejszego z polskich drukarzy I połowy XVI wieku. Pochodził ze Śląska, w latach 1497–1507 przebywał w Krakowie, studiując na tamtejszym uniwersytecie, gdzie uzyskał stopień bakałarza. Zajmował się wówczas także introligatorstwem i księgarstwem, poznał również drukarstwo. W 1517 roku założył własną oficynę, którą prowadził do śmierci. Drukarnia Wietora stała na bardzo wysokim poziomie, wręcz niespotykanym dotąd w Polsce, wprowadzając renesansowe wzory w zakresie edytorstwa, jak i innych metod działalności. Wydawała dużo tekstów humanistycznych, propagując ten ruch, tym bardziej że jej właściciel obracał się w kręgach naukowo-literackich Krakowa, podzielających idee nowego nurtu. Wietor odegrał również dużą rolę w upowszechnieniu literatury polskiej, drukował bowiem wiele tytułów w języku polskim. Pracował również na zlecenie dworu królewskiego, Zygmunt I Stary nadał mu tytuł „drukarza kancelarii królewskiej”. Czytaj więcej…

2018-11-03[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia Amy Winehouse, brytyjskiej wokalistki soulowej, składa się z trzech albumów studyjnych, pięciu minialbumów, jednego box setu, piętnastu singli, jednego DVD oraz piętnastu teledysków. Debiutancki album artystki, Frank został wydany 20 października 2003 roku. Pierwszym singlem promującym płytę został utwór „Stronger Than Me”, który zajął między innymi 71. miejsce na UK Singles Chart. W październiku 2006 roku wokalistka wydała drugi album studyjny, Back to Black, który uzyskał status diamentowej płyty w Brazylii oraz status multiplatynowej płyty wielu krajach, między innymi ośmiokrotnej platynowej płyty w Wielkiej Brytanii. Po przedwczesnej śmierci wokalistki 23 lipca 2011 roku jej wieloletni producenci muzyczni, Salaam Remi oraz Mark Ronson, postanowili wydać płytę upamiętniającą artystkę. Album Lioness: Hidden Treasures zawierał 12 niepublikowanych wcześniej utworów. Pierwszym singlem promującym płytę została jazzowa piosenka „Body and Soul” wykonywana przez piosenkarkę w duecie z Tonym Bennettem, a drugim, a zarazem ostatnim singlem pochodzącym z wydawnictwa został utwór „Our Day Will Come”. Czytaj więcej…

2018-11-04[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Bełżcu – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od marca 1942 roku do czerwca 1943 roku w pobliżu wsi i stacji kolejowej Bełżec. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim z dystryktów Galicja, krakowskiego oraz lubelskiego. Obok Żydów polskich w Bełżcu mordowano Żydów austriackich, czeskich, niemieckich, słowackich oraz węgierskich. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba zamordowanych wyniosła prawdopodobnie około 450 tys. osób. Z transportów wyłączano niewielką liczbę Żydów, przede wszystkim fachowców oraz młodych mężczyzn, których następnie zatrudniano w komandach pracujących na terenie obozu lub w jego sąsiedztwie. Po likwidacji obozu ostatnich więźniów wywieziono do ośrodka zagłady w Sobiborze, gdzie zostali zgładzeni. Liczba Żydów, którym udało się zbiec z Bełżca i przeżyć wojnę, jest szacowana na 2–4 osoby. Obóz w Bełżcu był pierwszym ośrodkiem zagłady uruchomionym w Generalnym Gubernatorstwie. Dla nazistów był swoistym poligonem doświadczalnym ludobójstwa, a wypracowane w nim techniki eksterminacji zostały zastosowane w innych obozach akcji „Reinhardt”. Czytaj więcej…

2018-11-05[edytuj | edytuj kod]

Ekspedycja Franklina z 1845 roku – zaginiona brytyjska ekspedycja badawcza do Arktyki, kierowana przez kapitana Johna Franklina. Wyprawa opuściła Anglię w maju 1845 roku na dwóch okrętach, HMS „Erebus” oraz HMS „Terror”. Franklin był oficerem Royal Navy i doświadczonym badaczem, który służył w trzech poprzednich wyprawach arktycznych, w tym w dwóch jako dowódca. Czwarta i ostatnia ekspedycja, którą dowodził w wieku 59 lat, miała za zadanie pokonanie ostatniej, nieprzebytej części Przejścia Północno-Zachodniego. Po kilku wczesnych zgonach wśród uczestników, oba okręty zostały zatrzymane przez lód w Cieśninie Wiktorii, w pobliżu Wyspy Króla Williama w kanadyjskiej Arktyce. Wszyscy członkowie wyprawy, 129 osób, w tym Franklin, zaginęli. Dopiero w 1848 roku rozpoczęto poszukiwania zaginionej wyprawy i trwały one przez większą część XIX wieku. Zaginiona ekspedycja Franklina jest tematem wielu dzieł sztuki, w tym piosenek, wierszy, opowiadań i powieści, a także filmów telewizyjnych. Czytaj więcej…

2018-11-06[edytuj | edytuj kod]

Rak gruczołu krokowego – pierwotny nowotwór złośliwy gruczołu krokowego pochodzenia nabłonkowego. Jest to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych u ludzi, pod względem zapadalności u mężczyzn ustępujący jedynie rakowi płuca. Najczęstszym podtypem histopatologicznym jest gruczolakorak zrazikowy. Do czynników ryzyka rozwoju choroby zalicza się wiek, wywiad rodzinny obciążający w kierunku tego nowotworu oraz przynależność rasową i etniczną. Wczesny rak stercza nie daje żadnych objawów, natomiast jeśli one występują, to są podobne do objawów łagodnego rozrostu tego gruczołu i obejmują bolesne oddawanie moczu, w tym uczucie pieczenia, wrażenie stałego parcia na mocz, trudności w rozpoczęciu mikcji, wąski strumień moczu, częste oddawanie go w nocy, bóle w kroczu i w podbrzuszu, niekiedy zatrzymanie moczu. Rozpoznanie jest oparte o badanie histopatologiczne materiału tkankowego pobranego podczas biopsji, którą wykonuje się z powodu nieprawidłowego stężenia PSA lub stwierdzenia nieprawidłowości w badaniu przez odbytnicę. Wybór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby. Czytaj więcej…

2018-11-07[edytuj | edytuj kod]

Elasmozaur – rodzaj plezjozaura żyjącego w Ameryce Północnej w kampanie, około 80,5 miliona lat temu. Pierwszy okaz odkryto w 1867 roku w Kansas nieopodal Fort Wallace, wysłano go do amerykańskiego paleontologa Edwarda Cope'a, który na jego podstawie wyróżnił nowy rodzaj i gatunek. Elasmozaur miał 10,3 m długości. Cechowało go opływowe ciało o wiosłowatych kończynach, krótki ogon, niewielka głowa na końcu niezwykle długiej szyi, osiągającej 7,1 m długości. Wraz ze swym krewnym Albertonectes należał do najbardziej długoszyich zwierząt, jakie kiedykolwiek żyły, miał też najwięcej kręgów szyjnych - 72. Czaszka była smukła, trójkątna, na przedzie miała duże, przypominające kły zęby, z tyłu zęby były mniejsze. Odkryto tylko jeden niekompletny szkielet elasmozaura. Składa się on z niepełnej czaszki, kręgosłupa, obręczy kończyn piersiowej i miednicznej. Obecnie wyróżnia się pojedynczy gatunek, inne zaliczane dawniej do omawianego rodzaju uznaje się za niepewne bądź też przeniesiono je do innych rodzajów. Czytaj więcej…

2018-11-08[edytuj | edytuj kod]

Hokej na lodzie na zimowych igrzyskach olimpijskich – hokejowe turnieje olimpijskie rozgrywane są od 1920 roku. Turniej mężczyzn wprowadzony został do programu igrzysk podczas letnich igrzysk w Antwerpii, zaś cztery lata później rozgrywki hokeja pojawiły się podczas pierwszych zimowych igrzysk w Chamonix. W rozgrywkach mężczyzn największe sukcesy w historii turnieju olimpijskiego osiągnęła reprezentacja Kanady, która w pierwszych siedmiu edycjach zdobyła sześć złotych oraz jeden srebrny medal. W tym okresie często medale zdobywały również reprezentacje Stanów Zjednoczonych, Czechosłowacji oraz Szwecji. W latach 1920–1968 triumfator turnieju olimpijskiego zostawał jednocześnie mistrzem świata w hokeju na lodzie. W lipcu 1992 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski zatwierdził konkurencję hokeja na lodzie kobiet jako konkurencję olimpijską. Jej pierwsza edycja odbyła się podczas igrzysk w Nagano w 1998 roku. Rozgrywki te zdominowały drużyny z Ameryki Północnej, zdobywając dotychczas wszystkie złote medale. Czytaj więcej…

2018-11-09[edytuj | edytuj kod]

Hieronim Wietor (ur. ok. 1480 w Lubomierzu, zm. 1546 lub 1547 w Krakowie) – drukarz, działający w Wiedniu i Krakowie, uznawany za najwybitniejszego z polskich drukarzy I połowy XVI wieku. Pochodził ze Śląska, w latach 1497–1507 przebywał w Krakowie, studiując na tamtejszym uniwersytecie, gdzie uzyskał stopień bakałarza. Zajmował się wówczas także introligatorstwem i księgarstwem, poznał również drukarstwo. W 1517 roku założył własną oficynę, którą prowadził do śmierci. Drukarnia Wietora stała na bardzo wysokim poziomie, wręcz niespotykanym dotąd w Polsce, wprowadzając renesansowe wzory w zakresie edytorstwa, jak i innych metod działalności. Wydawała dużo tekstów humanistycznych, propagując ten ruch, tym bardziej że jej właściciel obracał się w kręgach naukowo-literackich Krakowa, podzielających idee nowego nurtu. Wietor odegrał również dużą rolę w upowszechnieniu literatury polskiej, drukował bowiem wiele tytułów w języku polskim. Pracował również na zlecenie dworu królewskiego, Zygmunt I Stary nadał mu tytuł „drukarza kancelarii królewskiej”. Czytaj więcej…

2018-11-10[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia Amy Winehouse, brytyjskiej wokalistki soulowej, składa się z trzech albumów studyjnych, pięciu minialbumów, jednego box setu, piętnastu singli, jednego DVD oraz piętnastu teledysków. Debiutancki album artystki, Frank został wydany 20 października 2003 roku. Pierwszym singlem promującym płytę został utwór „Stronger Than Me”, który zajął między innymi 71. miejsce na UK Singles Chart. W październiku 2006 roku wokalistka wydała drugi album studyjny, Back to Black, który uzyskał status diamentowej płyty w Brazylii oraz status multiplatynowej płyty wielu krajach, między innymi ośmiokrotnej platynowej płyty w Wielkiej Brytanii. Po przedwczesnej śmierci wokalistki 23 lipca 2011 roku jej wieloletni producenci muzyczni, Salaam Remi oraz Mark Ronson, postanowili wydać płytę upamiętniającą artystkę. Album Lioness: Hidden Treasures zawierał 12 niepublikowanych wcześniej utworów. Pierwszym singlem promującym płytę została jazzowa piosenka „Body and Soul” wykonywana przez piosenkarkę w duecie z Tonym Bennettem, a drugim, a zarazem ostatnim singlem pochodzącym z wydawnictwa został utwór „Our Day Will Come”. Czytaj więcej…

2018-11-11[edytuj | edytuj kod]

Historia Polski w latach 1914–1918 to okres zabiegów dyplomatycznych i działań militarnych polskich w czasie trwania I wojny światowej, którego zwieńczeniem było odbudowanie niepodległego państwa polskiego, związane z upadkiem trzech mocarstw zaborczych. Okres ten rozpoczyna przemówienie Józefa Piłsudskiego (na zdjęciu) do żołnierzy w krakowskiej dzielnicy Oleandry z 3 sierpnia 1914 roku, a kończy się przekazaniem Piłsudskiemu władzy wojskowej przez Radę Regencyjną 11 listopada 1918 roku. Czas ten charakteryzował się fatalnym stanem zaopatrzenia społeczeństwa, a także znaczącym spadkiem liczby ludności zamieszkującej późniejszą II Rzeczpospolitą na skutek działań wojennych. Na przestrzeni tego okresu kształtowały się zarówno koncepcje polskie, dotyczące sposobów odzyskania niepodległości, jak i koncepcje zaborców oraz Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, zmierzające do rozwiązania sprawy polskiej. Wraz z zakończeniem wojny Polska powstała jako niezależne i uznane na arenie międzynarodowej państwo. Czytaj więcej…

2018-11-12[edytuj | edytuj kod]

Ekspedycja Franklina z 1845 roku – zaginiona brytyjska ekspedycja badawcza do Arktyki, kierowana przez kapitana Johna Franklina. Wyprawa opuściła Anglię w maju 1845 roku na dwóch okrętach, HMS „Erebus” oraz HMS „Terror”. Franklin był oficerem Royal Navy i doświadczonym badaczem, który służył w trzech poprzednich wyprawach arktycznych, w tym w dwóch jako dowódca. Czwarta i ostatnia ekspedycja, którą dowodził w wieku 59 lat, miała za zadanie pokonanie ostatniej, nieprzebytej części Przejścia Północno-Zachodniego. Po kilku wczesnych zgonach wśród uczestników, oba okręty zostały zatrzymane przez lód w Cieśninie Wiktorii, w pobliżu Wyspy Króla Williama w kanadyjskiej Arktyce. Wszyscy członkowie wyprawy, 129 osób, w tym Franklin, zaginęli. Dopiero w 1848 roku rozpoczęto poszukiwania zaginionej wyprawy i trwały one przez większą część XIX wieku. Zaginiona ekspedycja Franklina jest tematem wielu dzieł sztuki, w tym piosenek, wierszy, opowiadań i powieści, a także filmów telewizyjnych. Czytaj więcej…

2018-11-13[edytuj | edytuj kod]

Rak gruczołu krokowego – pierwotny nowotwór złośliwy gruczołu krokowego pochodzenia nabłonkowego. Jest to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych u ludzi, pod względem zapadalności u mężczyzn ustępujący jedynie rakowi płuca. Najczęstszym podtypem histopatologicznym jest gruczolakorak zrazikowy. Do czynników ryzyka rozwoju choroby zalicza się wiek, wywiad rodzinny obciążający w kierunku tego nowotworu oraz przynależność rasową i etniczną. Wczesny rak stercza nie daje żadnych objawów, natomiast jeśli one występują, to są podobne do objawów łagodnego rozrostu tego gruczołu i obejmują bolesne oddawanie moczu, w tym uczucie pieczenia, wrażenie stałego parcia na mocz, trudności w rozpoczęciu mikcji, wąski strumień moczu, częste oddawanie go w nocy, bóle w kroczu i w podbrzuszu, niekiedy zatrzymanie moczu. Rozpoznanie jest oparte o badanie histopatologiczne materiału tkankowego pobranego podczas biopsji, którą wykonuje się z powodu nieprawidłowego stężenia PSA lub stwierdzenia nieprawidłowości w badaniu przez odbytnicę. Wybór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby. Czytaj więcej…

2018-11-14[edytuj | edytuj kod]

Elasmozaur – rodzaj plezjozaura żyjącego w Ameryce Północnej w kampanie, około 80,5 miliona lat temu. Pierwszy okaz odkryto w 1867 roku w Kansas nieopodal Fort Wallace, wysłano go do amerykańskiego paleontologa Edwarda Cope'a, który na jego podstawie wyróżnił nowy rodzaj i gatunek. Elasmozaur miał 10,3 m długości. Cechowało go opływowe ciało o wiosłowatych kończynach, krótki ogon, niewielka głowa na końcu niezwykle długiej szyi, osiągającej 7,1 m długości. Wraz ze swym krewnym Albertonectes należał do najbardziej długoszyich zwierząt, jakie kiedykolwiek żyły, miał też najwięcej kręgów szyjnych - 72. Czaszka była smukła, trójkątna, na przedzie miała duże, przypominające kły zęby, z tyłu zęby były mniejsze. Odkryto tylko jeden niekompletny szkielet elasmozaura. Składa się on z niepełnej czaszki, kręgosłupa, obręczy kończyn piersiowej i miednicznej. Obecnie wyróżnia się pojedynczy gatunek, inne zaliczane dawniej do omawianego rodzaju uznaje się za niepewne bądź też przeniesiono je do innych rodzajów. Czytaj więcej…

2018-11-15[edytuj | edytuj kod]

Hokej na lodzie na zimowych igrzyskach olimpijskich – hokejowe turnieje olimpijskie rozgrywane są od 1920 roku. Turniej mężczyzn wprowadzony został do programu igrzysk podczas letnich igrzysk w Antwerpii, zaś cztery lata później rozgrywki hokeja pojawiły się podczas pierwszych zimowych igrzysk w Chamonix. W rozgrywkach mężczyzn największe sukcesy w historii turnieju olimpijskiego osiągnęła reprezentacja Kanady, która w pierwszych siedmiu edycjach zdobyła sześć złotych oraz jeden srebrny medal. W tym okresie często medale zdobywały również reprezentacje Stanów Zjednoczonych, Czechosłowacji oraz Szwecji. W latach 1920–1968 triumfator turnieju olimpijskiego zostawał jednocześnie mistrzem świata w hokeju na lodzie. W lipcu 1992 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski zatwierdził konkurencję hokeja na lodzie kobiet jako konkurencję olimpijską. Jej pierwsza edycja odbyła się podczas igrzysk w Nagano w 1998 roku. Rozgrywki te zdominowały drużyny z Ameryki Północnej, zdobywając dotychczas wszystkie złote medale. Czytaj więcej…

2018-11-16[edytuj | edytuj kod]

Mistrz świata kierowców Formuły 1 – tytuł przyznawany po zakończeniu sezonu przez Fédération Internationale de l’Automobile (FIA) kierowcy, który uzyskał największą liczbę punktów w ciągu całego sezonu Formuły 1. Po raz pierwszy tytuł ten przyznano w sezonie 1950, a wywalczył go włoski kierowca – Giuseppe Farina. Pierwszym kierowcą, który sięgnął po ten tytuł dwukrotnie, był Alberto Ascari, który triumfował w sezonach 1952 oraz 1953. FIA nie ogłasza kierowcy mistrzem świata aż do ostatniego wyścigu w sezonie, ale może on zapewnić sobie tytuł wcześniej. W ciągu 67 sezonów 28 razy o tytule mistrza świata decydował ostatni wyścig sezonu. Ogółem, do tej pory, trzydziestu trzech kierowców sięgało po tytuł mistrza świata kierowców. Rekordzistą pod względem liczby tytułów jest Michael Schumacher, który jest siedmiokrotnym mistrzem świata kierowców, ponadto w sezonach 2000–2004 zdobył 5 tytułów z rzędu. Najwięcej mistrzów świata pochodzi z Wielkiej Brytanii - 10 kierowców. Aktualnym mistrzem świata kierowców jest Lewis Hamilton. Czytaj więcej…

2018-11-17[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia Amy Winehouse, brytyjskiej wokalistki soulowej, składa się z trzech albumów studyjnych, pięciu minialbumów, jednego box setu, piętnastu singli, jednego DVD oraz piętnastu teledysków. Debiutancki album artystki, Frank został wydany 20 października 2003 roku. Pierwszym singlem promującym płytę został utwór „Stronger Than Me”, który zajął między innymi 71. miejsce na UK Singles Chart. W październiku 2006 roku wokalistka wydała drugi album studyjny, Back to Black, który uzyskał status diamentowej płyty w Brazylii oraz status multiplatynowej płyty wielu krajach, między innymi ośmiokrotnej platynowej płyty w Wielkiej Brytanii. Po przedwczesnej śmierci wokalistki 23 lipca 2011 roku jej wieloletni producenci muzyczni, Salaam Remi oraz Mark Ronson, postanowili wydać płytę upamiętniającą artystkę. Album Lioness: Hidden Treasures zawierał 12 niepublikowanych wcześniej utworów. Pierwszym singlem promującym płytę została jazzowa piosenka „Body and Soul” wykonywana przez piosenkarkę w duecie z Tonym Bennettem, a drugim, a zarazem ostatnim singlem pochodzącym z wydawnictwa został utwór „Our Day Will Come”. Czytaj więcej…

2018-11-18[edytuj | edytuj kod]

Historia Polski w latach 1914–1918 to okres zabiegów dyplomatycznych i działań militarnych polskich w czasie trwania I wojny światowej, którego zwieńczeniem było odbudowanie niepodległego państwa polskiego, związane z upadkiem trzech mocarstw zaborczych. Okres ten rozpoczyna przemówienie Józefa Piłsudskiego (na zdjęciu) do żołnierzy w krakowskiej dzielnicy Oleandry z 3 sierpnia 1914 roku, a kończy się przekazaniem Piłsudskiemu władzy wojskowej przez Radę Regencyjną 11 listopada 1918 roku. Czas ten charakteryzował się fatalnym stanem zaopatrzenia społeczeństwa, a także znaczącym spadkiem liczby ludności zamieszkującej późniejszą II Rzeczpospolitą na skutek działań wojennych. Na przestrzeni tego okresu kształtowały się zarówno koncepcje polskie, dotyczące sposobów odzyskania niepodległości, jak i koncepcje zaborców oraz Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, zmierzające do rozwiązania sprawy polskiej. Wraz z zakończeniem wojny Polska powstała jako niezależne i uznane na arenie międzynarodowej państwo. Czytaj więcej…

2018-11-19[edytuj | edytuj kod]

Ekspedycja Franklina z 1845 roku – zaginiona brytyjska ekspedycja badawcza do Arktyki, kierowana przez kapitana Johna Franklina. Wyprawa opuściła Anglię w maju 1845 roku na dwóch okrętach, HMS „Erebus” oraz HMS „Terror”. Franklin był oficerem Royal Navy i doświadczonym badaczem, który służył w trzech poprzednich wyprawach arktycznych, w tym w dwóch jako dowódca. Czwarta i ostatnia ekspedycja, którą dowodził w wieku 59 lat, miała za zadanie pokonanie ostatniej, nieprzebytej części Przejścia Północno-Zachodniego. Po kilku wczesnych zgonach wśród uczestników, oba okręty zostały zatrzymane przez lód w Cieśninie Wiktorii, w pobliżu Wyspy Króla Williama w kanadyjskiej Arktyce. Wszyscy członkowie wyprawy, 129 osób, w tym Franklin, zaginęli. Dopiero w 1848 roku rozpoczęto poszukiwania zaginionej wyprawy i trwały one przez większą część XIX wieku. Zaginiona ekspedycja Franklina jest tematem wielu dzieł sztuki, w tym piosenek, wierszy, opowiadań i powieści, a także filmów telewizyjnych. Czytaj więcej…

2018-11-20[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Bełżcu – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od marca 1942 roku do czerwca 1943 roku w pobliżu wsi i stacji kolejowej Bełżec. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim z dystryktów Galicja, krakowskiego oraz lubelskiego. Obok Żydów polskich w Bełżcu mordowano Żydów austriackich, czeskich, niemieckich, słowackich oraz węgierskich. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba zamordowanych wyniosła prawdopodobnie około 450 tys. osób. Z transportów wyłączano niewielką liczbę Żydów, przede wszystkim fachowców oraz młodych mężczyzn, których następnie zatrudniano w komandach pracujących na terenie obozu lub w jego sąsiedztwie. Po likwidacji obozu ostatnich więźniów wywieziono do ośrodka zagłady w Sobiborze, gdzie zostali zgładzeni. Liczba Żydów, którym udało się zbiec z Bełżca i przeżyć wojnę, jest szacowana na 2–4 osoby. Obóz w Bełżcu był pierwszym ośrodkiem zagłady uruchomionym w Generalnym Gubernatorstwie. Dla nazistów był swoistym poligonem doświadczalnym ludobójstwa, a wypracowane w nim techniki eksterminacji zostały zastosowane w innych obozach akcji „Reinhardt”. Czytaj więcej…

2018-11-21[edytuj | edytuj kod]

Elasmozaur – rodzaj plezjozaura żyjącego w Ameryce Północnej w kampanie, około 80,5 miliona lat temu. Pierwszy okaz odkryto w 1867 roku w Kansas nieopodal Fort Wallace, wysłano go do amerykańskiego paleontologa Edwarda Cope'a, który na jego podstawie wyróżnił nowy rodzaj i gatunek. Elasmozaur miał 10,3 m długości. Cechowało go opływowe ciało o wiosłowatych kończynach, krótki ogon, niewielka głowa na końcu niezwykle długiej szyi, osiągającej 7,1 m długości. Wraz ze swym krewnym Albertonectes należał do najbardziej długoszyich zwierząt, jakie kiedykolwiek żyły, miał też najwięcej kręgów szyjnych - 72. Czaszka była smukła, trójkątna, na przedzie miała duże, przypominające kły zęby, z tyłu zęby były mniejsze. Odkryto tylko jeden niekompletny szkielet elasmozaura. Składa się on z niepełnej czaszki, kręgosłupa, obręczy kończyn piersiowej i miednicznej. Obecnie wyróżnia się pojedynczy gatunek, inne zaliczane dawniej do omawianego rodzaju uznaje się za niepewne bądź też przeniesiono je do innych rodzajów. Czytaj więcej…

2018-11-22[edytuj | edytuj kod]

Hokej na lodzie na zimowych igrzyskach olimpijskich – hokejowe turnieje olimpijskie rozgrywane są od 1920 roku. Turniej mężczyzn wprowadzony został do programu igrzysk podczas letnich igrzysk w Antwerpii, zaś cztery lata później rozgrywki hokeja pojawiły się podczas pierwszych zimowych igrzysk w Chamonix. W rozgrywkach mężczyzn największe sukcesy w historii turnieju olimpijskiego osiągnęła reprezentacja Kanady, która w pierwszych siedmiu edycjach zdobyła sześć złotych oraz jeden srebrny medal. W tym okresie często medale zdobywały również reprezentacje Stanów Zjednoczonych, Czechosłowacji oraz Szwecji. W latach 1920–1968 triumfator turnieju olimpijskiego zostawał jednocześnie mistrzem świata w hokeju na lodzie. W lipcu 1992 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski zatwierdził konkurencję hokeja na lodzie kobiet jako konkurencję olimpijską. Jej pierwsza edycja odbyła się podczas igrzysk w Nagano w 1998 roku. Rozgrywki te zdominowały drużyny z Ameryki Północnej, zdobywając dotychczas wszystkie złote medale. Czytaj więcej…

2018-11-23[edytuj | edytuj kod]

Mistrz świata kierowców Formuły 1 – tytuł przyznawany po zakończeniu sezonu przez Fédération Internationale de l’Automobile (FIA) kierowcy, który uzyskał największą liczbę punktów w ciągu całego sezonu Formuły 1. Po raz pierwszy tytuł ten przyznano w sezonie 1950, a wywalczył go włoski kierowca – Giuseppe Farina. Pierwszym kierowcą, który sięgnął po ten tytuł dwukrotnie, był Alberto Ascari, który triumfował w sezonach 1952 oraz 1953. FIA nie ogłasza kierowcy mistrzem świata aż do ostatniego wyścigu w sezonie, ale może on zapewnić sobie tytuł wcześniej. W ciągu 67 sezonów 28 razy o tytule mistrza świata decydował ostatni wyścig sezonu. Ogółem, do tej pory, trzydziestu trzech kierowców sięgało po tytuł mistrza świata kierowców. Rekordzistą pod względem liczby tytułów jest Michael Schumacher, który jest siedmiokrotnym mistrzem świata kierowców, ponadto w sezonach 2000–2004 zdobył 5 tytułów z rzędu. Najwięcej mistrzów świata pochodzi z Wielkiej Brytanii - 10 kierowców. Aktualnym mistrzem świata kierowców jest Lewis Hamilton. Czytaj więcej…

2018-11-24[edytuj | edytuj kod]

Dyskografia Amy Winehouse, brytyjskiej wokalistki soulowej, składa się z trzech albumów studyjnych, pięciu minialbumów, jednego box setu, piętnastu singli, jednego DVD oraz piętnastu teledysków. Debiutancki album artystki, Frank został wydany 20 października 2003 roku. Pierwszym singlem promującym płytę został utwór „Stronger Than Me”, który zajął między innymi 71. miejsce na UK Singles Chart. W październiku 2006 roku wokalistka wydała drugi album studyjny, Back to Black, który uzyskał status diamentowej płyty w Brazylii oraz status multiplatynowej płyty wielu krajach, między innymi ośmiokrotnej platynowej płyty w Wielkiej Brytanii. Po przedwczesnej śmierci wokalistki 23 lipca 2011 roku jej wieloletni producenci muzyczni, Salaam Remi oraz Mark Ronson, postanowili wydać płytę upamiętniającą artystkę. Album Lioness: Hidden Treasures zawierał 12 niepublikowanych wcześniej utworów. Pierwszym singlem promującym płytę została jazzowa piosenka „Body and Soul” wykonywana przez piosenkarkę w duecie z Tonym Bennettem, a drugim, a zarazem ostatnim singlem pochodzącym z wydawnictwa został utwór „Our Day Will Come”. Czytaj więcej…

2018-11-25[edytuj | edytuj kod]

Spencer Tracy (ur. 5 kwietnia 1900 w Milwaukee, zm. 10 czerwca 1967 w Beverly Hills) – amerykański aktor filmowy i teatralny. Tracy zaczynał swoją karierę na deskach Broadwayu w latach 20., gdzie przez siedem lat pojawiał się sporadycznie w różnych spektaklach. Po udanym debiucie w komedii W górze rzeki u boku Humphreya Bogarta, podpisał kontrakt z Fox Film Corporation. W 1935 roku związał się umową z Metro-Goldwyn-Mayer. Uważany był za aktora wszechstronnego, sprawdzającego się zarówno w repertuarze komediowym, jak i dramatycznym. Za kreację Manuela Fidello w przygodowym obrazie Bohaterowie morza oraz ojca Flanagana w biograficznym dramacie Miasto chłopców, nagrodzony został Oscarem, do którego łącznie w przekroju swojej kariery filmowej nominowany był dziewięciokrotnie. Znany ze wspólnych występów ekranowych z Katharine Hepburn, swoją wieloletnią przyjaciółką, z którą na przestrzeni 25 lat zagrał w dziewięciu produkcjach. American Film Institute umieścił go na 9. miejscu na liście największych aktorów wszech czasów. Był jednym z popularniejszych aktorów „Złotej Ery Hollywood”. Czytaj więcej…

2018-11-26[edytuj | edytuj kod]

Fairey Fulmar – brytyjski pokładowy dwumiejscowy samolot myśliwski z okresu II wojny światowej, skonstruowany w wytwórni Fairey Aviation. Jednosilnikowy dolnopłat z zakrytą kabiną i wciąganym podwoziem, konstrukcji całkowicie metalowej, napędzany silnikiem rzędowym rodziny Rolls-Royce Merlin. Służył także do zadań rozpoznawczych. Mimo słabszych osiągów od myśliwców jednomiejscowych, stanowił podstawowy myśliwiec pokładowy brytyjskiego lotnictwa marynarki Fleet Air Arm od połowy 1940 do 1941 roku. Używany bojowo do 1942 roku, przede wszystkim w walkach na Morzu Śródziemnym, a do zadań drugorzędnych i jako nocny myśliwiec – do końca wojny. Ocenia się, że Fulmary zestrzeliły co najmniej 112 samolotów przeciwnika i uszkodziły ponad 80, co stanowiło blisko 30% zwycięstw brytyjskiego lotnictwa marynarki. Własne straty w walkach powietrznych wynosiły 40 samolotów. Czytaj więcej…

2018-11-27[edytuj | edytuj kod]

Obóz zagłady w Bełżcu – niemiecki nazistowski obóz zagłady funkcjonujący od marca 1942 roku do czerwca 1943 roku w pobliżu wsi i stacji kolejowej Bełżec. Obóz został utworzony w ramach akcji „Reinhardt”; prowadzono w nim eksterminację ludności żydowskiej. Niemcy kierowali do niego transporty z gett i obozów w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim z dystryktów Galicja, krakowskiego oraz lubelskiego. Obok Żydów polskich w Bełżcu mordowano Żydów austriackich, czeskich, niemieckich, słowackich oraz węgierskich. Ofiary zabijano w stacjonarnych komorach gazowych przy użyciu gazów spalinowych. Liczba zamordowanych wyniosła prawdopodobnie około 450 tys. osób. Z transportów wyłączano niewielką liczbę Żydów, przede wszystkim fachowców oraz młodych mężczyzn, których następnie zatrudniano w komandach pracujących na terenie obozu lub w jego sąsiedztwie. Po likwidacji obozu ostatnich więźniów wywieziono do ośrodka zagłady w Sobiborze, gdzie zostali zgładzeni. Liczba Żydów, którym udało się zbiec z Bełżca i przeżyć wojnę, jest szacowana na 2–4 osoby. Obóz w Bełżcu był pierwszym ośrodkiem zagłady uruchomionym w Generalnym Gubernatorstwie. Dla nazistów był swoistym poligonem doświadczalnym ludobójstwa, a wypracowane w nim techniki eksterminacji zostały zastosowane w innych obozach akcji „Reinhardt”. Czytaj więcej…

2018-11-28[edytuj | edytuj kod]

Elasmozaur – rodzaj plezjozaura żyjącego w Ameryce Północnej w kampanie, około 80,5 miliona lat temu. Pierwszy okaz odkryto w 1867 roku w Kansas nieopodal Fort Wallace, wysłano go do amerykańskiego paleontologa Edwarda Cope'a, który na jego podstawie wyróżnił nowy rodzaj i gatunek. Elasmozaur miał 10,3 m długości. Cechowało go opływowe ciało o wiosłowatych kończynach, krótki ogon, niewielka głowa na końcu niezwykle długiej szyi, osiągającej 7,1 m długości. Wraz ze swym krewnym Albertonectes należał do najbardziej długoszyich zwierząt, jakie kiedykolwiek żyły, miał też najwięcej kręgów szyjnych - 72. Czaszka była smukła, trójkątna, na przedzie miała duże, przypominające kły zęby, z tyłu zęby były mniejsze. Odkryto tylko jeden niekompletny szkielet elasmozaura. Składa się on z niepełnej czaszki, kręgosłupa, obręczy kończyn piersiowej i miednicznej. Obecnie wyróżnia się pojedynczy gatunek, inne zaliczane dawniej do omawianego rodzaju uznaje się za niepewne bądź też przeniesiono je do innych rodzajów. Czytaj więcej…

2018-11-29[edytuj | edytuj kod]

Hokej na lodzie na zimowych igrzyskach olimpijskich – hokejowe turnieje olimpijskie rozgrywane są od 1920 roku. Turniej mężczyzn wprowadzony został do programu igrzysk podczas letnich igrzysk w Antwerpii, zaś cztery lata później rozgrywki hokeja pojawiły się podczas pierwszych zimowych igrzysk w Chamonix. W rozgrywkach mężczyzn największe sukcesy w historii turnieju olimpijskiego osiągnęła reprezentacja Kanady, która w pierwszych siedmiu edycjach zdobyła sześć złotych oraz jeden srebrny medal. W tym okresie często medale zdobywały również reprezentacje Stanów Zjednoczonych, Czechosłowacji oraz Szwecji. W latach 1920–1968 triumfator turnieju olimpijskiego zostawał jednocześnie mistrzem świata w hokeju na lodzie. W lipcu 1992 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski zatwierdził konkurencję hokeja na lodzie kobiet jako konkurencję olimpijską. Jej pierwsza edycja odbyła się podczas igrzysk w Nagano w 1998 roku. Rozgrywki te zdominowały drużyny z Ameryki Północnej, zdobywając dotychczas wszystkie złote medale. Czytaj więcej…

2018-11-30[edytuj | edytuj kod]

Mistrz świata kierowców Formuły 1 – tytuł przyznawany po zakończeniu sezonu przez Fédération Internationale de l’Automobile (FIA) kierowcy, który uzyskał największą liczbę punktów w ciągu całego sezonu Formuły 1. Po raz pierwszy tytuł ten przyznano w sezonie 1950, a wywalczył go włoski kierowca – Giuseppe Farina. Pierwszym kierowcą, który sięgnął po ten tytuł dwukrotnie, był Alberto Ascari, który triumfował w sezonach 1952 oraz 1953. FIA nie ogłasza kierowcy mistrzem świata aż do ostatniego wyścigu w sezonie, ale może on zapewnić sobie tytuł wcześniej. W ciągu 67 sezonów 28 razy o tytule mistrza świata decydował ostatni wyścig sezonu. Ogółem, do tej pory, trzydziestu trzech kierowców sięgało po tytuł mistrza świata kierowców. Rekordzistą pod względem liczby tytułów jest Michael Schumacher, który jest siedmiokrotnym mistrzem świata kierowców, ponadto w sezonach 2000–2004 zdobył 5 tytułów z rzędu. Najwięcej mistrzów świata pochodzi z Wielkiej Brytanii - 10 kierowców. Aktualnym mistrzem świata kierowców jest Lewis Hamilton. Czytaj więcej…