Wikipedia:Artykuły na Medal/archiwum/2013-03

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Artykuł na Medal.

2013-03-01[edytuj | edytuj kod]

Stach (Stanisław) Konwa (zm. ok. 1734–1735) – bohater kurpiowski, legendarny przywódca Kurpiów w czasie walk z wojskami sasko-rosyjskimi w latach 1733–1735. Znaczna część jego życiorysu została stworzona przez wyobraźnię literatów. Szczególną rolę w tworzeniu fikcyjnej biografii kurpiowskiego bohatera odegrał badacz Kurpiowszczyzny, Adam Zakrzewski. Konwa zapisał się w historii Kurpiowszczyzny jako symbol oporu wobec najeźdźcy. Czytaj więcej…

2013-03-02[edytuj | edytuj kod]

Diugoń – morski ssak zaliczany do rzędu syren, jedyny współcześnie żyjący przedstawiciel rodziny diugoniowatych. Diugonie są ssakami dużymi, przystosowanymi do życia wodnego i niezdolnymi do poruszania się na lądzie. Dorosłe osobniki osiągają długość rzędu 3 metrów, przy masie ciała około 400 kg. Są roślinożercami, jedzą przez cały dzień i odżywiają się trawą morską. Żyją stadnie w wodach mórz tropikalnych i subtropikalnych − w wodach przybrzeżnych, w lagunach, rzekach i zatokach oraz w szerokiej równi pływowej odsłanianej w czasie odpływu morza. Zamieszkują region indopacyficzny – od wschodnich wybrzeży Afryki i Morza Czerwonego po Australię, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona i Nową Kaledonię. Populacje diugoni sukcesywnie się zmniejszają. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych zalicza D. dugon do gatunków narażonych na wyginięcie. Czytaj więcej…

2013-03-03[edytuj | edytuj kod]

Rodzina Karola IV – zbiorowy portret olejny namalowany przez hiszpańskiego malarza Francisca Goyę przedstawiający króla Karola IV Burbona z najbliższą rodziną, który jest przechowywany w Muzeum Prado w Madrycie. W obliczu wydarzeń rewolucji francuskiej i ich konsekwencji dla ustroju monarchicznego, królewska para zamówiła portret mający świadczyć o sile i trwałości hiszpańskiej dynastii Burbonów. Ostateczna wersja portretu przedstawiająca 14 postaci została namalowana w okresie między czerwcem 1800 a grudniem 1801 roku. Dzieło łączy w sobie różnorodne doświadczenia nabyte przez Goyę podczas wieloletniej pracy portrecisty. Jest to także jedna z jego najbardziej złożonych kompozycji, której najistotniejszymi poprzednikami są dwa grupowe portrety królewskie: Rodzina Filipa V Louisa-Michela van Loo (1743) i Panny dworskie Velazqueza (1656), a także zaginione dzieło Jacopa Amigoniego Ferdynand VII i Barbara Braganza ze swoim dworem. Czytaj więcej…

2013-03-04[edytuj | edytuj kod]

Cloud – niezależna komputerowa gra logiczna stworzona w 2005 roku przez zespół studentów University of Southern California. Produkcja gry Cloud rozpoczęła się w styczniu 2005 roku, gdy zespół otrzymał od uczelni stypendium o wartości 20 tysięcy USD; została ona udostępniona do bezpłatnego pobrania w październiku tego samego roku. Do lipca 2006 roku stronę projektu odwiedzono 6 milionów razy, a sama gra została pobrana 600 tysięcy razy. Jej tematyka skupia się na chłopcu, który podczas snu w łóżku szpitalnym marzy o lataniu. Pomysł oparto na doświadczeniach z dzieciństwa głównego projektanta gry, Jenovy Chena. Gracz, wcielając się w rolę chłopca, może fruwać w świecie marzeń i manipulować chmurami w celu rozwiązania zagadek. Gra Cloud zdobyła nagrody studenckie na niezależnym konkursie Slamdance Guerilla Games Competition i festiwalu Independent Games Festival w 2006 roku. Uzyskała ona pozytywne recenzje krytyków, którzy wskazywali oprawę audiowizualną oraz odprężającą atmosferę jako jej mocne strony. Chen wraz z producentką Kellee Santiago założył studio Thatgamecompany, aby pracować nad komercyjnym remake'iem gry. Czytaj więcej…

2013-03-05[edytuj | edytuj kod]

Marija Jurjewna Szarapowa (ur. 19 kwietnia 1987 w Niaganiu) – rosyjska tenisistka, wielokrotna liderka rankingu WTA Tour, srebrna medalistka igrzysk olimpijskich w Londynie w 2012 roku w grze pojedynczej, zwyciężczyni 27 turniejów singlowych oraz 3 deblowych, modelka, Ambasador Dobrej Woli UNDP, stała rezydentka Stanów Zjednoczonych. Na korcie zarobiła do tej pory ponad 20 mln dolarów. Jest tenisistką praworęczną z oburęcznym backhandem. Jej trenerem jest Thomas Hogstedt. Status profesjonalny przyjęła 19 kwietnia 2001 roku, a pierwszy turniej kategorii WTA wygrała w Tokio w 2003 roku. Czytaj więcej…

2013-03-06[edytuj | edytuj kod]

Inkwizycja w Polsce: stałe struktury na ziemiach polskich zostały utworzone w pierwszej połowie XIV wieku i w zwalczaniu herezji zawsze pełniły rolę podrzędną w stosunku do trybunałów biskupich, które zajmowały się zwalczaniem heretyków w Polsce już w połowie wieku XIII. Obszar podlegający jurysdykcji polskich inkwizytorów obejmował ziemie wchodzące w skład metropolii gnieźnieńskiej (w tym Śląsk, a od końca XIV wieku także Litwę) oraz Prusy, nie obejmował natomiast (poza krótkim epizodem w latach 60. XV wieku) Pomorza Zachodniego, które na mocy bulli Bonifacego IX z 1399 podlegało inkwizytorom niemieckiej prowincji Saksonia. Z kolei Ruś Halicka, choć od roku 1340 (z krótką przerwą za panowania Ludwika Węgierskiego) należała do państwa polskiego, aż do połowy XV wieku tworzyła odrębną jednostkę w strukturach terytorialnych papieskiej inkwizycji. Ostateczny kres ich istnieniu przyniosła reformacja i zwycięstwo idei tolerancji religijnej w Polsce w drugiej połowie XVI wieku. Czytaj więcej…

2013-03-07[edytuj | edytuj kod]

SMS Von der Tann − niemiecki krążownik liniowy (według oryginalnej nomenklatury wielki krążownik, niem.: Großer Kreuzer) z okresu I wojny światowej, pierwszy okręt tej klasy w Kaiserliche Marine. Skonstruowany w odpowiedzi na budowę w stoczniach brytyjskich trzech jednostek typu Invincible, był od nich nieco słabiej uzbrojony, dysponował za to znacznie lepszym opancerzeniem i większą prędkością maksymalną. Zwodowany w 1909 roku, rok później wszedł w skład cesarskiej floty. Podczas działań wojennych uczestniczył w większości akcji Hochseeflotte na Morzu Północnym, przez krótki czas operował również na Bałtyku. Największym starciem z jego udziałem była bitwa jutlandzka 31 maja i 1 czerwca 1916 roku. Już w jej pierwszych minutach artylerzyści „Von der Tanna” odnieśli olbrzymi sukces, zatapiając po krótkim pojedynku brytyjski krążownik liniowy „Indefatigable”. Czytaj więcej…

2013-03-08[edytuj | edytuj kod]

Stach (Stanisław) Konwa (zm. ok. 1734–1735) – bohater kurpiowski, legendarny przywódca Kurpiów w czasie walk z wojskami sasko-rosyjskimi w latach 1733–1735. Znaczna część jego życiorysu została stworzona przez wyobraźnię literatów. Szczególną rolę w tworzeniu fikcyjnej biografii kurpiowskiego bohatera odegrał badacz Kurpiowszczyzny, Adam Zakrzewski. Konwa zapisał się w historii Kurpiowszczyzny jako symbol oporu wobec najeźdźcy. Czytaj więcej…

2013-03-09[edytuj | edytuj kod]

Diugoń – morski ssak zaliczany do rzędu syren, jedyny współcześnie żyjący przedstawiciel rodziny diugoniowatych. Diugonie są ssakami dużymi, przystosowanymi do życia wodnego i niezdolnymi do poruszania się na lądzie. Dorosłe osobniki osiągają długość rzędu 3 metrów, przy masie ciała około 400 kg. Są roślinożercami, jedzą przez cały dzień i odżywiają się trawą morską. Żyją stadnie w wodach mórz tropikalnych i subtropikalnych − w wodach przybrzeżnych, w lagunach, rzekach i zatokach oraz w szerokiej równi pływowej odsłanianej w czasie odpływu morza. Zamieszkują region indopacyficzny – od wschodnich wybrzeży Afryki i Morza Czerwonego po Australię, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona i Nową Kaledonię. Populacje diugoni sukcesywnie się zmniejszają. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych zalicza D. dugon do gatunków narażonych na wyginięcie. Czytaj więcej…

2013-03-10[edytuj | edytuj kod]

Rodzina Karola IV – zbiorowy portret olejny namalowany przez hiszpańskiego malarza Francisca Goyę przedstawiający króla Karola IV Burbona z najbliższą rodziną, który jest przechowywany w Muzeum Prado w Madrycie. W obliczu wydarzeń rewolucji francuskiej i ich konsekwencji dla ustroju monarchicznego, królewska para zamówiła portret mający świadczyć o sile i trwałości hiszpańskiej dynastii Burbonów. Ostateczna wersja portretu przedstawiająca 14 postaci została namalowana w okresie między czerwcem 1800 a grudniem 1801 roku. Dzieło łączy w sobie różnorodne doświadczenia nabyte przez Goyę podczas wieloletniej pracy portrecisty. Jest to także jedna z jego najbardziej złożonych kompozycji, której najistotniejszymi poprzednikami są dwa grupowe portrety królewskie: Rodzina Filipa V Louisa-Michela van Loo (1743) i Panny dworskie Velazqueza (1656), a także zaginione dzieło Jacopa Amigoniego Ferdynand VII i Barbara Braganza ze swoim dworem. Czytaj więcej…

2013-03-11[edytuj | edytuj kod]

Cloud – niezależna komputerowa gra logiczna stworzona w 2005 roku przez zespół studentów University of Southern California. Produkcja gry Cloud rozpoczęła się w styczniu 2005 roku, gdy zespół otrzymał od uczelni stypendium o wartości 20 tysięcy USD; została ona udostępniona do bezpłatnego pobrania w październiku tego samego roku. Do lipca 2006 roku stronę projektu odwiedzono 6 milionów razy, a sama gra została pobrana 600 tysięcy razy. Jej tematyka skupia się na chłopcu, który podczas snu w łóżku szpitalnym marzy o lataniu. Pomysł oparto na doświadczeniach z dzieciństwa głównego projektanta gry, Jenovy Chena. Gracz, wcielając się w rolę chłopca, może fruwać w świecie marzeń i manipulować chmurami w celu rozwiązania zagadek. Gra Cloud zdobyła nagrody studenckie na niezależnym konkursie Slamdance Guerilla Games Competition i festiwalu Independent Games Festival w 2006 roku. Uzyskała ona pozytywne recenzje krytyków, którzy wskazywali oprawę audiowizualną oraz odprężającą atmosferę jako jej mocne strony. Chen wraz z producentką Kellee Santiago założył studio Thatgamecompany, aby pracować nad komercyjnym remake'iem gry. Czytaj więcej…

2013-03-12[edytuj | edytuj kod]

SMS Moltke – niemiecki krążownik liniowy (klasyfikowany oficjalnie jako wielki krążownik, niem.: Großer Kreuzer) z okresu I wojny światowej, pierwsza z dwóch jednostek typu Moltke, a druga w swojej klasie w składzie Kaiserliche Marine. Zwodowany w 1910 roku, został nazwany dla uczczenia pruskiego feldmarszałka Helmuta von Moltke. Podczas wojny uczestniczył w większości działań niemieckiej marynarki wojennej przeciwko brytyjskiej Royal Navy, w tym w bitwach na Dogger Bank i jutlandzkiej, brał udział także w operacjach na Morzu Bałtyckim w 1915 i 1917 roku. Kilkakrotnie poważnie uszkodzony, dzięki mocnej i zrównoważonej konstrukcji nie uległ zniszczeniu i przetrwał do końca wojny. Po wojnie, internowany wraz z większością ciężkich okrętów Hochseeflotte w Scapa Flow, został samozatopiony 21 czerwca 1919 roku. Wrak wydobyto w 1927 roku i zezłomowano w latach 1927–1929. Czytaj więcej…

2013-03-13[edytuj | edytuj kod]

Inkwizycja w Polsce: stałe struktury na ziemiach polskich zostały utworzone w pierwszej połowie XIV wieku i w zwalczaniu herezji zawsze pełniły rolę podrzędną w stosunku do trybunałów biskupich, które zajmowały się zwalczaniem heretyków w Polsce już w połowie wieku XIII. Obszar podlegający jurysdykcji polskich inkwizytorów obejmował ziemie wchodzące w skład metropolii gnieźnieńskiej (w tym Śląsk, a od końca XIV wieku także Litwę) oraz Prusy, nie obejmował natomiast (poza krótkim epizodem w latach 60. XV wieku) Pomorza Zachodniego, które na mocy bulli Bonifacego IX z 1399 podlegało inkwizytorom niemieckiej prowincji Saksonia. Z kolei Ruś Halicka, choć od roku 1340 (z krótką przerwą za panowania Ludwika Węgierskiego) należała do państwa polskiego, aż do połowy XV wieku tworzyła odrębną jednostkę w strukturach terytorialnych papieskiej inkwizycji. Ostateczny kres ich istnieniu przyniosła reformacja i zwycięstwo idei tolerancji religijnej w Polsce w drugiej połowie XVI wieku. Czytaj więcej…

2013-03-14[edytuj | edytuj kod]

SMS Von der Tann − niemiecki krążownik liniowy (według oryginalnej nomenklatury wielki krążownik, niem.: Großer Kreuzer) z okresu I wojny światowej, pierwszy okręt tej klasy w Kaiserliche Marine. Skonstruowany w odpowiedzi na budowę w stoczniach brytyjskich trzech jednostek typu Invincible, był od nich nieco słabiej uzbrojony, dysponował za to znacznie lepszym opancerzeniem i większą prędkością maksymalną. Zwodowany w 1909 roku, rok później wszedł w skład cesarskiej floty. Podczas działań wojennych uczestniczył w większości akcji Hochseeflotte na Morzu Północnym, przez krótki czas operował również na Bałtyku. Największym starciem z jego udziałem była bitwa jutlandzka 31 maja i 1 czerwca 1916 roku. Już w jej pierwszych minutach artylerzyści „Von der Tanna” odnieśli olbrzymi sukces, zatapiając po krótkim pojedynku brytyjski krążownik liniowy „Indefatigable”. Czytaj więcej…

2013-03-15[edytuj | edytuj kod]

Stach (Stanisław) Konwa (zm. ok. 1734–1735) – bohater kurpiowski, legendarny przywódca Kurpiów w czasie walk z wojskami sasko-rosyjskimi w latach 1733–1735. Znaczna część jego życiorysu została stworzona przez wyobraźnię literatów. Szczególną rolę w tworzeniu fikcyjnej biografii kurpiowskiego bohatera odegrał badacz Kurpiowszczyzny, Adam Zakrzewski. Konwa zapisał się w historii Kurpiowszczyzny jako symbol oporu wobec najeźdźcy. Czytaj więcej…

2013-03-16[edytuj | edytuj kod]

Newag 19WE – normalnotorowy czteroczłonowy elektryczny zespół trakcyjny produkowany w latach 2008-2010 w zakładach Newag w Nowym Sączu. Powstały w sumie 4 sztuki, które są eksploatowane w SKM Warszawa. Prototyp 19WE po dostawieniu dwóch członów środkowych otrzymał oznaczenie 20WE. 19WE/20WE to odpowiednio cztero-/sześcioczłonowe, wysokopodłogowe składy przeznaczone do obsługi przewozów pasażerskich aglomeracyjnych. Skład został po raz pierwszy zaprezentowany 10 września 2008 podczas XVIII Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju, a jego światowa premiera miała miejsce 23 września podczas targów InnoTrans w Berlinie. Czytaj więcej…

2013-03-18[edytuj | edytuj kod]

Midsommarkrisen (ze szwedzkiego dosł. „Kryzys przesilenia letniego”) – czterodniowy kryzys polityczny w Szwecji rozgrywający się w dniach 22–25 czerwca 1941, spowodowany niemieckim żądaniem umożliwienia przejazdu tranzytowego przez terytorium Szwecji do granicy z Finlandią w pełni uzbrojonej 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy przy wykorzystaniu szwedzkiego taboru kolejowego. Niemieckie żądania były następstwem rozpoczętej agresji na ZSRR i związaną z tym potrzebą gromadzenia wojsk w celu ataku od strony Finlandii. W wyniku tych żądań polityka neutralności Szwecji została zachwiana. Odmowa Niemcom groziła wciągnięciem słabo uzbrojonej Szwecji w wojnę, natomiast zgoda na niemieckie żądania oznaczała opowiedzenie się po stronie III Rzeszy, wbrew wcześniej deklarowanej przez Szwecję neutralności, przez naruszenie ustaleń V konwencji haskiej regulującej prawa i obowiązki mocarstw neutralnych. Zarówno w szwedzkim rządzie, jak i w parlamencie, nastąpił podział na zwolenników i przeciwników udzielenia zgody na tranzyt. Po burzliwej debacie, na zasadzie wyjątku, rząd Szwecji wyraził zgodę na transport niemieckiej dywizji. W wyniku tej decyzji od 25 czerwca do 12 lipca 1941 Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały 14 712 żołnierzy i personelu pomocniczego oraz sprzęt wojskowy 163. Dywizji Piechoty do granicy z Finlandią. Czytaj więcej…

2013-03-19[edytuj | edytuj kod]

SMS Moltke – niemiecki krążownik liniowy (klasyfikowany oficjalnie jako wielki krążownik, niem.: Großer Kreuzer) z okresu I wojny światowej, pierwsza z dwóch jednostek typu Moltke, a druga w swojej klasie w składzie Kaiserliche Marine. Zwodowany w 1910 roku, został nazwany dla uczczenia pruskiego feldmarszałka Helmuta von Moltke. Podczas wojny uczestniczył w większości działań niemieckiej marynarki wojennej przeciwko brytyjskiej Royal Navy, w tym w bitwach na Dogger Bank i jutlandzkiej, brał udział także w operacjach na Morzu Bałtyckim w 1915 i 1917 roku. Kilkakrotnie poważnie uszkodzony, dzięki mocnej i zrównoważonej konstrukcji nie uległ zniszczeniu i przetrwał do końca wojny. Po wojnie, internowany wraz z większością ciężkich okrętów Hochseeflotte w Scapa Flow, został samozatopiony 21 czerwca 1919 roku. Wrak wydobyto w 1927 roku i zezłomowano w latach 1927–1929. Czytaj więcej…

2013-03-20[edytuj | edytuj kod]

Inkwizycja w Polsce: stałe struktury na ziemiach polskich zostały utworzone w pierwszej połowie XIV wieku i w zwalczaniu herezji zawsze pełniły rolę podrzędną w stosunku do trybunałów biskupich, które zajmowały się zwalczaniem heretyków w Polsce już w połowie wieku XIII. Obszar podlegający jurysdykcji polskich inkwizytorów obejmował ziemie wchodzące w skład metropolii gnieźnieńskiej (w tym Śląsk, a od końca XIV wieku także Litwę) oraz Prusy, nie obejmował natomiast (poza krótkim epizodem w latach 60. XV wieku) Pomorza Zachodniego, które na mocy bulli Bonifacego IX z 1399 podlegało inkwizytorom niemieckiej prowincji Saksonia. Z kolei Ruś Halicka, choć od roku 1340 (z krótką przerwą za panowania Ludwika Węgierskiego) należała do państwa polskiego, aż do połowy XV wieku tworzyła odrębną jednostkę w strukturach terytorialnych papieskiej inkwizycji. Ostateczny kres ich istnieniu przyniosła reformacja i zwycięstwo idei tolerancji religijnej w Polsce w drugiej połowie XVI wieku. Czytaj więcej…

2013-03-21[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Monte Cassino – w rzeczywistości cztery bitwy stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedną z najbardziej zaciętych (obok walk pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, lądowania w Normandii i powstania warszawskiego) w czasie II wojny światowej. Sprawnie dowodzone wojska niemieckie, opierając się na dwóch improwizowanych liniach obrony, prowadziły działania opóźniające ofensywę aliancką, przygotowując w tym czasie Linię Gustawa – silnie ufortyfikowany i trudny do zdobycia pas umocnień obronnych przebiegający w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Usytuowane na silnych pozycjach obronnych, w terenie który wyraźnie sprzyjał obrońcom i w którym niemal niemożliwe było wykorzystanie sił pancernych, wojska generałów Heinricha von Vietinghoffa i Frido von Sengera bez trudu odpierały serie uderzeń wojsk alianckich w okresie od stycznia do maja 1944 roku. Ostatecznie linie niemieckie zostały przełamane 18 maja zarówno dzięki natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 2 Korpusu Polskiego oraz brytyjskiej 78 Dywizji, jak i wyczerpaniu sił i środków 10 Armii niemieckiej, która tego dnia rano zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały. Czytaj więcej…

2013-03-22[edytuj | edytuj kod]

Eparchia turowsko-pińska − prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI w. do 1596, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Eparchia była początkowo ściśle związana z Księstwem Turowskim. W XVI w., w momencie faktycznej likwidacji, obejmowała powiat piński, dawne Księstwo Dubrowickie, włości bobrykowską i wiadzką dawne Księstwa Turowskie i Horodeckie. Zwierzchność biskupa turowsko-pińskiego uznawały także niektóre parafie położone poza opisanym obszarem, lecz historycznie związane z administraturą. Poświadczone źródłowo jest istnienie w tym okresie 188 parafii podlegających biskupowi turowsko-pińskiemu; liczba 255 placówek duszpasterskich podawana przez niektórych historyków Cerkwi uważa jest za mało prawdopodobną. W eparchii działało też co najmniej kilkanaście monasterów, z których największe znaczenie miały w początkowym okresie monaster św. św. Borysa i Gleba w Turowie, a w późniejszych stuleciach Monaster Ławryszewski i Monaster Leszczyński. Czytaj więcej…

2013-03-23[edytuj | edytuj kod]

Newag 19WE – normalnotorowy czteroczłonowy elektryczny zespół trakcyjny produkowany w latach 2008-2010 w zakładach Newag w Nowym Sączu. Powstały w sumie 4 sztuki, które są eksploatowane w SKM Warszawa. Prototyp 19WE po dostawieniu dwóch członów środkowych otrzymał oznaczenie 20WE. 19WE/20WE to odpowiednio cztero-/sześcioczłonowe, wysokopodłogowe składy przeznaczone do obsługi przewozów pasażerskich aglomeracyjnych. Skład został po raz pierwszy zaprezentowany 10 września 2008 podczas XVIII Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju, a jego światowa premiera miała miejsce 23 września podczas targów InnoTrans w Berlinie. Czytaj więcej…

2013-03-24[edytuj | edytuj kod]

Dome F105 – samochód Formuły 1, zaprojektowany przez Akiyoshiego Oku i skonstruowany w 1995 roku przez Dome Company. Pojazd ten, napędzany silnikami Mugen Honda, planowano wystawić w zawodach Formuły 1 w sezonie 1997 jako element „w pełni japońskiego zespołu Formuły 1”, jakim planowało być Dome. Aby dobrze przygotować się do zakładanego debiutu w Formule 1, między kwietniem a październikiem 1996 roku firma Dome podjęła intensywny program testowy, w którym brali udział między innymi Marco Apicella, Shinji Nakano oraz Naoki Hattori. Problemem F105 była wysoka awaryjność, ponadto rezultaty uzyskiwane modelem F105 zostały uznane za niezadowalające. Te wyniki Dome upatrywało w fakcie, iż producent opon, firma Goodyear, nie dostarczał japońskiemu zespołowi najnowszych opon, obawiając się szpiegostwa Dome na rzecz Bridgestone. Wskutek niewielkiego zainteresowania sponsorów i niemożności zgromadzenia wystarczającego budżetu, Dome nie zdołało zadebiutować w Formule 1. W 1999 roku model F105 był jeszcze krótko testowany ze względu na rozwój prototypowej skrzyni biegów. Zbudowano jeden egzemplarz modelu F105. Czytaj więcej…

2013-03-25[edytuj | edytuj kod]

Midsommarkrisen (ze szwedzkiego dosł. „Kryzys przesilenia letniego”) – czterodniowy kryzys polityczny w Szwecji rozgrywający się w dniach 22–25 czerwca 1941, spowodowany niemieckim żądaniem umożliwienia przejazdu tranzytowego przez terytorium Szwecji do granicy z Finlandią w pełni uzbrojonej 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy przy wykorzystaniu szwedzkiego taboru kolejowego. Niemieckie żądania były następstwem rozpoczętej agresji na ZSRR i związaną z tym potrzebą gromadzenia wojsk w celu ataku od strony Finlandii. W wyniku tych żądań polityka neutralności Szwecji została zachwiana. Odmowa Niemcom groziła wciągnięciem słabo uzbrojonej Szwecji w wojnę, natomiast zgoda na niemieckie żądania oznaczała opowiedzenie się po stronie III Rzeszy, wbrew wcześniej deklarowanej przez Szwecję neutralności, przez naruszenie ustaleń V konwencji haskiej regulującej prawa i obowiązki mocarstw neutralnych. Zarówno w szwedzkim rządzie, jak i w parlamencie, nastąpił podział na zwolenników i przeciwników udzielenia zgody na tranzyt. Po burzliwej debacie, na zasadzie wyjątku, rząd Szwecji wyraził zgodę na transport niemieckiej dywizji. W wyniku tej decyzji od 25 czerwca do 12 lipca 1941 Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały 14 712 żołnierzy i personelu pomocniczego oraz sprzęt wojskowy 163. Dywizji Piechoty do granicy z Finlandią. Czytaj więcej…

2013-03-26[edytuj | edytuj kod]

SMS Moltke – niemiecki krążownik liniowy (klasyfikowany oficjalnie jako wielki krążownik, niem.: Großer Kreuzer) z okresu I wojny światowej, pierwsza z dwóch jednostek typu Moltke, a druga w swojej klasie w składzie Kaiserliche Marine. Zwodowany w 1910 roku, został nazwany dla uczczenia pruskiego feldmarszałka Helmuta von Moltke. Podczas wojny uczestniczył w większości działań niemieckiej marynarki wojennej przeciwko brytyjskiej Royal Navy, w tym w bitwach na Dogger Bank i jutlandzkiej, brał udział także w operacjach na Morzu Bałtyckim w 1915 i 1917 roku. Kilkakrotnie poważnie uszkodzony, dzięki mocnej i zrównoważonej konstrukcji nie uległ zniszczeniu i przetrwał do końca wojny. Po wojnie, internowany wraz z większością ciężkich okrętów Hochseeflotte w Scapa Flow, został samozatopiony 21 czerwca 1919 roku. Wrak wydobyto w 1927 roku i zezłomowano w latach 1927–1929. Czytaj więcej…

2013-03-27[edytuj | edytuj kod]

Melecjusz ( ur. ok. 1577 na Podolu, zm. 27 grudnia 1633 w Dermaniu) - prawosławny, a następnie unicki duchowny działający w I Rzeczypospolitej, w latach 1620–1629 prawosławny arcybiskup połocki. Autor gramatyki języka cerkiewnosłowiańskiego zaliczanej do najważniejszych opracowań w tej tematyce. Od 1610 roku brał aktywny udział w polemice prawosławno-unickiej wokół zawartej w 1596 roku unii kościelnej. W wymienionym roku wydał w Wilnie, pod pseudonimem Theofil Ortholog, traktat polemiczny Threnos, w którym w dramatyczny sposób opisywał sytuację Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej i dowodził fałszywości dogmatów katolickich. Król Zygmunt III Waza, po zapoznaniu się z tekstem, nakazał aresztowanie jego autorów i wydawców. Zmusiło to Smotryckiego do usunięcia się z życia publicznego. Najpóźniej w 1618 autor Threnosu złożył wieczyste śluby mnisze w monasterze Św. Ducha w Wilnie. W 1619 roku opublikował gramatykę języka cerkiewnosłowiańskiego, znacząco przyczyniając się do kodyfikacji norm tego języka. W 1631 roku papież Urban VIII nadał mu tytuł biskupa Hierapolis; Kongregacja Rozkrzewiania Wiary nie zgodziła się na nadanie mu jakiejkolwiek katedry w Kościele unickim. Smotrycki spędził ostatnie lata życia w klasztorze w Dermaniu, nie angażując się już w życie publiczne. Tam też zmarł i został pochowany. W XVII w. była rozważana jego kanonizacja, którą to myśl ostatecznie zarzucono. Czytaj więcej…

2013-03-28[edytuj | edytuj kod]

Bitwa o Monte Cassino – w rzeczywistości cztery bitwy stoczone przez wojska alianckie z Niemcami, które miały miejsce w 1944 roku w rejonie klasztoru na Monte Cassino. Bitwa ta uznawana jest za jedną z najbardziej zaciętych (obok walk pod Stalingradem, na Łuku Kurskim, lądowania w Normandii i powstania warszawskiego) w czasie II wojny światowej. Sprawnie dowodzone wojska niemieckie, opierając się na dwóch improwizowanych liniach obrony, prowadziły działania opóźniające ofensywę aliancką, przygotowując w tym czasie Linię Gustawa – silnie ufortyfikowany i trudny do zdobycia pas umocnień obronnych przebiegający w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Usytuowane na silnych pozycjach obronnych, w terenie który wyraźnie sprzyjał obrońcom i w którym niemal niemożliwe było wykorzystanie sił pancernych, wojska generałów Heinricha von Vietinghoffa i Frido von Sengera bez trudu odpierały serie uderzeń wojsk alianckich w okresie od stycznia do maja 1944 roku. Ostatecznie linie niemieckie zostały przełamane 18 maja zarówno dzięki natarciom Francuskiego Korpusu Ekspedycyjnego, 2 Korpusu Polskiego oraz brytyjskiej 78 Dywizji, jak i wyczerpaniu sił i środków 10 Armii niemieckiej, która tego dnia rano zaczęła wycofywać swe frontowe oddziały. Czytaj więcej…

2013-03-29[edytuj | edytuj kod]

Eparchia turowsko-pińska − prawosławna administratura kościelna z siedzibą w Turowie, a następnie w Pińsku, podlegająca metropolii kijowskiej. Funkcjonowała od XI w. do 1596, gdy przeszła do Kościoła unickiego na mocy decyzji swojego ordynariusza, biskupa Jonasza. Chociaż większość duchowieństwa i świeckich eparchii opowiedziała się w tym momencie za pozostaniem w jurysdykcji Patriarchatu Konstantynopolitańskiego, administratura nigdy nie wróciła do Kościoła prawosławnego. Eparchia była początkowo ściśle związana z Księstwem Turowskim. W XVI w., w momencie faktycznej likwidacji, obejmowała powiat piński, dawne Księstwo Dubrowickie, włości bobrykowską i wiadzką dawne Księstwa Turowskie i Horodeckie. Zwierzchność biskupa turowsko-pińskiego uznawały także niektóre parafie położone poza opisanym obszarem, lecz historycznie związane z administraturą. Poświadczone źródłowo jest istnienie w tym okresie 188 parafii podlegających biskupowi turowsko-pińskiemu; liczba 255 placówek duszpasterskich podawana przez niektórych historyków Cerkwi uważa jest za mało prawdopodobną. W eparchii działało też co najmniej kilkanaście monasterów, z których największe znaczenie miały w początkowym okresie monaster św. św. Borysa i Gleba w Turowie, a w późniejszych stuleciach Monaster Ławryszewski i Monaster Leszczyński. Czytaj więcej…

2013-03-30[edytuj | edytuj kod]

Newag 19WE – normalnotorowy czteroczłonowy elektryczny zespół trakcyjny produkowany w latach 2008-2010 w zakładach Newag w Nowym Sączu. W sumie postały 4 takie pociągi, które są eksploatowane w SKM Warszawa. Prototyp 19WE po dostawieniu dwóch członów środkowych otrzymał oznaczenie 20WE. 19WE/20WE to odpowiednio cztero-/sześcioczłonowe, wysokopodłogowe składy przeznaczone do obsługi przewozów pasażerskich aglomeracyjnych. Skład został po raz pierwszy zaprezentowany 10 września 2008 podczas XVIII Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju, a jego światowa premiera miała miejsce 23 września podczas targów InnoTrans w Berlinie. Czytaj więcej…