Wolgast
54°03′11″N 13°46′31″E/54,053056 13,775278
 Ratusz z rynkiem w Wolgaście | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj związkowy | |||||
| Powiat | |||||
| Wspólnota | |||||
| Powierzchnia |
61,53 km² | ||||
| Wysokość |
12 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31 grudnia 2018) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
03836 | ||||
| Kod pocztowy |
17438 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
VG, ANK, GW, PW, SBG, UEM, WLG | ||||
| |||||
Położenie na mapie Niemiec  | |||||
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego  | |||||
| 54°03′11″N 13°46′31″E/54,053056 13,775278
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Wolgast (hist. Wołogoszcz) – miasto w Niemczech, w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie, w powiecie Vorpommern-Greifswald, nad cieśniną Piana, na historycznym Pomorzu Przednim, siedziba Związku Gmin Am Peenestrom. Zwane jest „bramą na wyspę Uznam” – dwa miejskie mosty łączą Uznam ze stałym lądem; na wyspie leży również dzielnica Mahlzow. Liczy 12 028 mieszkańców (31 grudnia 2018). Przez wiele lat stolica dzielnicy wołogoskiej w księstwie pomorskim.
W Wolgaście znajduje się stocznia Peene-Werft. Przez miasto przebiega droga krajowa B111.
W mieście rozwinął się przemysł drzewny, spożywczy, paszowy oraz materiałów budowlanych[2].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miasto leży na zachodnim brzegu Cieśniny Piany (Peenestrom).
Toponimia
[edytuj | edytuj kod]W dokumentach średniowiecznych nazwa miasta została zapisana w formie Wologost (1140), Wolgust (1229), Wolgast (1250). Wywodzi się z języka połabskiego, od imienia Woligost[3]. W języku polskim rekonstruowana jest w formie Wołogoszcz[4], ew. Ołogoszcz[5]. W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego w XIX w. miasto opisano pod nazwą Wołgoszcz.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość została założona przez Słowian połabskich. Początki grodu sięgają X-XI w. W pierwszej poł. XII w. weszła w skład Pomorza Zachodniego stając się siedzibą kasztelanii. Obok grodu istniał targ wspomniany w 1128 roku. Gród był ważnym punktem strategicznym podczas walk duńsko-słowiańskich w 2 poł. XII w. W 1162 Wołogoszcz tymczasowo znalazła się pod zwierzchnictwem duńskim, a na dłużej w 1185, pozostając duńskim lennem do połowy XIII w.
W 1282 lokowana na prawie lubeckim. W roku 1296 po podziale księstwa (zachodnio)pomorskiego na księstwo szczecińskie i księstwo wołogoskie, stała się stolicą tego drugiego. Pomiędzy 1478 a 1532 ponownie w granicach zjednoczonego księstwa pomorskiego ze stolicą w Szczecinie, po czym ponownie, do 1625, stolica księstwa wołogoskiego. W okresach stołecznych rezydencja książąt wołogoskich mieściła się na zamku książęcym, obecnie nieistniejącym, a średniowieczny kościół św. Piotra stał się jednym z głównych miejsc spoczynku pomorskich książąt. Miasto było również członkiem Ligi Hanzeatyckiej.
.jpg)
W czasie wojny trzydziestoletniej w 1628 stoczona tu została duńsko-austriacka bitwa pod Wołogoszczą, a 26 czerwca 1630 w pobliskim Peenemünde wylądowały wojska króla szwedzkiego Gustawa Adolfa rozpoczynając szwedzką okupację – po zakończeniu wojny pokojem westfalskim w 1648 miasto weszło w skład szwedzkiej prowincji Pomorze Przednie. Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego w 1815 miasto przeszło w ręce pruskie, od 1871 w granicach Niemiec. W 1849 rozebrano pozostałości zamku książęcego[6]. W 1910 zbudowano kościół katolicki pw. Najświętszego Serca Jezusa na potrzeby pracujących tu Polaków[7].
W latach 1949–1990 miasto należało do NRD.
W 2006 doszczętnie spłonął zabytkowy spichlerz z XIX w.[8]
1 stycznia 2012 do miasta włączono gminy Buddenhagen oraz Hohendorf, które stały się automatycznie jego dzielnicami.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Piotra (St. Petri) – gotycki kościół z XIII-XV w., jedno z głównych miejsc spoczynku książąt zachodniopomorskich z dynastii Gryfitów. W 1489 w została tu pochowana Małgorzata, pierwsza małżonka Bogusława X. W kościele zachowane sarkofagi książąt pomorskich ich żon oraz dzieci: Filipa I (1515-60) jego żony Marii Saskiej (zm. 1583), ich córki Amelii pomorskiej (1547-80), Ernesta Ludwika (1545-92), jego żony Zofi Jadwigi (1561-1631), ich córki Jadwigi Marii (1579-1606), Filipa Juliusza (1584-1625). W kościele spoczęli także inni książęta pomorscy Warcisław IX (1400-57) i prawdopodobnie Warcisław VIII (1373-1415)[9].
- mury miejskie
- Plac Ratuszowy (Rathausplatz)
- ratusz, barokowy z lat 1720-1724
- Muzeum Historii Miasta (Stadtgeschichtliches Museum) w dawnym spichlerzu z XVII w.
- gmach banku z dwudziestolecia międzywojennego
- Nowy Ratusz z XVIII w.
- Kościół Najświętszego Serca Jezusa (Herz-Jesu) – neogotycki kościół katolicki, wzniesiony w 1910 na potrzeby Polaków[7]
- Stary cmentarz z gotycką kaplicą św. Gertrudy (Gertrudenkapelle)
- spichlerze i młyny
- domy i kamienice
- gmach poczty z lat 1884-1885
- Kaplica św. Jerzego (St. Jürgen), gotycka
- dworzec kolejowy z XIX w.
-
Kościół św. Piotra (St. Petri) -
Mury miejskie -
Plac Ratuszowy -
Muzeum Historii Miasta (Stadtgeschichtliches Museum) -
Kościół Najświętszego Serca Jezusa (Herz-Jesu) -
Gmach poczty
Urodzeni w mieście
[edytuj | edytuj kod]W mieście na świat przyszli liczni przedstawiciele pomorskiej dynastii Gryfitów:
- Barnim X Młodszy – książę darłowski (1569-1600), bytowski (1573-1600) i szczeciński (1600-1603)
- Bogusław XIII – książę wołogoski (1560-1569), bardowsko-nowopolski (1569-1605), szczeciński (1603-1606) i darłowsko-bytowski (1605-1606)
- Ernest Ludwik – książę wołogoski (1569-1592)
- Filip Juliusz – książę wołogoski (1592-1625) i bardowsko-nowopolski (1605-1625)
- Jan Fryderyk – książę wołogoski (1560-1569) i szczeciński (1569-1600), biskup kamieński (1557-1574)
- Kazimierz VII – książę darłowsko-bytowski (1600-1605) i szczeciński (1603), biskup kamieński (1574-1602)
- Amelia pomorska – księżniczka pomorska
- Anna pomorska – księżniczka wołogoska i księżna meklemburska
- Jadwiga Maria pomorska – księżniczka wołogoska
Ponadto w 1777 urodził się tu niemiecki malarz epoki romantyzmu Philipp Otto Runge.
Współpraca
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dane statystyczne. laiv-mv.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-04)].
- ↑ Wolgast, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-08-28].
- ↑ Dieter Berger, Geographische Namen in Deutschland, Dudenverlag, Mennheim 1993, s. 280.
- ↑ Kazimierz Ślaski, Pomorze Zachodnie. Nasza ziemia ojczysta, Poznań 1960, s. 110.
- ↑ ks. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt IIA. Poznań: 1937.
- ↑ Petra Dubilski, Die Ostseeküste: Mecklenburg-Vorpommern, DuMont, 2003, s. 173, ISBN 3-7701-5926-8.
- ↑ a b Herz Jesu Kirche (kath.) [online], kirche-wolgast.de [dostęp 2019-02-23] (niem.).
- ↑ Zum Verlust Wolgaster Wahrzeichen [online], usedom-exclusiv.de [dostęp 2019-02-23].
- ↑ Kazimierz Kozłowski, Jerzy Podralski: Gryfici Książęta Pomorza Zachodniego. Szczecin: 1985.
- ↑ Partnerstwa.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Wołgoszcz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 869.