Cewka moczowa: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Funkcja sugerowania linków: dodane 3 linki. |
rozszerzenie tekstu, źródła/przypisy, wikizacja, usunięcie szablonu dopracować |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Anatomia infobox |
|||
|nazwa = Cewka moczowa |
|nazwa = Cewka moczowa |
||
|nazwa angielska = urethra |
|nazwa angielska = urethra |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
}} |
}} |
||
{{Wikisłownik|cewka moczowa}} |
{{Wikisłownik|cewka moczowa}} |
||
'''Cewka moczowa''' ([[łacina|łac.]] ''urethra'') – końcowa część [[Układ moczowo-płciowy|układu moczowego]] wyprowadzająca [[mocz]] na zewnątrz. Jest to przewód rozpoczynający się na dnie [[pęcherz moczowy|pęcherza moczowego]] ujściem wewnętrznym cewki, a kończący ujściem zewnętrznym u mężczyzn na końcu [[żołądź (anatomia)|żołędzi]] [[prącie|prącia]], u kobiet na brodawce cewkowej położonej w przedsionku [[Pochwa człowieka|pochwy]]. |
'''Cewka moczowa''' ([[łacina|łac.]] ''urethra'') – końcowa część [[Układ moczowo-płciowy|układu moczowego]] wyprowadzająca [[mocz]] na zewnątrz [[mikcja]]. Jest to przewód rozpoczynający się na dnie [[pęcherz moczowy|pęcherza moczowego]] ujściem wewnętrznym cewki, a kończący ujściem zewnętrznym u mężczyzn na końcu [[żołądź (anatomia)|żołędzi]] [[prącie|prącia]], u kobiet na brodawce cewkowej położonej w przedsionku [[Pochwa człowieka|pochwy]]. |
||
[[File:Male and Female Genitalia.jpg|thumb|240px|Ujście męskiej i żeńskiej cewki moczowej (''urethra'')]] |
[[File:Male and Female Genitalia.jpg|thumb|240px|Ujście męskiej i żeńskiej cewki moczowej (''urethra'')]] |
||
[[Plik:男性的排尿.gif|thumb|Mikcja męska]] |
|||
[[Plik:Human female urination.gif|thumb|Mikcja kobieca]] |
|||
== Cewka moczowa męska == |
== Cewka moczowa męska == |
||
Ma ona długość od 15 do 20 cm. Poza funkcją wyprowadzania moczu pełni również funkcję wyprowadzania [[sperma|nasienia]]. Dzieli się ona na: |
Ma ona długość od 15 do 20 cm. Poza funkcją wyprowadzania moczu pełni również u samców ssaków funkcję wyprowadzania [[sperma|nasienia]]<ref name="Wake">Marvalee H. Wake - Hyman's Comparative Vertebrate Anatomy. University of Chicago Press, 1992, s. 583, https://books.google.com/books?id=VKlWjdOkiMwC&q=placental+mammal+urethra&pg=PA583|access-date=6, {{ISBN|978-0-226-87013-7}}</ref>. Dzieli się ona na: |
||
# Część śródścienną – biegnącą w ścianie pęcherza moczowego |
# Część śródścienną – biegnącą w ścianie pęcherza moczowego |
||
# Część sterczową – przebiegającą przez [[gruczoł krokowy]] |
# Część sterczową – przebiegającą przez [[gruczoł krokowy]] |
||
Linia 31: | Linia 33: | ||
Biegnie ona równolegle do [[Pochwa człowieka|pochwy]], do przodu od niej. Znacznie mniejsza długość cewki moczowej żeńskiej stwarza dogodniejsze warunki rozwoju [[Zakażenie|infekcji]] wstępującej dróg moczowych w porównaniu z cewką męską. |
Biegnie ona równolegle do [[Pochwa człowieka|pochwy]], do przodu od niej. Znacznie mniejsza długość cewki moczowej żeńskiej stwarza dogodniejsze warunki rozwoju [[Zakażenie|infekcji]] wstępującej dróg moczowych w porównaniu z cewką męską. |
||
== Badanie cewki moczowej == |
|||
Istnieją różne bezpośrednie i pośrednie metody badania cewki moczowej. Prostą metodą, na przykład identyfikacji urazów lub zachyłków, jest badanie palpacyjne{{odn|Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni|2008|s=46}}. Uretrocystoskopia to zabieg endoskopowy, w którym endoskop jest wprowadzany do cewki moczowej i powoli wprowadzany do pęcherza moczowego. Umożliwia to dokładną lokalizację zwężeń, wybrzuszeń lub guzów. Procedura służy do określenia wskazań do wszelkich zabiegów w obrębie szyi pęcherza moczowego, np. przezcewkowej resekcji prostaty{{odn|Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni|2008|s=85}}. |
|||
Procedury obrazowania obejmują (wsteczną) uretrografię<ref name="uro">{{Cytuj stronę | url =https://uro.pl/oferta-centrum/centrum-urologii-rekonstrukcyjnej/uretrografia/| tytuł =URETROGRAFIA WSTECZNA.|opublikowany = uro.pl| data dostępu = 2022-07-29| strony =}}</ref>, w której cewkę moczową wypełnia się rentgenowskim środkiem kontrastowym w celu identyfikacji [[Kamica nerkowa|kamieni moczowych]], ciał obcych, zwężeń, wad rozwojowych, guzów i innych nieprawidłowości oraz cystouretrogramu opróżniania, w którym pęcherz jest wypełniony [[Środek cieniujący|środekiem kontrastowym]] przez cewnik. Podobnie jak w przypadku cewki moczowej, gdy środek kontrastowy jest wydalany, można wykryć występy lub niedrożność cewki moczowej{{odn|Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni|2008|s=72}}. W przypadku badania [[Ultrasonografia|USG]] w celu zdiagnozowania ewentualnych zwężeń, lub zachyłków cewkę moczową należy najpierw napełnić wodą lub [[lubrykant]]em{{odn|Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend|2014|s=58}}. |
|||
Badania pośrednie w celu wykrycia czynników zakaźnych można przeprowadzić za pomocą wymazu z cewki moczowej, tj. pobranie wymazu lub badanie wydzieliny z cewki moczowej{{odn|Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend|2014|s=45}}. Badanie moczu nie jest zalecane, ponieważ zawartość drobnoustrojów w wydzielinie cewki moczowej jest bardzo zmniejszona przez przepływający sterylny mocz<ref name="Hegenscheid">Frank Hegenscheid: Urethradiagnostik. W: Ralf Tunn, Engelbert Hanzal, Daniele Perucchini (Hrsg.): Urogynäkologie in Praxis und Klinik. de Gruyter, Berlin/ New York 2009, s. 93-94{{ISBN|978-3-11-020688-3}}</ref>. |
|||
== Wady rozwojowe, choroby i urazy == |
|||
Wady rozwojowe, choroby i urazy mogą wpływać na cewkę moczową wszystkich ssaków, przy czym w szczególności infekcje są różne i różne, czasami specyficzne dla gatunku. Poniższe reprezentacje odnoszą się głównie do ludzi, ale mogą być odpowiednio przeniesione na inne ssaki. |
|||
*'''Wady rozwojowe''' |
|||
Wady rozwojowe powstają w czasie rozwoju [[Embriogeneza|embrionalnego]] pod wpływem wielu czynników. Jeżeli powodują dolegliwości, powinny być leczone i korygowane chirurgicznie<ref name="Harnröhrenfehlbildungen">Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 {{ISBN|978-3-11-033997-0}}</ref>. |
|||
Jeżeli cewka moczowa nie jest wykształcona, mówi się o [[Agenezja|agenezji]], jeśli jej światło jest zamknięte w jakimś miejscu stwierdza się [[Atrezja|atrezję]]. |
|||
Jedną z najczęstszych wad rozwojowych męskich narządów płciowych jest [[spodziectwo]]{{odn|Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni|2008|s=179}}. W tym przypadku cewka moczowa jest niecałkowicie zamknięta wzdłuż i otwiera się na spodniej (brzusznej) stronie prącia. Występuje również bardzo rzadko u dziewcząt, w którym to przypadku cewka moczowa otwiera się do [[Pochwa człowieka|pochwy]]{{odn|Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni|2008|s=180}}. Rzadko występuje również szczelina grzbietowa, [[Wierzchniactwo|epispadia]]. U chłopców rozszczep znajduje się na szczycie prącia, u dziewczynek [[łechtaczka]] jest zwykle rozszczepiona{{odn|Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni|2008|s=178}}. |
|||
*'''Uchyłki, przetoki i wypadanie cewki ''' |
|||
Uchyłki cewki moczowej to wypukłości, które mogą występować we wszystkich odcinkach, zwykle na spodzie cewki moczowej. Mogą one być wrodzone lub powstać później w odpowiedzi na zapalenie cewki moczowej poprzedzające jej zwężenie. Uchyłki zwykle obserwuje się z powodu przewlekłego zapalenia cewki moczowej<ref name="Harnröhrendivertikel">Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 {{ISBN|978-3-11-033997-0}}</ref>. |
|||
[[Przetoka|Przetoki]] to połączenia między narządem ze światłem (rurowym)a innym narządem. One również mogą być wrodzone lub nabyte. U kobiet nabyte przetoki cewkowo-pochwowej, czyli przetoki między cewką moczową a pochwą, są zwykle wynikiem [[Ropień|ropni]], np. zapalenia uchyłków cewki moczowej lub urazów powypadkowych i powikłań operacyjnych<ref name="Urogenitalfistel">Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 2205 {{ISBN|978-3-11-033997-0}}</ref>. |
|||
W przypadku wypadnięcia cewki moczowej (wypadanie cewki) błona śluzowa cewki wystaje z zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Wypadanie cewki moczowej występuje głównie u młodych dziewcząt. Przyczyna nie jest jasna, leczenie chirurgiczne - [[waginoplastyka]]<ref name="Braedel"> H. U. Braedel et al.: Traumatologie des Urogenitaltraktes. Springer, Berlin u. a. 2013, s. 300, {{ISBN|978-3-642-80573-8}}</ref>. |
|||
*'''Urazy cewki ''' |
|||
Urazy cewki moczowej dzielą się na urazy „tylne” i „przednie”, które różnią się przyczyną. Urazy tylnej cewki moczowej to urazy cewki moczowej powyżej jej przejścia przez [[Przepona miednicy|dno miednicy]]. Zwykle pojawiają się przy złamaniach miednicy w wyniku wypadków drogowych i upadków z dużych wysokości. Męskie cewki moczowe są częściej dotknięte niż żeńskie. Urazy przedniej cewki moczowej to urazy cewki moczowej poniżej dna miednicy. U osób dorosłych główną przyczyną są zabiegi medyczne, np. zbyt długie utrzymywanie cewników pęcherza moczowego. Również tutaj męskie cewki moczowe są częściej dotknięte. Urazy spowodowane innymi wprowadzonymi przedmiotami, na przykład w celu stymulacji seksualnej, są rzadkie i dotyczą cewki moczowej w pobliżu jej otwarcia. Urazowe urazy przedniej cewki moczowej są częstsze u dzieci niż u dorosłych, głównie od urazu udarowego [[Krocze|krocza]]{{odn|Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend|2014|s=297ce}}. |
|||
Występujące kamienie moczowe (kamica nerkowa), które są wypłukiwane z pęcherza do cewki moczowej lub rozwijają się w cewce moczowej mogą prowadzić do jej zwężenia<ref name="Harnröhrendivertikel">Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 {{ISBN|978-3-11-033997-0}}</ref>. |
|||
== Przypisy == |
|||
{{Przypisy}} |
|||
== Bibliografia == |
|||
* {{Cytuj |autor =Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni| tytuł= Taschenlehrbuch Urologie.| wydanie= 14| miejsce= Stuttgart| wydawca=Thieme| data= 2008|isbn=978-3-13-300614-9|odn=tak}} |
|||
* {{Cytuj |autor =Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend| tytuł= Urologie.| wydanie= 5| miejsce= Berlin, Heidelberg| wydawca=Springer-Verlag| data= 2014|isbn=978-3-642-34318-6|odn=tak}} |
|||
{{Męski układ rozrodczy}} |
{{Męski układ rozrodczy}} |
Wersja z 21:49, 31 lip 2022
urethra | |
Narządy |
---|
Cewka moczowa (łac. urethra) – końcowa część układu moczowego wyprowadzająca mocz na zewnątrz mikcja. Jest to przewód rozpoczynający się na dnie pęcherza moczowego ujściem wewnętrznym cewki, a kończący ujściem zewnętrznym u mężczyzn na końcu żołędzi prącia, u kobiet na brodawce cewkowej położonej w przedsionku pochwy.
Cewka moczowa męska
Ma ona długość od 15 do 20 cm. Poza funkcją wyprowadzania moczu pełni również u samców ssaków funkcję wyprowadzania nasienia[1]. Dzieli się ona na:
- Część śródścienną – biegnącą w ścianie pęcherza moczowego
- Część sterczową – przebiegającą przez gruczoł krokowy
- Część błoniastą – przebijającą przeponę moczowo-płciową
- Część gąbczastą – biegnącą luźno w kroczu pod spojeniem łonowym przez ciało gąbczaste prącia, uchodzącą fizjologicznie na końcu żołędzi prącia; w przypadkach wad rozwojowych – spodziectwa – uchodzi na dolnej powierzchni prącia wierzchniactwa – uchodzi na górnej powierzchni prącia
Cewka moczowa żeńska
Jest ona znacznie krótsza od męskiej (długość od 3 do 5 cm) i szerszą. Cewkę moczową żeńską dzieli się na:
- Część śródścienną, biegnącą w ścianie pęcherza moczowego
- Część miedniczną
- Część przeponową
- Część podprzeponową.
Biegnie ona równolegle do pochwy, do przodu od niej. Znacznie mniejsza długość cewki moczowej żeńskiej stwarza dogodniejsze warunki rozwoju infekcji wstępującej dróg moczowych w porównaniu z cewką męską.
Badanie cewki moczowej
Istnieją różne bezpośrednie i pośrednie metody badania cewki moczowej. Prostą metodą, na przykład identyfikacji urazów lub zachyłków, jest badanie palpacyjne[2]. Uretrocystoskopia to zabieg endoskopowy, w którym endoskop jest wprowadzany do cewki moczowej i powoli wprowadzany do pęcherza moczowego. Umożliwia to dokładną lokalizację zwężeń, wybrzuszeń lub guzów. Procedura służy do określenia wskazań do wszelkich zabiegów w obrębie szyi pęcherza moczowego, np. przezcewkowej resekcji prostaty[3].
Procedury obrazowania obejmują (wsteczną) uretrografię[4], w której cewkę moczową wypełnia się rentgenowskim środkiem kontrastowym w celu identyfikacji kamieni moczowych, ciał obcych, zwężeń, wad rozwojowych, guzów i innych nieprawidłowości oraz cystouretrogramu opróżniania, w którym pęcherz jest wypełniony środekiem kontrastowym przez cewnik. Podobnie jak w przypadku cewki moczowej, gdy środek kontrastowy jest wydalany, można wykryć występy lub niedrożność cewki moczowej[5]. W przypadku badania USG w celu zdiagnozowania ewentualnych zwężeń, lub zachyłków cewkę moczową należy najpierw napełnić wodą lub lubrykantem[6].
Badania pośrednie w celu wykrycia czynników zakaźnych można przeprowadzić za pomocą wymazu z cewki moczowej, tj. pobranie wymazu lub badanie wydzieliny z cewki moczowej[7]. Badanie moczu nie jest zalecane, ponieważ zawartość drobnoustrojów w wydzielinie cewki moczowej jest bardzo zmniejszona przez przepływający sterylny mocz[8].
Wady rozwojowe, choroby i urazy
Wady rozwojowe, choroby i urazy mogą wpływać na cewkę moczową wszystkich ssaków, przy czym w szczególności infekcje są różne i różne, czasami specyficzne dla gatunku. Poniższe reprezentacje odnoszą się głównie do ludzi, ale mogą być odpowiednio przeniesione na inne ssaki.
- Wady rozwojowe
Wady rozwojowe powstają w czasie rozwoju embrionalnego pod wpływem wielu czynników. Jeżeli powodują dolegliwości, powinny być leczone i korygowane chirurgicznie[9].
Jeżeli cewka moczowa nie jest wykształcona, mówi się o agenezji, jeśli jej światło jest zamknięte w jakimś miejscu stwierdza się atrezję.
Jedną z najczęstszych wad rozwojowych męskich narządów płciowych jest spodziectwo[10]. W tym przypadku cewka moczowa jest niecałkowicie zamknięta wzdłuż i otwiera się na spodniej (brzusznej) stronie prącia. Występuje również bardzo rzadko u dziewcząt, w którym to przypadku cewka moczowa otwiera się do pochwy[11]. Rzadko występuje również szczelina grzbietowa, epispadia. U chłopców rozszczep znajduje się na szczycie prącia, u dziewczynek łechtaczka jest zwykle rozszczepiona[12].
- Uchyłki, przetoki i wypadanie cewki
Uchyłki cewki moczowej to wypukłości, które mogą występować we wszystkich odcinkach, zwykle na spodzie cewki moczowej. Mogą one być wrodzone lub powstać później w odpowiedzi na zapalenie cewki moczowej poprzedzające jej zwężenie. Uchyłki zwykle obserwuje się z powodu przewlekłego zapalenia cewki moczowej[13].
Przetoki to połączenia między narządem ze światłem (rurowym)a innym narządem. One również mogą być wrodzone lub nabyte. U kobiet nabyte przetoki cewkowo-pochwowej, czyli przetoki między cewką moczową a pochwą, są zwykle wynikiem ropni, np. zapalenia uchyłków cewki moczowej lub urazów powypadkowych i powikłań operacyjnych[14].
W przypadku wypadnięcia cewki moczowej (wypadanie cewki) błona śluzowa cewki wystaje z zewnętrznego ujścia cewki moczowej. Wypadanie cewki moczowej występuje głównie u młodych dziewcząt. Przyczyna nie jest jasna, leczenie chirurgiczne - waginoplastyka[15].
- Urazy cewki
Urazy cewki moczowej dzielą się na urazy „tylne” i „przednie”, które różnią się przyczyną. Urazy tylnej cewki moczowej to urazy cewki moczowej powyżej jej przejścia przez dno miednicy. Zwykle pojawiają się przy złamaniach miednicy w wyniku wypadków drogowych i upadków z dużych wysokości. Męskie cewki moczowe są częściej dotknięte niż żeńskie. Urazy przedniej cewki moczowej to urazy cewki moczowej poniżej dna miednicy. U osób dorosłych główną przyczyną są zabiegi medyczne, np. zbyt długie utrzymywanie cewników pęcherza moczowego. Również tutaj męskie cewki moczowe są częściej dotknięte. Urazy spowodowane innymi wprowadzonymi przedmiotami, na przykład w celu stymulacji seksualnej, są rzadkie i dotyczą cewki moczowej w pobliżu jej otwarcia. Urazowe urazy przedniej cewki moczowej są częstsze u dzieci niż u dorosłych, głównie od urazu udarowego krocza[16].
Występujące kamienie moczowe (kamica nerkowa), które są wypłukiwane z pęcherza do cewki moczowej lub rozwijają się w cewce moczowej mogą prowadzić do jej zwężenia[13].
Przypisy
- ↑ Marvalee H. Wake - Hyman's Comparative Vertebrate Anatomy. University of Chicago Press, 1992, s. 583, https://books.google.com/books?id=VKlWjdOkiMwC&q=placental+mammal+urethra&pg=PA583%7Caccess-date=6, ISBN 978-0-226-87013-7
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 46.
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 85.
- ↑ URETROGRAFIA WSTECZNA.. uro.pl. [dostęp 2022-07-29].
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 72.
- ↑ Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend 2014 ↓, s. 58.
- ↑ Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend 2014 ↓, s. 45.
- ↑ Frank Hegenscheid: Urethradiagnostik. W: Ralf Tunn, Engelbert Hanzal, Daniele Perucchini (Hrsg.): Urogynäkologie in Praxis und Klinik. de Gruyter, Berlin/ New York 2009, s. 93-94ISBN 978-3-11-020688-3
- ↑ Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 ISBN 978-3-11-033997-0
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 179.
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 180.
- ↑ Jürgen Sökeland, Herbert Rübben i inni 2008 ↓, s. 178.
- ↑ a b Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 854 ISBN 978-3-11-033997-0
- ↑ Pschyrembel Medizinisches Wörterbuch. 266. Auflage, de Gruyter, Berlin 2014, s. 2205 ISBN 978-3-11-033997-0
- ↑ H. U. Braedel et al.: Traumatologie des Urogenitaltraktes. Springer, Berlin u. a. 2013, s. 300, ISBN 978-3-642-80573-8
- ↑ Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend 2014 ↓, s. 297ce.
Bibliografia
- Jürgen Sökeland i inni, Taschenlehrbuch Urologie., wyd. 14, Stuttgart: Thieme, 2008, ISBN 978-3-13-300614-9 .
- Richard Hautmann (Hrsg.), Jürgen E. Gschwend , Urologie., wyd. 5, Berlin, Heidelberg: Springer-Verlag, 2014, ISBN 978-3-642-34318-6 .