Świny (województwo dolnośląskie)
50°56′23″N 16°06′45″E/50,939722 16,112500
| wieś | |
 Zamek Świny (ruiny) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
319 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
268[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-420[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DJA |
| SIMC |
0189552 |
Położenie na mapie gminy Bolków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jaworskiego  | |
| 50°56′23″N 16°06′45″E/50,939722 16,112500[1]
| |
Świny (niem. Schweinhaus) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach, przy drodze krajowej nr 3.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0189569 | Dolinka | przysiółek |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W 1945 roku wieś nosiła nazwy Chlewiska, Świnka[6].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwotnie znajdował się tutaj kasztelański gród (późniejszy Zamek Świny) oraz osada służebna. Gród pełnił funkcję administracyjno-wojskową. Wymieniono go raz pierwszy po łacinie w kronice Kosmasa w 1108 r. we fragmencie oppidium Svini in Poloniae czyli "osiedle warowne Świny w Polsce"[7]. Potem w dokumencie papieża Hadriana IV wzmiankowany jako gród kasztelański Zpini. Od połowy XIII w., w wyniku ominięcia grodu przez szlaki handlowe, znaczenie osady zmalało, doszło do ograniczenia funkcji grodów, jedyną funkcją Świn pozostała funkcja wojskowa. W tym czasie gród upada na rzecz Bolkowa.
W 1946 r. rozpoczęły się przymusowe wysiedlenia ludności niemieckiej. 23 lipca 1946 r. razem z mieszkańcami Gorzanowic i Wolbromka mieszkańcy Świn byli eskortowani do Jawora, stamtąd zostali przetransportowani do Brakel w Westfalii.
Kalendarium[edytuj | edytuj kod]
- X-XI wiek – wzniesiono gród obronny, strzegący traktu z Czech do Polski
- 1108 – wzmianka u czeskiego kronikarza Kosmasa o tutejszym zamku
- 1155 – bulla papieża Hadriana IV wspominała o tutejszej kasztelanii, jednak gdy powstał Zamek w Bolkowie jej funkcja kasztelanii została utracona
- 1203 – gród kasztelański
- XIII wiek – książę Bolko II świdnicki przekazał zamek rycerskiemu rodowi Świnków, który od miejsca przyjął nazwisko Schweinichen, zaś miejscowość nazwano Schweinhaus. W posiadaniu rodu von Schweinichen majątek i zamek pozostają do 1702.
- XVIII wiek: właścicielami zamku i folwarku są kolejno rodziny von Schweinitz, von Churschwandt i von Schlabrendorff.
- XIX wiek: w połowie tego wieku zamek i folwark przechodzą do rodziny hr. Hoyos von Sprinzenstein, przy której zamek pozostaje do 1941.
- 1842 – we wsi znajduje się folwark, młyn wodny, wiatrak, gorzelnia, szkoła ewangelicka, cegielnia
- XX wiek: w roku 1927 hr. Alojzy Hoyos sprzedaje dobra rycerskie Schweinhaus na parcelację. Zamek i 114 ha lasu pozostają własnością Hoyosów. W roku 1941 zamek wraz z 14 ha lasu zostaje sprzedany państwu. Co do pozostałych 100 ha lasu zostaje zawarta umowa przedwstępna, mają być w roku 1945 sprzedane państwu rzekomo jako rewir myśliwski dla Hermanna Göringa, do czego już nie dochodzi ze względu na rozwój sytuacji wojennej.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[8]:
- kościół filialny pw. św. Mikołaja z drugiej połowy XIV w., przebudowywany w nst. wiekach do XVIII w.
- cmentarz przykościelny, nieczynny, z XIV-XIX w.
- zamek w ruinie, z XIII-XIV w.[9] przebudowany w XV w. i w 1620 r.
inne obiekty:
- pomnik poległych lub zaginionych niemieckich żołnierzy ze Świn i okolic z czasów I wojny światowej (wzniesiony 1936)
- pomnik 900 lat Świn, wzniesiony 2008
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
czerwony – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Wolbromek, Kłaczyna, Świny, Gorzanowice, Jastrowiec, Lipa, Muchówek, Radzimowice, Mysłów, Płonina, Pastewnik Górny, Wierzchosławice.
niebieski – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Świny, Wolbromek, Sady Dolne, Sady Górne, Nagórnik, Półwsie, Wierzchosławice.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 138506
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1277 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9 s. 579
- ↑ Stanisław Jastrzębski, "Jawor i okolice", Ossolineum Wrocław 1973, str. 150.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 30. [dostęp 2012-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 389
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
- Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004, s. 2. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona
- Siedziba gminy: Bolków
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Kolonia | |
| Osada | |
| Przysiółki wsi | |
| Nieistniejące miejscowości |
