Dom Wędlikowskich w Katowicach
 nr rej. A/162/05 z 30 listopada 2005 roku
| |
 Widok ogólny (2018) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. PCK 10, |
| Typ budynku |
kamienica mieszkalna |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt |
Stanisław Gruszka |
| Inwestor |
Kazimierz i Henryka Wędlikowscy |
| Rozpoczęcie budowy |
1937 |
| Ukończenie budowy |
1939 |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′10,656″N 19°00′49,715″E/50,252960 19,013810
| |
Dom Wędlikowskich w Katowicach – zabytkowa, modernistyczna kamienica mieszczańska położona w Katowicach-Śródmieściu przy ulicy PCK 10. Została ona oddana do użytku w 1939 roku, a za projekt budynku odpowiada Stanisław Gruszka.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kamienica mieszkalna według projektu architekta Stanisława Gruszki została wzniesiona w latach 1937–1939 dla doktora Kazimierza Wędlikowskiego[a] i jego żony Henryki jako budynek wielorodzinny z mieszkaniami do wynajęcia[3]. W czasie okupacji niemieckiej oraz po 1945 roku mieszkania przydzielono wysokiej rangi urzędnikom[4], jeden lokal pozostawiając właścicielom. Po 1989 roku dom w całości przejęła rodzina Wędlikowskich[5][6].
W 2005 obiekt wpisano do rejestru zabytków pod nr A/162/05[7].
Obecnie kamienica pełni funkcje mieszkalno-biurowe i jest otwarta w godzinach urzędowania mieszczących się tu firm. Dom umieszczono w projekcie „Szlak Moderny” w Katowicach[8]. Pozostaje ona symbolem architektury modernistycznej Katowic, a jego obrysy były zamieszczone m.in. na produktach marki Geszeft[9].
Architektura i wnętrza[edytuj | edytuj kod]
Dom w stylu modernizmu z elementami funkcjonalizmu usytuowany jest na narożnej działce u zbiegu ulic PCK 10 (dawniej Kościelna) i Mari Skłodowskiej-Curie (dawniej Wandy).
Jest to obiekt pięciokondygnacyjny, podpiwniczony wzniesiony z cegły na rzucie litery „L”, nakryty płaskim dachem-tarasem. Elementem charakterystycznym jest zaokrąglony narożnik zwany „miękkim” z oknami o szybach wykonanych przy użyciu szkła cylindrycznego. Elewacje zewnętrzne niesymetryczne, utrzymane w kompozycji horyzontalnej. Cechą wyróżniającą są poziome pasy okien, pełnych balkonów i pól międzyokiennych o kontrastujących kolorach – białym, czarnym i czerwonym oraz zróżnicowanej fakturze tynków. Stąd popularna nazwa domu – „zebra”.
Główne wejście do budynku zlokalizowane w fasadzie południowej, cofnięte w stosunku do elewacji z murowaną belką nadprożową oddzielającą drzwi zewnętrzne od prostokątnego nadświetla. Elewacja zachodnia z bramą garażową w przyziemiu, półokrągłymi balkonami, zwieńczona masztem flagowym[10].
Wnętrze zasadniczo dwutraktowe o układzie zachowanym w niemal niezmienionej formie od momentu wybudowania. Klatka schodowa zlokalizowana w części centralnej z pionem windy od zachodu. Dobrze zachowana, o ścianach obłożonych płytami z szarego i białego marmuru oraz trawertynu. Podłoga z trójkolorowego lastriko. Z oryginalnego wyposażenia zachowały się: skrzynki na listy, chromowane i drewniane balustrady, stolarka drzwiowa i okienna, dzwonki do drzwi, numery niektórych mieszkań oraz winda marki Sowitsch z kryształowym lustrem[11].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kazimierz Wędlikowski – lekarz ginekolog, ordynator oddziału położniczo-ginekologicznego w szpitalu przy ul. Raciborskiej w Katowicach. Prowadził prywatną klinikę chorób kobiecych z 17 łóżkami w budynku na rogu ulic Wita Stwosza i Ligonia w Katowicach[1][2]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W. Janota: Katowice między wojnami : miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź, Katowice: 2010, s. 76
- ↑ Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 2018-11-09].
- ↑ Częściowo dom miał służyć jako klinika dla kobiet. Zob. A. Czapla-Oslislo: 8 wybranych powodów, dla których warto zgubić się w modernistycznych Katowicach. „Magazyn {Slow}” 2016, nr 8 : https://web.archive.org/web/20181107185247/http://shop.beslow.pl/wp-content/uploads/SLOW_PDF_MINI/SLOW_008_E_mini.pdf
- ↑ Byli to m.in. pracownicy pobliskiego aresztu śledczego. Zob. http://nanans.blox.pl/2010/12/DOM-WEDLIKOWSKICH.html
- ↑ Anna Syska, Tomasz Kiełkowski, Styl gotycki wyklucza się : międzywojenna architektura w województwie śląskim, Katowice, s. 155, ISBN 978-83-85871-69-9, OCLC 950002049 [dostęp 2018-11-05].
- ↑ P. Sacha: Chicago nad Rawą. Gość Niedzielny Katowicki, 22 lipca 2007 nr 29/806 s. 406, https://www.gosc.pl/files/old/gosc.pl/zalaczniki/2007/07/23/1185176178/1185176193.pdf
- ↑ Rejestr zabytków woj. śląskiego. https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/stan%20na%2030.06.2018/SLS-rej.pdf
- ↑ Dom Wędlikowskich. Szlak moderny. http://www.moderna.katowice.eu/content/dom-mieszkalny-ul-pck-10
- ↑ Torba czarna ' Kamienica Wędlikowskich' – geszeft [online], geszeft.co [dostęp 2018-11-05] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-25] (pol.).
- ↑ Kamienica, Katowice – Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2018-11-05] (pol.).
- ↑ Katowice – zabytkowa winda ul. PCK 10 – Strażnicy Czasu [online], www.straznicyczasu.pl [dostęp 2018-11-07] (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Syska, Tomasz Kiełkowski: Styl gotycki wyklucza się : międzywojenna architektura w województwie śląskim. Katowice : Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego, 2015, s. 155
- Aneta Borowik: Słownik architektów inżynierów i budowniczych związanych z Katowicami w okresie międzywojennym, Katowice, 2012, s. 50-51.
- Katowicka moderna 1927-1939. Oprac. Z. Oslislo. Katowice, 2012, s.116-117.
- Modernizmy: architektura nowoczesności w II Rzeczpospolitej. T. 2, Katowice i województwo śląskie. Red. A. Szczerski, Kraków 2014, 200-201, 205.
- R. Nakonieczny: Luksusowa architektura Katowic w latach międzywojennych (1922-1939). W: Oblicza modernizmu w architekturze: paradygmat luksusu w architekturze modernizmu XX w. "Trójgłowy smok" – architektura dwudziestolecia międzywojennego na Górnym Śląsku (1922-1939). Red. R. Nakonieczny, J. Wojtas-Swoszowska, Katowice 2013. s. 139-147.
- Waldemar Odorowski: Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939. Katowice, 2013, s. 275.
