Paweł Sacewicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Paweł Sacewicz
Kropka
Ilustracja
podporucznik podporucznik
Data i miejsce urodzenia

25 lipca 1920
Połoski

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 1991
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1940–1947

Siły zbrojne

Kadra Polski Niepodległej
Armia Krajowa
Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość

Jednostki

34 pułk piechoty AK

Stanowiska

dowódca drużyny
dowódca plutonu
dowódca patrolu bojowego

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
(akcja „Burza”)

Późniejsza praca

Inspektor w Urzędzie Morskim
Naczelnik gminy Krasnosielc
Naczelnik gminy Rzekuń

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941) Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Krzyż Partyzancki Medal Wojska
Tablica pamiątkowa, na kościele św. Anny w Białej Podlaskiej
Powiększenie części tablicy

Paweł Sacewicz ps. „Kropka” (ur. 25 lipca 1920 w Połoskach, zm. 28 sierpnia 1991 w Warszawie) – sierżant Armii Krajowej, podporucznik Zrzeszenia WiN, naczelnik gminy Krasnosielc i Rzekuń.[1]

Młodość[edytuj | edytuj kod]

Paweł Sacewicz, syn Pawła i Kazimiery z domu Makaruk, urodził się i dorastał w miejscowości Połoski, gmina Piszczac. W wieku 9 lat, po śmierci ojca, wraz z matką przeprowadził się do jej rodziny w Łomazach, gmina Łomazy. W 1934 ukończył Szkołę Powszechną w Łomazach.[1] Pracował w lokalnym warsztacie ślusarsko-kowalskim. W 1937 r. rozpoczął naukę w Szkole Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich w Bydgoszczy. Wraz ze szkołą na początku 1938 roku przeniósł się do Krosna. Wybuch drugiej wojny światowej zastał go na Wyższym Kursie Pilotażu w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa nr 1 w Ułężu koło Ryk, gdzie odbywał szkolenie na samolotach myśliwskich. Wybuch wojny przerwał naukę w szkole na miesiąc przed jej ukończeniem.[1][2]

Wojna[edytuj | edytuj kod]

Wraz z jednostką ewakuował się w rejon Krzemieńca na Wołyniu. Młodzi adepci lotnictwa zostali pojmani i rozbrojeniu w Dubnie, a następnie osadzeniu w miejscowych koszarach. Zbiegł z niewoli sowieckiej i udał się do rodzinnych Łomaz.[1] W okresie od sierpnia 1940 roku do sierpnia 1941 brał udział w pracy konspiracyjnej w ramach Kadry Polski Niepodległej[3], organizowanej w tym rejonie przez księdza proboszcza parafii w Rossoszu, Stanisława Forysia. Następnie został członkiem ZWZ, potem AK. W okresie konspiracji był dowódcą oddziału Kedywu w rejonie VI (Łomazy) obwodu Biała Podlaska.[4] Od początku 1944 r. uczestniczył w tworzeniu oddziału specjalnego Kedywu na terenie obwodu Biała Podlaska kapitana Stanisława Chmielarskiego „Lecha”. Od kwietnia tego roku został dowódcą drużyny w ww. oddziale, a od lipca, w okresie dynamicznego rozwoju oddziału, dowódcą plutonu.[5] Brał udział m.in. w wykonywaniu likwidacji agentów Gestapo[6][7] (akcja „Kośba”), akcjach bojowych, dywersyjnych, a także odbiorze zrzutów zaopatrzenia od aliantów.[8] Jako dowódca jednego z plutonów 34 pułku, 9 Podlaskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej wziął udział w akcji „Burza”.[9][10] W ramach akcji w dniach 20.07 – 26.07.1944 r. brał czynny udział w atakach na broniące i wycofujące się oddziały niemieckie na południe od Białej Podlaskiej. 22 lipca oddział pod dowództwem Sacewicza zaatakował oddział osłony torów, składający się z własowców, który rekwirował furmanki w Jaźwinach.[10] 24 lipca wziął udział w zasadzce na niemieckie tabory jadące z rejonu Aleksandrówki i Burwina w kierunku Janówki.[11] 25 lipca brał udział w ataku na niemiecką baterię haubic na grobli pod Jaźwinami.[12][13]

Węgrzy bardzo szybko, bez udziału w walce, zrejterowali do pobliskiego lasu. Natomiast Niemcy, zaskoczeni seriami broni maszynowej i palbą karabinową, nie stawiając większego oporu, rzucili się do panicznej ucieczki. Wówczas do bezpośredniego ataku poderwał swoją drużynę kpt. „Lech”, a za nią obie zalegające dotychczas na stanowiskach pozostałe grupy. Raptem atakujące znaleźli się przez krótki moment w bardzo krytycznej sytuacji. Oto jeden z bardziej odważnych frontowych żołnierzy oparł się na lawecie jednej z haubic karabin maszynowy i zamierzał koszącymi seriami razić atakujących i celnymi strzałami przygnieść ich do ziemi. Miał przed sobą dość szerokie pole ostrzału i mógł skutecznie wstrzymać ogniem swego km-u rozwiniętych w tyralierę partyzantów, znajdujących się na odkrytej przestrzeni. Jednak w samą porę bodajże w ostatnim momencie, niemieckiego żołnierza z karabinem maszynowym dostrzegł plut. Paweł Sacewicz ps. Kropka. Kilkoma długimi susami – skokami /był mężczyzną wysokim i zwinnym/ dopadając do Niemca, skosił go celną serią swego stena. Wiele się nie zastanawiając skierował gotowy do strzelania karabin maszynowy w stronę uciekających i ostrzeliwujących się niemieckich żołnierzy.

Jerzy Sroka, 9 Podlaska Dywizja Piechoty Armii Krajowej

Po akcji „Burza” wraz z większością II batalionu 9 Dywizji ukrył broń i wrócił do codziennego życia. Jesienią 1944 roku uniknął aresztowania przez NKWD. Po okresie ukrywania się, powrócił do organizacji AK. W okresie od kwietnia 1945 r. do września 1945 r. był dowódcą pierwszej drużyny, a następnie plutonu, w oddziale podporucznika Stanisława Bogdanowicza „Toma", o kryptonimie KD-121.[1][14] Brał udział m.in. w ataku na więzienie w Białej Podlaskiej 21 maja, który poskutkował uwolnieniem 5 więźniów - żołnierzy podziemia antykomunistycznego.[14] 20 lipca 1945 r. ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Konspiracji.[14] Po utworzeniu przez Bogdanowicza nowego rejonu działania oddziału w Międzyrzeczu we wrześniu 1945 roku, Sacewicz został dowódcą oddziału pozostawionego na miejscu, służącego do ochrony Inspektoratu Północ.[15][14] Następnie został dowódcą patrolu bojowego WiN działającej w rejonie miejscowości Łomazy, Dubów.[16] Ostatnie akcje patrolu były wykonane w styczniu 1947 r.[17]

1 kwietnia 1947 r. ujawnił się w Powiatowym Urzędzie Bezpieczeństwa w Białej Podlaskiej. Służbę w konspiracji zakończył w stopniu podporucznika.[18][19]

Po wojnie[edytuj | edytuj kod]

Po ujawnieniu powrócił do edukacji. W 1947 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w Liceum Ogólnokształcącym dla dorosłych w Białej Podlaskiej. W tym samym roku rozpoczął studia w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na kierunku leśnictwo. Studia ukończył w czerwcu 1951 r., stopniem inżyniera leśnictwa i magistra nauk agrotechnicznych, broniąc pracę magisterską pod tytułem „Gleby lasów sosnowo-dębowych i dębowo-sosnowych uroczyska Łopień”.[19]

W trakcie studiów pracował jako laborant w Zakładzie Inżynierii Leśnej i Geodezji SGGW oraz odbywał praktykę w Nadleśnictwie w Chotyłowie, w okolicach Białej Podlaskiej. Po studiach pracował w Szczecińskim Urzędzie Morskim, a następnie w Gdańskim Przedsiębiorstwie Produkcji Leśnej „Las” oraz w Warszawskim Przedsiębiorstwie Produkcji Leśnej „Las”. Od 1973 r. był naczelnikiem gminy Krasnosielc[20], a następnie sprawował taką samą funkcję w gminie Rzekuń, do przejścia na emeryturę w 1988 r.[19]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

Udział w walce z okupantami upamiętniają dwie tablice w Białej Podlaskiej: na murze kościoła św. Anny i w epitafium przy kościele św. Antoniego.[19]

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

4 września 1948 r. zawarł związek małżeński z Barbarą Roczkowską. Mieli 4 synów. Zmarł w Warszawie 28 sierpnia 1991 r. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Ostrołęce.[19]

Po ujawnieniu się on i jego rodzina byli inwigilowani przez Służbę Bezpieczeństwa.[21]

Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Paweł Sacewicz był odznaczony:[19]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Hordejuk 2016 ↓, s. 11.
  2. ↑ Hasiński 1993 ↓, s. 27.
  3. ↑ Jan Kukawski, Powstanie i działalność podlaskiej organizacji Konfederacji Polski Niepodległej, „Podlaski Kwartalnik Kulturalny” (4/2017), Biała Podlaska, s. 37.
  4. ↑ Szudejko 2022 ↓, s. 265.
  5. ↑ Sroka 1995 ↓, s. 334.
  6. ↑ Czesław Bujnik, Wspomnienia z czasów okupacji. Konfidentka (opowiadanie), „Rodzina. Tygodnik katolicki” (31), 2 sierpnia 1981, s. 11.
  7. ↑ Sroka 1995 ↓, s. 70.
  8. ↑ Sroka 1995 ↓, s. 68.
  9. ↑ Sroka 1995 ↓, s. 111.
  10. ↑ a b Kempa 2008 ↓, s. 244.
  11. ↑ Kempa 2008 ↓, s. 246.
  12. ↑ Sroka 1995 ↓, s. 116.
  13. ↑ Kempa 2008 ↓, s. 249,250.
  14. ↑ a b c d Szudejko 2022 ↓, s. 280.
  15. ↑ Jobda 2000 ↓, s. 150.
  16. ↑ Kopiński 1998 ↓, s. 172, 174.
  17. ↑ Szudejko 2022 ↓, s. 497.
  18. ↑ Szudejko 2022 ↓, s. 283.
  19. ↑ a b c d e f Hordejuk 2016 ↓, s. 12.
  20. ↑ Tadeusz Kruk, Ochotnicza Straż Pożarna w Drążdżewie (od powstania do roku 1980), Sławomir Rutkowski (red.), „Krasnosielcki Zeszyt Historyczny” (12), Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Krasnosielckiej, październik 2012, s. 56 [dostęp 2023-11-16].
  21. ↑ Jobda 2000 ↓, s. 168.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Sławomir Hordejuk. Paweł Sacewicz (1920-1991). Wspomnienie w 25. rocznicę śmierci. „Biuletyn mieszkańców gminy Piszczac”. 1000 (1), s. 11-12, 2016-03-31. Piszczac: Gminne Centrum Kultury i Sportu, Gminna Biblioteka Publiczna. 
  • Jerzy Sroka: 9 Podlaska Dywizja Piechoty AK. Biała Podlaska: 1995, s. 43, 68, 114, 116, 118-119, 212, 227 301, 334.
  • Romuald Szudejko: Monografia Gminy Łomazy. Biała Podlaska: 2022, s. 265, 267-268, 280-283, 497, 503-504. ISBN 978-83-953002-0-2.
  • Mieczysław Hasiński: Encyklopedia Szkoła Podoficerów Lotnictwa. Poznań: SPLdM, 1993, s. 27. ISBN 83-902541-0-7.
  • Zdzisław Jobda: Biała w mojej pamięci. Biała Podlaska: 2000, s. 150, 155, 168. ISBN 83-913353-0-5.
  • Wojciech Kempa: Na przedpolu Warszawy. Siemianowice Śląskie: 2008, s. 244, 246, 249-250. ISBN 978-83-901561-6-3.
  • Leszek Pietrzak, Sławomir Poleszak, Rafał Wnuk, Mariusz Zajączkowski: Rok pierwszy. Powstanie i działalność Aparatu Bezpieczeństwa Publicznego na Lubelszczyźnie (lipiec 1944 – czerwiec 1945). Warszawa: 2004, s. 206, 382-383, seria: Dokumenty. ISBN 83-89078-52-X.
  • Rafał Wnuk, Tomasz Balbus: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956. Warszawa: 2007, s. 138-139. ISBN 978-83-60464-45-8.
  • Andrzej Tłomacki: Akcja "Wisła" w powiecie bialskim na tle walki politycznej i zbrojnej w latach 1944-1947. Biała Podlaska, Warszawa: 2003, s. 82, 84, 89. ISBN 83-919090-0-X.
  • Jarosław Kopiński: Konspiracja akowska i poakowska na terenie Inspektoratu "Radzyń Podlaski" w latach 1944-1956. Biała Podlaska, Warszawa: 1998, s. 172, 174.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Paweł_Sacewicz&oldid=72819258”