Schroniska turystyczne na Łysej Górze

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Schroniska turystyczne na Łysej Górze
Ilustracja
Steinerne Haus (Kamienny dom) – stan współczesny
Państwo

 Czechy

Pasmo

Beskid Śląsko-Morawski, Karpaty

Wysokość

1320 m n.p.m.

Położenie na mapie Beskidu Śląskiego
Mapa konturowa Beskidu Śląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Schroniska turystyczne na Łysej Górze”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „Schroniska turystyczne na Łysej Górze”
Ziemia49°32′45″N 18°26′51″E/49,545833 18,447500
Zdjęcie wykonane w słoneczny, letni dzień przedstawia drewniany budynek. Obiekt ma charakter tymczasowy, jest krzywy, parterowy, dach jest niski, nierówny, pokryty papą. Na ścianach budynku widoczne są kolorowe płyty, być może zasłaniające dziury. Przed budynkiem znajduje się plac, częściowo pokryty asfaltem. Przy budynku na ławkach, przy drewnianych stołach, siedzą turyści, odpoczywają, jedzą i piją. Po prawej stronie jest niewielka skarpa porośnięta trawą, o nią oparte są rowery. Za budynkiem widać wierzchołki drzew iglastych.
Prowizoryczny bufet Šantán w miejscu spalonej Bezručovej chaty
Zdjęcie przedstawia kamień ociosany na kształt kostki i wkopany w ziemię. Na przodzie kamienia jest wyryta data: 1 listopada 1933. Na kamieniu opiera się pojedyncza, drewniana belka. Zaraz za kamieniem jest fragment drewnianej ściany budynku. Widać na nim ślady napraw - kawałek zielonej płyty być może zakrywającej dziurę oraz próby uszczelniania pianką.
Kamień węgielny schroniska Bezručova chata
Archiwalna, kolorowa pocztówka z dwoma obrazkami. Zdjęcie w prawym górnym rogu przedstawia duży drewniany budynek w otoczeniu porośniętych trawą pagórków. Podpis pod zdjęciem w języku niemieckim informuje, że jest to Biały Krzyż, schronisko w Beskidzie. W lewym dolnym rogu jest zdjęcie dużego drewnianego budynku na podmurówce. Budowla posiada ozdobny szczyt i ganek. Podpis pod zdjęciem w języku niemieckim informuje, że jest to schronisko na Łysej Górze. W prawym górnym rogu jest wydrukowany napis w języku niemieckim - pozdrowienia z Beskidów. Przestrzeń między zdjęciami jest pokryta odręcznym pismem wykonanym ołówkiem, w języku niemieckim.
Schronisko na Łysej Górze (w dolnej części) na pocztówce z 1902

Schroniska turystyczne na Łysej Górze (czes. Lysá hora, śląs. Gigula, niem. Lysa-Berg, Kahlberg) – górskie schroniska turystyczne położone na wysokości 1320 m n.p.m. w Beskidzie Śląsko-Morawskim, na terenie Czeskiego Śląska.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy obiekt dla turystów wybudowano na Łysej Górze już w 1880. W 1895 otworzono pierwsze prawdziwe schronisko wybudowane przez Beskidenverein – funkcjonowało ono pod nazwą Erzherzog-Albrecht- Schutzhaus (ku czci arcyksięcia Albrechta, który zmarł w tym roku).

W 1908 na czerwonym szlaku biegnącym z Ostravicy w stronę szczytu otwarto Ostrauer Hütte, jako punkt wypoczynkowy dla mniej zaprawionych turystów. Po II wojnie światowej schronisko funkcjonowało pod czeską nazwą Ostravská chata. Spłonęło 23 listopada 1968 i nie zostało później odbudowane.

Po powstaniu niepodległej Czechosłowacji schronisko Erzherzog-Albrecht- Schutzhaus pozostało w rękach niemieckich – ruch na szczycie był tak duży, że w 1933 wybudowano nowy budynek noclegowy – Steinerne Haus (Kameňák, Kamenný dům, Kamienny dom). Również Czesi postanowili mieć na Łysej Górze swój obiekt i kosztem 602 000 koron w 1934 powstało kolejne schronisko, należące do Klubu Czechosłowackich Turystów z Morawskiej Ostrawy. Projektantem był František Knobloch. Czeskie schronisko posiadało 12 pokoi, 2 noclegownie, pokój dla gospodarza, centralne ogrzewanie, ciepłą wodę i piec elektryczny. Było jednym z najnowocześniejszych schronisk tego okresu[1].

Po II wojnie światowej schroniska znacjonalizowano – byłą własność Beskidenverein oraz obiekt czeski połączono w jeden kompleks nazwany w 1948 "Bezručovu chatu" (Bezručova chata na Lysé hoře[2] – patronem został Petr Bezruč – czeski pisarz, tłumacz, który bywał na Łysej Górze już w okresie międzywojennym, choć odwiedzał wówczas wyłącznie schronisko niemieckie). Byłe Erzherzog-Albrecht-Schutzhaus służyło już tylko za miejsce do nocowania, aż do pożaru w 1972. W marcu 1978 spłonęła „czeska” część schroniska - przyczyn pożaru nie ustalono. Sugerowano o wadliwej instalacji elektrycznej, ale podejrzewano też podpalenie przez dzierżawcę, który miał w ten sposób ukryć niezgodności w finansach. W pożarze zginął 3-letni syn kucharki. Osoba winna włączenia wadliwej instalacji krótko po pożarze straciła życie w wypadku samochodowym, co jeszcze wzmogło teorię o celowym podpaleniu[1].

Po pożarze na Łysej Górze można było nocować w Kamiennym domu, istniały również prowizoryczne bufety w miejscu spalonych budynków (jeden z nich - Šantán - prowadzony był przez Klub Czeskich TurystówKlub českých turistů). Noclegów udzielała także chatka narciarska, wybudowana na szczycie w 1950.

Odbudowa[edytuj | edytuj kod]

Jesienią 2011 rozebrano jeden z prowizorycznych bufetów (stojący w miejscu Erzherzog-Albrecht- Schutzhaus) i rozpoczęto wznoszenie nowego schroniska, początkowo pod nazwą Slezský dům[3]. Ma ona być częścią większego kompleksu Chata Emil Zátopek i dlatego nowa nazwa brzmi - Chata Emil Zátopek - Maraton[4], dawny Kameňák to teraz Desítka, a chatka narciarska Pětka[5]. Ministerstwo środowiska Republiki Czeskiej wydało zgodę na prace budowlane przy Maratonie, które mogą trwać tylko 3,5 miesiąca w ciągu roku - ich zakończenie przypadło na rok 2015[4]. W momencie rozpoczęcia prac i likwidacji bufetu przeniesiono punkt restauracyjny do Kameňáka, jednocześnie przestano w nim udzielać noclegów.

Z kolei Klub Czeskich Turystów prowadził zbiórkę pieniędzy i planował odbudowę Bezručovej chaty. Rozpoczęła się ona w 2012, a otwarto w listopadzie 2015. W momencie otwarcia rozpoczęła się rozbiórka bufetu Šantán[6].

Szlaki turystyczne z Łysej Góry[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Bezručova chata na Lysé hoře v Beskydech
  2. Już przed wojną czeski obiekt nazywano Bezručova chataBezruc-Hütte, a od 1948 ta nazwa objęła wszystkie budynki połączonego schroniska.
  3. Chata Slezský dům na Lysé hoře by měla fungovat již letos
  4. a b Lysa Hora
  5. Nové chaty na Lysé hoře vyhřeje zemské teplo
  6. Konec Šantánu - rozloučení

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]