Albrecht Fryderyk Habsburg

Albrecht Fryderyk Rudolf Dominik Habsburg
Albrecht Friedrich Rudolf Dominik Habsburg-Lothringen-Teschen
	marszałek polny
Data i miejsce urodzenia	3 sierpnia 1817 ; Wiedeń
Data i miejsce śmierci	18 lutego 1895 ; Arco
	Przebieg służby
Lata służby	do 1895
Siły zbrojne	c. i k. Armia
Stanowiska	generalny inspektor c. i k. Armii
Główne wojny i bitwy	wojna prusko-austriacka; bitwa pod Custozą
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Albrecht Fryderyk Rudolf (niem. Albrecht Friedrich Rudolf Dominik Erzherzog von Österreich, Herzog von Teschen) (ur. 3 sierpnia 1817 w Wiedniu, zm. 18 lutego 1895 w Arco) – austriacki arcyksiążę, książę cieszyński, marszałek polny cesarskiej i królewskiej Armii oraz armii rosyjskiej i pruskiej.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Albrecht był najstarszym synem arcyksięcia Karola, zwycięzcy spod Aspern i jego małżonki Henrietty Nassau-Weilburg. Jako dowódca wojsk w Dolnej i Górnej Austrii oraz Salzburgu brał udział w walkach w okresie Wiosny Ludów. Następnie w latach 1851-1860 był gubernatorem Węgier.

4 kwietnia 1863 został mianowany na stopień marszałka polnego. 3 lipca 1874 otrzymał tytuł marszałka polnego Armii Imperium Rosyjskiego, a 27 września 1893 także tytuł generała marszałka polnego Armii Cesarstwa Niemieckiego^[1].

W 1866 roku został mianowany dowódcą wojsk cesarskich na froncie włoskim, gdzie odniósł zwycięstwo pod Custozą. To ostatnie wielkie zwycięstwo w dziejach monarchii habsburskiej okryło go chwałą.

Marszałek Albrecht był szefem:

Węgierskiego Pułku Piechoty Nr 44 (1830–1895),
Pułku Dragonów Nr 4 (1875–1895),
Pułku Haubic Polowych Nr 5 (1887–1895),
5 Litewskiego Pułku Ułanów(inne języki) (1839–1895),
2. Wschodniopruskiego Pułku Grenadierów Nr 3 (1859–1895),
5. Bawarskiego Pułku Szwoleżerów(inne języki) (1886–1895),
4. Saskiego Pułku Piechoty Nr 103.

Po śmierci, jego imię otrzymał „na wieczne czasy” wspomniany Węgierski Pułk Piechoty Nr 44 i Pułk Haubic Polowych Nr 5 oraz Galicyjsko-Bukowiński Pułk Dragonów Nr 9^[2].

Od 1847 roku był księciem cieszyńskim. Jako taki popierał rozwój przemysłu (m.in. hut w Ustroniu i Trzyńcu oraz tartaków parowych i wodnych w Cieszynie i Jabłonkowie). Wsparł także budowę szpitala w Cieszynie oraz kościoła ewangelickiego w Trzyńcu. W połowie XIX w. stał się właścicielem d. dworu starostów lipnickich w Lipniku, który z jego inicjatywy został przekształcony w późnoklasycystyczny pałac z zespołem parkowym. Z jego inicjatywy w 1856 r. powstał także w Żywcu istniejący do dziś browar. W 1878 roku odkupił od rodziny Saint Genois d'Anneaucourt dobra dawnej królewszczyzny lanckorońskiej^[3].

Celem sprowadzenia jego zwłok po śmierci Towarzystwo Pogrzebowe w Wiedniu zamówiło pogrzebowy wagon salonowy, które wykonało Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne Budowy Wagonów i Maszyn w Sanoku^[4]. Został pochowany w Wiedniu. Jego pomnik znajduje się koło muzeum Albertina.

Ordery i dznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Order Złotego Runa (Austro-Węgry)
Order Marii Teresy I klasy (Austro-Węgry)
Order Marii Teresy II klasy (Austro-Węgry)
Order Świętego Stefana I klasy (Austro-Węgry)
Krzyż Zasługi Wojskowej (Austro-Węgry)
Medal Wojenny (Austro-Węgry)
Odznaka za Służbę Wojskową II klasy (Austro-Węgry)
Order Świętego Józefa (Toskania)
Order Świętego Jerzego (Rosja)
Order Świętego Andrzeja Apostoła (Rosja)
Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja)
Order Orła Białego (Rosja)
Order Świętej Anny I klasy (Rosja)
Order Świętego Włodzimierza I klasy (Rosja)
Order Legii Honorowej I klasy (Francja)
Order Osmana I klasy z brylantami (Turcja)
Order Krzyża Południa I klasy (Brazylia)
Order Orła Czarnego (Prusy)
Order Orła Czerwonego I klasy (Prusy)
Order Zasługi Wojskowej I klasy (Prusy)
Order Annuncjaty (Włochy)
Order Świętego Huberta (Bawaria)
Order Maksymiliana Józefa (Bawaria)
Order Korony I klasy (Wirtembergia)
Order Zbawiciela I klasy (Grecja)
Order Leopolda I klasy (Belgia)
Order Wieży i Miecza I klasy (Portugalia)
Order Świętego Jerzego I klasy (Hanower)
Order Gwelfów I klasy (Hanower)
Order Świętego Ferdynanda I klasy (Sycylia)
Order Wierności I klasy (Badenia)
Order Ludwika I klasy (Hesja)
Order Sokoła Białego I klasy (Saksonia-Weimar)
Order Złotego Lwa I klasy (Nassau)
Order Henryka Lwa I klasy (Brunszwik)
Order Wojskowy Wilhelma I klasy (Holandia)
Medal Pamiątkowy Papieski (Państwo Kościelne)

Źródło:^[5]

Małżeństwo i dzieci[edytuj | edytuj kod]

Jego żoną była Hildegarda Bawarska (1825–1864), księżniczka Bawarii, z którą miał troje dzieci:

Marię Teresę (15 lipca 1845 – 8 października 1927), żonę księcia Filipa Wirtemberskiego (1838–1917);
Karola (3 stycznia 1847 – 19 lipca 1848);
Matyldę (25 stycznia 1849 – 6 czerwca 1867), zginęła w pożarze zająwszy się ogniem od papierosa (który próbowała ukryć, przyłapana na gorącym uczynku).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Schmidt-Brentano 2007 ↓, s. 130.
↑ Schematismus 1914 ↓, s. 21.
↑ Tadeusz Galarowski: Zawoja. Wrocław: Ossolineum, 1980, seria: Nauka dla wszystkich. ISBN 83-04-00689-8.
↑ Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 20–21. ISBN 978-83-935385-7-7.
↑ Erzherzog Albrecht. austro-hungarian-army.co.uk. [dostęp 2016-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-24)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.).
Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.
Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 3, Cieszyn 1998, s. 19.

[CITEREFSchmidt-Brentano2007130-1] Schmidt-Brentano 2007 ↓, s. 130.

[CITEREFSchematismus191421-2] Schematismus 1914 ↓, s. 21.

[Galarowski1980-3] Tadeusz Galarowski: Zawoja. Wrocław: Ossolineum, 1980, seria: Nauka dla wszystkich. ISBN 83-04-00689-8.

[4] Waldemar Bałda: Sowa i bocian. Opowieść o Posadzie Olchowskiej – III dzielnicy Miasta Sanoka. Kraków: AB Media, 2012, s. 20–21. ISBN 978-83-935385-7-7.

[5] Erzherzog Albrecht. austro-hungarian-army.co.uk. [dostęp 2016-05-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-24)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]