Mohylew: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne
Konarski (dyskusja | edycje)
11 504 edycje
→‎Historia: drobne merytoryczne
Linia 52: Linia 52:


== Historia ==
== Historia ==
Od XIV wieku Mohylew wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdował, należał do [[Litwa|Litwy]], jednak nie miał jeszcze wtedy większego znaczenia. W dokumentach historycznych Mohylew wymieniono w 1505 r., gdy żona króla Aleksandra zwolniła niektórych mieszczan od powinności miejskich. Jego rozwój zaczął się po upadku w 1514 r. Smoleńska, gdy zaczął się rozbudowywać jako nowy ważny ośrodek handlowy. Mohylew stanowił od tego czasu ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe, a wkrótce stał się największym miastem w tym rejonie Rzeczypospolitej. Przede wszystkim był ośrodkiem handlu futrami, pośrednicząc w handlu nimi na zachód. Przez Mohylew wiódł północny szlak handlowy do państwa moskiewskiego lądem na Witebsk, a z tego miasta Dźwiną do Rygi. W 1561 r. król [[Zygmunt II August|Zygmunt August]] ustanowił w Mohylewie [[wójt]]a i czterech setników oraz określił powinności, ilość i rodzaj podatków, pozostawiając też niektóre wolności mieszkańców. Król [[Stefan Batory]] w 1577 r. nadał mu prawo magdeburskie i wszelkie swobody z niego wypływające, a także ustanowił targi i jarmarki. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Mimo najazdu na początku XVII w. był jednym z najważniejszych ośrodków rzemieślniczo-handlowych w Rzeczypospolitej, liczył ok. 13,5 tys. mieszkańców i stał się drugim co do wielkości po Wilnie miastem w Wielkim Księstwie Litewskim<ref>[[Henryk Łowmiański]], Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512.</ref><ref>V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20.</ref>. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto)<ref>V. A. Ćanturija, Istoria architektury Belorussii, Mińsk 1985, s. 46; T. Ćernjauskaja, Architektura Mogileva, Mińsk 1973, s. 7-11; E. D. Kvetnickaja, Architektura Belorussii XVII v., w: Vseobśćaja istoria architektury, t. VI cz. III, Moskva 1968, s. 473-474.</ref>. Mohylew był ośrodkiem ekonomii mohylewskiej obejmującej część powiatu mohylewskiego i czausowskiego. Do połowy XVII w. wchodziło w jej skład 13 miejscowości. Ekonomie zostały wydzielone z królewszczyzn w latach 1589-1590 na zaspokojenie potrzeb monarchy i określone dobrami stołowymi. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi [[prawosławie|prawosławnej]] [[diecezja|diecezji]] [[dyzunici|dyzunickiej]].
Od XIV wieku Mohylew wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdował, należał do [[Litwa|Litwy]], jednak nie miał jeszcze wtedy większego znaczenia. W dokumentach historycznych Mohylew wymieniono w 1505 r., gdy żona króla Aleksandra zwolniła niektórych mieszczan od powinności miejskich. Jego rozwój zaczął się po upadku w 1514 r. Smoleńska, gdy zaczął się rozbudowywać jako nowy ważny ośrodek handlowy. Mohylew stanowił od tego czasu ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe, a wkrótce stał się największym miastem w tym rejonie Rzeczypospolitej. Przede wszystkim był ośrodkiem handlu futrami, pośrednicząc w handlu nimi na zachód. Przez Mohylew wiódł północny szlak handlowy do państwa moskiewskiego lądem na Witebsk, a z tego miasta Dźwiną do Rygi. W 1561 r. król [[Zygmunt II August|Zygmunt August]] ustanowił w Mohylewie [[wójt]]a i czterech setników oraz określił powinności, ilość i rodzaj podatków, pozostawiając też niektóre wolności mieszkańców. Król [[Stefan Batory]] w 1577 r. nadał mu prawo magdeburskie i wszelkie swobody z niego wypływające, a także ustanowił targi i jarmarki. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Mimo najazdu na początku XVII w. był jednym z najważniejszych ośrodków rzemieślniczo-handlowych w Rzeczypospolitej, liczył ok. 13,5 tys. mieszkańców i stał się drugim co do wielkości po Wilnie miastem w Wielkim Księstwie Litewskim<ref>[[Henryk Łowmiański]], Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512.</ref><ref>V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20.</ref>. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto)<ref>V. A. Ćanturija, Istoria architektury Belorussii, Mińsk 1985, s. 46; T. Ćernjauskaja, Architektura Mogileva, Mińsk 1973, s. 7-11; E. D. Kvetnickaja, Architektura Belorussii XVII v., w: Vseobśćaja istoria architektury, t. VI cz. III, Moskva 1968, s. 473-474.</ref>. Mohylew był ośrodkiem ekonomii mohylewskiej obejmującej część powiatu mohylewskiego i czausowskiego. Do połowy XVII w. wchodziło w jej skład 13 miejscowości. Ekonomie zostały wydzielone z królewszczyzn w latach 1589-1590 na zaspokojenie potrzeb monarchy i określone dobrami stołowymi. W 1605 roku ukończono budowę katolickiej katedry. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi [[prawosławie|prawosławnej]] [[diecezja|diecezji]] [[dyzunici|dyzunickiej]]. W 1636 roku ukończono budowę Soboru Bogojawleńskiego.


W dniu 3 września [[1654]] roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja [[1655]] roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas [[Oblężenie Mohylewa|oblężenia w 1660 roku]] jednak Rzeczpospolita odzyskała miasto dopiero w [[1661]] roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom. W 1664 roku święta Wielkanocne spędził w mieście król [[Jan Kazimierz]] powracający z wyprawy przeciwko wojskom moskiewskim w rejonie Siewska. W 1679 roku rozpoczęto budowę murowanego ratusza.
W dniu 3 września [[1654]] roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja [[1655]] roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas [[Oblężenie Mohylewa|oblężenia w 1660 roku]] jednak Rzeczpospolita odzyskała miasto dopiero w [[1661]] roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom. W 1664 roku święta Wielkanocne spędził w mieście król [[Jan Kazimierz]] powracający z wyprawy przeciwko wojskom moskiewskim w rejonie Siewska. W 1679 roku rozpoczęto budowę murowanego ratusza. W 1725 roku, przy istniejącym od XVII wieku murowanym klasztorze jezuitów, ukończono budowę kościoła św. Ksawerego.


Po [[Rozbiory Polski|pierwszym rozbiorze]] wraz z całym [[województwo mścisławskie|województwem mścisławskim]] wszedł w skład [[Imperium Rosyjskie]]go i stał się stolicą [[gubernia|guberni]] mohylewskiej. Od 15 kwietnia 1783 stolica [[Kościół łaciński|rzymskokatolickiej]] [[Archidiecezja mohylewska|archidiecezji mohylewskiej]] obejmującej swoim zasięgiem terytorium niemal całej Rosji (a później [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]) z wyjątkiem dawnych ziem Rzeczypospolitej i utworzonej w 1848 roku [[diecezja tyraspolska|diecezji tyraspolskiej]]. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]], w okresie od sierpnia 1915 do listopada 1917 w mieście znajdowała się kwatera głównodowodzącego armii rosyjskiej. Pod koniec 1918 roku władzę w Mohylewie przejęli bolszewicy. 16 stycznia 1918 roku dokonali oni szeregu aresztowań, m.in. wśród działaczy narodowych i społecznych, w tym polskich: Mirosława Obiezierskiego, G. Wykowskiego, Joachima Gallera i księdza Eugeniusz Światopełk-Mirski. Ten ostatni został wkrótce przez bolszewików barbarzyńsko zamordowany<ref name>{{cytuj książkę | tytuł = Między nadzieją…| strony = 117| rozdział = W kręgu polityki i spraw wojskowych. Wobec rewolucji 1917 roku}}</ref>. W 1919 wcielony do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]]. W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Po uzyskaniu niepodległości przez [[Białoruś]] w 1991 jest jednym z ważniejszych miast białoruskich.
Po [[Rozbiory Polski|pierwszym rozbiorze]] wraz z całym [[województwo mścisławskie|województwem mścisławskim]] wszedł w skład [[Imperium Rosyjskie]]go i stał się stolicą [[gubernia|guberni]] mohylewskiej. Od 15 kwietnia 1783 stolica [[Kościół łaciński|rzymskokatolickiej]] [[Archidiecezja mohylewska|archidiecezji mohylewskiej]] obejmującej swoim zasięgiem terytorium niemal całej Rosji (a później [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]) z wyjątkiem dawnych ziem Rzeczypospolitej i utworzonej w 1848 roku [[diecezja tyraspolska|diecezji tyraspolskiej]]. W czasie [[I wojna światowa|I wojny światowej]], w okresie od sierpnia 1915 do listopada 1917 w mieście znajdowała się kwatera głównodowodzącego armii rosyjskiej. Pod koniec 1918 roku władzę w Mohylewie przejęli bolszewicy. 16 stycznia 1918 roku dokonali oni szeregu aresztowań, m.in. wśród działaczy narodowych i społecznych, w tym polskich: Mirosława Obiezierskiego, G. Wykowskiego, Joachima Gallera i księdza Eugeniusz Światopełk-Mirski. Ten ostatni został wkrótce przez bolszewików barbarzyńsko zamordowany<ref name>{{cytuj książkę | tytuł = Między nadzieją…| strony = 117| rozdział = W kręgu polityki i spraw wojskowych. Wobec rewolucji 1917 roku}}</ref>. W 1919 wcielony do [[Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka|Białoruskiej SRR]]. W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Po uzyskaniu niepodległości przez [[Białoruś]] w 1991 jest jednym z ważniejszych miast białoruskich.

Wersja z 13:49, 23 lut 2012

Szablon:Miasto zagranica infobox

Kościół św. Stanisława w XIX wieku
Kościół Bernardynów
Kościół św. Piotra i Pawła
Monaster Epifanii
Monaster
Monaster św. Mikołaja
Ratusz
Miasto w XIX wieku
Kościół

Mohylew (biał. Магілёў, Mahiloŭ; ros. Могилёв; jid. מאָלעוו, Molew) – miasto na wschodniej Białorusi, nad Dnieprem, położone blisko granicy rosyjskiej. Liczący 354,0 tys. mieszkańców (2010) Mohylew jest trzecim co do wielkości miastem białoruskim. Jest również stolicą obwodu mohylewskiego i centrum administracyjnym rejonu mohylewskiego.

Historia

Od XIV wieku Mohylew wraz z księstwem mścisławskim, w którym się znajdował, należał do Litwy, jednak nie miał jeszcze wtedy większego znaczenia. W dokumentach historycznych Mohylew wymieniono w 1505 r., gdy żona króla Aleksandra zwolniła niektórych mieszczan od powinności miejskich. Jego rozwój zaczął się po upadku w 1514 r. Smoleńska, gdy zaczął się rozbudowywać jako nowy ważny ośrodek handlowy. Mohylew stanowił od tego czasu ważny punkt na drogach handlowych ze wschodu na zachód i z północy na południe, a wkrótce stał się największym miastem w tym rejonie Rzeczypospolitej. Przede wszystkim był ośrodkiem handlu futrami, pośrednicząc w handlu nimi na zachód. Przez Mohylew wiódł północny szlak handlowy do państwa moskiewskiego lądem na Witebsk, a z tego miasta Dźwiną do Rygi. W 1561 r. król Zygmunt August ustanowił w Mohylewie wójta i czterech setników oraz określił powinności, ilość i rodzaj podatków, pozostawiając też niektóre wolności mieszkańców. Król Stefan Batory w 1577 r. nadał mu prawo magdeburskie i wszelkie swobody z niego wypływające, a także ustanowił targi i jarmarki. W 1581 roku jego fortyfikacje zostały spalone przez wojska moskiewskie. Mimo najazdu na początku XVII w. był jednym z najważniejszych ośrodków rzemieślniczo-handlowych w Rzeczypospolitej, liczył ok. 13,5 tys. mieszkańców i stał się drugim co do wielkości po Wilnie miastem w Wielkim Księstwie Litewskim[1][2]. Do roku 1633 Mohylew otrzymał nowe fortyfikacje, które miały trzy linie otaczające zamek, dawne podgrodzie (tzw. górne miasto) i dawne przedmieścia (tzw. dolne lub nowe miasto)[3]. Mohylew był ośrodkiem ekonomii mohylewskiej obejmującej część powiatu mohylewskiego i czausowskiego. Do połowy XVII w. wchodziło w jej skład 13 miejscowości. Ekonomie zostały wydzielone z królewszczyzn w latach 1589-1590 na zaspokojenie potrzeb monarchy i określone dobrami stołowymi. W 1605 roku ukończono budowę katolickiej katedry. W 1634 został stolicą jedynej wówczas na całej Białorusi prawosławnej diecezji dyzunickiej. W 1636 roku ukończono budowę Soboru Bogojawleńskiego.

W dniu 3 września 1654 roku wojska moskiewskie opanowały miasto, które wojska polskie próbowały bez powodzenia odbić od lutego do połowy maja 1655 roku. Mohylew próbowano odzyskać ponownie podczas oblężenia w 1660 roku jednak Rzeczpospolita odzyskała miasto dopiero w 1661 roku na skutek powstania mieszczan przeciwko moskiewskim okupantom. W 1664 roku święta Wielkanocne spędził w mieście król Jan Kazimierz powracający z wyprawy przeciwko wojskom moskiewskim w rejonie Siewska. W 1679 roku rozpoczęto budowę murowanego ratusza. W 1725 roku, przy istniejącym od XVII wieku murowanym klasztorze jezuitów, ukończono budowę kościoła św. Ksawerego.

Po pierwszym rozbiorze wraz z całym województwem mścisławskim wszedł w skład Imperium Rosyjskiego i stał się stolicą guberni mohylewskiej. Od 15 kwietnia 1783 stolica rzymskokatolickiej archidiecezji mohylewskiej obejmującej swoim zasięgiem terytorium niemal całej Rosji (a później ZSRR) z wyjątkiem dawnych ziem Rzeczypospolitej i utworzonej w 1848 roku diecezji tyraspolskiej. W czasie I wojny światowej, w okresie od sierpnia 1915 do listopada 1917 w mieście znajdowała się kwatera głównodowodzącego armii rosyjskiej. Pod koniec 1918 roku władzę w Mohylewie przejęli bolszewicy. 16 stycznia 1918 roku dokonali oni szeregu aresztowań, m.in. wśród działaczy narodowych i społecznych, w tym polskich: Mirosława Obiezierskiego, G. Wykowskiego, Joachima Gallera i księdza Eugeniusz Światopełk-Mirski. Ten ostatni został wkrótce przez bolszewików barbarzyńsko zamordowany[4]. W 1919 wcielony do Białoruskiej SRR. W latach 1941–1944 pod okupacją niemiecką. Po uzyskaniu niepodległości przez Białoruś w 1991 jest jednym z ważniejszych miast białoruskich.

Zabytki

  • Katedra św. Stanisława (dawniej karmelitów), z XVIII w.
  • Kościół św. Kazimierza (Fara)
  • Monaster św. Mikołaja
    • Cerkiew św. Mikołaja z 1669 roku
    • Dzwonnica z końca XVII w.
    • Cerkiew św. Onufrego z 1798 r.
    • szpital z końca XVII w. (obecnie dom cerkiewny)
    • mur z basztami i bramą z końca XVII w.
  • Ratusz w Mohylewie z XVII-XVIII w. (zrekonstruowany w 2008 r.)
  • Pałacyk Antoszkiewicza w Mohylewie z XVII wieku
  • Pałac arcybiskupów z lat 80. XVIII w. w stylu klasycystycznym. Od 1827 roku stanowił siedzibę katolickiego arcybiskupa Stanisława Bohusz-Siestrzeńcewicza.
  • Pałac prawosławnego metropolity z lat 1762-1785 dla arcybiskupa (archireja) Gieorgija Kaniskiego, wg projektu J. K. Glaubitza. Wchodził dawniej w skład niezachowanego monastyru Spaskiego.
  • Cmentarz katolicki w Mohylewie
    • kwatera książąt Ciechanowieckich na cmentarzu katolickim
  • Kościół ewangelicko-augsburski w Mohylewie
  • Dom Sowietów w Mohylewie z lat 1937–1939
  • Cerkiew śś. Borysa i Gleba z 1869 roku
  • Cerkiew Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Kaplica grobowa Sizanożęckich
  • Bank z około 1900 roku

nieistniejące:

  • Kościół Św. Franciszka Ksawerego i klasztor Jezuitów
  • Kościół i klasztor Dominikanów
  • Kościół Św. Antoniego i klasztor Bernardynów
  • Kościół i klasztor Maryjawitek
  • Monaster Objawienia Pańskiego z XVII w.
  • Monaster Przemienienia Pańskiego
  • Sobór św. Józefa w Mohylewie
  • Cerkiew Św. Spasa z 1740 roku w stylu barokowym
  • Cerkiew św. Piotra i Pawła
  • Cerkiew Opieki Matki Boskiej
  • Cerkiew Zaśnięcia NMP

Demografia

Liczba ludności:

  • 1604: 15 000
  • 1745: 10 500
  • 1880: 40 536 (20 735 mężczyzn i 19 801 kobiet, w tym 20 742 prawosławnych, 2583 katolików, 173 ewangelików, 17 038 żydów)
  • 1906: 51 959 (27 407 prawosławnych, 3305 katolików i 20 682 żydów)
  • 1913: 69 700
  • 1939: 99 400
  • 1959: 121 700
  • 1973: 232 000
  • 1993: 366 000
  • 1996: 367 000
  • 2004: 365 102
  • 2006: 367 700
  • 2009: 372 000

Gospodarka

Po II wojnie światowej Mohylew stał się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Tamtejsze fabryki zajmują się produkcją dźwigów, samochodów, traktorów i chemikaliów. Mohylew posiada też port rzeczny na Dnieprze oraz krajowy port lotniczy.

Sport

Ludzie związani z Mohylewem

Z Mohylewa pochodzili polscy dziadkowie Wayne’a Gretzky’ego.

Miasta partnerskie

Galeria

Zobacz też

  1. ↑ Henryk Łowmiański, Handel Mohylewa w XVI wieku, [w:] tenże, Studia nad dziejami Wielkiego Księstwa Litewskiego, Poznań 1983, s. 512.
  2. ↑ V. I. Meleśko, Mogilev v XVI-seredine XVII v., Mińsk 1988, s. 20.
  3. ↑ V. A. Ćanturija, Istoria architektury Belorussii, Mińsk 1985, s. 46; T. Ćernjauskaja, Architektura Mogileva, Mińsk 1973, s. 7-11; E. D. Kvetnickaja, Architektura Belorussii XVII v., w: Vseobśćaja istoria architektury, t. VI cz. III, Moskva 1968, s. 473-474.
  4. ↑ W kręgu polityki i spraw wojskowych. Wobec rewolucji 1917 roku. W: Między nadzieją…. s. 117.

Bibliografia

Szablon:Bibliografia start

  • Dariusz Tarasiuk: Między nadzieją a niepokojem. Działalność społeczno-kulturalna i polityczna Polaków na wschodniej Białorusi w latach 1905–1918. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2007, s. 211. ISBN 978-83-227-2629-7.

Szablon:Bibliografia stop

Linki zewnętrzne

Stolice rejonów obwodu mohylewskiego

Herb obwodu mohylewskiego

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mohylew&oldid=29972804”