Ziemia dobrzyńska: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne |
|||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
We wczesnym [[średniowiecze|średniowieczu]] należała do [[Mazowsze|Mazowsza]]. Konrad Mazowiecki w [[1222]] roku nadał Dobrzyń nad Wisłą i jego okolice zakonowi Rycerzy Chrystusowych ([[Bracia dobrzyńscy|Braci Dobrzyńskich]]), a w [[1228]] roku nadał im w całości kasztelanię dobrzyńską. Natomiast w [[1226]] roku zostali sprowadzeni [[zakon krzyżacki|Krzyżacy]], którzy w dwa lata później otrzymali [[Ziemia chełmińska|ziemię chełmińską]]. Gdy Bracia Dobrzyńscy połączyli się z Krzyżakami, Konrad nalegał na zwrot kasztelanii dobrzyńskiej. W 1235 odzyskał ją, ale musiał się zrzec ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków. Ziemią dobrzyńską władali potem [[Książęta dobrzyńscy|potomkowie Konrada]]. |
We wczesnym [[średniowiecze|średniowieczu]] należała do [[Mazowsze|Mazowsza]]. Konrad Mazowiecki w [[1222]] roku nadał Dobrzyń nad Wisłą i jego okolice zakonowi Rycerzy Chrystusowych ([[Bracia dobrzyńscy|Braci Dobrzyńskich]]), a w [[1228]] roku nadał im w całości kasztelanię dobrzyńską. Natomiast w [[1226]] roku zostali sprowadzeni [[zakon krzyżacki|Krzyżacy]], którzy w dwa lata później otrzymali [[Ziemia chełmińska|ziemię chełmińską]]. Gdy Bracia Dobrzyńscy połączyli się z Krzyżakami, Konrad nalegał na zwrot kasztelanii dobrzyńskiej. W 1235 odzyskał ją, ale musiał się zrzec ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków. Ziemią dobrzyńską władali potem [[Książęta dobrzyńscy|potomkowie Konrada]]. |
||
W 1329 roku Krzyżacy |
W 1329 roku Krzyżacy najechali na Polskę i zajęli ziemię dobrzyńską; później zdobyli także [[Kujawy]] (1332). W 1339 roku [[Proces warszawski 1339|sąd papieski]] nakazał Zakonowi zwrot ziemi dobrzyńskiej Polsce. W 1343 roku król [[Kazimierz Wielki]] zawarł z Zakonem krzyżackim [[Pokój kaliski 1343|pokój w Kaliszu]] w wyniku czego ziemia dobrzyńska wróciła do Polski. |
||
W 1379 roku ziemię dobrzyńską otrzymał w lenno książę [[Władysław Opolczyk]]. W maju 1391 roku Władysław zastawił |
W 1379 roku ziemię dobrzyńską otrzymał od króla Ludwika Węgierskiego w lenno książę [[Władysław Opolczyk]]. W maju 1391 roku Władysław Opolczyk zastawił Zamek w Złotorii i pięć pobliskich wsi [[Zakon krzyżacki|Zakonowi Krzyżackiemu]]. Spotkało się to z reakcją króla [[Władysław Jagiełło|Władysława Jagiełły]], który wysłał wojska pod dowództwem rycerza [[Krystyn z Ostrowa|Krystyna z Ostrowa]] aby zajęły ziemię dobrzyńską. Wojska polskie zajęły całą ziemię dobrzyńską, jednak część rycerstwa Opolczyka pod dowództwem [[Iwan z Rudomina|Iwana z Rudomina]] stawiło opór królewskim wojskom, zamykając się w [[Zamek krzyżacki w Bobrownikach|zamku w Bobrownikach]]. Wojska królewskie oblegały zamek jednak musiały wkrótce odstąpić, ponieważ na odsiecz Opolczykowi przybyło wojsko krzyżackie. W maju 1392 roku Władysław Opolczyk zastawił całą ziemię dobrzyńską krzyżakom za 50 tysięcy florenów węgierskich.<ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Kuczyński| imię = Stefan| autor link = | tytuł =Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409-1411 | wydawca = MON| miejsce = Warszawa| rok = 1955| strony = 81| isbn = }}</ref> W 1405 roku na mocy [[Pokój w Raciążu|Pokoju w Raciążu]] Ziemia dobrzyńska została odzyskana przez Polskę, jednak w 1409 została ponownie opanowana przez Krzyżaków. W [[1411]] roku na mocy I Pokoju toruńskiego Ziemia dobrzyńska wróciła do Polski. Do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] włączono ją w [[1466]] roku. <br /> |
||
Do [[1466]] ziemia dobrzyńska stanowiła niejednokrotnie przedmiot [[stosunki polsko-krzyżackie|sporu]] pomiędzy [[Polska|Polską]] a Krzyżakami. Do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony]] włączono ją w [[1466]] roku. <br /> |
|||
=== Podział administracyjny === |
=== Podział administracyjny === |
||
Wersja z 13:51, 4 cze 2013
Ziemia dobrzyńska – jednostka terytorialna w dawnej Polsce, obejmująca tereny dzisiejszego województwa kujawsko-pomorskiego, na północny wschód od Włocławka, między rzekami: Wisłą, Drwęcą i Skrwą.
Miasta
Pierwotnie głównym miastem ziemi dobrzyńskiej był Dobrzyń (obecnie Dobrzyń nad Wisłą). Najważniejszymi miastami, oprócz Dobrzynia nad Wisłą były: Rypin, Lipno, Górzno, Bobrowniki, Skępe.
Daty lokacji niektórych miast na ziemi dobrzyńskiej:
Za datę lokacji Rypina uznawano rok 1345, jednak wydaje się, że wystawiono wówczas przywilej lokacyjny dla miasta, które już istniało. Przypuszcza się, że Rypin powstał w latach 1323-1326. Założenie tego miasta miało być częścią planu odbudowy księstwa dobrzyńskiego po najeździe litewskim (1323).
Zamki
Zamki murowane znajdowały się w Bobrownikach, Złotorii, Radzikach, Sadłowie, Rypinie, Dobrzyniu, Lipnie, Ciechocinie (wieża biskupia) i Górznie.
Historia
We wczesnym średniowieczu należała do Mazowsza. Konrad Mazowiecki w 1222 roku nadał Dobrzyń nad Wisłą i jego okolice zakonowi Rycerzy Chrystusowych (Braci Dobrzyńskich), a w 1228 roku nadał im w całości kasztelanię dobrzyńską. Natomiast w 1226 roku zostali sprowadzeni Krzyżacy, którzy w dwa lata później otrzymali ziemię chełmińską. Gdy Bracia Dobrzyńscy połączyli się z Krzyżakami, Konrad nalegał na zwrot kasztelanii dobrzyńskiej. W 1235 odzyskał ją, ale musiał się zrzec ziemi chełmińskiej na rzecz Krzyżaków. Ziemią dobrzyńską władali potem potomkowie Konrada.
W 1329 roku Krzyżacy najechali na Polskę i zajęli ziemię dobrzyńską; później zdobyli także Kujawy (1332). W 1339 roku sąd papieski nakazał Zakonowi zwrot ziemi dobrzyńskiej Polsce. W 1343 roku król Kazimierz Wielki zawarł z Zakonem krzyżackim pokój w Kaliszu w wyniku czego ziemia dobrzyńska wróciła do Polski.
W 1379 roku ziemię dobrzyńską otrzymał od króla Ludwika Węgierskiego w lenno książę Władysław Opolczyk. W maju 1391 roku Władysław Opolczyk zastawił Zamek w Złotorii i pięć pobliskich wsi Zakonowi Krzyżackiemu. Spotkało się to z reakcją króla Władysława Jagiełły, który wysłał wojska pod dowództwem rycerza Krystyna z Ostrowa aby zajęły ziemię dobrzyńską. Wojska polskie zajęły całą ziemię dobrzyńską, jednak część rycerstwa Opolczyka pod dowództwem Iwana z Rudomina stawiło opór królewskim wojskom, zamykając się w zamku w Bobrownikach. Wojska królewskie oblegały zamek jednak musiały wkrótce odstąpić, ponieważ na odsiecz Opolczykowi przybyło wojsko krzyżackie. W maju 1392 roku Władysław Opolczyk zastawił całą ziemię dobrzyńską krzyżakom za 50 tysięcy florenów węgierskich.[1] W 1405 roku na mocy Pokoju w Raciążu Ziemia dobrzyńska została odzyskana przez Polskę, jednak w 1409 została ponownie opanowana przez Krzyżaków. W 1411 roku na mocy I Pokoju toruńskiego Ziemia dobrzyńska wróciła do Polski. Do Korony włączono ją w 1466 roku.
Podział administracyjny
W czasach I Rzeczypospolitej ziemia dobrzyńska stała się częścią województwa inowrocławskiego, dzieląc się na 3 powiaty:
- Powiat dobrzyński
- Powiat rypiński
- Powiat lipnowski
W Lipnie odbywały się sejmiki, podczas których wybierano dwóch posłów na sejm, deputata na trybunał i do komisji radomskiej. Kasztelanowie dobrzyński, rypiński i słoński byli senatorami mniejszymi. Starostwo bobrownickie było starostwem grodowym, a dobrzyńskie, lipnowskie, rypińskie były starostwami niegrodowymi.
Kultura
W Szafarni w ziemi dobrzyńskiej, należącej wówczas do Juliusza Dziewanowskiego, w czasie wakacji, przypadających na lata 1824-1825, przebywał Fryderyk Chopin[2].
Obecnie działa Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej.
Zobacz też
- Gustaw Foss – dialektolog badający przed II wojną światową gwarę Ziemi dobrzyńskiej
Bibliografia
- Mirosław Krajewski, Dobrzyńskie listy Fryderyka F. Chopina. Fryderyk Chopin na Mazowszu Płockim, ziemi dobrzyńskiej i Pomorzu (1824-1827), Rypin 2010.
- Mirosław Krajewski, Dobrzyński słownik biograficzny. Ludzie europejskiego regionu, Włocławek 2002.
- Mirosław Krajewski, Ziemia dobrzyńska. Kalendarium (1965-2000), Tożsamość europejskiego regionu, Włocławek 2011.
- Wartości kulturowe ziemi dobrzyńskiej, red. Mirosław Krajewski, Dobrzyń nad Wisłą 2011.
Linki zewnętrzne
- Ziemia dobrzyńska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 88.
- Ziemia Dobrzyńska w Toruńskim Serwisie Turystycznym
- Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej
- Ziemia Dobrzyńska : Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN, II
- Dobrzyńskie Towarzystwo Naukowe
| Własne |
|
|---|---|
| Wspólne z Litwą |
