Księstwo sandomierskie

Księstwo sandomierskie
Ducatus Sandomirensis
	1138/1146–1320
	Herb
	; Podział ziem Bolesława III Krzywoustego: Dzielnica senioralna (wschodnia Wielkopolska, zachodnie Kujawy, ziemia wieluńska, Małopolska) Dzielnica Władysława II (księstwo śląskie) Dzielnica Bolesława IV (księstwo mazowieckie obejmujące Mazowsze, wschodnie Kujawy) Dzielnica Mieszka III (księstwo wielkopolskie obejmujące zachodnią Wielkopolskę) Dzielnica Henryka (księstwo sandomierskie) Oprawa wdowia Salomei (prowincja / księstwo łęczyckie obejmujące ziemię łęczycką, ziemię sieradzką i trzy kasztelanie zapilickie / nadpilickie) Lenno Polski pod kontrolą princepsa (księstwo pomorskie)
Język urzędowy	łacina, polski
Stolica	Sandomierz
Ustrój polityczny	monarchia
Typ państwa	księstwo
Pierwszy władca	Henryk Sandomierski
Ostatni władca	Władysław I Łokietek
Głowa państwa	książę (zob. Książęta sandomierscy)
Status terytorium	księstwo dzielnicowe
Zależne od	Monarchia Henryków Śląskich
Rozbicie dzielnicowy Polski	1138
Zjednoczenie monarchii piastowskiej	1320
Religia dominująca	katolicyzm

Księstwo sandomierskie (łac. Ducatus Sandomirensis) – średniowieczne polskie księstwo dzielnicowe istniejące na ziemi sandomierskiej w latach 1138–1320 ze stolicą w Sandomierzu. Powstało na skutek rozbicia dzielnicowego Polski przez testament Bolesława III Krzywoustego w 1138 roku.

Na początku księstwo sandomierskie znalazło się w granicach dzielnicy senioralnej, ale po kilkunastu latach zostało wydzielone na rzecz Henryka Sandomierskiego i znalazło się na południowo-wschodniej części państwa polskiego^[1]^[2]^[3].

Do księstwa sandomierskiego przyłączono w 1173 r. przyłączono księstwo wiślickie^[4]. Za rządów Konrada Mazowieckiego prowincja łęczycka została odłączona od dzielnicy senioralnej (w skład której wchodziła prowincja sandomierska) i jako księstwo łęczyckie przyłączona do Mazowsza w ok. 1231 r.; nieco później w 1239 r. lub 1243 r. księstwo łęczyckie utraciło na rzecz ziemi sandomierskiej trzy kasztelanie zapilickie (nadpilickie) zlokalizowane po wschodniej stronie Pilicy: małogoską, żarnowską i skrzyńską (na skutek klęsk Konrada Mazowieckiego w walce o dzielnice sandomierską i krakowską)^[5]^[6]^[7]^[8].

Książęta sandomierscy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Książęta sandomierscy.

Henryk Sandomierski (1138/1146–1166)
Bolesław IV Kędzierzawy (1166–1173)
Kazimierz II Sprawiedliwy (1173–1194)
Leszek Biały (1194–1227)
Konrad I mazowiecki (1194–1200)
(Regentka) Helena znojemska (1194–1200)
Bolesław V Wstydliwy (1227–1279)
Bolesław I mazowiecki (1229–1232)
Leszek Czarny (1279–1288)
Bolesław II mazowiecki (1288–1289)
Konrad II czerski (1289)
Henryk IV Prawy (1289–1290)
Władysław I Łokietek (1290–1292)
Wacław II (1292–1304)
Władysław I Łokietek (1304–1333)

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Jacek Z.J.Z. Pająk Jacek Z.J.Z., Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego., [w:] JacekJ. Wijaczki (red.), Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość?, Kielce 2001 .
↑ MariaM. Bogucka MariaM., HenrykH. Samsonowicz HenrykH., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1986, s. 84–88, ISBN 83-04-01701-6, OCLC 835853938 .
↑ Wyrozumski 1999 ↓.
↑ Jacek Z.J.Z. Pająk Jacek Z.J.Z., Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego., [w:] JacekJ. Wijaczki (red.), Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość?, Kielce 2001 .
↑ MarekM. Koter MarekM., Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego., [w:] T.T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–161 .
↑ PawełP. Zięba PawełP., Przynależność administracyjno-terytorialna Przedborza na przestrzeni wieków [online], www.przedborz.com.pl [dostęp 2019-09-16] .
↑ Żarnów: Historia miejscowości [online], sztetl.org.pl (Wirtualny Sztetl) [dostęp 2019-09-16] .
↑ MAŁOGOSZCZ – miasto królewskie [online], Dawne Kieleckie, 13 listopada 2011 [dostęp 2019-09-16] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895.
Jerzy Wyrozumski: Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370). Kraków: „Fogra”, 1999. ISBN 83-85719-38-5. OCLC 749221743.

[1] Jacek Z.J.Z. Pająk Jacek Z.J.Z., Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego., [w:] JacekJ. Wijaczki (red.), Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość?, Kielce 2001 .

[2] MariaM. Bogucka MariaM., HenrykH. Samsonowicz HenrykH., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław [etc.]: Ossolineum, 1986, s. 84–88, ISBN 83-04-01701-6, OCLC 835853938 .

[CITEREFWyrozumski1999-3] Wyrozumski 1999 ↓.

[4] Jacek Z.J.Z. Pająk Jacek Z.J.Z., Dzieje podziałów administracyjnych a granice regionu świętokrzyskiego., [w:] JacekJ. Wijaczki (red.), Region świętokrzyski. Mit czy rzeczywistość?, Kielce 2001 .

[5] MarekM. Koter MarekM., Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego., [w:] T.T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–161 .

[6] PawełP. Zięba PawełP., Przynależność administracyjno-terytorialna Przedborza na przestrzeni wieków [online], www.przedborz.com.pl [dostęp 2019-09-16] .

[7] Żarnów: Historia miejscowości [online], sztetl.org.pl (Wirtualny Sztetl) [dostęp 2019-09-16] .

[8] MAŁOGOSZCZ – miasto królewskie [online], Dawne Kieleckie, 13 listopada 2011 [dostęp 2019-09-16] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]