Rekonstrukcja (architektura)

Rekonstrukcja – odtworzenie zniszczonego budynku na podstawie zachowanych planów, projektów, fotografii lub szkiców do stanu sprzed zniszczenia zabytku. Rekonstrukcji poddawane są obiekty o dużej wartości historycznej, kulturowej, artystycznej lub symbolicznej. Szczególne znaczenie symboliczne miało odbudowanie Starego Miasta w Warszawie w latach 50. XX wieku oraz Zamku Królewskiego w Warszawie w latach 70. XX wieku co spotkało się z uznaniem UNESCO, które odbudowany zespół wpisało na Listę Światowego Dziedzictwa. Pomimo krytyki prowadzenia rekonstrukcji przez zwolenników budowy obiektów wyłącznie w stylach współczesnych i zarzucających "fałszowanie historii", rekonstrukcje są prowadzone nieprzerwanie w wielu europejskich krajach szczególnie od zakończenia w 1945 roku II Wojny światowej, podczas której zniszczono wiele budynków o ogromnym znaczeniu duchowym, krajobrazowym i kulturowym dla społeczeństw europejskich. Rekonstrukcje prowadzone są tez na skutek zniszczenia zabytku w wyniku katastrofy budowlanej (np. Kampanila św. Marka w Wenecji) lub zniszczonych w wyniku katastrof naturalnych. Po 1990 roku szczególnie dużo rekonstrukcji zniszczonych budynków prowadzonych jest w Niemczech, pomimo tego, że od ich zburzenia minęło ponad 50. lat (Zamek w Berlinie, Zamek w Poczdamie, Stare Miasto w Dreźnie, Lubeka i inne). Rekonstrukcje są też prowadzone w celach edukacyjnych, aby przedstawić wygląd obiektów zniszczonych wiele wieków temu, np. wille rzymskie (np. Villa Getty), gród w Biskupinie, fragmenty rzymskiego Limes (np. Saalburg pod Bad Homburg vor der Höhe, Walzheim, Biriciana) i inne. Rekonstrukcje, które zawsze są oparte na materiale wizualnym sporządzonym w przeszłości, należy odróżnić od budowy obiektów, które nie posiadają ikonografii przedstawiającej ich wygląd sprzed zniszczenia (np. Zamek w Poznaniu, Zamek w Tykocinie), które są jedynie kreacją przypuszczalnego wyglądu z przeszłości i w związku z tym nie posiadają walorów naukowych.

Przykłady rekonstrukcji:

Rekonstrukcje w Warszawie

Kościół św. Kazimierza w Warszawie

• Zamek Królewski w Warszawie
• Bazylika archikatedralna św. Jana Chrzciciela w Warszawie (poza fasadą)
• Stare Miasto w Warszawie
• Zamek Ujazdowski w Warszawie
• Kościół św. Kazimierza w Warszawie na Rynku Nowego Miasta
• Kościół św. Aleksandra w Warszawie
• Bazylika katedralna św. Michała i św. Floriana w Warszawie
• Kościół św. Marcina w Warszawie
• Teatr Wielki w Warszawie
• Kościół św. Jacka w Warszawie
• Pałac Jabłonowskich w Warszawie
• Arsenał w Warszawie
• Kościół Świętego Krzyża w Warszawie
• Pałac Przebendowskich w Warszawie
• Pałac Biskupów Krakowskich w Warszawie
• Pałacyk Sanguszków w Warszawie

Rekonstrukcje w innych miejscach w Polsce

Waga na rynku w Poznaniu

Białystok, ratusz

• Stare Miasto we Wrocławiu (częściowo kreacja)
• Ratusz Głównego Miasta w Gdańsku
• Złota Kamienica w Gdańsku (do 1954)
• Brama Mariacka w Gdańsku
• Brama Świętego Ducha w Gdańsku
• Kościół św. Katarzyny w Gdańsku
• Brama Świętojańska w Gdańsku
• Waga miejska w Poznaniu (1950)
• Katedra św. Mikołaja w Elblągu (1948-1965)
• Dom Rohledera w Stargardzie Szczecińskim
• Spichlerz w Stargardzie Szczecińskim (1975)
• Odwach w Stargardzie Szczecińskim
• Ratusz w Kamieniu Pomorskim
• Dom Królów w Elblągu
• Kamienica na ul. Wigilijnej 18 w Elblągu
• Zamek w Malborku (np. Wieża Główna, Brama Nowa, Wieża Klesza, szczyty na zamku wysokim)
• Zamek w Sierakowie
• Zamek w Tykocinie koło Białegostoku (nie jest to rekonstrukcja, lecz stylizacja)
• Zamek Tropsztyn w Małopolsce (nie jest to rekonstrukcja, lecz stylizacja)
• Wieża zamku w Chudowie koło Gliwic
• Zamek w Korzkwi koło Krakowa
• Zamek Bobolice
• Zamek w Gostyninie (stylizacja z 2009 r.)
• Zamek w Tykocinie (stylizacja)
• Kolegiata św. Mikołaja w Wolinie
• Hełm na Kościele Mariackim w Słupsku (2004)
• Wieża ratusza w Świdnicy (2010-2012)
• Wieża ratusza w Strzelinie (2011)
• Wieża ratusza w Sieniawie (2012)
• Wieża ratusza w Białymstoku (1954)
• Pawilon Toskański w Białymstoku
• Cekhauz w Białymstoku (1953)
• Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego w Białymstoku (1949)
• Kaplica pw. św. Marii Magdaleny w Pułtusku.
• Kamienica Pod Złotym Psem we Wrocławiu (1994)

Rekonstrukcje w Niemczech

Frauenkirche w Dreźnie

Braunschweig, Alte Waage

• zamek w Trifels (1937)
• Zamek Hohenzollern
• Kościół Główny św. Michała w Hamburgu (1945-1952)
• Ratusz w Osnabrück (1948)
• Kamienice mieszczańskie przy Peterstraße w Hamburgu
• Zamek w Stolpe (2001)
• Szpital Ducha Św. w Norymberdze (1951)
• Kościół św. Marcina w Bremie (1952)
• Dom Buddenbrooków w Lubece (1957)
• Alte Brücke w Heidelbergu
• Zwinger w Dreźnie (1951)
• Katedra Świętej Trójcy w Dreźnie (1965)
• Semperoper w Dreźnie (1968-1976)
• Schloss Bruchsal w Bruchsal (1970)
• Leibnizhaus w Hanowerze (1983)
• Kościół Trójcy Świętej w Ulm (1984)
• Wilhelma-Theater w Sztutgarcie (1985)
• Zamek w Dreźnie (1986-2004)
• Kościół św. Piotra w Lubece (do 1987)
• Pałac Taschenberg w Dreźnie (1991)
• Alte Waage w Brunszwiku (1994)
• Knochenhaueramtshaus w Hildesheim (1989)
• Löwenapotheke w Aschaffenburgu (1991-1993)
• Frauenkirche w Dreźnie (1992-2005)
• Wieża Adlerturm w Dortmundzie (1993)
• Biblioteka Uniwersytecka w Lipsku (1993)
• Pałac Cosel w Dreźnie (1997)
• Komendantura w Berlinie (2003)
• Monopteros w Poczdamie (2004)
• Pałac Kurlandzki w Dreźnie (2006)
• Biblioteka Miejska we Frankfurcie nad Menem (2005)
• Belvedere w Poczdamie (2005)
• Collegium Maius w Erfurcie
• Residenzschloss w Brunszwiku (2007)
• Neues Museum w Berlinie (2009)
• Pałac Beichlingen w Dreźnie (2010)
• Stary Ratusz (Altes Rathaus) w Wesel (2010)
• Saalhof we Frankfurcie nad Menem (2011)
• Henschelhaus w Kassel zburzony w 1920 r. (odbudowa 2012)
• Schloss Herrenhausen w Hanowerze (2013)

Rekonstrukcje na Litwie

• Zamek w Trokach (1951-1961)
• Zamek Dolny w Wilnie (2001-2009)
• Zamek w Birżach (1978-1986)
• Karczma Królewska (Stara Plebania) w Kownie przy ul. Wileńskiej 7 (po 1971)
• Wilno, kamienica gotycka, ul. Aušros Vartų gatvė nr 8 (po 1970)
• Wilno, trzecia kondygnacja tzw. Baszty Giedymina (1938-1939)

• 
  Zamek Dolny w Wilnie
• 
  Zamek w Trokach
• 
  Kamienica w Wilnie
• 
  Zamek w Birżach

Rekonstrukcje na Białorusi

• Ratusz w Mohylewie na Białorusi (2008)
• Ratusz w Mińsku na Białorusi (2004)
• Zamek w Nieświeżu (częściowo prawe skrzydło oraz hełm na wieży)
• Zamek w Lidzie (częściowo)
• Zamek w Mirze (częściowo)
• Klasztor Jezuitów w Orszy
• brama przed Kościołem Niepokalanego Poczęcia NMP w Słonimiu
• Kościół franciszkanów w mieście Dzisna (2013)
• Kościół w Wołczynie
• Cerkiew Zwiastowania w Witebsku
• Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Witebsku

• 
  Ratusz w Mohylewie
• Witebsk
  Witebsk
• 
  Witebsk
• 
  Kolegium Jezuitów
• 
  Lida - zamek

Rekonstrukcje na Ukrainie

Kijów - Cerkiew św. Michała

• Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Ławrze Peczerskiej w Kijowie (2000)
• Dom Hetmana w Baturynie
• Cerkiew Opieki Matki Bożej w Baturynie (2008)
• Monaster św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach w Kijowie (1997)
• Cerkiew Narodzenia Pańskiego w Kijowie
• Złota Brama w Kijowie
• Sobór Przemienienia Pańskiego w Odessie
• Kościół św. Klemensa w Odessie

Rekonstrukcje w innych krajach

Kamienica Czarnogłowych w Rydze

• Dzwonnica św. Marka w Wenecji (odbudowa w 1912 roku)
• Katedra św. Krzyża w Orleanie we Francji
• Zamek w Pierrefonds we Fancji
• Zamek w Langeais we Francji
• Château de Roquetaillade we Francji
• Zamek Haut-Kœnigsbourg we Francji
• Château de Hunebourg w Alzacji
• Kościół św. Magdaleny w Strasburgu
• Kościół św. Jana w Strasburgu
• Klasztor Monte Cassino (przed 1964 rokiem)
• Kościół św. Euzebiusza w Arnhem w Holandii
• Bazylika św. Franciszka w Asyżu we Włoszech
• Zamek Vršac w Serbii
• Złota Świątynia Kinkaku-ji w Kioto w 1950 roku w Japonii
• Stary Most w Mostarze w 2004 roku
• południowa część murów zamku w Budapeszcie (do 1966 roku)
• Dom Bractwa Czarnogłowych w Rydze na Łowie
• zamek Castell Coch w Cardiff w Walii
• Katedra św. Marcina w Ypres w Belgii (odbudowa 1920)
• Kościół św. Mikołaja w Ypres (odbudowa do 1945)
• Lakenhal (sukiennice) w Ypres (odbudowa do 1967)
• zamek Eilean Donan w Szkocji
• Zamek Karlštejn koło Pragi w Czechach
• Zamek w Trenczynie na Słowacji
• Synagoga Hurwa w Jerozolimie z 1864 roku, zniszczona w 1948, zrekonstruowana do 2010 r.
• Brama miejska Yongdingmen w Pekinie w Chinach
• Zamek w Nyírbátor na Węgrzech
• Cerkiew Chrystusa Zbawiciela w Moskwie
• Sobór Kazańskiej Ikony Matki Bożej w Moskwie
• Łuk Triumfalny w Moskwie, zburzony w 1936 roku, zrekonstruowany w 1966-68

Oprócz odtworzenia budynków w „naturze”, czyli ponownego ich wybudowania często można spotykać wirtualną formą rekonstrukcji przeznaczona do prezentacji w formie filmu, slajdów lub wydruków.

Zobacz też

• Ochrona zabytków
• Konserwacja
• Adaptacja
• Restauracja
• Anastyloza