Sątoczno (województwo warmińsko-mazurskie)

Sątoczno

{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	kętrzyński
Gmina	Korsze
Liczba ludności (2002)	67
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	11-431
Tablice rejestracyjne	NKE
SIMC	0479043
Położenie na mapie brak Brak mapy: warmińsko-mazurskie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark}

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | rodzaj miejscowości = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "flaga wsi", "sekundE", "herb wsi", "minutE", "stopniN", "minutN", "sekundN", "stopniE", "mapa wsi", "dopełniacz wsi" oraz "herb artykuł".

Sątoczno,kościół

Stare nagrobki na cmentarzu przykościelnym

Sątoczno (niem. Leunenburg) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie kętrzyńskim, w gminie Korsze. Do 1954 siedziba gminy Sątoczno. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.

Wieś położona jest przy ujściu rzeki Sajny do rzeki Guber. W 2000 roku, na swoim polu, Stefan Lelonek znalazł ozdobny relikwiarz w formie krzyża (enkolpion) wykonany ze złota i mosiądzu, w którym rycerze nosili na szyi relikwie, lub wersety z Pisma Świętego. Enkolpion z Sątoczna datowany jest na XII–XIII wiek.

Historia

Sątoczno należy do najstarszych miejscowości w powiecie kętrzyńskim. W 1326 na terenie opuszczonej osady pruskiej na polu Lunen (pruskie "moczar") komtur z Bałgi, Dietrich von Altenburg, kazał pobudować strażnicę krzyżacką, a przy niej kościół. Przy zamku powstała osada targowa o ponadlokalnym zasięgu, która otrzymała prawa miejskie. W 1344 w Sątocznie podjęto próbę zorganizowania komturii. Pierwszym i jedynym komturem Sątoczna został Johann Wurkini. W 1347 Sątoczno zostało spalone przez Litwinów, w związku z czym zlikwidowano komturię. Później podlegało nowej komturii w Rynie, lub prokuratorom kętrzyńskim. W czasie wojny trzynastoletniej Sątoczno przystąpiło do Związku Pruskiego i przez kilka lat czynnie występowało przeciw Krzyżakom. W tym czasie opisywane jeszcze było jako miasto.

Pierwszy kościół w Sątocznie wybudowano w latach 1326-1328, został spalony w czasie najazdu Litwinów w 1347 r. Świątynie odbudowano (obecny budynek kościoła) a na przełomie XIV i XV w. dobudowano prezbiterium.

Po II pokoju toruńskim Sątoczno znalazło się na terenie Prus Zakonnych. W 1468 w zamian za zaległy żołd Krzyżacy przekazali Sątoczno rycerzowi ze Szwabii Albrechtowi Vogt von Ammerthal. Jego córka Anna wyszła później za Botha zu Eulenburga ze Skandawy. (Eulenburowie do XVI w. pisali się jako Ilenburg.) Sątoczno było główną siedzibą rodu zu Eulenburg w latach 1520–1610. Po 1610 siedziba rodu przeniesiona został do pobliskiej Prosny. W czasie reformacji kościół przejeli ewangelicy. Od końca sredniowiecza kościół pozostawał pod patronatem Eulenburgów.

Zamek w Sątocznie został rozebrany w 1628. Zamek znajdował się na północ od kościoła. Sątoczno w 1657 zniszczone zostało przez Tatarów. W 1709 epidemia dżumy dziesięciokrotnie zmniejszyła liczbę ludności w Sątocznie i okolicy. W latach 1839-1842 odrestaurowano kościół według pomysłu proboszcza Szymona Gemmela. Sątoczno też znacznie ucierpiało w czasie wojen napoleońskich oraz I i II wojny światowej. W 1924 Sątoczno odwiedził Paul von Hindenburg. Wieś znajdowała się w posiadaniu hrabiów Eulenburg do 1945. Ostatni sołtys sprzed 1945 r. nosił nazwisko Jendrzejczyk.

Po II wojnie światowej miejscowość włączono do Polski, a jej dotychczasowi mieszkańcy zostali wysiedleni do Niemiec. Większość gruntów należących do wsi użytkowały PGR. Wśród nowych osadników w 1945 r. znalazł się dotychczasowy robotnik przymusowy, a dawny obrońca Westerplatte, starszy sierżant Wiktor Ciereszko. W pobliskich Krelikiejmach osiadł inny westerplatczyk - Jan Parwicki. W 1949 r. uruchomiono we wsi kino, w 1950 r. otwarto bibliotekę wiejską. W kolejnych latach oddano do użytku nowy budynek szkoły ośmioklasowej oraz otwarto przedszkole.

W 1970 r. wieś liczyła 163 mieszkańców.

Kościół pw. Chrystusa Króla

Kościół Chrystysa Króla w Sątocznie swoją wielkością dominuje nad niewielką osadą. Jest on orientowany względem stron świata, murowany z cegły, na kamiennej podmurówce, jednonawowy, z większym i niższym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Zakrystia miesi się od strony północnej, od strony południa - kruchta z przylegającą do niej dawną kaplicą grobową Eulenburgów. Kościół od strony zewnętrznej ma długość 45 m. Wymiary wewnętrzne to: nawa 21,6x9,2 m, chór (dwuprzęsłowy) 14,4x7,2 m. przykryty sklepieniem gwiaździstym. Na kościelnej wieży (wysokość 32 m) znajdują się dzwony – najstarszy z 1597. Mury kościoła są znacznie starsze: nawy i przyziemia wieży XIV w., z początków XV wieku jest chór i położona od północy zakrystia oraz od południa kruchta i z XVIII wieku kaplica grobowa Eulenburgów. Kościół przed reformacją należał do archiprezbiteratu w Sępopolu. Organy wykonane zostały przez Adama Caspari w 1745 z Królewca. Wyposażenie wnętrza kościoła pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku z warsztatu Biereichla w Reszelu. Pierwszym proboszczem ewangelickim w Sątocznie był Valentin Buge (lata 1525–1537), a ostatnim Karol Dettmar (lata 1932–1945). Polscy diakoni w Sątocznie występowali do 1697.

Bibliografia

• Rudolf Grenz, "Der Kreis Rastenburg", Marburg/Lahn, 1976.
• "Kętrzyn z dziejów miasta i okolic", "Pojezierze", Olsztyn, 1978.
• Max Toeppen, Historia Mazur, Wspólnota Kulturowa Borussia, Olsztyn, 1995, ISBN 83-900380-3-X
• Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Zamki państwa krzyżackiego w dawnych Prusach. Powiśle, Warmia, Mazury, Studio ARTA, Olsztyn, 2006, ISBN 83-912840-4-2.
• Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom II. Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 1999, ISBN 83-912605-0-X
• Jerzy Sikorski Historia miejscowości na obszarze gminy Korsze [1]