Winnica (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Winnica
Вінниця
	; Kościół Dominikanów (obecnie sobór Przemienienia Pańskiego)
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	winnicki
Prawa miejskie	1640/1795
Burmistrz	Serhij Morhunov
Powierzchnia	68,68 km²
Populacja (2013); • liczba ludności; • gęstość	; 372 189; 5 419 os./km²
Nr kierunkowy	+380 43
Kod pocztowy	21000
Tablice rejestracyjne	AB
Podział miasta	3 rejony: zamostjański, leniński, staromiski
	Położenie na mapie obwodu winnickiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 12:26, 29 wrz 2016

Winnica (ukr. Вінниця) – miasto w środkowej części Ukrainy, nad Bohem, na wschodnim Podolu, stolica rejonu i obwodu winnickiego zamieszkane przez 372 189 mieszkańców (według stanu na 1 listopada 2013)^[3].

Historia

Do Unii Lubelskiej (1569) w składzie Wielkiego Księstwa Litewskiego. W 1363 roku Fiodor Koriatowicz wybudował na miejscu dzisiejszej Winnicy drewniany zamek, co stało się początkiem rozwoju miasta. Nazwa „Winnica” pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie Władysława Jagiełły 13 czerwca 1385 roku. Miasto w XV wieku lokował na prawie magdeburskim Aleksander Jagiellończyk.

W 1545 roku komisarz Zygmunta Augusta stwierdził, że tutejszy drewniany zamek starościński jest niewielki, bo ma tylko 3 wieże i 30 horodni, dlatego należy go rozbudować. Zapisano także, że były na nim ówcześnie dwa działka i 26 hakownic. W mieście w 1545 roku było 274 domów.

W 1569 miasto zostało inkorporowane wraz z województwem bracławskim do Korony w ramach Rzeczypospolitej. Było miastem królewskim Korony^[4], położonym w pierwszej połowie XVII wieku w starostwie winnickim w województwie bracławskim^[5].

Od roku 1589 odbywały się tu sejmiki, od 1654 sądy grodzkie, od 1598 sądy ziemskie (przeniesione z Bracławia)^[6] i sejmiki ziemskie.

Po pokoju w Buczaczu do pokoju w Karłowicach (1672–1699) pod panowaniem Turcji.

W 1783 roku Prot Potocki podpisał tu statut zakładający Kompanię Handlową Polską (Kompanię Handlu Czarnomorskiego).

Po II rozbiorze Polski (1793) miasto znajdowało się w zaborze rosyjskim, jako siedziba ujezdu winnickiego guberni podolskiej.

W czasie zaboru rosyjskiego w mieście istniało Winnickie Gimnazjum Państwowe, w którym do upadku powstania listopadowego większość kadry stanowili polscy profesorowie, a wykłady odbywały się głównie w języku polskim^[7]. W 1898 w Winnicy zostało powołane Podolskie Towarzystwo Rolnicze w którym badania prowadził m.in. Ludwik Garbowski.

W 1918 Ukraińska Republika Ludowa, Hetmanat i ponownie URL. W czasie ofensywy polsko-ukraińskiej na Kijów w wojnie polsko-bolszewickiej siedziba rządu Ukraińskiej Republiki Ludowej, miejsce spotkania Symona Petlury i Józefa Piłsudskiego. W czerwcu 1920 zajęte ostatecznie przez Armię Czerwoną, włączone do Ukraińskiej SRR (od 1922 w składzie ZSRR) do której należało do 1991 roku.

W latach 1937–1938 NKWD rozstrzelało i pochowało na terenie obecnego Centralnego Parku Miejskiego ponad 9000 osób, których groby ekshumowali Niemcy w 1943 (tzw. mord w Winnicy).

Osobne artykuły: Wielki terror (ZSRR) i mord w Winnicy.

W latach 1942–1943, w czasie II wojny światowej, około 10 km na północ od Winnicy, na wschód od szosy do Żytomierza (naprzeciw Strzyżawki), znajdowała się kwatera główna Hitlera (niem. Führerhauptquartier) FHQ Wehrwolf.

Winnica i jej okolice były miejscem działania Einsatzgruppe D, która wymordowała, jak się szacuje, do 28 tysięcy ludzi, w tym praktycznie całą żydowską populację miasta.

Od 1991 niepodległa Ukraina.

25 lutego 2010 roku w Winnicy przy ulicy Sobornej 24 został otwarty Konsulat Generalny RP.

Zabytki

kościół i kolegium jezuitów z lat 1610-1617 w stylu barokowym, obecnie archiwum obwodowe
kościół i klasztor dominikanów z 1758 roku w stylu barokowym, w miejscu starszego z XVII wieku, fundacji sędziego Michała Grocholskiego. Po upadku powstania listopadowego zamieniony w 1832 roku przez Rosjan na prawosławny sobór Przemienienia Pańskiego. Po 1839 roku zmieniono kształt hełmów wież na czterospadowe. Po 1917 roku wieże obniżono. Wiosną 1920 roku kościół zwiedzali Józef Piłsudski z Semenem Petlurą. W 1930 roku władze radzieckie umieściły w kościele składy, a od 1962 roku salę gimnastyczną. Od 1980 do 1990 roku mieściła się tu sala muzyczna. Obecnie katedra eparchii Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego^[8]
kościół oo. kapucynów z 1746 roku, fundacji starosty Ludwika Kalinowskiego, po 1990 r. znalazły się w nim organy z wyrzuconego z przejętego przez prawosławnych kościoła podominikańskiego
mury miejskie z XVII wieku w ruinie
drewniana cerkiew św. Mikołaja z 1746 r.
dworzec kolejowy
zamek (pozostała po nim tylko góra zamkowa nad Południowym Bugiem - Bohem)
dawny pałac Grocholskich w Pietniczanach
Hotel Savoy z 1912 roku w stylu eklektycznym
willa kapitana Czetkowa z początku XX wieku w stylu secesyjnym
dom lekarza Nowińskiego, w którym przebywał w roku 1920 Józef Piłsudski
dom mecenasa Długołęckiego w stylu secesyjnym
kaplica z tablicą ku czci pomordowanych Polaków na terenie dawnego Cmentarza Polskiego (ob. Centralnyj Gorodskij Park)^[9]

Religia

Winnica jest siedzibą eparchii Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego^[10] oraz eparchii winnickiej niekanonicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego^[11]. W mieście funkcjonują cztery parafie katolickie (na Wiszence, Tiażyłowie, Piętniczanach oraz na ulicy Sobornej. przy ostatniej działa klasztor kapucynów^[12]). W Winnicy działa zbór chrześcijan baptystów „Dom Ewangelii”^[13] oraz świątynia Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny^[14]. W Winnicy funkcjonuje również kilkanaście zborów Świadków Jehowy^[15].

Winnica jest jednym z największych ośrodków neokatechumenatu na Ukrainie. Obecnie w mieście przy kościele Matki Boskiej Anielskiej istnieje około 15 wspólnot neokatechumenalnych.

Ludzie związani z Winnicą

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Winnicą.
Jan Glinczewski - wieloletni prezes Konfederacji Polaków Podola
Jerzy Wójcicki - redaktor gazety i portalu "Słowo Polskie", prezes Stowarzyszenia "Kresowiacy", rzecznik Partii Polaków "Solidarność"

Miasta partnerskie

↑ А. Івченко: Міста України. Київ: 1999, s. 89. ISBN 966-7085-56-2.
↑ Місто Вінниця. Вінницька міська рада. [dostęp 2014-01-05]. (ukr.).
↑ ^a ^b Чисельність населення на 1 листопада 2013 року. Головне управління статистики у Вінницькій області. [dostęp 2014-01-05]. (ukr.).
↑ Winnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 553 .
↑ Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 75.
↑ M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012, tenże, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012
↑ „Kurier Galicyjski”, 13-30 stycznia 2012, nr 1(149), s. 14.
↑ Свято-Преображенский Кафедральный Собор. Винница город.
↑ Winnica: pamiątkowe tablice na byłym cmentarzu, kresy.wm.pl [dostęp 2016-09-29] .
↑ ВІННИЦЬКА єпархія.
↑ КАРТА ЄПАРХІЙ.
↑ KLASZTOR Kapucynów w Winnicy.
↑ Баптистская церковь в городе Виннице.
↑ Винницкое общество сознания Кришны.
↑ Znajdź miejsce zebrań Świadków Jehowy. jw.org. [dostęp 2015-11-15].

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIII, Warszawa, 1880–1902, s. 553.

Linki zewnętrzne

Winnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 553 .
Winnickie czasopismo i portal "Słowo Polskie" - www.slowopolskie.org (od 2011 roku).
Winnica
Mapa 1:100,000 – część zachodnia
Mapa 1:100,000 – część wschodnia

[Iwczenko_1999-1] А. Івченко: Міста України. Київ: 1999, s. 89. ISBN 966-7085-56-2.

[2] Місто Вінниця. Вінницька міська рада. [dostęp 2014-01-05]. (ukr.).

[Demografia2013-3] Чисельність населення на 1 листопада 2013 року. Головне управління статистики у Вінницькій області. [dostęp 2014-01-05]. (ukr.).

[4] Winnica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 553 .

[5] Lustracye królewszczyzn ziem ruskich, Wołynia, Podola i Ukrainy z piérwszéj połowy XVII wieku / wydał Aleksander Jabłonowski, Warszawa 1877, s. 75.

[6] M. Pawlikowski, Sądownictwo grodzkie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012, tenże, Sądownictwo ziemskie w przedrozbiorowej Rzeczypospolitej, Strzałków 2012

[7] „Kurier Galicyjski”, 13-30 stycznia 2012, nr 1(149), s. 14.

[8] Свято-Преображенский Кафедральный Собор. Винница город.

[9] Winnica: pamiątkowe tablice na byłym cmentarzu, kresy.wm.pl [dostęp 2016-09-29] .

[10] ВІННИЦЬКА єпархія.

[11] КАРТА ЄПАРХІЙ.

[12] KLASZTOR Kapucynów w Winnicy.

[13] Баптистская церковь в городе Виннице.

[14] Винницкое общество сознания Кришны.

[15] Znajdź miejsce zebrań Świadków Jehowy. jw.org. [dostęp 2015-11-15].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

@@ Linia 88: / Linia 88: @@
 * dom lekarza Nowińskiego, w którym przebywał w roku 1920 Józef Piłsudski
 * dom mecenasa Długołęckiego w stylu secesyjnym
+* kaplica z tablicą ku czci pomordowanych Polaków na terenie dawnego Cmentarza Polskiego (ob. Centralnyj Gorodskij Park)<ref>{{Cytuj|tytuł=Winnica: pamiątkowe tablice na byłym cmentarzu|czasopismo=kresy.wm.pl|data dostępu=2016-09-29|opublikowany=kresy.wm.pl|url=http://kresy.wm.pl/217958,Winnica-pamiatkowe-tablice-na-bylym-cmentarzu.html#axzz4LdZtUd4p}}</ref>
 == Religia ==