Szczeglice
50°40′31″N 21°18′49″E/50,675278 21,313611| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
231[2] |
| Strefa numeracyjna |
15 |
| Kod pocztowy |
28-210[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TSZ |
| SIMC |
0788554[4] |
Położenie na mapie gminy Bogoria  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu staszowskiego  | |
| 50°40′31″N 21°18′49″E/50,675278 21,313611[1]
| |
Szczeglice – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie staszowskim, w gminie Bogoria[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.
Współczesne części wsi[edytuj | edytuj kod]
Poniżej w tabeli 1 integralne części wsi Szczeglice (0788554) z aktualnie przypisanym im numerem SIMC (zgodnym z Systemem Identyfikatorów i Nazw Miejscowości) z katalogu TERYT (Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju).
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0788560 | Kolonia Szczeglice | kolonia |
Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne[edytuj | edytuj kod]
W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Szczeglic zawarty w tabeli 2.
Tabela 2. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych[6] Nazwa wsi – miasta Nazwy części wsi
– miastaNazwy obiektów fizjograficznych
– charakter obiektuI. Gromada SZCZEGLICE
- Szczeglice
- Chrusty
- Dwór
- Jadranówka
- Szczeglice-Kolonia
- Za Dworem
- Jadranówka — pole
- Księża Łąka — łąka
- Las Szczeglicki — pole
- Lechówka — łąka
- Niwa pod Wiśniewskim — pole
- Pod Wysoczkami — pole
- Pod Zagorzycami — pole
- Sadek — pole
- Sadzawki — staw
- Stawiska — łąka
- Szczeglice-Kolonia — pole
- Śliwki — pole
- Wapienny Dół — pole
- Za Dworem — pole
- Za Ogrodami — pole
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kościół w Szczeglicach został erygowany przed 1326 rokiem (prawdopodobnie w XII wieku). Według lokalnych podań, na samym początku w miejscu kościoła znajdowała się wczesnogotycka kapliczka, którą postawił jeden z możnych, w podziękowaniu za uratowanie życia przed bandytami. Z czasem wokół kapliczki zaczęto dokonywać pochówku zmarłych.
W 1326 roku proboszczem parafii był Olesław. Około 1380 r. Jan Grot kantor krakowski rozbudował dotychczasową świątynię przez dodanie nawy. Kościół wzniesiono z kamienia wapiennego, wzmacniając jego konstrukcję przez skarpy boczne w tyle prezbiterium. Biskup T. Oborski z Krakowa uroczyście poświęcił kościół 22 lipca 1633 r. Na pamiątkę tego wydarzenia w prezbiterium wmurowana została płyta, z napisem z roku 1638[7].
Wieś w XV w. nosiła nazwę Sczeglycze[8]. Według Jana Długosza w połowie XV wieku dziedzicem Szczeglic był Jakub Jugoszowski herbu Habank. Wieś miała wówczas 7 łanów kmiecych, 2 karczmy i 2 zagrodników. Dziesięcinę konopną i snopową przekazywano z nich na przemian kościołowi w Szczeglicach i w Ujeździe. Folwark rycerski przekazywał dziesięcinę plebanowi w Szczeglicach. Pleban posiadał folwark z łąką, karczmę z rolą i zagrodę z rolą. Karczma stała przy drodze publicznej i dawała dziesięcinę biskupowi krakowskiemu (Długosz, L.B., II, 330, 343)[8].
Według rejestru poborowego powiatu sandomierskiego z 1508 r. właścicielem części Szczeglic oraz wsi Rybitwy i Wysokie był Mikołaj Jugoszowski, który płacił z nich 1 grzywnę i 18 groszy podatku. Według rejestru z 1578 roku ze Szczeglic podatki płacił Bystrowski (za 3 osadników, 1 i 1/4 łana, 2 zagrodników z rolą, 2 komorników i 2 biednych) oraz Jaźwiecki (za 3 osadników, 1 łana, 2 biednych, 2 rzemieślników, 1 rybaka)[8].
Wieś w 1629 roku należała do Stanisława Bystrzejowskiego. We wsi tej według rejestru poborowego powiatu sandomierskiego z 1629 roku mieszkało: 6 chłopów, którzy gospodarowali na 2 i 1/4 łana, płacili oni 9 florenów podatku; 2 zagrodników z ogrodami, którzy płacili 1 floren polski i 2 grosze; 5 ubogich komorników, którzy płacili 1 floren i 10 groszy podatku oraz 6 zagrodników z ziemią, którzy płacili 4 floreny i 24 grosze podatku. Razem z tej miejscowości oddano 16 florenów i 6 groszy poboru.
W 1827 r. wieś z folwarkiem liczyła 21 domów i 135 mieszkańców[8].
25 stycznia 1864 roku w Szczeglicach miała miejsce potyczka kawalerii powstańców styczniowych pod dowództwem rotmistrza Wojciecha Turskiego z oddziałem Kozaków. Walka zakończyła się rozbiciem oddziału powstańczego.
Według „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego” w 1890 r. Szczeglice były wsią z folwarkiem należącą do ówczesnego powiatu sandomierskiego, gminy Górki i parafii Szczeglice, odległą o 30 wiorst od Sandomierza. We wsi znajdował się kościół murowany i szkoła początkowa. W 1890 roku wieś z folwarkiem liczyła 30 domów i 232 mieszkańców. W 1885 r. folwark obejmował 357 mórg gruntów, z czego 268 mórg gruntów ornych i ogrodniczych, 21 mórg łąk, 3 morgi pastwisk, 4 morgi lasu i 58 mórg nieużytków. Stosowano płodozmian 11-polowy. W folwarku znajdował się 1 budynek murowany i 15 drewnianych. Wcześniej w skład dóbr wchodziły: wieś Szczeglice z 23 osadami i 206 morgami gruntów, wieś Wysoka z 31 osadami i 207 morgami, wieś Wólka Łasicka z 7 osadami i 68 morgami oraz osada Moszyny z 1 morgą gruntów.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół pw. św. Jerzego – wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.850 z 26.01.1957 i z 15.04.1967)[9]. Kościół wybudowany w 1326 r. i rozbudowany ok. 1380 r. (dodano nawę). Kolejna rozbudowa miała miejsce w 1979 r., kiedy proboszcz ks. Feliks Brażewicz przedłużył kościół o 8 m, z materiału uzyskanego po rozbiórce frontu i wieży kościoła. W 1984 r. pomalowano kościół wewnątrz, w 1986 położono zewnętrzne tynki. W kościele znajduje się ołtarz główny, dwa ołtarze boczne i chór wsparty na dwóch kolumnach[7].
- Najstarsza część cmentarza parafialnego, z 1 poł. XIX w. (nr rej.: A.851 z 18.10.1989)[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 134651
- ↑ Wieś Szczeglice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-10-20], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1253 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Por. Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 55, 77-96.
- ↑ a b Szczeglice: Parafia pod wezwaniem Świętego Jerzego. diecezjasandomierska.pl. [dostęp 2015-09-11].
- ↑ a b c d Szczeglice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 835.
- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 63 [dostęp 2018-02-11].
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Kaczmarek Leon (red. nauk. zeszytu), Taszycki Witold (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 33. Powiat staszowski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970.
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Integralne części wsi |
|
