Wdówka rajska
| Vidua paradisaea[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
_(17145400469).jpg) Samiec w szacie godowej | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
wdówka rajska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Wdówka rajska[4] (Vidua paradisaea) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny wdówek (Viduidae). Występuje w południowej i wschodniej Afryce. Nie jest zagrożona wyginięciem.
Według XIX-wiecznego autora Johna George’a Wooda był to gatunek popularny w ptaszarniach w ówczesnej Anglii i Francji[5].
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek opisał już Karol Linneusz w 1758. Holotyp pochodził z Angoli. Linneusz przydzielił gatunkowi nazwę Emberiza paradisaea[2]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza wdówkę rajską w rodzaju Vidua, uznając ją przy tym za gatunek monotypowy[6]. Dawniejsi autorzy uznawali wdówki: rajską, szerokosterną (V. obtusa), ozdobną (V. orientalis), długosterną (V. interjecta) oraz rdzawoszyją (V. togoensis) za jeden gatunek. Badania molekularne wskazują na to, że wdówki rajska i szerokosterna to gatunki siostrzane[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Wdówka rajska osiąga długość ciała 13–14 cm; w przypadku samców z dekoracyjnym ogonem jest to 36–39 cm. Masa ciała wynosi 18–24 g[2]. Samiec w szacie godowej jest ubarwiony czarno z pomarańczowoczerwonym karkiem, bokami szyi, piersią oraz białokremowym brzuchem, natomiast samica jest ubarwiona brunatno, z czarnobrunatnymi skrzydłami, ogonem oraz białym spodem ciała.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Wdówka rajska zamieszkuje południową oraz wschodnią część Afryki. Jej zasięg występowania obejmuje południowo-wschodni Sudan (także Sudan Południowy), Etiopię (poza pustynią Ogaden i wsch. górami Bale), Somalię na zachód od południka 47° E, wschodnią DRK, wschodnią Ugandę, Kenię, Tanzanię. Do tego obszar od zachodniej i południowej Angoli oraz południowej Zambii po Malawi, Mozambik, centralną i południową Namibię, centralną i południowo-wschodnią Botswanę, Zimbabwe, Suazi oraz północne i północno-wschodnie RPA[2].
Ekologia[edytuj | edytuj kod]
Wdówka rajska zamieszkuje suchą, otwartą sawannę z porozrzucanymi drzewami i krzewami, np. akacjami, Brachystegia i Colosphermum mopane. Odwiedza pobliskie uprawy oraz wiejskie ogrody. Żywi się nasionami oraz owadami. Przeważnie żeruje na ziemi[7]. Samiec naśladuje głosy i pieśń gospodarza – melby pstrej (Pytilia melba)[2].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
Wdówki rajskie to poligyniczne pasożyty lęgowe. Samiec broni terytorium wielkości do 3 ha, na którym z eksponowanych miejsc zaleca się do samic. Niekiedy stara przypodobać się i samicom innego gatunku, np. wdówki atłasowej (V. chalybeata)[7]. W Etiopii okres składania jaj przypada na maj–czerwiec[2], w RPA – głównie od marca do maja. Samica wdówki rajskiej składa do gniazda melby pstrej lub motylika fioletowouchego (Uraeginthus granatinus) 1–3 jaja. Są wysiadywane przez przybraną matkę przez ok. 11 dni. Pisklęta wdówki naśladują zachowanie i głosy piskląt gospodarza. Młode są w pełni samodzielne w wieku 27–30 dni[7].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje wdówkę rajską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1994 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale jej trend uznawany jest za stabilny[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Vidua paradisaea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g Payne, R.: Long-tailed Paradise-whydah (Vidua paradisaea). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2010. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-29)].
- ↑ a b Vidua paradisaea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Viduidae Cabanis, 1847 - wdówki - Indigobirds (wersja: 2017-04-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-01].
- ↑ J. G. Wood: The illustrated natural history. T. 2. 1862, s. 456.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Waxbills, parrotfinches, munias, whydahs, Olive Warbler, accentors, pipits. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
- ↑ a b c Vidua paradisaea (Long-tailed paradise-whydah, Paradise whydah). Biodiversity Explorer. [dostęp 2019-12-02].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).