Zupa pokrzywowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zupa pokrzywowa
{{{alt grafiki}}}
Zupa pokrzywowa serwowana w restauracji w Londynie
Inne nazwy

pokrzywniak

Rodzaj

zupa

Kuchnia

Europa Północna, Europa Wschodnia, Bliski Wschód, Bałkany

Miejsce powstania

Turcja

Składniki

Pokrzywa zwyczajna

Multimedia w Wikimedia Commons

Zupa pokrzywowa – tradycyjna zupa przygotowywana z pokrzywy. Zupę z pokrzywy spożywa się głównie wiosną i wczesnym latem, kiedy zbiera się młode pąki pokrzywy[1]. Obecnie zupa z pokrzywy jest najczęściej spożywana w Skandynawii, Iranie, Irlandii, Europie Wschodniej i na Bałkanach, z regionalnymi różnicami w przepisach; jednak historycznie konsumpcja pokrzywy była bardziej rozpowszechniona.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Gulasz z pokrzyw był zjadany przez mieszkańców Wielkiej Brytanii w epoce brązu, 3000 lat temu[2][3]. Spożywanie młodej pokrzywy w średniowiecznej Europie było stosowane w medycynie, głównie jako środek moczopędny oraz w leczeniu bólu stawów i zapalenia stawów, cukrzycy, trądziku, niedokrwistości, kataru siennego oraz jako oczyszczacz krwi[4][5][6]. Różne plemiona rdzennych Amerykanów od wieków używały pokrzywy, w tym Lakota używający korzenia na ból żołądka, Odżibwejowie używający duszonych liści na problemy skórne i do walki z dyzenterią, Potawatomi używali korzeni do obniżania gorączki, a Winebagowie na objawy alergii[6].

Wiadomo, że pokrzywa ma wysoką wartość odżywczą, zawiera wapń, magnez, żelazo oraz witaminy A i B[1]. Od dawna jednym z łatwych sposobów spożywania pokrzywy jest zupa lub herbata, ponieważ wrząca woda zapobiega kłuciu pokrzywy[6].

Odmiany regionalne[edytuj | edytuj kod]

W przepisach na zupę pokrzywową istnieją różnice regionalne i kulturowe.

Skandynawia[edytuj | edytuj kod]

Finlandia[edytuj | edytuj kod]

W fińskim średniowiecznym mieście Porvoo jedną z lokalnych tradycyjnych potraw jest zupa z pokrzyw i ryb[7]

Szwecja[edytuj | edytuj kod]

Typowy szwedzki przepis na zupę pokrzywową (nässelsoppa) obejmuje najpierw blanszowanie pokrzyw, a następnie odcedzenie ich z płynu[8]. Płyn jest następnie ponownie odcedzany, aby usunąć z niego brud (kawałki piasku lub żwiru). Następnie robi się zasmażkę z masła i mąki, na którą wlewa się „wodę pokrzywową” (wodę, w której blanszowano pokrzywy). Pokrzywy zaś są bardzo drobno siekane lub przecierane razem z innymi składnikami, które zazwyczaj obejmują szczypiorek (albo czosnek niedźwiedzi lub czosnek pospolity) oraz trybulę lub koper włoski. Posiekane lub zmiksowane pokrzywy i zioła są następnie wrzucane do wody pokrzywowej, doprowadzane do wrzenia, a potem gotowane na wolnym ogniu przez kilka minut. Zupa jest zwykle podawana z jajkami na twardo lub crème fraîche, a czasami z jajkami w koszulce[8].

Rdzenni Amerykanie[edytuj | edytuj kod]

Indiańskie składniki na zupę z pokrzywy i dyni to pokrzywy, lokalnej dyni żołędziowej, bulionu, czosnku, cebuli i oleju[9]. Dynia jest krojona, pozbawiana ziaren i pieczona. W osobnym garnku cebulę i czosnek podsmaża się do uzyskania przezroczystości, a następnie dodaje się dynię i świeże pokrzywy (które można również wcześniej ugotować). Wszystko razem gotuje się w garnku przez 20 minut, a potem blenduje[9].

Iran[edytuj | edytuj kod]

Istnieje przepis na zupę pokrzywową z prowincji Mazandaran w Iranie[10]. W skład tego przepisu wchodzą różne składniki, jednak wszystkie przepisy zawierają pokrzywę, czosnek, cebulę , ciecierzycę, kurkumę, ryż, soczewicę, warzywa, olej i pastę z granatów lub melasę z granatów[10][11]. Opcjonalne składniki mogą obejmować inne rodzaje fasoli (fasola pinto, fasola fava), buraki, dynia piżmowa, inne rodzaje zieleniny (lokalne północnoirańskie zioła zolang i anarijeh , szpinak, por perski, kolendra)[11]. Woda, w której gotuje się pokrzywy do przygotowania zupy jest przechowywana i używana jako herbata do picia do celów leczniczych[10].

Irlandia[edytuj | edytuj kod]

Przepis na irlandzką zupę z pokrzywy zawiera pokrzywy, ziemniaki, śmietanę, por, cebulę, masło i bulion[12]. Zazwyczaj zupa pokrzywowa w tradycyjnej irlandzkiej kulturze jest spożywana późną wiosną (kwiecień i maj) i wiąże się z oczyszczaniem krwi, redukcją wysypek, „trzymaniem reumatyzmu z dala [od człowieka]” oraz dodaje witaminy do diety[13][12][14].

Grecy pontyjscy[edytuj | edytuj kod]

Grecy pontyjscy robią zupę pokrzywową z porem, cebulą, kaszą bulgur, czosnkiem i ostrą papryką[15][16][17]. W języku pontyjskim zupa nazywa się kinteata[16].

Włochy[edytuj | edytuj kod]

We Włoszech zupa podawana jest najczęściej z makaronem i dodatkiem pomidora[18].

Europa Wschodnia[edytuj | edytuj kod]

Ukraina[edytuj | edytuj kod]

Ukraińska zupa z pokrzywy (zielony barszcz)[19]. Przepisy zawierają cebulę, marchew, ziemniaki, koperek i pokrzywę; często dodaje się kapustę w celu zwiększenia wartości odżywczej. Zupa może być wegetariańska lub gotowana z bulionem mięsnym, a zupa z ukraińskiej pokrzywy podawana jest z pokrojonym jajkiem na twardo i łyżką śmietany[20]. Jest zwykle gotowana ze świeżą pokrzywą późną wiosną. Ukraińska zupa pokrzywowa jest odmianą zupy szczawiowej[19].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Amanda Fiegl: Stinging Nettle Soup. [w:] Smithsonian Magazine [on-line]. 2010-05-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (ang.).
  2. ↑ Dalya Alberge: Bronze age man's lunch: a spoonful of nettle stew. The Guardian News, 2011-12-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-11)]. (ang.).
  3. ↑ Jessica Vincent: A British feast from garden weeds. [w:] BBC Travel [on-line]. 2020-05-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-07)]. (ang.).
  4. ↑ James A. Duke: Handbook of Medicinal Herbs: Herbal Reference Library. CRC Press, 2002. ISBN 978-0849312847. (ang.).
  5. ↑ Nettles 'ease arthritis suffering'. [w:] BBC News, HEALTH [on-line]. 2000-05-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-12)]. (ang.).
  6. ↑ a b c Valerie Blaine: Ouch! Why nettles sting, and how you can put them to good use. [w:] Daily Herald [on-line]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-19)]. (ang.).
  7. ↑ Jaakko Kolmonen: Kotomaamme Ruoka-aitta: Suomen, Karjalan ja Petsamon Pitäjäruoat. Helsinki: Patakolmonen, 1988, s. 61–62. ISBN 978-951-96047-3-2. (fiń.).
  8. ↑ a b Nettle soup (Nässelsoppa). SwedishFood.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-22)]. (ang.).
  9. ↑ a b Native Recipes with Natural Ingredients - Creamy Nettle Squash Soup. [w:] Tribal College Journal of American Indian Higher Education [on-line]. 2011-02-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-02)]. (ang.).
  10. ↑ a b c Louisa Shafia: The New Persian Kitchen. Berkeley: Ten Speed Press, 2013, s. 52. ISBN 978-1607743583. (ang.).
  11. ↑ a b Mazandarani Style Nettle Soup آش گزنه مازندرانی. www.cafeleilee.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-29)]. (ang.).
  12. ↑ a b Irish Nettle Soup. Saveur, 2015-02-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-29)]. (ang.).
  13. ↑ Donal Skehan: Nettle soup. [w:] The Irish Times [on-line]. 2017-04-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (ang.).
  14. ↑ Valerie O’Connor: Treat yourself to some delicious nettle soup. [w:] Irish Examiner [on-line]. 2016-04-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-13)]. (ang.).
  15. ↑ Kinteata with oatmeal: fast and healthy Pontian recipe. [w:] Pontos News [on-line]. 2014-03-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (gr.).
  16. ↑ a b Kinteata. Pontos World. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (gr.).
  17. ↑ Kinteata. Taste Atlas. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-12)]. (ang.).
  18. ↑ Małgorzata Caprari: Kuchnia włosko-polska i polsko-włoska. Warszawa: Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o, 2002. ISBN 978-83-89076-11-3.
  19. ↑ a b Green borsht, Ukraine National Cuisine - Recipes, Pictures, Info.. ukrainefood.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (ang.).
  20. ↑ Зелений борщ з молодою весняною зеленню — це справжня вітамінна бомба. Голос-Інфо. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-10)]. (ukr.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zupa_pokrzywowa&oldid=72608238”