Przejdź do zawartości

Alstom Citadis 100

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Alstom Citadis 100[1][2][3][4]
Ilustracja
Citadis 100 w Katowicach
Dane ogólne
Producent

Alstom Konstal

Miejsce produkcji

Chorzów

Premiera

1999

Lata produkcji

1999–2001

Dane techniczne
Liczba członów

3

Długość

24 050 ÷ 26 600 mm

Masa

28 000 ÷ 30 000 kg

Rozstaw osi w wózkach

1800 ÷ 1900 mm

Moc silników

4 × 120 ÷ 140 kW

Prędkość maksymalna

80 km/h

Wnętrze
Liczba miejsc siedzących

34 ÷ 49

Niskopodłogowość

70 ÷ 73%

Wysokość podłogi

340–590 mm

Multimedia w Wikimedia Commons

Alstom Citadis 100 – dwie serie tramwajów niskopodłogowych z rodziny Citadis, produkowane w chorzowskim zakładzie Alstomu w latach 1999–2001. Powstało łącznie 21 sztuk, które są eksploatowane w Gdańsku (4 sztuki) i Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii (17 sztuk).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1995 Konstal wyprodukował pierwszy tramwaj posiadający fragment niskopodłogowy (około 25%) – dwuczłonowy 112N. Powstał jeden egzemplarz, który został sprzedany Warszawie[5]. W 1997 roku Konstal wyprodukował kolejny model tramwaju częściowo niskopodłogowego (około 15%) – trójczłonowy 114Na[6]. Powstały dwie sztuki, które zostały sprzedane do Gdańska[7].

W 1998 roku Konstal we współpracy z Tramwajami Warszawskimi opracował kolejne prototypy tramwajów niskopodłogowych – jedną sztukę 116N i dwie sztuki 116Na[8][9]. W latach 1998–2000 powstało 26 sztuk seryjnych 116Na/1. Tramwaje te składały się z trzech członów i posiadały około 60% niskiej podłogi[9][10].

Bazując na doświadczeniach z produkcji wyżej wymienionych tramwajów, a w szczególności pojazdów typu 116Na, Alstom Konstal opracował nową rodzinę tramwajów – Citadis 100, która została przygotowana z myślą o rynku polskim[2] (w 1997 roku Konstal został przejęty przez francuski koncern Alstom[4]).

Konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]
Wejście do NGd99
Wnętrze NGd99
Wnętrze 116Nd

Tramwaje Citadis 100 to tramwaje trójczłonowe, jednokierunkowe, częściowo niskopodłogowe[3].

Typ Długość Masa Liczba
i moc silników 		Miejsca
siedzące 		Układ
płatów drzwi 		Udział
niskiej podłogi
1 1½
NGd99 26,6 m 30 t 4 × 140 kW 49 – 1-2-2-2-2-1 70% [2][3]
116Nd 24,05 m 28 t 4 × 120 kW 22 12 2-2-2-2 73% [4][3]

Wózki

[edytuj | edytuj kod]

Tramwaje są oparte na dwóch wózkach napędowych pod członami skrajnymi oraz jednym wózku tocznym pod członem środkowym. Wózki napędowe do Citadisów 100 zostały wyprodukowane w zakładach Linke-Hofmann-Busch w Salzgitter, takie same wózki Alstom montował wcześniej w tramwajach Citadis 200 dla Magdeburga. Wózki toczne zostały wyprodukowane w Chorzowie[3][2][1].

Nadwozie

[edytuj | edytuj kod]

NGd99 posiada po dwie pary dwupłatowych odskokowo-przesuwnych drzwi o prześwicie 1300 mm w niskopodłogowych częściach 1. i 3. członu. Dodatkowo na początku 1. i końcu 3. znajdują się drzwi jednopłatowe, pierwsze z nich stanowią wejście dla motorniczego[3]. 116Nd posiada po dwie pary dwupłatowych odskokowo-przesuwnych drzwi o prześwicie 1300 mm w 1. i 3. członie. Pierwsze skrzydło pierwszych drzwi stanowi wejście dla motorniczego[4].

Dzięki obniżeniu wysokości podłogi w części wysokopodłogowej, okna w Citadisach 100 znajdują się na jednej linii. Część okien posiada górną małą część uchylną[3].

NGd99 i 116Nd posiadają przy drugich drzwiach wysuwany pomost, ułatwiający wjazd osób na wózkach inwalidzkich, który sterowany jest ze stanowiska motorniczego[3].

Citadisy 100 posiadają zewnętrzne wyświetlacze pikselowe, pełniące rolę tablic kierunkowych[11][4].

Silniki

[edytuj | edytuj kod]

Citadisy 100 napędzane są 4 asynchronicznymi silnikami chłodzonymi powietrzem o mocy 120 lub 140 kW. Układ sterowania zbudowany jest na bazie elementów półprzewodnikowych IGBT i umożliwia odzysk energii podczas hamowania. Zmiana prądu stałego na zmienny następuje w falownikach Onix 800 wyprodukowanych przez Alstom. Cała aparatura znajduje się na dachu tramwaju[3][4].

Wnętrze

[edytuj | edytuj kod]

W części pasażerskiej NGd99 znajdują się 44 miejsca siedzące oraz stanowisko do mocowania wózków inwalidzkich[3]. Część pasażerska 116Nd posiada natomiast 22 normalne miejsca siedzące, 12 miejsc siedzących tzw. 1½ (o zwiększonej szerokości do 70 cm) oraz 2 stanowiska do mocowania wózków inwalidzkich. W pobliżu drzwi znajdują się wielofunkcyjne kolumny wyposażone w kasownik, hamulec bezpieczeństwa, przycisk otwierania drzwi, głośnik informacji pasażerskiej i kosz na śmieci[3][4].

Stanowisko motorniczego w Citadisach 100, poza standardowym wyposażeniem, wyposażone jest w klimatyzację oraz komputer techniczny, pokazujący na bieżąco podstawowe informacje o podzespołach[3][4].

Modernizacje

[edytuj | edytuj kod]

W marcu 2016 ZKM Gdańsk ogłosił przetarg na modernizację wszystkich 4 tramwajów[12]. Przetarg wygrał Modertrans, który jako jedyny złożył ofertę[13] zmodernizowania wszystkich wozów do lipca 2017 za kwotę 1,75 mln zł za pojazd[14]. Pod koniec maja w Gdańsku były 2 odnowione tramwaje, z czego jeden kursował z pasażerami[15].

Od połowy 2019 roku do lutego 2021 w Zakładzie Usługowo Remontowym Tramwajów Śląskich trwała modernizacja jednego z tramwajów 116Nd. Modernizacja objęła m.in. zabudowę nowego wnętrza, siedzeń, wymianę oświetlenia wewnętrznego i zewnętrznego, wymianę kompletnego oszklenia z zastosowaniem szyb przyciemnianych, montaż klimatyzacji i gniazd USB, a także wizualny i głosowy system informacji pasażerskiej. Po zakończeniu modernizacji tramwaj otrzymał typ 116Ndm[16]. Docelowo wszystkie tramwaje mają przejść potrzebne prace[16].

Eksploatacja

[edytuj | edytuj kod]
Państwo Lokalizacja Przewoźnik Typ Lata dostaw Liczba
 Polska Gdańsk Gdańskie Autobusy i Tramwaje NGd99 1999–2000 4 [2][17]
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia Tramwaje Śląskie 116Nd 2000–2001 10 (17) [18]
116Ndm od 2021 7 [16][18]
Łączna liczba: 21

Gdańsk

[edytuj | edytuj kod]
NGd99 w Gdańsku

21 grudnia 1999 dotarł do Gdańska pierwszy z czterech zamówionych Citadisów. W pierwszych dniach po dostarczeniu tramwaj był testowany pomiędzy zajezdnią Wrzeszcz, a pętlą w Oliwie. 29 grudnia odbył się pierwszy, oficjalny przejazd na linii nr 2 Jelitkowo – centrum, do obsługi której tramwaje zostały zakupione. W styczniu 2000 rozpoczęto planową eksploatację pierwszego wagonu, a w maju zakończono dostawy[11][19].

Citadisy nie były pierwszymi niskopodłogowymi tramwajami w Gdańsku, gdyż od 1997 eksploatowano tam 2 pojazdy Konstal 114Na[20].

W latach 2009–2013 wszystkie 4 tramwaje zostały przemalowane na wzór nowych gdańskich tramwajów Bombardier Flexity Classic[19].

W ramach modernizacji tramwaje otrzymały kremowo-niebieskie malowanie, nawiązujące do przedwojennej malatury gdańskich tramwajów. Patronami tramwajów zostali gdańscy księża zamordowani przez narodowych socjalistów: Franciszek Rogaczewski, Bronisław Komorowski, Marian Górecki i Bruno Binnebesel[15].

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia

[edytuj | edytuj kod]
116Nd w Bytomiu
116Ndm w Katowicach

W 1998 roku Przedsiębiorstwo Komunikacji Tramwajowej w Katowicach podpisało umowę z Alstomem na zakup 17 Citadisów oraz remont trasy Katowice – Chorzów – Bytom (linie nr 6 i 41), do obsługi której tramwaje zostały zakupione[21][3].

30 czerwca 2000 na terenie chorzowskich zakładów Alstomu odbyła się prezentacja pierwszego z siedemnastu zakupionych Citadisów, a 17 lipca tramwaj został zaprezentowany podczas Dni Chorzowa. 4 sierpnia rozpoczęły się testy[3][21]. 17 września 2001 w zajezdni Zawodzie odbyła się uroczystość oficjalnego wprowadzenia tramwajów do ruchu, połączona z prezentacjami w Katowicach, Chorzowie i Bytomiu[22]. Powodem tak późnego wprowadzenia do eksploatacji były opóźnienia w remontach torowisk, do których obsługi zakupiono Citadisy[23]. W 2001 w lokalnej prasie zorganizowano plebiscyt na imię dla nowych tramwajów, wybrano w nim imię Karlik[24].

Tramwaje stacjonują w zajezdni Zawodzie oraz Gliwice[25]. Ze względu na niewłaściwą skrajnię śląskie Citadisy mogą obsługiwać tylko część tras[4].

Od momentu wprowadzenia Citadisów do ruchu w 2001 były one jedynymi niskopodłogowymi tramwajami w konurbacji górnośląskiej aż do 2014, kiedy rozpoczęto eksploatację pojazdów Pesa Twist[20][26]. Po dostawach Twistów, Citadisy zaczęto kierować również na inne trasy niż Katowice – Bytom, w 2016 roku 4 sztuki obsługiwały linię nr 4 w Zabrzu[27].

2 grudnia 2016 na ulicy Łagiewnickiej w Bytomiu jeden z Citadisów zderzył się z tirem, w wyniku czego jedna osoba została ranna[28].

Szczecin

[edytuj | edytuj kod]

Z powodu opóźnienia dostawy tramwajów typu 105N2k/2000, do Szczecina w ramach rekompensaty trafił pierwszy egzemplarz niskopodłogowego tramwaju typu 116Nd. Wagon otrzymał numer 783 i w okresie od 21 marca do 20 kwietnia 2001 roku przewoził pasażerów linii 7 i 8. Po zakończonych testach tramwaj wrócił do Katowic, gdzie otrzymał docelowy numer taborowy 800, jego poprzedni numer otrzymał później pierwszy dostarczony wagon 105N2k/2000[4][29].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b 116Nd. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 104. ISBN 978-83-920784-6-3.
  2. ↑ a b c d e NGd99. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 110. ISBN 978-83-920784-6-3.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Ryszard Rusak. Rodzina tramwajów CITADIS. „Świat Kolei”. 9/2000, s. 23–26. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  4. ↑ a b c d e f g h i j 116Nd. W: Krzysztof Soida, Zbigniew Danyluk, Przemysław Nadolski: Tramwaje Górnośląskie Tom II. Rybnik: Eurosprinter, 2012, s. 253–254. ISBN 978-83-931006-6-8.
  5. ↑ Jacek Modrzejewski. Warszawski 112N. „Świat kolei”. 4/2012, s. 46–47. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962. 
  6. ↑ Jan Raczyński. Tramwaj 114Na. „Świat Kolei”. 4/1997, s. 36–37. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  7. ↑ 114Na. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 101. ISBN 978-83-920784-6-3.
  8. ↑ Piotr Ninard. Tramwaje typu 116N z GEC Alsthom KONSTAL. „Technika Transportu Szynowego”. 3/1998, s. 15–21. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1232-3829. 
  9. ↑ a b 116N, 116Na. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 102. ISBN 978-83-920784-6-3.
  10. ↑ 116Na/1. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 103. ISBN 978-83-920784-6-3.
  11. ↑ a b Wojciech Lemański. Citadis 100 w Gdańsku. „Świat Kolei”. 2/2000, s. 23–26. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  12. ↑ ZKM Gdańsk zmodernizuje wagony NGd99 i 114Na. infotram.pl, 2016-03-31. [dostęp 2016-04-11].
  13. ↑ Modertrans zmodernizuje gdańskie niskopdłogowce. infotram.pl, 2016-07-04. [dostęp 2016-07-05].
  14. ↑ Maciej Dzwonnik Odnowiony tramwaj w przedwojennym malowaniu wrócił do Gdańska.
  15. ↑ a b Pierwszy wyremontowany NGd99 wyruszył na tory. infotram.pl, 2017-05-31. [dostęp 2017-06-01].
  16. ↑ a b c Tramwaje Śląskie S.A. » Pierwszy zmodernizowany Karlik już w ruchu [online] [dostęp 2022-03-28] (pol.).
  17. ↑ W Gdańsku Gdańskie Autobusy i Tramwaje. infotram.pl, 2017-01-19. [dostęp 2017-01-21].
  18. ↑ a b Tramwaje Śląskie S.A. » Wagony liniowe [online] [dostęp 2024-02-28] (pol.).
  19. ↑ a b K. Jacobson. Nowe malowania NGd99. „Świat Kolei”. 3/2014, s. 8. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  20. ↑ a b Niskopodłogowe tramwaje w Polsce – stan na 31 maja 2011 roku. infotram.pl, 2011-05-31. [dostęp 2014-06-12].
  21. ↑ a b Polish Citadis rolls out. railwaygazette.com. [dostęp 2014-01-09]. (ang.).
  22. ↑ Ryszard Rusak. Wprowadzenie katowickich tramwajów Citadis do ruchu. „Technika transportu szynowego”. 10/2001, s. 6–7. Emi-press Wydawnictwa Techniczne i Naukowe. ISSN 1232-3829. 
  23. ↑ Ryszard Rusak. Prezentacja CITADIS-a. „Świat Kolei”. 8/2000, s. 7. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  24. ↑ Wybierz imię dla Moderusa z Tramwajów Śląskich. transport-publiczny.pl, 2015-09-07. [dostęp 2015-09-12].
  25. ↑ Tramwaje Śląskie S.A. » Wagony liniowe. tram-silesia.pl. [dostęp 2016-05-31].
  26. ↑ Twisty Step wreszcie ruszyły. infotram.pl, 2014-05-13. [dostęp 2014-06-12].
  27. ↑ Parada tramwajów w Zabrzu. kurier-kolejowy.pl, 2016-09-30. [dostęp 2016-09-30].
  28. ↑ Wypadek w Bytomiu. TIR zderzył się z tramwajem na Łagiewnickiej. transport-publiczny.pl, 2016-12-02. [dostęp 2016-12-08].
  29. ↑ Serwis KOMIS, Encyklopedia: Alstom 116Nd [online], Serwis KOMIS [dostęp 2022-03-28] (pol.).
Pojazdy szynowe produkowane przez Mostowagon (1945–1948), Konstal (1948–1998) i Alstom Konstal (od 1998)
Tramwaje
Generacja N
Generacja 13N/102N
Generacja 105N
Niskopodłogowe
Citadis
Wagony metra
Metropolis
Lokomotywy kopalniane
elektryczne przewodowe
elektryczne akumulatorowe
przewodowo-akumulatorowe
spalinowe
pneumatyczne
Wagony towarowe
samowyładowcze
dziobowe
platformy
cysterny
kryte

1 – prototyp, 2 – produkcja seryjna

Pojazdy szynowe wyprodukowane przez Alstom
Generacja 0
Generacja 1
Generacja 2
Generacja 3
Generacja 4
Generacja 5
Dwusystemowe
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alstom_Citadis_100&oldid=74984186”