Andrzej Gwiazda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Elfhelm (dyskusja | edycje) o 00:10, 11 lip 2018. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Andrzej Gwiazda
{{{alt grafiki}}}
Andrzej Gwiazda w 2005
Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1935
Pińczów

Zawód, zajęcie

inżynier elektronik, działacz związkowy, nauczyciel akademicki

Małżeństwo

Joanna Duda-Gwiazda

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Wolności i Solidarności
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Andrzej Stanisław Gwiazda (ur. 14 kwietnia 1935 w Pińczowie) – polski inżynier elektronik, związkowiec, nauczyciel akademicki, publicysta, działacz opozycji w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, współtwórca Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża i NSZZ „Solidarność”, kawaler Orderu Orła Białego.

Życiorys

Urodził się w Pińczowie. Jego ojciec Stanisław był marynarzem (mechanikiem) we Flotylli Rzecznej Marynarki Wojennej. Wiosną 1939 rodzina Gwiazdów przeniosła się do Pińska. Po wybuchu II wojny światowej jego ojciec trafił do oflagu, w niewoli przebywał do końca wojny. Andrzej Gwiazda wraz z matką i babką w 1940 zostali wywiezieni, trafili do kołchozu w północnym Kazachstanie[1]. Do Polski rodzina wróciła po sześciu latach, najpierw na krótko na Górny Śląsk, by ostatecznie zamieszkać w Gdańsku.

W 1953 rozpoczął studia na Politechnice Gdańskiej, skąd po dwóch latach został relegowany, a następnie powołany do wojska. W 1956 został zwolniony ze służby wojskowej i z powrotem przyjęty na uczelnię. Studia na kierunku elektronika ukończył w 1966, pozostając na uczelni do 1973 na stanowisku asystenta w Instytucie Cybernetyki Politechniki Gdańskiej. W 1967 wstąpił do Klubu Wysokogórskiego.

Działalność opozycyjna w PRL

Brał udział w wydarzeniach marcowych w 1968, jak również w grudniowych w 1970. W 1973 podjął pracę w Zakładach Okrętowych Urządzeń Elektrycznych i Automatyki Elmor.

W 1976 wspólnie z żoną napisał list do Sejmu PRL zawierający wyrazy poparcia dla postulatów głoszonych przez Komitet Obrony Robotników. Wkrótce otrzymali zakaz opuszczania granic PRL, zaczęli też być inwigilowani przez Służbę Bezpieczeństwa. Andrzej Gwiazda jako figurant otrzymał kryptonim Brodacz, używany przez SB do końca PRL[2]. Od 1977 współpracował z Biurem Interwencji KOR.

W 1978 znalazł się wśród założycieli Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Redagował wówczas biuletyn WZZ „Robotnik Wybrzeża”, zajmował się również drukiem i kolportażem innych wydawnictw drugiego obiegu. Od tego roku do 1980 około dziesięciu razy był zatrzymywany przez funkcjonariuszy SB.

Po wybuchu strajku w sierpniu 1980 został członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej. Współtworzył NSZZ „Solidarność”, 17 września 1980, w dniu powołania związku, został wybrany na stanowisko wiceprzewodniczącego związku jako jeden z dwóch zastępców Lecha Wałęsy. Uczestniczył w negocjacjach ze stroną rządową w sprawie trzech postulatów MKS: zniesienia cenzury, zalegalizowania niezależnych związków zawodowych oraz uwolnienia więźniów politycznych. Zajmował następnie stanowiska wiceprzewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego, Krajowej Komisji Porozumiewawczej i Komisji Krajowej.

Po wprowadzeniu stanu wojennego został aresztowany 13 grudnia 1981 i internowany w Strzebielinku. Wkrótce przeniesiono go do aresztu śledczego w Białołęce, a we wrześniu 1982 (po wizycie przedstawicieli Międzynarodowego Czerwonego Krzyża) do jednego z ośrodków dla internowanych. 22 grudnia 1982 aresztowano go (wraz z 10 innymi internowanymi) i oskarżono o „próbę obalenia ustroju siłą”. Zwolnienie uzyskał 22 lipca 1984 na mocy amnestii.

16 grudnia 1984 został ponownie aresztowany, gdy wdał się w szarpaninę z funkcjonariuszami ZOMO, a następnie skazany na karę 5 miesięcy aresztu. Był osadzony najpierw w Gdańsku, później w Zabrzu, zwolniono go 15 maja 1985.

W latach 1986–1989 należał do liderów Grupy Roboczej Komisji Krajowej „Solidarności”, która sprzeciwiała się rozmowom z władzami PRL prowadzonymi pod przewodnictwem Lecha Wałęsy. Nie brał udziału w tworzeniu Komitetu Obywatelskiego ani obradach Okrągłego Stołu. Znalazł się wśród głównych oponentów Lecha Wałęsy, którego uznał za zdrajcę „ideałów sierpniowych” i agenta SB. Podjął działalność w Solidarności 80.

III Rzeczpospolita

Współtworzył wydawane przez jego żonę (w latach 1989–1997) pismo „Poza Układem”. Bez powodzenia z listy komitetu wyborczego Poza Układem (lista nr 18) ubiegał się o mandat poselski w wyborach parlamentarnych w 1993 (otrzymał 4069 głosów).

Do 1991 pozostawał bezrobotny, wrócił do Elmoru po wejściu w życie ustawy nakazującej przywrócenie do pracy zwolnionych z przyczyn politycznych. W 1998 przeszedł na emeryturę. W drugiej połowie lat 90. wycofał się z bieżącej polityki.

Andrzej Gwiazda z żoną, 2007

W 2005 z grupą byłych działaczy WZZ i NSZZ „S” z początku lat 80. zbojkotował oficjalne obchody 25. rocznicy powstania „Solidarności”, organizując wraz z pismem „Obywatel” własne uroczystości[3]. W tym samym roku nie przyjął amerykańskiego Medalu Wolności.

10 maja 2007 z rekomendacji Prawa i Sprawiedliwości został wybrany przez Senat w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej. Podczas przesłuchania przed głosowaniem stwierdził, że strajk sierpniowy w 1980 był prowokowany przez SB, a „pewne rzeczy wskazują”, iż prowokatorem był m.in. ówczesny marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, jeden z inicjatorów buntu w Stoczni Gdańskiej. Mimo żądań Bogdana Borusewicza, nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie tej tezy[4].

W 2011 wszedł w skład rady Stowarzyszenia Solidarni 2010[5]. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku jako kandydat bezpartyjny z ramienia PiS bez powodzenia ubiegał się o mandat senatorski w okręgu gdańskim[6].

Publikuje m.in. w „Obywatelu” i „Gazecie Polskiej Codziennie”. Wraz z żoną wydał książkę Poza układem: publicystyka z lat 1988–2006 (Łódź 2008). Wywiad rzekę z Andrzejem Gwiazdą przeprowadziła Wiesława Kwiatkowska (Gwiazda miałeś rację, Sopot 1990), a z małżeństwem Gwiazdów Remigiusz Okraska (Gwiazdozbiór w „Solidarności”, Łódź 2009).

Odznaczenia i wyróżnienia

3 maja 2006, w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych i wolnej Polski, prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Orderem Orła Białego[7][8], a następnie powołał do Kapituły tego orderu. Andrzej Gwiazda odszedł z niej w 2010[9]. W 2016 ponownie nominowany w jej skład przez prezydenta Andrzeja Dudę[10], pełnił tę funkcję do 2018.

Zarządzeniem prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z 11 listopada 1990 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[11]. 3 grudnia 1998 prezydent Aleksander Kwaśniewski, za wybitne zasługi w działalności na rzecz ruchu związkowego, nadał mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[12].

W 1999 został wyróżniony Medalem Polonia Mater Nostra Est. W 2000 otrzymał tytuł honorowego obywatela Gdańska. Postanowieniem prezydenta Andrzeja Dudy z 13 marca 2018 został odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności[13].

W 2017 został laureatem Nagrody im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego (przyznanej przez Ruch Społeczny im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego)[14], a w 2018 otrzymał Nagrodę im. Świętego Grzegorza I Wielkiego (przyznaną przez miesięcznik „Niezależna Gazeta Polska – Nowe Państwo”)[15].

Życie prywatne

W 1961 zawarł związek małżeński z Joanną Dudą.

Przypisy

  1. ↑ Nie poddaliśmy się poprawności politycznej. naszdziennik.pl, 28 czerwca 2008. [dostęp 22 sierpnia 2011].
  2. ↑ Andrzej Gwiazda w serwisie „Ludzie Wprost”. [dostęp 10 maja 2010].
  3. ↑ Relacja z niezależnych obchodów 25-lecia „Solidarności”. obywatel.org.pl, 31 sierpnia 2005. [dostęp 10 maja 2010].
  4. ↑ Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Senatu VI kadencji (33. posiedzenie, 9 i 10 maja 2007). [dostęp 5 grudnia 2011].
  5. ↑ Do Solidarnych po Walnym Zgromadzeniu. solidarni2010.pl, 12 września 2011. [dostęp 22 stycznia 2012].
  6. ↑ Serwis PKW – Wybory 2011. [dostęp 5 grudnia 2011].
  7. ↑ Prezydent RP wręczył odznaczenia państwowe w dniu Święta Narodowego 3 Maja. prezydent.pl, 3 maja 2006. [dostęp 10 maja 2010].
  8. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 maja 2006 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2006 r. nr 46, poz. 482).
  9. ↑ Kontrowersje wokół Orderów Orła Białego. polskieradio.pl, 5 listopada 2010. [dostęp 22 sierpnia 2011].
  10. ↑ Prezydent powołał członków Kapituły Orderu Orła Białego oraz Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 12 sierpnia 2016. [dostęp 12 sierpnia 2016].
  11. ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. nr 4, s. 59, 20 grudnia 1990. [dostęp 11 października 2017]. 
  12. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 grudnia 1998 r. o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 1999 r. nr 4, poz. 18).
  13. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 marca 2018 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2018 r. poz. 564).
  14. ↑ Andrzej Gwiazda uhonorowany nagrodą im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. lechkaczynski.pl, 10 marca 2017. [dostęp 26 marca 2018].
  15. ↑ Gala z okazji 25-lecia „Gazety Polskiej”. Prezes PiS: warto walczyć, warto być odważnym. niezalezna.pl, 6 lutego 2018. [dostęp 8 lutego 2018].

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Gwiazda&oldid=53902578”