Codex Seidelianus II

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Seidelianus II
Ilustracja
Facsimile Scrivenera (J 1,38-40)
Oznaczenie

He

Data powstania

IX wiek

Rodzaj

Kodeks majuskułowy

Numer

013

Zawartość

cztery Ewangelie

Język

grecki

Rozmiary

22 × 18 cm

Typ tekstu

tekst bizantyński

Kategoria

V

Miejsce przechowywania

Uniwersytet w Hamburgu
Trinity College (Cambridge)

Kodeks Seideliański II (łac. Codex Seidelianus II (Gregory-Aland He albo 013; Soden ε 88)[1][2] – grecki rękopis uncjalny Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, datowany paleograficznie na IX wiek. Część kart rękopisu została utracona. Wykazuje pewne podobieństwa – paleograficzne i tekstualne – do kodeksu Seidelianus I, z którym miał też część wspólnej historii. Reprezentuje wczesną formę bizantyńskiej tradycji tekstualnej i był ceniony przez XIX-wiecznych krytyków tekstu. Badania przeprowadzone w XX wieku spowodowały zmianę oceny, dzisiaj jest nisko ceniony przez krytyków tekstu, a w rezultacie rzadko cytowany we współczesnych wydaniach greckiego Nowego Testamentu.

Opis[edytuj | edytuj kod]

Kodeks stanowiony jest przez 220 pergaminowych kart (22 cm na 18 cm). Tekst ewangeliczny pisany jest jedną kolumną na stronę, po 23 linijki w kolumnie[3][4][5], niewielką uncjałą. Litery są podobne do spotykanych w Seidelianus I, lecz mniejsze i grubsze[6]. Kształty liter przypominają późną uncjałę, zwłaszcza takie litery jak delta oraz theta[7]. Tekst stosuje przydechy i akcenty, nieregularnie, tak jak i inne rękopisy tego okresu. Stosuje wielkie inicjały na marginesie, które służą wyodrębnieniu niewielkich sekcji tematycznych (akapity)[6].

Przy pomocy małego czerwonego krzyża, przypominającego krzyż maltański, oznaczone zostały spacje. Spacje są zgodne z systemem kolometrycznym[7].

Kodeks zawiera tekst czterech Ewangelii z lukami (Mt 1,1-15,30; 25,33-26,3; Mk 1,32-2,4; 15,44-16,14; Łk 5,18-32; 6,8-22; 10,2-19; J 9,30-10,25; 18,2-18; 20,12-25)[8][9].

Tekst ewangeliczny dzielony jest według dwóch systemów, według długich jednostek – κεφαλαια (rozdziały) – oraz według krótkich jednostek – Sekcji Ammoniusza. Numery κεφαλαια oraz Sekcji Ammoniusza umieszczono na marginesie. W górnym marginesie umieszczono τιτλοι (tytuły) owych κεφαλαια. Sekcje Ammoniusza nie mają odniesień do Kanonów Euzebiusza[6].

Rękopis jest podobny do Seidelianus I zarówno pod względem paleograficznym jak i tekstualnym, ponadto część ich historii była wspólna. Z tego powodu Scrivener opisał je łącznie w tym samym podrozdziale[10].

Tekst[edytuj | edytuj kod]

Grecki tekst kodeksu przekazuje tekst bizantyński, z niewielką liczbą obcych naleciałości[9]. Hermann von Soden uznał ją za wczesną formę tekstu bizantyńskiego i zaklasyfikował do rodziny tekstualnej Ki[11][12], dzisiaj oznaczanej symbolem E[13].

Dawni krytycy tekstu NT, tacy jak Tregelles[14], Scrivener jak i Gregory oceniali, że tekst rękopisu ma większą wartość niż Seidelianus I[15][16], jednak późniejsze badania wykazały, że jest odwrotnie[9]. Kurt Aland dał mu profil tekstualny 1741 821/2 32 7s. Profil ten oznacza, że kodeks wspiera tekst bizantyński przeciwko „oryginalnemu”[a] w 174 miejscach, współbrzmi zarówno z tekstem bizantyńskim jak i „oryginalnym” w 82 miejscach, wspiera tekst „oryginalny” przeciwko bizantyńskiemu w 3 miejscach[b]. Ponadto kodeks posiada 7 sobie właściwych wariantów. W oparciu o ten profil tekst rękopisu został zaklasyfikowany do V kategorii Alanda[4]. Tak więc liczba niebizantyńskich wariantów wynosi tylko 10 (w Seidelianus I – 25)[9].

Według Claremont Profile Method, tj. metody wielokrotnych wariantów, przekazuje standardowy tekst bizantyński zgodny z rodziną tekstualną Kx. Metodą tą przebadano tylko trzy rozdziały Ewangelii Łukasza (1; 10; 20), ale rozdział 10. jest niekompletny[12]. Kx oznacza standardowy tekst bizantyński[17].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Johann Christoph Wolf, jeden z właścicieli kodeksu

Konstantin von Tischendorf[18] oraz C.R. Gregory datował rękopis na IX lub X wiek[6]. Scrivener datował na IX wiek[15]. Obecnie kodeks datowany jest przez INTF na wiek IX[4][5].

Rękopis przywiózł ze Wschodu Andreas Seidel na początku XVII wieku (wraz z kodeksem Seidelianus I). Po jego śmierci, w 1718 roku, nabył go La Croze, królewski bibliotekarz z Berlina, który podarował go Wolfowi (wraz z Seidelianus I)[19][16]. Jedną kartę Wolf przekazał dla Richarda Bentleya, odnalazł ją Tregelles w 1845[16]. Jest ona przechowywana w Cambridge[9]. W 1734 roku Wettstein widział kodeks w Amsterdamie[20]. Kodeks zaginął na dłuższy czas i był traktowany jako zagubiony rękopis[14]. Ponownie został odnaleziony przez bibliotekarza Petersena w 1838 roku w bibliotece publicznej w Hamburgu[15][21].

Wolf w 1723 roku wydał wykaz wariantów rękopisu[22]. Wydanie jest niestaranne i łączone dla obu rękopisów (011 i 013, oznakowane jako A i B)[23][c]. Wettstein w swoim wydaniu Nowego Testamentu z 1751 wykorzystał pracę Wolfa[20]. Wettstein wciągnął go na listę rękopisów Nowego Testamentu i nadał mu siglum H[20]. Pod takim samym siglum znajduje się na liście Griesbacha[24]. Ponieważ Wolf skolacjonował rękopis niedokładnie i popełnił wiele błędów, Tregelles w 1850 roku ponownie skolacjonował tekst całego rękopisu, a następnie porównał go z pracą Wolfa[14]. Również Tischendorf skolacjonował tekst rękopisu[25]. Tischendorf wykorzystał wyniki swojej oraz Tregellesa pracy na potrzeby swego wydania Nowego Testamentu[18][16][d]. Gregory w 1908 nadał mu siglum 013[2].

Tekst rękopisu był badany w Ewangeliach synoptycznych przez Russella Champlina[26] i Jacoba Greelingsa[27][28]. W oparciu o wyniki tych badań Frederik Wisse sporządził profil tekstualny dla grupy rękopisów, do której należy Seidelianus II[13]. We współczesnych wydaniach Nestle-Alanda jest rzadko cytowany i tylko ex silentio[29]. UBS4 cytuje go jako Byz[30], które to siglum służy do oznaczenia wszystkich rękopisów tradycji bizantyńskiej. Oznacza to, że jest cytowany tylko wtedy, gdy jest zgodny z całą grupą, do której został przypisany[31].

Obecnie 193 kart kodeksu przechowywanych jest w Hamburgu w bibliotece tamtejszego Uniwersytetu (Cod. 91), jedna zaś karta w Trinity College (B XVII 20.21) w Cambridge[4][5].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ „Oryginalny” oznacza tu tekst w rekonstrukcji Alanda – Novum Testamentum Graece.
  2. ↑ Według angielskiego przekładu dokonanego przez Errolla F. Rhodesa wspiera tekst „oryginalny” przeciwko bizantyńskiemu w 2 miejscach. (K. Aland, B. Aland: The Text of the New Testament: An Introduction to the Critical Editions and to the Theory and Practice of Modern Textual Criticism. przeł. Erroll F. Rhodes. Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 1995, s. 110. ISBN 978-0-8028-4098-1.).
  3. ↑ J.K. Elliott w swej bibliografii dla greckich rękopisów NT wśród wydań tekstu 011 wymienia tylko wydanie Wolfa oraz fotograficzne facsimile Williama Hatcha dla jednej strony kodeksu. (J.K. Elliott: A Bibliography fo Greek New Testament Manuscripts. Cambridge: Cambridge University Press, 1998, s. 45. ISBN 0-521-35479-X.)
  4. ↑ Tregelles oraz Tischendorf byli zdania, że każdy wariant rękopisu powinien być poświadczony przez „świadectwo czterech oczu”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Soden 1902-1910 ↓, s. 130.
  2. ↑ a b Gregory 1908 ↓, s. 33.
  3. ↑ Kurzgefaßte 1963 ↓, s. 37.
  4. ↑ a b c d Aland i Aland 1989 ↓, s. 119.
  5. ↑ a b c INTF ↓.
  6. ↑ a b c d Gregory 1900 ↓, s. 51.
  7. ↑ a b Scrivener 1894 ↓, s. 135.
  8. ↑ Gregory 1900 ↓, s. 51-52.
  9. ↑ a b c d e Waltz 2007 ↓.
  10. ↑ Scrivener 1894 ↓, s. 134-135.
  11. ↑ Soden 1902-1910 ↓, s. 721.
  12. ↑ a b Wisse 1982 ↓, s. 52.
  13. ↑ a b Wisse 1970 ↓, s. 67-75.
  14. ↑ a b c Tregelles 1856 ↓, s. 201.
  15. ↑ a b c Scrivener 1894 ↓, s. 134.
  16. ↑ a b c d Gregory 1900 ↓, s. 52.
  17. ↑ Wisse 1982 ↓, s. 50-51, 94-95.
  18. ↑ a b Tischendorf 1859 ↓, s. CLVII.
  19. ↑ Tischendorf 1859 ↓, s. CLVI.
  20. ↑ a b c Wettstein 1751 ↓, s. 40.
  21. ↑ Metzger i Ehrman 2005 ↓, s. 76.
  22. ↑ Wolf 1723 ↓, s. 48–92.
  23. ↑ Tregelles 1854 ↓, s. 160.
  24. ↑ Griesbach 1809 ↓, s. XCIX.
  25. ↑ Alford 1863 ↓, s. 110.
  26. ↑ Family E and Its Allies in Matthew ↓.
  27. ↑ Family E and Its Allies in Mark ↓.
  28. ↑ Family E and Its Allies in Luke ↓.
  29. ↑ NA27 ↓, s. 58*-59*.
  30. ↑ UBS4 ↓, s. 11*.
  31. ↑ UBS4 ↓, s. 4*.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Wydania tekstu
Krytyczne wydania NT
Listy rękopisów
Introdukcje do krytyki tekstu NT
Inne opracowania
  • Russell Champlin. Family E and Its Allies in Matthew. „Studies and Documents”. XXIII, 1967. Salt Lake City, UT. (ang.). 
  • Jacob Greelings. Family E and Its Allies in Mark. „Studies and Documents”. XXXI, 1968. Salt Lake City, UT. (ang.). 
  • Jacob Greelings. Family E and Its Allies in Luke. „Studies and Documents”. XXXV, 1968. Salt Lake City, UT. (ang.). 
  • S.P. Tregelles: An Account of the Printed Text. London: 1854. (ang.).
  • Frederik Wisse. Family E and the Profile Method. „Biblica”. 51, s. 67–75, 1970. (ang.). 
  • Frederik Wisse: The Profile Method for the Classification and Evaluation of Manuscript Evidence, as Applied to the Continuous Greek Text of the Gospel of Luke. William B. Eerdmans Publishing, 1982. ISBN 0-8028-1918-4. (ang.).
Wykaz kodeksów majuskułowych Nowego Testamentu
01-045
046-0322
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Codex_Seidelianus_II&oldid=69493425”