Czesław Madajczyk
Czesław Madajczyk w latach 60. XX w. | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Profesor nauk humanistycznych | |
Specjalność: historia II wojny światowej | |
Alma Mater |
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu |
Doktorat |
1954 – historia |
Profesura |
1972 |
Polska Akademia Nauk | |
Status |
członek rzeczywisty |
Nauczyciel akademicki | |
Uczelnia |
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych przy KC PZPR Instytut Historii PAN |
Stanowisko |
wykładowca |
Okres zatrudn. |
1954–1958 |
Uczelnia | |
Stanowisko |
wykładowca, od 1963 profesor |
Okres zatrudn. |
1958–1968 |
Instytut Historii PAN |
Placówka |
Stanowisko |
docent, od 1972 profesor |
Okres zatrudn. |
1955–1991 |
Uczelnia | |
Stanowisko |
profesor |
Okres zatrudn. |
1996– |
Dyrektor | |
Jednostka | |
Okres spraw. |
1971–1983 |
Poprzednik | |
Następca | |
Wiceprzewodniczący | |
Jednostka | |
Okres spraw. |
1971–1985 |
Wicedyrektor | |
Jednostka | |
Okres spraw. |
1962–1968 |
Sekretarz naukowy | |
Jednostka | |
Okres spraw. |
1956–1962 |
Odznaczenia | |
Czesław Madajczyk (ur. 27 maja 1921 w Jarocinie, zm. 15 lutego 2008 w Warszawie) – polski historyk, polityk, nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych. Dyrektor Instytutu Historii PAN 1971–1983.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1939 ukończył Gimnazjum Humanistyczne w Jarocinie, a w 1947 studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Wrocławskiego w 1949 ukończył socjologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W 1954 uzyskał stopień naukowy kandydata nauk na podstawie pracy Burżuazyjno-obszarnicza reforma rolna w Polsce 1918–1939, obronionej w Instytucie Kształcenia Kadr Naukowych. W 1955 został docentem, w 1963 profesorem nadzwyczajnym, a w 1972 profesorem zwyczajnym.
W okresie 1954–1958 wykładał w Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR, a od 1954 do 1956 w Wojskowej Akademii Politycznej[1].
Od 1955 pracował w Instytucie Historii PAN w Warszawie, kierując najpierw Zakładem Historii Polski Okresu Międzywojennego, a następnie do 1991 Zakładem Historii II Wojny Światowej. W latach 1956–1962 był sekretarzem naukowym Instytutu, w latach 1962–1968 wicedyrektorem Instytutu, a od 1968 do 1971 – zastępcą sekretarza Wydziału I Nauk Społecznych Polskiej Akademii Nauk. Był współzałożycielem i w latach 1969–1996 pierwszym redaktorem naczelnym wydawanego przez IH PAN kwartalnika „Dzieje Najnowsze”[2].
W latach 1971–1983 sprawował funkcję dyrektora IH PAN[2]. Od 1979 był członkiem korespondentem PAN, od 1991 członkiem rzeczywistym Akademii. Przewodniczył Komisji Historii I i II Wojny Światowej w latach 1980–1995. Był wiceprezesem Międzynarodowego Komitetu Historii II Wojny Światowej, a w latach 1982–1995 członkiem Rady Naukowej Instytutu Historii Europejskiej im. Leibniza w Moguncji. Był członkiem zespołów redakcyjnych następujących czasopism i wydawnictw ciągłych: „Kwartalnik Historyczny”, Polski Słownik Biograficzny, „Miesięcznik Literacki”, Słownik Polskich Towarzystw Naukowych, „Rocznik Nauk Politycznych”. W październiku 1981 powołany przez Plenum Komitetu Centralnego PZPR w skład Zespołu dla przygotowania naukowej syntezy dziejów polskiego ruchu robotniczego[3]. W latach 1986–1989 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego.
Wydał ponad 600 prac z zakresu najnowszej historii Polski i Europy. Do dnia dzisiejszego jest autorem jedynej, cenionej także poza Polską, syntezy niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce w okresie II wojny światowej pt. Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce. Prowadził badania nad kulturą w latach wojny (Inter Arma non silent Musae. The War and the Culture 1939-1945 1939-1945). Pod jego redakcją wydany został kilkutomowy zbiór dokumentów o powstaniu warszawskim (Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim]. Nie straciły na znaczeniu także badania nad Generalnym Planem Wschodnim (Vom Generalplan Ost zum Generalsiedlungsplan). W 1989 wydał publikację dotyczącą zbrodni katyńskiej.
W 1948 wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, a następnie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Do 1990 był członkiem polsko-radzieckiej partyjnej komisji historyków PZPR i KPZR.
Nagrody i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]Był odznaczony Krzyżem Kawalerskim oraz Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Orderem Sztandaru Pracy II klasy.
Otrzymał nagrodę państwową I stopnia, nagrodę Ministerstwa Obrony Narodowej oraz nagrodę „Polityki” za książkę Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce[4].
Został wyróżniony jeszcze dwukrotnie nagrodą „Polityki” za książki Generalna Gubernia w planach hitlerowskich i Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim[4].
W 1978 otrzymał nagrodę Wojewódzkiej Rady Narodowej w Zamościu za całokształt badań nad dziejami Zamojszczyzny[4].
W 1979 otrzymał nagrodę „Problemów” za popularyzację wiedzy historycznej[4].
Był laureatem zespołowych nagród: Sekretarza Naukowego PAN i Ludowej Spółdzielni Wydawniczej za wydawnictwo źródłowe: Zamojszczyzna - Sonderlaboratorium SS[4].
Kontrowersje
[edytuj | edytuj kod]Marek Jan Chodakiewicz i Piotr Gontarczyk zarzucają Madajczykowi w swojej książce Tajne oblicze GL-AL i PPR dyspozycyjność wobec władz komunistycznych, z czym nie zgadza się recenzentka Anna Cienciała[5][6].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był synem Stanisława i Heleny z domu Nicke. Z małżeństwa z Zofią Wojtasińską miał dwóch synów: profesora historii Piotra i Jacka. Mieszkał w Warszawie.
Główne publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Burżuazyjno-obszarnicza reforma rolna w Polsce 1918–1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1956
- Sprawa reformy rolnej w Polsce 1939–1944. Programy – taktyka, PWN, Warszawa 1961
- Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia, PWN, Warszawa 1961
- Hitlerowski terror na wsi polskiej 1939-1945. Zestawienie większych akcji represyjnych, PWN, Warszawa 1961
- Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, 2 t., PWN, Warszawa 1970
- Die Okkupationspolitik Nazideutschlands in Polen 1939–1945, Akademie-Verlag, Berlin 1987 (skrócona wersja w języku niemieckim)
- (red.) Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim, PIW, Warszawa 1974
- (red.) Zamojszczyzna – Sonderlaboratorium SS. Zbiór dokumentów polskich i niemieckich z okresu okupacji hitlerowskiej, 2 t., Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1977 (wyd. II 1979)
- Kultura europejska a faszyzm. Szkice, Ossolineum, Wrocław 1979
- Dramat katyński, Książka i Wiedza, Warszawa 1980
- (red.) Inter Arma non silent Musae. Wojna i kultura 1939–1945, PIW, Warszawa 1982 (przekład polski)
- Faszyzm i okupacje 1938–1945. Wykonywanie okupacji przez państwa Osi w Europie, 2 t., Warszawa 1983
- Dramat katyński, Warszawa 1989
- (red.) Generalny Plan Wschodni. Zbiór dokumentów, IH PAN, Warszawa 1990
- Vom Generalplan Ost zum Generalsiedlungsplan, Saur, München 1994
- Klerk czy intelektualista zaangażowany? Świat polityki wobec twórców kultury i naukowców europejskich w pierwszej połowie XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1999
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jerzy Wiatr w Trybuna Szczególne zwierciadło (archiwum). trybuna.com.pl.
- ↑ a b Magdalena Hułas , Czesław Madajczyk 1921–2008 [online], Instytut Historii PAN, 2009 [zarchiwizowane z adresu 2024-10-17] .
- ↑ Trybuna Robotnicza, nr 208, 19 października 1981, s. 2
- ↑ a b c d e Czesław Łuczak, Wkład profesora Czesława Madajczyka do rozwoju badań naukowych nad dziejami najnowszymi, „Dzieje Najnowsze”, 1-2, Wrocław 1981 .
- ↑ Anna Cienciała, Tajne oblicze GL-AL i PPR. Dokumenty, selected and edited by Marek J. Chodakiewicz, Piotr Gontarczyk and Leszek Żebrowski, „Sarmatian Review” (2), 2001, s. 798 [zarchiwizowane z adresu 2012-03-10] .
- ↑ Chodakiewicz wyraził się także krytycznie o Madajczyku w rozmowie z redaktorką „Naszego Dziennika” Małgorzatą Rutkowską: „A od kogo mieli się uczyć dzisiejsi młodzi historycy? Od dyżurnego komunisty gomułkowca Czesława Madajczyka, w którego sztandarowej pracy trudno odróżnić, co jest ściągnięte z dokumentów Delegatury Rządu, a co jest jego własną "oryginalną" analizą, bo naukowiec ten był tak oszczędny w przypisach?”[potrzebny przypis]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bibliografia prac Profesora Czesława Madajczyka za lata 1954–2000, IH PAN, Warszawa 2001.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Czesław Madajczyk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-12-30] .
- Czesław Madajczyk, Okupacja Niemiec 1945−1948, oprac. Piotr Madajczyk, Warszawa 2009 (ostatnia, niedokończona praca Czesława Madajczyka)
- Absolwenci Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego
- Członkowie Ogólnopolskiego Komitetu Grunwaldzkiego
- Działacze PZPR
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
- Laureaci Nagrody „Problemów”
- Pochowani na Cmentarzu w Wilanowie
- Polscy historycy
- Pracownicy Instytutu Historii PAN
- Urodzeni w 1921
- Wykładowcy Wojskowej Akademii Politycznej
- Wykładowcy Wyższej Szkoły Nauk Społecznych przy KC PZPR
- Zmarli w 2008
- Członkowie rzeczywiści PAN
- Ludzie urodzeni w Jarocinie