Dominicantes i communicantes w Polsce
 |
Ten artykuł należy dopracować |
Z inicjatywy Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. Witolda Zdaniewicza prowadzone jest we wszystkich parafiach katolickich w Polsce pełne badanie statystyczne religijnych praktyk niedzielnych Polaków. Metodologię badania opracował ks. prof. Witold Zdaniewicz oraz dr Lucjan Adamczuk[1]. Badanie realizowane jest we współpracy z Konferencją Episkopatu Polski dorocznie od 1980 r. Badanie pilotażowe przeprowadzone było już w roku 1978 i 1979.
Metodologia badań[edytuj | edytuj kod]
Wskaźnik communicantes oblicza się jako odsetek katolików przyjmujących Komunię św. w trakcie niedzielnej Eucharystii w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Badanie przeprowadzane jest co roku w parafiach katolickich w Polsce, najnowsze dane pochodzą z dnia 21 października 2018 r.[2]
Wskaźnik dominicantes oblicza się jako odsetek katolików uczęszczających na niedzielną Eucharystię w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Ostatnie badanie przeprowadzono w dniu 21 października 2018 r. w parafiach katolickich w Polsce[2]. Ponieważ wśród osób uczestniczących w niedzielnej mszy św. jest zawsze grupa wiernych, którzy przystępują również do Komunii Świętej, jest możliwość ustalenia drugiego wskaźnika religijności: jest to liczba tych wiernych odniesiona do liczby zobowiązanych, co wyrażone w odsetkach daje wskaźnik communicantes.
Termin zobowiązani obejmuje katolików powyżej siódmego roku życia z wyłączeniem osób obłożnie chorych oraz osób starszych o ograniczonych możliwościach poruszania. Liczbę zobowiązanych wiernych określono na 82% wszystkich katolików[3][4]. W przypadku gdy za wiernych uznamy osoby ochrzczone w Kościele Rzymskokatolickim, zgodnie z Rocznikiem Statystycznym z 2018, stanowią one 85,63% społeczeństwa[5]. W rezultacie osoby zobowiązane stanowią zaledwie 70,22% całego społeczeństwa. Uwzględniając te wartości, wskaźniki dominicantes i communicantes z 2018 w odniesieniu do ogólnej liczby ludności reprezentują odpowiednio 26,82% oraz 12,15% całego społeczeństwa.
Badania wskaźników religijności przeprowadza się raz w roku w wybraną niedzielę października lub listopada. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC przekazuje parafiom, poprzez kurie diecezjalne, kwestionariusz, który powinien być wypełniony dla wszystkich ośrodków sakralnych na terenie parafii. Za zorganizowanie i przeprowadzenie badań odpowiedzialny jest, zgodnie z instrukcją, proboszcz. Organizuje on ekipy osób liczących, którzy we wszystkich wejściach do świątyni zliczają wiernych, przybywających na każdą mszę niedzielną. Ponadto, do kwestionariusza wpisuje się ogólną liczbę wiernych w parafii w celu określenia na jej podstawie liczby zobowiązanych do uczestnictwa w mszy św. niedzielnej, oraz liczbę przystępujących do Komunii Świętej.
Dane nie mają charakteru subiektywnego i są niezależne od opinii proboszcza. Kwestionariusze wypełnione w parafiach trafiają poprzez kurie do Instytutu. Dla określenia wiarygodności uzyskiwanych w ten sposób danych, Instytut przeprowadza badania kontrolne w wybranych parafiach, niezależnie od proboszcza.
Badania religijności i częstości praktyk religijnych przeprowadza też Centrum Badania Opinii Społecznej. Wyniki podawane przez CBOS wykazują stabilność religijności i praktyk w ciągu ostatnich 20 lat, ale są to badania deklaracji ankietowanych osób. Badania kościelne nie są wykonywane przez zawodowych socjologów (poza opracowaniem danych), ale dotyczą nie deklaracji, lecz zachowań i są prowadzone na całej populacji, a nie tylko reprezentatywnej próbce.
Wyniki badań[edytuj | edytuj kod]
Na przestrzeni ostatnich lat badania wykazują systematyczną, choć dość powolną, tendencję spadkową dominicantes oraz stabilizację communicantes po ok. dwukrotnym wzroście do końca lat 90. XX w., a także znaczne zróżnicowanie regionalne.
Dominicantes i communicantes według lat[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Dominicantes | Communicantes |
|---|---|---|
| 1980 | 51,0% | 7,8% |
| 1981 | 52,7% | 8,1% |
| 1982 | 57,0% | 9,6% |
| 1983 | 51,2% | 8,6% |
| 1984 | 52,2% | 8,9% |
| 1985 | 49,9% | 9,1% |
| 1986 | 52,9% | 10,4% |
| 1987 | 53,3% | 11,1% |
| 1988 | 48,7% | 10,7% |
| 1989 | 46,7% | 9,9% |
| 1990 | 50,3% | 10,7% |
| 1991 | 47,6% | 10,8% |
| 1992 | 47,0% | 14,0% |
| 1993 | 43,1% | 13,0% |
| 1994 | 45,6% | 13,1% |
| 1995 | 46,8% | 15,4% |
| 1996 | 46,6% | 14,5% |
| 1997 | 46,6% | 15,2% |
| 1998 | 47,5% | 17,6% |
| 1999 | 46,9% | 16,3% |
| 2000 | 47,5% | 19,4% |
| 2001 | 46,8% | 16,5% |
| 2002 | 45,2% | 17,3% |
| 2003 | 46,0% | 16,9% |
| 2004 | 43,2% | 15,6% |
| 2005 | 45,0% | 16,5% |
| 2006 | 45,8% | 16,3% |
| 2007 | 44,2% | 17,6% |
| 2008 | 40,4% | 15,3% |
| 2009 | 41,5% | 16,7% |
| 2010 | 41,0% | 16,4% |
| 2011 | 40,0% | 16,1% |
| 2012 | 40,0% | 16,2% |
| 2013 | 39,1% | 16,3% |
| 2014 | 39,1% | 16,3% |
| 2015 | 39,8% | 17,0% |
| 2016 | 36,7% | 16,0% |
| 2017 | 38,3% | 17,0% |
| 2018[6] | 38,2% | 17,3% |
| 2019 | 36,9% | 16,7% |
Dominicantes i communicantes 2017 według diecezji (w %)[edytuj | edytuj kod]
| Diecezja | Dominicantes | Communicantes |
|---|---|---|
| białostocka | 45,2 | 21,4 |
| bielsko-żywiecka | 46,9 | 19,8 |
| bydgoska | 36,1 | 16,0 |
| częstochowska | 33,7 | 14,7 |
| drohiczyńska | 47,0 | 20,1 |
| elbląska | 28,4 | 13,2 |
| ełcka | 32,6 | 17,6 |
| gdańska | 37,3 | 17,8 |
| gliwicka | 37,4 | 17,1 |
| gnieźnieńska | 38,3 | 17,3 |
| kaliska | 45,1 | 20,6 |
| katowicka | 37,0 | 19,1 |
| kielecka | 40,5 | 18,8 |
| koszalińsko-kołobrzeska | 25,6 | 11,4 |
| krakowska | 49,9 | 19,1 |
| legnicka | 28,5 | 13,3 |
| lubelska | 39,0 | 20,0 |
| łomżyńska | 44,0 | 20,9 |
| łowicka | 30,5 | 14,9 |
| łódzka | 24,6 | 11,6 |
| opolska | 43,8 | 20,8 |
| ordynariat polowy | 35,9 | 15,7 |
| pelplińska | 48,5 | 22,1 |
| płocka | 32,1 | 12,8 |
| poznańska | 38,9 | 19,0 |
| przemyska | 59,8 | 18,2 |
| radomska | 39,8 | 17,0 |
| rzeszowska | 64,1 | 20,7 |
| sandomierska | 40,0 | 16,3 |
| siedlecka | 46,8 | 20,9 |
| sosnowiecka | 27,1 | 11,2 |
| szczecińsko-kamieńska | 24,6 | 11,2 |
| świdnicka | 29,6 | 13,8 |
| tarnowska | 71,7 | 27,6 |
| toruńska | 35,0 | 16,4 |
| warmińska | 28,2 | 13,4 |
| warszawska | 27,3 | 13,9 |
| warszawsko-praska | 31,9 | 15,6 |
| włocławska | 35,2 | 14,4 |
| wrocławska | 31,7 | 14,8 |
| zamojsko-lubaczowska | 44,3 | 22,5 |
| zielonogórsko-gorzowska | 29,4 | 13,3 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zaręba Mariański, Metodologiczne Problemy Badań nad Religijnością,, 2002.
- ↑ a b ASEiP 2020 ↓, s. 48.
- ↑ Sławomir Nowotny, Łukasz Prażmo, Przemysław Śleszyński, Geografia polskiej religijności – przestrzenne uwarunkowania zachowań religijnych, ISKK, lipiec 2019
- ↑ Ks Wojciech, Dominicantes metodologia, www.iskk.pl [dostęp 2020-11-25] (pol.).
- ↑ Mały Rocznik Statystyczny Polski, 2018.
- ↑ ASEiP 2020 ↓, s. 28.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- „Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia”, 2020. Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- ISKK: Annuarium Statisticum 2020. ekai.pl. [dostęp 2020-12-01].