Huta Szkła Kryształowego „Julia”
50°50′58″N 15°35′25″E/50,849444 15,590278
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
Kryształowa 73, 58-573 Piechowice |
Położenie na mapie Piechowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu karkonoskiego  | |
| 50°50′58″N 15°35′25″E/50,849444 15,590278
| |
| Strona internetowa | |
Huta Szkła Kryształowego Julia w Piechowicach – jeden z niewielu istniejących producentów szkła kryształowego w Polsce, podtrzymujący dawne tradycje regionu, produkujący ręcznie formowane i szlifowane produkty[1]
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia huty łączy się nierozerwalnie z hutą Josephine ze Szklarskiej Poręby oraz hutą Fritza Heckerta z Piechowic. Huta Josephine powstała w 1842 roku na polecenie śląskiego rodu Schaffgotschów[2]. Ciesząca się światową sławą huta Josephine (...) zbudowana przez wybitnego fachowca Franza Pohla, została nazwana Josephine na cześć żony hrabiego. Nowocześnie wyposażona huta zatrudniała wielu wysoko wykwalifikowanych fachowców przy trzech piecach wytopowo-wyrobowych i w przylegających zakładach zdobniczych. Huta Josephine produkowała przede wszystkim serwisy na stoły królewskie całej Europy. Wyroby jej charakteryzowały się elegancją, szlachetnymi proporcjami i znakomitym, perfekcyjnym wykonaniem. Międzynarodową sławę przyniosła jej Londyńska Wystawa Światowa w 1851 r., na której Josephine zaprezentowała unikatowe obiekty. Medal otrzymała za szkła barwne i za setki przycisków wykonanych w technice millefiori[3].
Pod koniec XIX wieku huta Josephine zyskuje groźnego konkurenta[2]. W 1866 r. Fridrich Wilhelm Heckert buduje rafinerię w Piechowicach, specjalizującą się w obróbce części do żyrandoli i wytwarzaniu luster kryształowych. Surowiec szklany pozyskuje z huty hrabiego Schaaffgotscha Josephine ze Szklarskiej Poręby[3]. Początkowo malowano i złocono tam naczynia w stylu neorenesansowym wykonane z zielonego i oliwkowego szkła, wzorowane na niemieckich i niderlandzkich Römerach i Humpenach. Jakość techniczna i wartość artystyczna malatur była bardzo wysoka – i właśnie te historyzujące dekoracje rozsławiły piechowicką rafinerię. Od lat 80. XIX w. w piechowickiej wytwórni powstawały ozdobne szkła, tzw. „Jodhpur”, inspirowane metalowymi i zdobionymi emalią naczyniami z indyjskiej prowincji o tej właśnie nazwie. Natomiast z końca XIX w. pochodzi seria naczyń ozdobnych, które przypominały formą starożytne greckie naczynia ceramiczne i syryjsko-rzymskie szkła antyczne[4].
Na początku lat dwudziestych miały miejsce liczne próby przejęcia Huty Josephine na drodze fuzji przedsiębiorstw[5]. W roku 1923 huta Fritza Heckerta w Piechowicach łączy się z hutą Josephine w Szklarskiej Porębie oraz firmą Kynast Kristal Neumann & Staebe w Sobieszowie, zawiązując spółkę akcyjną z marką handlową Josephine. Od tej pory dwie największe karkonoskie huty z wspólnie kontynuują podbój światowych rynków[2]. Z trzech firm powstała jedna pod nazwą Josephinenhutte Ag. JO-HE-Ky. Przedsiębiorstwo zatrudniało 1400 robotników oraz urzędników i wkrótce podjęło wiodącą rolę w Niemczech jako wytwórca luksusowych przedmiotów. Zakład posiadał 4 piece wytopowo – wyrobowe i około 800 miejsc szlifierskich w Piechowicach, Szklarskiej Porębie i w Sobieszowie, jak również dysponowała wieloma podobnymi punktami w całej Kotlinie Jeleniogórskiej. Każdy wyrób Josephine był pracą artystyczną zarówno pod względem formy, jak i dekoracji. Huta Josephine otrzymywała liczne złote medale i odznaczenia[3]. W 1935 r. Firma Neumann & Staebe zakończyła wspólną działalność w spółce akcyjnej[5]. Okres drugiej wojny światowej przynosi pogorszenie sytuacji towarzystwa. W latach 1939/40 – 1940/41 zbyt w porównaniu z okresem bezpośrednio poprzedzającym wojnę uległ stosunkowo nieznacznemu zmniejszeniu. Tow. akc. JAG należało w czasie wojny do niemieckiego kartelu szkła gospodarczego, z siedzibą w Dreźnie, a po jego rozwiązaniu w marcu 1941 r. do Markt- und Leistungsgemeinschaft der Deutschen Hohlglasindustrie w Berlinie. Zmuszone ono zostało do przestawienia produkcji na asortymenty potrzebne gospodarce wojennej i od 24 V 1940 r. produkuje już szklane opakowania konserwowe[6].
Po II wojnie światowej, gdy Śląsk przypadł Polsce, huta produkowała nadal. Niemieccy mistrzowie uczyli fachu szklarskiego polskich następców. Do roku 1958 używano nazwy Josephine. W 1958 r. Schaffgotschowie kupili w Schwäbisch Gmünd dawną hutę "Cecylia" i przemianowali ją na Josephine. Jednocześnie wytoczyli proces polskim władzom administracyjnym o nieprawne użycie miana Josephine, w następstwie czego nazwa huty została zmieniona na "Julię"[3].
Po zakończeniu działań wojennych administracja polska przejęła i odpowiednio zabezpieczyła hutę "Julia". Bardzo poważnie ucierpiała natomiast huta w Piechowicach, którą odbudowano i uruchomiono dopiero w r. 1956. Huta "Julia" była pierwszą uruchomioną w Polsce po wojnie hutą szkła kryształowego[6].
Huta Szkła Julia w Szklarskiej Porębie została zamknięta w 1992 r., jednak fabryka szkła w Piechowicach działała nadal pod tą nazwą. W 1993 r. przekształcono zakład w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z kapitałem amerykańskim. Produkowała głównie kryształy użytkowe, dmuchane i prasowane, przeznaczone przede wszystkim na rynek amerykański. Produkcję zakończono w 2000 r.[5]
Obecnie czynny jest zakład w Piechowicach, mieszczący się w budynkach słynnej Huty szkła Fritza Heckerta[5].
W 2006 roku, huta Julia w Piechowicach, bez wcześniej wydzielonego z majątku firmy obiektu w Szklarskiej Porębie, została zakupiona przez firmę KOLGLASS od syndyka masy upadłościowej. Od momentu zakupu właściciel wraz z załogą podjęli ogromny wysiłek ocalenia produkcji. Firma posiada również prawa do zarejestrowanego znaku towarowego "Julia". Dziś huta sprzedaje w kraju i na rynkach całego świata. Odwiedzają ją tysiące turystów, którzy mogą usłyszeć o tradycjach szklarskich regionu i zobaczyć niezmienione od wieków metody wytwarzania szklanych dzieł sztuki[7].
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Turyści mogą podziwiać ręczny proces produkcji szklanych arcydzieł oraz uczestniczyć w warsztatach, gdzie poznają tajniki sztuki szklarskiej[1]. Ścieżka turystyczna prowadzi przez wiele działów m.in. miejsca gdzie doświadczeni rzemieślnicy dmuchają i formują gorącą masę szklaną dosłownie wyczarowując kryształowe produkty na oczach turystów[8].
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]2012 Nagroda Liczyrzepy za osiągnięcia w turystyce – "Najlepszy produkt turystyczny[9]
2013 Dolnośląski Klucz Sukcesu – nagroda w kategorii "Dolnośląska firma najlepiej współpracującej ze społecznością lokalną i organizacjami pozarządowymi"[10]
2014 Certyfikaty Polskiej Organizacji Turystycznej dla Najlepszego Produktu Turystycznego w 2014 roku dla województwa dolnośląskiego[11]
2015 Nagrody Marszałka Województwa Dolnośląskiego za całokształt działalności na rzecz rozwoju turystyki[12]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b O nas – Huta Julia [online], Huta Julia [dostęp 2016-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-24].
- ↑ a b c Poznaj historię słynnej Huty Szkła Julia w Piechowicach. [online], Huta Julia [dostęp 2016-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2022-01-20].
- ↑ a b c d Stefania Żelasko: Szkło Europejskie w Muzeum Karkonoskim w Jeleniej Górze. Jelenia Góra: Muzeum Karkonoskie w Jeleniej Górze Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, 2006, s. 83. ISBN 83-89480-12-3.
- ↑ Nabytki2015. [dostęp 2015-12-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-30)].
- ↑ a b c d Stefania Żelasko, Huta Josephine Secesja Art Deco Modernizm 1900-1950, Passau 2009.
- ↑ a b Wojciech Trznadel, Huta Szkła Kryształowego Julia w Szklarskiej Porębie w latach 1841-1963, Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966, s. 139,171-172,177.
- ↑ TPSZP [online], tpszp.pl [dostęp 2015-12-02].
- ↑ Zwiedzanie – Huta Julia [online], Huta Julia [dostęp 2015-12-08].
- ↑ Nagrody Liczyrzepy za osiągnięcia w turystyce [online], www.nj24.pl [dostęp 2015-12-08].
- ↑ Dariusz Gdesz, Wałbrzych: Przyznano Dolnoslaskie Klucze Sukcesu za 2013 [online], 13 czerwca 2014.
- ↑ Certyfikaty 2014 Polskiej Organizacji Turystycznej rozdane! [online], www.pot.gov.pl [dostęp 2015-12-08].
- ↑ Nagrody Starosty Jeleniogórskiego "Liczyrzepy" wręczone [online], powiat.jeleniogorski.pl [dostęp 2015-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zwiedzanie Huty
- Archiwalne widoki huty w bibliotece Polona