Huta żelaza w Suchej Beskidzkiej
Kuźnice Suskie[1] (od 1851 Zakłady Górniczo-Hutnicze Aleksandra hr. Branickiego w Suchej[2]) – huta żelaza w Suchej (później Sucha Beskidzka) działająca w latach 1828–1885 lub 1890.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Kuźnice Suskie zostały założone w 1828 przez Jana Kantego Wielopolskiego w centrum ówczesnej wsi Suchej (w okolicach dzisiejszej ulicy Gospodarczej). Początkowo huta przerabiała rudę słowacką, a od 1835 rudę darniową z beskidzkich kopalń. Do produkcji hutniczej potrzebne były również znaczące ilości drewna – rozwój kuźnic doprowadził tym samym do nadmiernej eksploatacji okolicznych lasów[2].
W 1836 w kuźnicach pracę rozpoczął wielki piec. W 1839 Wielopolscy wydzierżawili hutę hrabiemu Filipowi Ludwikowi de Saint Genois, właścicielowi sąsiednich dóbr makowskich, który od 1844 był również posiadaczem huty w Makowie[2].
W 1851 huta suska przeszła na własność hrabiego Aleksandra Branickiego[2], właściciela dóbr suskich od 1843[3]. Od tej pory przyjęła ona nazwę „Zakłady Górniczo-Hutnicze Aleksandra hr. Branickiego w Suchej”. Branicki zmodernizował zakłady: powstały nowe piece fryszerskie i emaliernia naczyń. W 1860 powstał drugi wielki piec oraz kolejne piece fryszerskie. W 1880 działał nowy młot parowy oraz walcownia do wyrobu stali zgrzewanej. Zakład zatrudniał wówczas 300 osób[2].
W hucie suskiej produkowano głównie żelazo lane i w sztabach, garnki żeliwne, wyroby metalowe dla rolnictwa (m.in. blachy na lemiesze do pługów, okucia do wozów, kowadła, motyki, siekiery, sieczkarnie i młocarnie). Wyroby sprzedawano w Galicji, Czechach i Górnych Węgrzech (dzisiejszej Słowacji)[2]. W 1865 w suskich zakładach dokonano rekonstrukcji pękniętego serca dzwonu Zygmunt[4].
W latach 80. XIX wieku produkcja stawała się jednak coraz mniej opłacalna. Głównym powodem była niska jakość dostarczanego surowca oraz wysokie koszty transportu surowca i wyrobów gotowych. W 1884 doprowadzono do Suchej linię kolejową, co również sprawiło, że bardziej opłacalny był dowóz bardziej konkurencyjnych wyrobów hut śląskich[2]. Huta zakończyła działalność w 1885[5] (według innych źródeł po 1890[2]).
Do czasów współczesnych nie zachowały się żadne pozostałości budynków huty. Obok budynku urzędu miasta można znaleźć pozostawiony na pamiątkę trzytonowy wsad piecowy[6]. Zachował się natomiast budynek dawnej siedziby zarządcy hut suskich przy ul. Mickiewicza 20[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Historia. Urząd Miasta Sucha Beskidzka. [dostęp 2013-12-31]. (pol.).
- ↑ a b c d e f g h Andrzej Matuszczyk: Szlakiem starych hut w Suchej, Makowie i Paśmie Pewelskim. Kwartalnik Turystycznych W Górach. [dostęp 2013-12-31]. (pol.).
- ↑ Barbara Woźniak: Portret Aleksandra hr. Branickiego (1821-1877). Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, 11 lipca 2012. [dostęp 2013-12-31]. (pol.).
- ↑ Otwarcie wystawy historycznej. Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej, 18 czerwca 2013. [dostęp 2013-12-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-01)]. (pol.).
- ↑ Władysław Szajnocha: Przemysł górniczy galicyjski na Wystawie Krajowej w Krakowie w r. 1887. Śląska Biblioteka Cyfrowa, 1888. [dostęp 2013-12-31]. (pol.).
- ↑ Kuźnice suskie – historia huty żelaza w Suchej Beskidzkiej. suchainfo.pl, 2021-10-28. [dostęp 2023-05-07]. (pol.).
- ↑ Muzeum Miejskie Suchej Beskidzkiej: Miejski Szlak Historyczny. [dostęp 2023-05-07]. (pol.).