Język bunak
| Obszar |
wyspa Timor (Timor Wschodni, Indonezja) | ||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
76 tys. (2010)[1] | ||
| Pismo/alfabet | |||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | bfn | ||
| IETF | bfn | ||
| Glottolog | buna1278 | ||
| Ethnologue | bfn | ||
| BPS | 0121 1 | ||
| Występowanie | |||
 Rozprzestrzenienie języka bunak w Timorze Wschodnim | |||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Język bunak (a. buna, buna’, bunake, bunaq), także: gae’, marae[1] – język papuaski używany przez lud Bunak, zamieszkujący wyspę Timor (kabupaten Belu w Timorze Zachodnim oraz dystrykty Cova-Lima i Bobonaro w Timorze Wschodnim)[2]. Według danych z 2010 roku posługuje się nim 76 tys. osób (55 tys. w Timorze Wschodnim, 21 tys. w Indonezji)[1].
Należy do rodziny transnowogwinejskiej, a konkretniej do grupy timor-alor-pantar[1], nie jest zatem spokrewniony z językiem tetum (tetun) ani indonezyjskim. Nie dzieli bliskich związków z innymi językami[1]. Tworzy samodzielną gałąź języków timor-alor-pantar[3]. Występują silne wpływy języków austronezyjskich[4][5].
Samodzielny rozwój wraz z wpływami obcymi doprowadził do zatarcia śladów jego pokrewieństwa z pozostałymi papuaskimi językami Timoru (makasai, makalero i fataluku)[6].
Ludność Bunak żyje w rozproszeniu wśród różnych społeczności językowych[1]. Wyróżnia się dialekty: południowo-zachodni, lamaknen, północno-wschodni, ainaro, manufahi[7]. Marae to nazwa nadana przez lud Tetum[8].
Wśród grupy etnicznej Bunak częsta jest wielojęzyczność, przy czym stopień uzycia różnych języków różni się w zależności od lokalizacji. Odnotowano, że w Timorze Zachodnim bunak zaczął być wypierany przez inne języki. W Timorze Zachodnim wzrosło znaczenie indonezyjskiego języka narodowego i miejscowych odmian malajskiego, zarówno na terenach wiejskich, jak i w mieście Atambua. W wielu wsiach używany jest również język tetum (tetun terik), który dominuje na poziomie lokalnym. W Timorze Wschodnim bunak pozostaje w stosunkowo powszechnym użyciu, choć dużą rolę społeczną odgrywa również tetun dili (krajowa lingua franca). W niektórych miejscowościach znany jest także język mambae. Na terenie Ainaro i Manufahi bunak został poddany znacznym wpływom mambae[9].
Sporządzono opis jego gramatyki (2009, 2022)[10][11]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim[1]. Materiały drukowane w języku bunak, podobnie jak w przypadku wielu innych języków Timoru Wschodniego, wydawane są rzadko.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Bunak, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-02-17] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Zulyani Hidayah: Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia. Wyd. 2. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2015, s. 92. ISBN 978-979-461-929-2. OCLC 913647590. (indonez.).
- ↑ Gereon A. Kaiping, Marian Klamer: Systematic Bayesian phylogenetics reveal dialect chain breakup in the Timor-Alor-Pantar language family. SocArXiv Papers, 2021. DOI: 10.31235/osf.io/9s5hj. (ang.).
- ↑ Schapper, Huber i van Engelenhoven 2012 ↓, s. 200.
- ↑ Schapper 2022 ↓, s. 21.
- ↑ Geoffrey Hull, Lance Eccles: Tetum Reference Grammar. Winston Hills: Sebastião Aparício da Silva Project / Instituto Nacional de Linguística / Universidade Nacional Timor Lorosa’e, 2004, s. 229. ISBN 978-1-86408-704-8. OCLC 1075734204. (ang.).
- ↑ Schapper 2022 ↓, s. 14.
- ↑ Timothy Usher: Bunaq. NewGuineaWorld. [dostęp 2022-08-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-27)]. (ang.).
- ↑ Schapper 2022 ↓, s. 13–14.
- ↑ Antoinette Schapper, Bunaq, a Papuan language of central Timor, Canberra: Australian National University, 2009, DOI: 10.25911/5d611d87406d0, OCLC 1446547803 [dostęp 2024-07-27] (ang.).
- ↑ Schapper 2022 ↓.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Antoinette Schapper, Juliette Huber, Aone van Engelenhoven: The historical relation of the Papuan languages of Timor and Kisar. W: Harald Hammarström, Wilco van der Heuvel (red.): History, Contact and Classification of Papuan Languages. Port Moresby: Linguistic Society of Papua New Guinea, 2012, s. 194–242, seria: Language and Linguistics in Melanesia, Special Issue: On the History, Contact & Classification of Papuan Languages – Part I. (ang.).
- Antoinette Schapper: A Grammar of Bunaq. Berlin: De Gruyter Mouton, 2022, seria: Mouton Grammar Library 86. DOI: 10.1515/9783110761146. ISBN 978-3-11-076114-6. OCLC 1334343608. (ang.).