Język minnański
| Obszar | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
50 mln[1] | ||||||
| Pismo/alfabet | |||||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||||
| |||||||
| Status oficjalny | |||||||
| język urzędowy | Tajwan | ||||||
| Ethnologue | 6a żywy↗ | ||||||
| Kody języka | |||||||
| ISO 639-3 | nan | ||||||
| IETF | nan | ||||||
| Glottolog | minn1241 | ||||||
| Ethnologue | nan | ||||||
| Linguist List | nan | ||||||
| WALS | chz, hok | ||||||
| SIL | nan | ||||||
| Występowanie | |||||||
 Dialekty minnańskie | |||||||
| W Wikipedii | |||||||
| |||||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||||
| Nazwa chińska | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Język minnański, minnan[2], min nan (min południowy)[3] lub tajwański – język lub grupa blisko spokrewnionych języków (dialektów) wywodzących się z południa chińskiej prowincji Fujian. Język minnański należy do grupy min języków chińskich. Ma największą liczbę użytkowników spośród języków min[3]; jest też najszerzej rozprzestrzenionym ich przedstawicielem[4].
Określenie Minnan oznacza południową część prowincji Fujian – Min (閩) to krótka nazwa prowincji, a nan (南) oznacza „południe”.
Obecnie minnański używany jest przede wszystkim na Tajwanie, gdzie jest językiem ojczystym dla 80% mieszkańców i gdzie używa się go obok oficjalnego języka mandaryńskiego. Minnański jest używany także we wschodnim Guangdongu (region Chaoshan), na wyspie Hajnan oraz w niektórych przybrzeżnych regionach prowincji Zhejiang i zachodniego Guangdongu, a także przez potomków emigrantów pochodzących z tych regionów (dominujący wśród Chińczyków w Azji Południowo-Wschodniej: Singapur, Malezja, Tajlandia, Filipiny).
Główne odmiany[edytuj | edytuj kod]
Najważniejsze dialekty języka minnan obejmują:
- xiamen posiadający dwie odmiany: amoy (miasto Xiamen) i fujian (hokkien), używany na Tajwanie
- leizhou – używany na półwyspie Leizhou
- chaoshan – posiadający dwie odmiany: teochew (chaozhou) oraz shantou
- hainan – na wyspie Hajnan
- longdu
- zhenan min[5]
Niektóre z tych dialektów cieszą się statusem standardów (odmian prestiżowych): w Fujianie i na Tajwanie standardem jest dialekt miasta Xiamen, we wschodnim Guangdongu dialekt Shantou (dawniej bardzo do niego zbliżony dialekt Chaozhou), na Hainanie – dialekt Haikou. Niekiedy nazwy „język minnan” używa się wyłącznie do określania odmian fujiańsko-tajwańskich, a inne dialekty traktowane są jako odrębne języki.
Systemy zapisu[edytuj | edytuj kod]
W formie pisanej język minnan funkcjonuje niemal wyłącznie na Tajwanie, gdzie do jego zapisu używa się pisma chińskiego z użyciem dodatkowych znaków do zapisu słów niespotykanych w standardowej chińszczyźnie lub alfabetu łacińskiego (transkrypcja Pe̍h-ōe-jī). Po 1949 r. minnański był na Tajwanie dyskryminowany, władze Republiki Chińskiej faworyzowały język mandaryński, nazywany językiem krajowym (国语). Uczniowie w szkołach byli karani za używanie minnańskiego na lekcjach.
W ostatnich latach minnański cieszy się rosnącą autonomią, używa się go w programach radiowych i telewizyjnych. Po niemal 50 latach oddzielenia od Chin, w odmiennych realiach politycznych, ewolucja języka sprawiła, że język minnański na Tajwanie różni się od tego używanego w prowincji Fujian. W mniejszym stopniu podobny proces dotknął także tajwańskiego wariantu mandaryńskiego.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Chinese, Min Nan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
- ↑ Ilia Peiros, Comparative Linguistics in Southeast Asia, Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, National University of Australia, 1998 (Pacific Linguistics C-142), s. 183, DOI: 10.15144/PL-C142, ISBN 0-85883-489-8, OCLC 38828781 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
- ↑ a b Picus Sizhi Ding, China, [w:] Philipp Strazny (red.), Encyclopedia of Linguistics, t. 1: A–L, New York–Abingdon: Taylor & Francis, 2005, s. 191, DOI: 10.4324/9780203319208, ISBN 0-203-31920-6, ISBN 978-1-135-45522-4 [dostęp 2023-09-20] (ang.).
- ↑ B. Grimes: Chinese: Language List. W: William Frawley (red.): International Encyclopedia of Linguistics. Wyd. 2. Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, s. 317. DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001. ISBN 978-0-19-513977-8. OCLC 51478240. (ang.).
- ↑ Mĭn Nán (Southern Min). omniglot.com. [dostęp 2010-12-16]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chinese, Min Nan, [w:] Ethnologue: Languages of the World, Dallas: SIL International [dostęp 2009-06-23] (ang.).