Kamienica Pod Złotą Gwiazdą we Wrocławiu
 nr rej. A/167/496/Wm z 5.10.1992[1]
| |
 Kamienica Pod Złotą Gwiazdą | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 34 |
| Styl architektoniczny | |
| Rozpoczęcie budowy |
XIV wiek |
| Zniszczono |
1945 |
Położenie na mapie Wrocławia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
 51°06′33,28″N 17°01′59,43″E/51,109244 17,033175
| |
Kamienica Pod Złotą Gwiazdą (j. niem. Zum goldnen Stern) – kamienica na wrocławskim rynku, na jego wschodniej pierzei, na tzw. stronie Zielonej Trzciny (niem. Grüne-Rohr-Seite) lub Zielonej Rury (według Mateusza Golińskiego ta część pierzei nosiła nazwę "Pod Podcieniami Kapeluszników"[2]).
Historia i architektura kamienicy
[edytuj | edytuj kod]
Kamienica w obecnej formie została zbudowana pod koniec XVIII wieku. Posiadała trzy kondygnacje, dwukondygnacyjny szczyt zakończony tympanonem i czteroosiową fasadą. Pomiędzy drugą a trzecią osią, na wysokości między pierwszym a drugim piętrem, znajdował się emblemat złotej gwiazdy[3]. W 1780 roku do Wrocławia sprowadziła się z Brzegu żydowska rodzina kupiecka Heimannów, z jej nestorem Wolfem Heimannem. Jego syn Ernst Heimann otworzył mały kantor w wynajętym pomieszczeniu w kamienicy Rynek 34, pod szyldem Bankhaus Ernst Heimann. Z biegiem lat jego interes rozwinął się i w 1836 roku zakupił sąsiednią kamienicę przy Rynku 33, gdzie przeniósł siedzibę banku[4].
W 1866 roku zaprojektowano nową fasadę kamienicy w stylu neoromańsko-neogotyckiej. Swoją formą budynek miał nawiązywać do architektury XIII wiecznej. Kamienica miała mieć trzy kondygnacje z czwartą należącą do strefy szczytowej. Boki szczytu miały nawiązywać do architektury romańsko- gotyckiej w Lombardii. U samej góry, w tympanonie miało znajdować się rozetowe okno. Projekt nie został zrealizowany[5].
W 1905 roku kamienicę zakupił wnuk Ernsta Heimanna, doktor prawa Georg Heimann[6] pod nową siedzibę banku. Pod koniec XIX wieku w budynku na parterze, znajdowała się Piwiarnia Petzolda[7].
W 1912[8] lub 1913[9] lub w 1914[6] roku kamienica została rozebrana a w jej miejsce wzniesiono kamienicę w duchu renesansu północnego[10][a], według projektu berlińskiej spółki Bielenburg & Moser[6]. Nowa kamienica była dwutraktowa, czterokondygnacyjna z trzy-strefowym szczytem i z trzyosiową fasadą[4]. Parter został pokryty boniowana rustyką i oddzielony od wyższych kondygnacji gzymsem. Po lewej stronie umieszczono portal zwieńczony pełnym łukiem i ujęty w profilowane obramienie. Nad drzwiami umieszczono dekorowany kaboszon w oprawie rolwerkowej[11]. Po prawej stronie umieszczono dwa duże okna zabezpieczone artystycznie wykonanymi kratami[12]. Druga i trzecia kondygnacja została wyodrębniona gzymsem a okna ujęte zostały w pionie we wspólne opaski wzorowane na zwór gotycki i udekorowano historycznie stylizowanym detalem - w kluczu umieszczone zostały rzeźby głowy kobiecej[11]. Budynek wieńczył dwuspadowy dach kalenicowy z rozbudowaną lukarną tworzącą dwukondygnacyjny szczyt nawiązujący w swojej formie do manieryzmu, otoczony na każdej kondygnacji płaskorzeźbami przypominającymi spływy[11].
Po II wojnie światowej
[edytuj | edytuj kod]W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica została zniszczona. Została odbudowana na wzór stanu sprzed rozpoczęcia II wojny światowej[6] ; z okresu przedwojennego zachowały się stylowe kute kraty okien i drzwi[13]. Od 1949 roku w kamienicy swoją siedzibę miał Bank Spółdzielczy Rzemiosła obsługujący małe i średnie przedsiębiorstwa[13].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Aleksandra Bek w Encyklopedii Wrocławia mylnie określa formę fasady budynku na eklektyzm.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
- ↑ Goliński 2011 ↓, s. 187.
- ↑ Rycina z 1725 roku
- ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 272.
- ↑ Czerner 1976 ↓, s. 82.
- ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 336.
- ↑ Reklama Piwiarni
- ↑ Kirschke 2005 ↓, s. 103.
- ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 309.
- ↑ Kirschke 2005 ↓, s. 104.
- ↑ a b c Kirschke 2005 ↓, s. 105.
- ↑ Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 306.
- ↑ a b Konarski 2017 ↓, s. 262.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Harasimowicz: Encyklopedia Wrocławia. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 83-7384-561-5.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Olgierd Czerner: Rynek wrocławski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1976.
- Mateusz Goliński: Przy wrocławskim Rynku. Rekonstrukcja dziejów własności posesji (cz1: 1345-1420). Wrocław: Chronicon, 2011.
- Andrzej Konarski: 604 zagadki o Wrocławiu. Wrocław: eMKa, 2017.
- Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890-1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6.