Kawasaki Ki-10

Kawasaki Ki-10
	; Kawasaki Ki-10-I
	Dane podstawowe
Państwo	Japonia
Producent	Kawasaki Heavy Industries
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat o konstrukcji metalowej, kabina odkryta, podwozie klasyczne – stałe
Załoga	1
	Historia
Data oblotu	marzec 1935
Lata produkcji	1935–1938
Wycofanie ze służby	1942
	Dane techniczne
Napęd	1 silnik rzędowy, 12-cylindrowy Kawasaki Ha 9-IIa
Moc	850 KM (626 kW)
	Wymiary
Rozpiętość	9,55 m
Długość	7,20 m
Wysokość	3,00 m
Powierzchnia nośna	20,00 m²
	Masa
Własna	1300 kg
Startowa	1650 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	400 km/h
Pułap	10 000 m
Zasięg	1100 km
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	dwa karabiny maszynowe Typ 92 kal. 7,7 mm
	Użytkownicy
	Cesarska Armia Japonii
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kawasaki Ki-10 (oznaczenie amerykańskie – Perry) – japoński samolot myśliwski używany bojowo w początkowym okresie wojny japońsko-chińskiej, w czasie wojny na Pacyfiku używany był jako samolot szkolny i pomocniczy. Ki-10 był najlepszym dwupłatowym japońskim myśliwcem, już nawet po jego wycofaniu ze służby wielu pilotów uważało, że jego jednopłatowi następcy powinni być tak samo zwrotni jak Ki-10.

Tło historyczne[edytuj | edytuj kod]

Na początku lat 30. XX standardowymi myśliwcami Cesarskiej Armii Japonii były samoloty Nakajima Typ 91 i Kawasaki Typ 92, obydwie te konstrukcje były wolniejsze od standardowych wówczas myśliwców RAF-u i USAAF (odpowiednio Hawker Fury i Boeing P-26A)^[1]. W zakładach Kawasaki zaprojektowano wówczas jednopłatowy Ki-5, który miał dorównać prędkością myśliwcom zagranicznym, ale w 1934 został on odrzucony przez Siły Lotnicze Cesarskiej Armii Japonii jako zbyt mało zwrotny^[1]. We wrześniu 1934, już po odrzuceniu Ki-5, Kaigun Koku Hombu (biuro ds. awiacji Cesarskiej Armii Japonii) rozkazało zakładom Kawasaki zaprojektowanie dwupłatowego myśliwca, który mógłby stanąć w szranki z samolotami zagranicznymi, a w tym samym czasie firma Nakajima otrzymała rozkaz zaprojektowania podobnego myśliwca, ale w konfiguracji jednopłatowej^[1].

Głównym projektantem samolotu był Takeo Doi, współpracowali z nim inżynierowie Imachi i Tojo^[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy prototyp został ukończony w marcu 1935, drugi identyczny samolot został zbudowany miesiąc później^[1]. Już pierwsze loty pokazały, że był on znacznie szybszy i bardziej zwrotny od nieudanego Ki-5, ale konkurencyjny jednopłat Nakijama Ki-11 był jeszcze szybszy i w Kawasaki obawiano się, że kontrakt na produkcję seryjną zostanie wygrany przez Nakajimę^[2]. Aby zwiększyć prędkość maksymalną samolotu w trzecim i czwartym prototypie użyto metalowego, trójpłatowego śmigła zamiast wcześniejszego dwupłatowego, drewnianego oraz zmieniono szczegóły konstrukcyjne aby poprawić własności aerodynamiczne samolotu, między innymi użyto nitowania płaskiego do łączenia metalowej konstrukcji^[2]. Dodatkowo w czwartym prototypie zwiększono wznios górnego skrzydła w celu poprawienia stabilności samolotu^[2]. Tak zmodyfikowane samoloty były nadal wolniejsze od Ki-11, ale różnica nie była już taka znaczna i kontrakt na produkcję seryjną został przyznany na samoloty Ki-10 przede wszystkim z powodu znakomitej zwrotności tej maszyny^[2].

Pierwsza wersja produkcyjna samolotu, Ki-10-I, była identyczna z trzecim prototypem; łącznie w latach 1935–1937 zbudowano 300 sztuk tej maszyny. Jej oficjalne oznaczenie wojskowe brzmiało „Myśliwiec Armii Typu 95 Model 1”^[a]^[2].

Podpisując z Kawasaki kontrakt na produkcję seryjną samolotu Armia zażyczyła sobie wprowadzenia programu rozwojowego mającego na celu polepszenie stabilności samolotu, z tego powodu 185 samolot zbudowany w pierwszej serii otrzymał dłuższe skrzydła i przedłużono jego kadłub^[2]. Tak zmodyfikowana maszyna miała znacznie lepsze własności pilotażowe i stanowiła prototyp do drugiej serii konstrukcyjnej, Ki-10-II („Myśliwiec Armii Typu 95 Model 2”), która weszła do produkcji w czerwcu 1937^[2].

Wcześniej, w kwietniu 1936, rozpoczęto prace nad jeszcze czystszą aerodynamicznie wersją samolotu i dwusetny egzemplarz z pierwszej serii otrzymał oznaczenie Ki-10-I KAI^[b]^[2]. W tej wersji duża chłodnica samolotu została przeniesiona spod osłony silnika pomiędzy podwozie samolotu, samo podwozie miało poprawioną charakterystykę aerodynamiczną, a koła zostały przykryte dużymi owiewkami, zaprojektowano także znacznie „czystszą” osłonę silnika^[2]. W tej wersji samolot był o 40 km/h szybszy niż wcześniej, po konstrukcji prototypu Ki-10-I KAI zbudowano jeszcze dwa prototypy Ki-10-II KAI z takimi samymi zmianami i z silkiem Ha-9-IIb o mocy 950 KM co dało tym samolotom prędkość maksymalną 445 km/h^[4]. Pomimo że tak zmodyfikowane Ki-10-II KAI były prawie tak samo szybkie jak jednopłatowy Nakajima Ki-27, nie weszły one do produkcji seryjnej – było już wówczas oczywiste, że era samolotów dwupłatowych dobiegła końca^[4].

Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]

Samolot Kawasaki Ki-10 był jednosilnikowym, jednomiejscowym, dwupłatowym samolotem myśliwskim o konstrukcji metalowej ze skrzydłami krytymi płótnem^[5]. Załogę samolotu stanowił pilot siedzący w otwartym kokpicie^[5]. Napęd samolotu stanowił 12-cylindrowy silnik rzędowy typu Kawasaki Ha-9 chłodzony cieczą^[5],. Samolot miał klasyczne, stałe podwozie z płozą ogonową^[4].

Pierwsze prototypy miały dwupłatowe, drewniane śmigła, późniejsze prototypy i wersje seryjne samolotu otrzymały śmigła trójpłatowe, metalowe^[5].

Lotki umieszczone były tylko na górnym skrzydle^[1].

Uzbrojenie samolotu stanowiły dwa karabiny maszynowe kalibru 7,7 mm umieszczone w górnej części owiewki silnika^[5].

Wersje[edytuj | edytuj kod]

	Ki-10-I	Ki-10-II	Ki-10-I KAI	Ki-10-II Kai
Liczba egzemplarzy	300+4	280+1	1	2
Rozpiętość	9,55 m	10,02 m	9,55 m	10,02 m
Długość	7,20 m	7,55 m	7,20 m	7,55 m
Wysokość	3,00 m	3,00 m	3,00 m	3,00 m
Powierzchnia skrzydeł	20 m²	23 m²	20 m²	23 m²
Masa własna	1300 kg	1360 kg	1300 kg	1400 kg
Masa startowa	1650 kg	1740 kg	1650 kg	1780 kg
Silnik	Kawasaki Ha-9-11a	Kawasaki Ha-9-11b	Kawasaki Ha-9-11a	Kawasaki Ha-9-11b
Moc silnika (startowa/0 m/3500 m)	850/720/800 KM	850/700/950 KM	850/720/800 KM	850/700/950 KM
Prędkość maksymalna	400 km/h na 3000 m	400 km/h na 3000 m	420 km/h na 3000 m	445 km/h na 3800 m
Pułap maksymalny	10 000 m	11 500 m	10 000 m	11 500 m

Użycie bojowe[edytuj | edytuj kod]

W samoloty Ki-10-I i Ki-10-II były wyposażone jednostki bojowe Cesarskiej Armia Japonii stacjonujące w Japonii, Korei, Mandżukuo i na Formozie^[4]. Samoloty brały udział w operacjach wojskowych w Chinach i w Mandżuria w początkowym okresie wojny japońsko-chińskiej i w czasie walk nad Chałchin-Goł^[5]. W czasie wojny na Pacyfiku samoloty tego typu używane już były zazwyczaj tylko jako samoloty treningowe czy pomocnicze^[5]. W początkowym okresie wojny służby wywiadowcze aliantów omyłkowo uważały, że samolot ten stanowił jeszcze wyposażenie jednostek frontowych i otrzymał on oznaczenie kodowe Perry, ale był on spotykany tylko sporadycznie w Chinach^[5].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Określenie „Typ 95” użyte w nazwie odnosi się do roku zaprojektowania samolotu. Według kalendarza japońskiego samolot powstał w roku 2595 i number „95” pochodzi z dwóch ostatnich cyfr roku jego powstania^[3].
↑ Oznaczenie „KAI” pochodzi od japońskiego słowa kaizō oznaczającego „zmianę”, „modyfikację”.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 86.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 87.
↑ René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 48.
↑ ^a ^b ^c ^d René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 88.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 89.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. Londyn: Putnam, 1979. ISBN 0-370-30251-6.
Sławomir Grzesiak, Stanisław Łada: Lotnictwo myśliwskie Japonii 1930-45 cz. I Historia i barwa. Kraków: HUSU, 1993.
Basil Collier: Japanese aircraft of World War II. Londyn: Sidgwick & Jackson, 1979. ISBN 0-283-98399-X. (ang.).
Авиация Японии во второй мировой войне. T. 1. 1996. (ros.).

[4] Określenie „Typ 95” użyte w nazwie odnosi się do roku zaprojektowania samolotu. Według kalendarza japońskiego samolot powstał w roku 2595 i number „95” pochodzi z dwóch ostatnich cyfr roku jego powstania^[3].

[5] Oznaczenie „KAI” pochodzi od japońskiego słowa kaizō oznaczającego „zmianę”, „modyfikację”.

[francillion86-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 86.

[francillion87-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 87.

[francillion48-3] René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 48.

[francillion88-6] René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 88.

[francillion89-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h René J. Francillon: Japanese Aircraft of the Pacific War. s. 89.

[1]

[2]

[a]

[b]

[4]

[5]

[3]

Samoloty myśliwskie	Ki-10 Ki-27 Ki-43 Ki-44 Ki-45 Ki-61 Ki-64 Ki-84 Ki-93 Ki-100 Ki-102 Ki-109
Samoloty bombowe	Ki-21 Ki-30 Ki-32 Ki-48 Ki-49 Ki-51 Ki-66 Ki-67
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe	Ki-15 Ki-46 Ki-36 Ki-76 Ki-70
Samoloty transportowe	Ki-34 Ki-54 Ki-56 Ki-57 Ki-105 DC-2
Samoloty szkolno-treningowe	Ki-9 Ki-17 Ki-55
Samoloty kamikaze	Ki-115 Ki-167
Szybowce	Ku-1 Ku-2 Ku-3 Ku-4 Ku-5 Ku-6 Ku-7 Ku-8 Ku-9 Ku-10 Ku-11 Ku-12 Ku-13 Ku-14
Konstrukcje prototypowe i doświadczalne	Ki-19 Ki-58 Ki-60 Ki-62/Ki-63 Ki-68 Ki-74 Ki-78 Ki-82 Ki-83 Ki-85 Ki-87 Ki-88 Ki-91 Ki-94-I Ki-94 II Ki-96 Ki-98 Ki-105 Ki-108 Ki-119 Ki-162 Ki-200 Ki-201 Ki-202 Ta-go Z
Inne	System oznaczeń samolotów Cesarskiej Armii Japońskiej Lista oznaczeń Kitai