Komisariat Straży Celnej „Lubomia”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Komisariat Straży Celnej „Lubomia” – jednostka organizacyjna Straży Celnej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1922–1928.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920 roku, powołano do życia Straż Celną[1]. Od połowy 1921 roku jednostki Straży Celnej rozpoczęły przejmowanie odcinków granicy od pododdziałów Batalionów Celnych[2]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku[3]. Komisariat Straży Celnej „Lubomia”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik”[4].
Początek działalności Straży Celnej na Śląsku datuje się na dzień 15 czerwca 1922 roku. W tym dniu polscy strażnicy celni w zielonych mundurach i rogatywkach wkroczyli na ziemia przyznane Polsce. W nocy z 15 na 16 czerwca 1922 roku Straż Celna przejęła ochronę granicy polsko–niemieckiej na Śląsku. W ramach Inspektoratu Straży Celnej „Rybnik” zorganizowany został komisariat Straży Celnej „Lubomia”[5]. Komisariat obejmował odcinek graniczny długości 21 kilometrów 500 metrów. Na prawym skrzydle graniczył z komisariatem SC „Łyski”, a na lewym z komisariatem SC „Gorzyce”. Biura komisariatu mieściły się w budynku szkolnym w Lubomi, a funkcjonariusze placówek spotykali się przy skrzynkach służbowych mieszczących się w korytarzach względnie w sieniach budynków[6]. Początkowo służbę pełniono bez broni. Dopiero w połowie lipca strażnicy uzbrojeni zostali w karabiny włoskie[7].
W marcu 1924 roku zlikwidowano placówki „Brzezie” i „Ligota Tworkowska”, a w styczniu 1925 roku na tyłach komisariatu utworzono placówkę „Rzuchowo”. Ta ostatnia zniesiona została w czerwcu 1925 roku[7]. W 1926 roku placówki przeniosły swoje siedziby do wynajętych ubikacji. „Odra” funkcjonowała w budynku szkolnym na parterze, „Buków” w budynku szkolnym na pierwszym piętrze, „Nieboszowy” w budynku dworskim w Nowym Dworze, „Lukasyna” w Fabryce Futer i Skór, „Kobyla” w szkole[8]. W kwietniu 1927 roku zmieniono nazwę placówki „Lukasyna” [a] na „Brzezie”[8]. W marcu 1928 roku placówka „Nieboczowy” przeniesiona została do Ligoty Tworkowskiej do domu p. Pytlika, zlikwidowano placówki „Odra” i „Kobyla”. Jednocześnie została utworzona placówka II linii „Kornowac”[9]. Po zlikwidowaniu komisariatu SC „Łyski”, jego placówka „Raszczyce” przydzielona została do komisariatu „Lubomia”[9].
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
- Sąsiednie komisariaty
Kierownicy komisariatu SC[edytuj | edytuj kod]
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| komisarz | Walerian Trafas[6] | VI 1922 – 6 IV 1925 | |
| komisarz | Paweł Sarwac[7] | 6 IV 1925 – 15 II 1926 | w Inspekcji Ceł w Poznaniu |
| podkomisarz | Józef Achtelik[8][10]: | 15 II 1926 – 10 XII 1927 | w służbie celnej |
| nadkomisarz | Józef Krzesiński[8] | 10 XII 1927 – 1928 | kierownik komisariatu SG „Lubomia” |
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Organizacja komisariatu w początkowym okresie[6]:
- placówka Straży Celnej „Odra”
- placówka Straży Celnej „Buków”
- placówka Straży Celnej „Ligota Tworkowska” – strażnik Stanisław Luleczka
- placówka Straży Celnej „Nieboczowy”
- placówka Straży Celnej „Brzezie” → zniesiona w 1924
- placówka Straży Celnej „Lukasyn(a)”[10]
- placówka Straży Celnej „Kobyla”
Organizacja komisariatu w 1926 roku[4]:
- komenda – Lubomia
- placówka Straży Celnej „Odra”
- placówka Straży Celnej „Buków”
- placówka Straży Celnej „Nieboczowy”
- placówka Straży Celnej „Lukasyn” → w 1927 przemianowania na placówkę SC „Brzezie”
- placówka Straży Celnej „Kobyla”[b]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazwa placówki Straży Celnej „Lukasyna” pochodziła od miejscowości położonej za granicą polsko– niemiecką[8]
- ↑ Autorzy Kalendarza z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 i Piotr Kozłowski w: Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku używają nazwy „Kobyle”[11][12]. Źródła archiwalne wymieniają miejscowość Kobyla.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 126.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 28.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
- ↑ a b Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
- ↑ Kronika IG „Rybnik” ↓, s. 4.
- ↑ a b c Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 1.
- ↑ a b c Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 2.
- ↑ a b c d e Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 3.
- ↑ a b Kronika komisariatu „Lubomia” ↓, s. 4.
- ↑ a b Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 240.
- ↑ Szematyzm Straży Celnej 1927 ↓, s. 198.
- ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 27.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743. (pol.).
- Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927.
- Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928-1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83874246.
- Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Rybnik” z lat 1918–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Lubomia” z lat 1922–1935. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.