Maksim Litwinow
| ||
![]() | ||
Pełne imię i nazwisko | Maksim Maksimowicz Litwinow | |
Imię i nazwisko urodzenia | Enoch Meyer Wallach-Finkelstein | |
Data i miejsce urodzenia | 5 lipca?/ 17 lipca 1876 Białystok, gubernia grodzieńska, Imperium Rosyjskie | |
Data i miejsce śmierci | 31 grudnia 1951 Moskwa, RFSRR, ZSRR | |
Komisarz ludowy spraw zagranicznych ZSRR | ||
Okres | od 21 lipca 1930 do 3 maja 1939 | |
Przynależność polityczna | Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia (bolszewików)(WKP(b)) | |
Poprzednik | Gieorgij Cziczerin | |
Następca | Wiaczesław Mołotow | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() |

Maksim Maksimowicz Litwinow, cyr. Максим Максимович Литвинов, urodzony jako Enoch Meyer Wallach (ur. 5 lipca?/ 17 lipca 1876 w Białymstoku, zm. 31 grudnia 1951 w Moskwie) – polityk, dyplomata ZSRR pochodzenia żydowskiego, uczestnik ruchu rewolucyjnego. Wicekomisarz spraw zagranicznych RFSRR i ZSRR (1921-1930), komisarz ludowy spraw zagranicznych ZSRR 1930-1939.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Od 1898 członek i działacz SDPRR, od rozłamu 1907 we frakcji bolszewickiej prowadził działalność polityczną na emigracji w Wielkiej Brytanii, żonaty z brytyjską obywatelką Ivy Low (Ivy Law[1]).
Od 1917 w dyplomacji radzieckiej, rok później internowany jako zakładnik za aresztowanego w Moskwie angielskiego agenta SIS Roberta Bruce’a Lockharta (31 sierpnia 1918 r.). Od 1921 pełnił funkcję zastępcy komisarza ludowego spraw zagranicznych.
W 1930 objął kierownictwo Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych (ros.Narkomindieł) po konflikcie z ówczesnym szefem Gieorgijem Cziczerinem. Reprezentował opcję porozumienia z Francją i Wielką Brytanią. Doprowadził do podpisania z sąsiadami ZSRR protokołu o wyrzeczeniu się wojny (tzw. protokół Litwinowa), paktu o nieagresji z Polską (1932), wznowienia stosunków dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi (1933) i przystąpienia ZSRR do Ligi Narodów (1934).
Udało mu się odwrócić uwagę reszty świata od dokonywanych w ZSRR zbrodni (kolektywizacja, Wielka czystka), głosząc hasła rozbrojenia i walki z faszyzmem doprowadził do wzrostu autorytetu i prestiżu władz ZSRR. Wprowadził do dyplomacji termin „pokojowe współistnienie” oraz frazę „pokój jest niepodzielny”.
3 maja 1939 został usunięty ze stanowiska przez Józefa Stalina, gdy ten zdecydował się zacieśnić współpracę z dyktatorem Rzeszy Adolfem Hitlerem. Po jego usunięciu aresztowano wszystkich jego współpracowników.
W latach 1941–1943 pełnił funkcję ambasadora ZSRR w USA (na tym stanowisku podpisał Deklarację Narodów Zjednoczonych), a od 1942 również na Kubie. Po powrocie do Moskwy objął stanowisko zastępcy ludowego komisarza spraw zagranicznych, które pełnił do 1946. Członek Komitetu Centralnego WKP(b) od 1934 roku, wykluczony w lutym 1941 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Miloš Mikeln, Stalin; Tytuł oryginału słoweńskiego: Staljin, življenjska pot samodrżca, s. 413.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Bogusław Wołoszański, Ten okrutny wiek, ISBN 83-904972-0-4, ISBN 83-904968-0-1.
- Bogusław Wołoszański, Ten okrutny wiek druga część, ISBN 83-904972-1-2.
- Miloš Mikeln, Stalin; Tytuł oryginału słoweńskiego: Staljin, življenjska pot samodrżca; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1990, ISBN 83-11-07757-6.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
- ISNI: 0000 0000 8091 4347
- VIAF: 12366644
- LCCN: n88196429
- GND: 118890700
- NDL: 001230759
- BnF: 12263468g
- SUDOC: 067719058
- NLA: 35949887
- NKC: jn20011211206
- BNE: XX1723662
- NTA: 074402730
- BIBSYS: 90733208
- Open Library: OL4535426A
- PLWABN: 9810606390105606
- NUKAT: n2006115026
- CANTIC: a11438897
- LNB: 000147586
- WorldCat: lccn-n88196429
- Urodzeni w 1876
- Zmarli w 1951
- Ludzie urodzeni w Białymstoku
- Członkowie Komitetu Centralnego RKP(b) i WKP(b)
- Odznaczeni Orderem Lenina
- Ambasadorowie ZSRR w Stanach Zjednoczonych
- Ambasadorowie ZSRR na Kubie
- Ministrowie spraw zagranicznych RFSRR i ZSRR
- Bolszewicy
- Rosyjscy Żydzi
- Pochowani na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie