Maksim Litwinow

Maksim Maksimowicz Litwinow

Odtwórz plik multimedialny

Nagranie Litwinowa przemawiającego przed Ligą Narodów

Maksim Maksimowicz Litwinow (ros. Максим Максимович Литвинов, właściwie Meir Henoch Mojszewicz Wallach-Finkelstein) (ur. 17 lipca 1876 w Białymstoku, zm. 31 grudnia 1951 w Moskwie) – polityk, dyplomata ZSRR pochodzenia żydowskiego, uczestnik ruchu rewolucyjnego.

Życiorys

Od 1898 członek i działacz SDPRR, od rozłamu 1907 we frakcji bolszewickiej prowadził działalność polityczną na emigracji w Wielkiej Brytanii, żonaty z brytyjską obywatelką Ivy Low (Ivy Law).

Od 1917 w dyplomacji radzieckiej, rok później internowany jako zakładnik za aresztowanego w Moskwie angielskiego agenta SIS Roberta Bruce’a Lockharta (31 sierpnia 1918 r.). Od 1921 pełnił funkcję zastępcy komisarza ludowego spraw zagranicznych.

W 1930 objął kierownictwo Ludowego Komisariatu Spraw Zagranicznych po konflikcie z ówczesnym szefem Gieorgijem Cziczerinem. Reprezentował opcję porozumienia z Francją i Wielką Brytanią. Doprowadził do podpisania z sąsiadami ZSRR Protokołu o wyrzeczeniu się wojny, Paktu o nieagresji z Polską w 1932 roku, wznowienia stosunków dyplomatycznych ze Stanami Zjednoczonymi w 1933 roku i przystąpienia Związku Radzieckiego do Ligi Narodów w 1934 roku.

Udało mu się odwrócić uwagę reszty świata od dokonywanych w ZSRR zbrodni (kolektywizacja, Wielka czystka), głosząc hasła rozbrojenia i walki z faszyzmem doprowadził do wzrostu autorytetu i prestiżu władz ZSRR. Wprowadził do dyplomacji termin „pokojowe współistnienie” oraz frazę „pokój jest niepodzielny”.

3 maja 1939 został usunięty ze stanowiska przez Józefa Stalina, gdy ten zdecydował się zacieśnić współpracę z dyktatorem Rzeszy Adolfem Hitlerem. Po jego usunięciu aresztowano wszystkich jego współpracowników.

W latach 1941–1943 pełnił funkcję ambasadora ZSRR w USA a od 1942 również na Kubie. Po powrocie do Moskwy objął stanowisko zastępcy ludowego komisarza spraw zagranicznych, które pełnił do 1946. Członek Komitetu Centralnego WKP(b) od 1934 roku, wykluczony w lutym 1941 roku.

Linki zewnętrzne

• Maksim Litwinow na stronie projektu Szlak Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku

Bibliografia

• Bogusław Wołoszański, Ten okrutny wiek, ISBN 83-904972-0-4, ISBN 83-904968-0-1
• Bogusław Wołoszański, Ten okrutny wiek druga część, ISBN 83-904972-1-2
• Miloš Mikeln, Stalin; Tytuł oryginału słoweńskiego: Staljin, življenjska pot samodrżca; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1990, ISBN 83-11-07757-6