Przejdź do zawartości

Mikołaj Bołtuć

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Marcin.ms (dyskusja | edycje) o 08:06, 22 wrz 2014. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Mikołaj Bołtuć
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

20 grudnia 1893
Sankt Petersburg

Data i miejsce śmierci

22 września 1939
Łomianki

Przebieg służby
Stanowiska

d-ca: 31. Pułku Strzelców Kaniowskich, 19. DP, 4. DP, Grupy Operacyjnej Wschód

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Komandor Orderu Korony Rumunii
Multimedia w Wikimedia Commons
Miejsca związane z gen. Bołtuciem
Pomnik gen. Mikołaja Bołtucia w Łomiankach (przed remontem)
Pomnik gen. Bołtucia po remoncie w 2009
Symboliczny grób gen. Bołtucia na kwaterze wojskowej cmentarza w Kiełpinie
Tablica poświęcona gen. Bołtuciowi na Pomniku Barykada Września na Ochocie

Mikołaj Bołtuć (ur. 20 grudnia[1] 1893 w Sankt Petersburgu, zm. 22 września 1939 pod Łomiankami) – kapitan piechoty Armii Imperium Rosyjskiego, generał brygady Wojska Polskiego.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Był synem Ignacego, generała carskiego, herbu Dołęga i Anny z Łabuńskich. W Petersburgu uczęszczał do gimnazjum. W 1911 ukończył rosyjski Korpus Kadetów w Omsku, a w 1913 Pawłowską Szkołę Piechoty w Petersburgu. Uczestniczył w wojnie fińskiej (1917), w której został kontuzjowany w wyniku działania gazów bojowych.

Podczas I wojny światowej służył w armii carskiej na różnych stanowiskach podoficerskich i oficerskich. Dowodził m.in. batalionem piechoty na froncie niemieckim. W grudniu 1917 przeszedł do III Korpusu Polskiego, a po jego rozwiązaniu w sierpniu 1918 do 4 Dywizji Strzelców Polskich gen. Lucjana Żeligowskiego, operującej na południu Rosji. W jej szeregach walczył do czerwca 1919.

Wojna polsko-bolszewicka

Po powrocie do Polski, wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Objął dowództwo kompanii, a następnie batalionu w 31 Pułku Strzelców Kaniowskich, z którym uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. W lipcu 1920 objął dowództwo tego pułku. Wraz z nim m.in. bronił jako komendant obrony Zamościa przed sowiecką 1 Armią Konną Siemiona Budionnego.

Dowodził też zdobyciem Wyszkowa przez wojska polskie, opisanym przez Stefana Żeromskiego w opowiadaniu Na Plebanii w Wyszkowie.

Dwudziestolecie międzywojenne

W okresie od 1 listopada 1921 do października 1922 był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Następnie piastował różne stanowiska sztabowe; był szefem wydziału w Biurze Ścisłej Rady Wojennej, szefem Oddziału IIIa Operacyjnego i szefem wydziału dowództwa „Wschód”. Przeszkolony w Paryżu. 31 marca 1924 awansował na podpułkownika.

Od 1926 pełnił funkcję oficera do specjalnych poruczeń w Gabinecie Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. W czerwcu 1927 przeniesiony został do Korpusu Ochrony Pogranicza i wyznaczony na stanowisko dowódcy 6 Półbrygady Ochrony Pogranicza[2]. Na tym stanowisku 1 stycznia 1928 awansował na pułkownika. Latem 1929 mianowany został dowódcą Brygady KOP „Grodno”. W czerwcu 1930 przeniesiony został z KOP i wyznaczony na stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej 19 Dywizji Piechoty w Wilnie[3]. Od października tego roku pełnił obowiązki dowódcy tej dywizji.

Zwolennik apolityczności wojska, niereligijny, przeciwstawiał się dominacji legionistów, zwolennik ograniczenia wydatków reprezentacyjnych; czynniki te spowalniały jego awans. Od 1936 dowodził 4 Dywizją Piechoty w Toruniu. 19 marca 1938 został awansowany do stopnia generała brygady.

Wojna obronna Polski

W sierpniu 1939 objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Wschód” w składzie Armii „Pomorze” gen. Władysława Bortnowskiego.

Początkowo jej zadaniem miała być osłona ewentualnej polskiej demonstracji siły w przypadku niemieckich prób opanowania Gdańska. W wyniku zaostrzenia się sytuacji, zadaniem GO stała się obrona południowego odcinka polskiego Pomorza, na linii Osa – jezioro Mieliwo – jezioro Sośno – jezioro Zbiczno – jezioro Bachotek – Drwęca do granicy państwa. W pierwszych dniach wojny wkroczył na teren Prus Wschodnich, odpierał też ataki przeważających sił wroga, m.in dzięki brawurowemu kontratakowi. Dla uniknięcia okrążenia wraz z pozostałymi siłami Armii "Pomorze" wycofywał się w kierunku południowo-wschodnim. 11 września dotarł wraz z powierzonymi mu siłami w rejon bitwy nad Bzurą. Uczestniczył w natarciu na lewym skrzydle wojsk polskich. Siłami 16 Dywizji Piechoty zajął Łowicz. 14 września, na skutek meldunków o nadciągających spod Warszawy niemieckich jednostkach pancernych, wydał rozkaz o wycofaniu na północny brzeg Bzury. Gdy przepełniona twierdza Modlin nie mogła przyjąć jego żołnierzy, a tylko oficerów, zdecydował się na brawurowy marsz na odsiecz Warszawy. Na czele improwizowanej grupy wojska, liczącej ok. 5 tys. żołnierzy, uczestniczył w walkach obronnych, a od 17 września – odwrotowych w kierunku na Warszawę. 22 września podczas próby przebicia się do Warszawy z rejonu Palmir wywiązała się krwawa, wielogodzinna bitwa pod Łomiankami. Natarcie polskie załamało się z braku amunicji, a gen. Mikołaj Bołtuć poległ w ogniu snajperów, osobiście prowadząc żołnierzy do ataku „na bagnety”.

Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 10, rząd 1, grób 10).

Awanse

  • kapitan – 1917
  • major – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów piechoty
  • podpułkownik – 31 marca 1924 ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 18 lokatą w korpusie oficerów piechoty
  • pułkownik – 1 stycznia 1928 ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 17 lokatą w korpusie oficerów piechoty[4]
  • generał brygady – 19 marca 1938

Ordery i odznaczenia

Opinie

  • /Gra woj. 1937r. - dowódca dywizji piechoty/. Po jednym ćwiczeniu ograniczam się do stwierdzenia, że dowodził dobrze. /-/gen.Bortnowski

Po zaledwie półrocznej obserwacji mogę już stanowczo stwierdzić, że płk. Bołtuć jest tak w polu jako dowódca, jak w wyszkoleniu i wreszcie jako wychowawca pierwszorzędnym dowódcą dywizji. /-/gen.Bortnowski.

  • Wiedza i doświadczenie, charakter i temperament, talent dowodzenia w polu i umiejętność szkolenia składają się u tego dowódcy na harmonijną całość bardzo dobrego dowódcy dywizji tak na czas wojny jak i pokoju.
  • Opinia z akcji na Zaolziu: Talent. Widzi jasno, myśli wyjątkowo realnie i konkretnie. Jest lubiany, budzi zaufanie tak u przełożonych jak i podwładnych. Świetny dowódca dywizji i w razie potrzeby i wyżej. Zdolny do samodzielnych działań. /-/ gen. bryg. Bortnowski[7]

Pamięć o generale

Grób gen. Mikołaja Bołtuća na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Na cmentarzu w Kiełpinie znajduje się jego symboliczny grób wraz z 2500 poległych w bitwie. Prawdziwy grób, z żoną Marią z Wesołowskich i córką Ireną, na Powązkach Wojskowych w Warszawie.

W centrum Łomianek znajduje się pomnik jego pamięci, na rogu ulicy jego imienia. Co roku we wrześniu odbywają się tu uroczystości ku czci żołnierzy września 1939.

Ulice jego imienia znajdują się także w Warszawie (nazwa nadana w 1980)[8], Wrocławiu, Zamościu, Grudziądzu, Jabłonowie Pomorskim, Grodzisku Mazowieckim, Bydgoszczy i Łowiczu.

Tablica pamiątkowa znajduje się także na Pomniku Barykada Września na Ochocie.

  1. ↑ W Dzienniku Personalnym M.S.Wojsk. Nr 2 z 26.01.1934 r. sprostowano datę urodzenia z "21 grudnia 1893 r." na "20 grudnia 1893 r." Taką też datę podają Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski. Natomiast Piotr Stawecki podał datę 21 grudnia.
  2. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 17 z 25.06.1927 r.
  3. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 11 z 18.06.1930 r.
  4. ↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 1 z 02.01.1928
  5. ↑ 27 listopada 1929 „za zasługi na polu organizacji i wyszkolenia wojska” M.P. z 1929 r. nr 274, poz. 630
  6. ↑ 19 marca 1937 „za zasługi w służbie wojskowej” M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 96
  7. ↑ „Generalny Inspektor Sił Zbrojnych Biuro Inspekcji” – opinie pułkowników - 1937r
  8. ↑ Nowe nazwy ulic. „Stolica”. nr 12/1980. s. 9. 

Bibliografia

  • Bohdan Królikowski – Generał Mikołaj Bołtuć Wizerunek Żołnierza, Nakładem Stowarzyszenia Katolików Wojskowych, Warszawa 1998, ISBN 83-906281-1-2
  • Z. Mierzwiński – Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990
  • T. Kryska-Karski, St. Żurakowski – Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991
  • Henryk P. Kosk – Generalicja polska, tom I, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001, ISBN 83-87103-81-0
  • O Niepodległą i Granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939, Warszawa – Pułtusk 2001
  • Rezmer W. – "Armia „Pomorze” w kampanii polskiej 1939 roku", Bydgoszcz 2004
  • R. Rybka, K. Stepan – Rocznik oficerski 1939, Kraków 2006
  • Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 751. ISBN 83-211-1096-7.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikołaj_Bołtuć&oldid=40474085”