Państwa centralne
Państwa centralne
Państwa centralne (ang. Central Powers, fr. Empires centraux, niem. Mittelmächte, węg. Központi hatalmak, tur. Merkezî Devletleri, bułg. Централни сили) − istniejący w okresie I wojny światowej sojusz Cesarstwa Niemieckiego, Monarchii Austro-Węgierskiej, Carstwa Bułgarii i Imperium Osmańskiego. Przeciwnikiem państw centralnych była Ententa.
Nazwa sojuszu pochodzi od centralnego położenia w Europie Niemiec i Austro-Węgier, które były otoczone ze wszystkich stron państwami Ententy. Początkowo to Niemcy i Austro-Węgry dźwigały ciężar wojny.
Przedwojenny sojusz Niemiec i Austro-Węgier, a także Włoch, które go opuściły, nazywał się Trójprzymierzem. Niemcy podpisały układ z Austro-Węgrami w 1879 roku, natomiast układ z Włochami w 1882. Imperium Osmańskie weszło w sojusz z Niemcami 2 sierpnia 1914 roku, zaś Bułgaria 14 października 1915 roku. Ten układ określano jako czwórprzymierze[1].
Traktaty i rozejmy
[edytuj | edytuj kod]Państwa centralne przegrały ostatecznie wojnę, mimo pokonania Rosji i Rumunii. W 1918 roku kolejno zawieszenie broni podpisywały:
|
|
|
|
Ponieważ Austro-Węgry rozpadły się, osobny rozejm w Belgradzie oraz traktat pokojowy podpisano również z Węgrami, uznając je za jedno z państw centralnych.
Traktaty pokojowe z państwami centralnymi:
| Państwo | Traktat |
|---|---|
 Austria
|
Traktat z Saint-Germain |
 Bułgaria
|
Traktat z Neuilly |
 Rzesza Niemiecka
|
Traktat wersalski |
 Węgry
|
Traktat w Trianon |
 Imperium Osmańskie Turcja
|
Traktat w Sèvres |
Przywódcy
[edytuj | edytuj kod]
- Franciszek Józef I: cesarz Austrii i król Węgier
- Karol I: cesarz Austrii i król Węgier
- Leopold Berchtold: minister spraw zagranicznych Austro-Węgier
- István Tisza: premier Węgier
- Fryderyk Habsburg: naczelny wódz armii austro-węgierskiej
- Franz Conrad von Hötzendorf: szef austro-węgierskiego sztabu generalnego
- Arthur Arz von Straussenburg: szef austro-węgierskiego sztabu generalnego
- Svetozar Boroević von Bojna: marszałek postrzegany jako jeden z najlepszych strategów obronnych wojny
- Anton Haus: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
- Maximilian Njegovan: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
- Miklós Horthy: naczelny dowódca austro-węgierskiej marynarki wojennej
- Wilhelm II: cesarz niemiecki
- Theobald von Bethmann Hollweg: kanclerz Niemiec
- Helmuth von Moltke: szef niemieckiego sztabu generalnego
- Erich von Falkenhayn: szef niemieckiego sztabu generalnego
- Paul von Hindenburg: szef niemieckiego sztabu generalnego
- Alfred von Tirpitz: admirał Kaiserliche Marine
- Reinhard Scheer: dowódca cesarskiej floty morskiej
- Erich Ludendorff: naczelny kwatermistrz armii niemieckiej
- Leopold Bawarski: naczelny dowódca teatru wschodniego
- Max Hoffmann: szef sztabu teatru wschodniego
- Wilhelm Souchon: niemiecki doradca ds. marynarki wojennej w imperium osmańskim
- Otto Liman von Sanders: niemiecki doradca ds. marynarki wojennej w imperium osmańskim
- Paul von Lettow-Vorbeck: niemiecki dowódca kampanii wschodnioafrykańskiej
- Hermann von François: niemiecki generał
- Georg von der Marwitz: niemiecki generał kawalerii
- Mehmed V: sułtan imperium osmańskiego
- Mehmed VI: sułtan imperium osmańskiego
- Said Halim Pasza: wielki wezyr
- İsmail Enver: naczelny dowódca armii imperium osmańskiego
- Fritz Bronsart von Schellendorf: szef sztabu generalnego
- Mustafa Kemal Atatürk: dowódca 2 Armii
- Ahmed Dżemal: dowódca 4 Armii w Syrii, minister marynarki wojennej
- Fevzi Çakmak: dowódca 7 Armii w Palestynie
- Ferdynand I: car Bułgarii
- Wasił Radosławow: premier Bułgarii
- Nikoła Żekow: naczelny dowódca bułgarskiej armii
- Georgi Todorow: dowódca 2 Armii, zastępca naczelnego dowódcy
- Konstantin Żostow: szef sztabu generalnego
- Władimir Wazow: bułgarski generał
- Saʿūd I bin ʿAbd al-ʿAzīz: emir Jabal Shammar
- Mohammed Abdullah Hassan: sajjid Derwiszów
- Ali Dinar: sułtan Dar Furu
- Fətəli xan Xoyski: premier Azerbejdżanu od 28 maja 1918 do 14 kwietnia 1919
- Nəsib bəy Yusifbəyli: premier Azerbejdżanu od 14 kwietnia 1919 do 1 kwietnia 1920
- Samad bej Mehmandarow: azerski generał artylerii
- Ali-Agha Szixlinski: azerski generał artylerii
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ czwórprzymierze, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN.