Piłka nożna na Górnym Śląsku do 1945 roku

Piłka nożna na Górnym Śląsku ma bardzo bogate tradycje i jest silnie zakorzeniona w lokalnej społeczności, przez lata stanowiła potęgę w polskiej piłce nożnej. Fusbal (w dialekcie śląskim) czasem łączył a czasem dzielił wielokulturową i wielonarodowościową społeczność Śląska. Zazwyczaj jednak nikomu nie przeszkadzało, czy dany klub jest niemieckim czy polskim, czy może po prostu śląskim klubem. Początki tej aktywności fizycznej w tym regionie są powiązane ze społecznością niemiecką. Na ziemiach tych działały już niezliczone niemieckie Sportvereine (kluby sportowe), Turnvereine (kluby gimnastyczne), polskie Towarzystwa Sportowe, Kluby Sportowe i inne organizacje związane z Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół”, które krzewiły ogólnie pojęte wychowanie fizyczne (szczególnie popularna była lekkoatletyka). Najstarszym klubem stricte piłkarskim był Sportverein Ratibor 03 powstały w 1903 w Raciborzu^[1], oraz MTV 1878 Gleiwitz (Gliwice) i SpVgg 01 Königshütte (Królewska Huta, późniejszy Chorzów). Również w Katowicach naprzeciw oczekiwaniom skromnych ludzi wyszli księża niemieccy, od których wyszła inicjatywa powstania klubu Frischauf (niem. żwawo). Klub ten już po kilku miesiącach rozpadł się, dał jednak początek trzem znanym klubom: Dianie Kattowitz (to ona nawiązywała datą powstania do Frischauf, choć tak naprawdę powstała w 1905), FC Preußen 05 Kattowitz (później 1. FC) i Germanii. W 1906 założone zostały też m.in. Borussia 06 Myslowitz (późniejsza Lechia), SC Zalenze 06, Sportfreunde 06 Zalenze, FC Preußen 06 Ratibor i SV Schlesien 06 Ratibor. Później powstawały także inne, najbardziej znane to w kolejności: FC Hohenzollern 07 Laurahütte (Siemianowice Śl.), SC 08 Königshütte, RV 09 Gleiwitz, Britannia Beuthen (od 1911 SuSV 09, założony 15 czerwca 1909), Borussia Zaborze (późniejsze SC Preußen założone w 1909 r. w dzielnicy Zabrza), Verein für Rasenspiele Königshütte (od 1924 Amatorski Klub Sportowy Królewska Huta – Chorzów, założony 22 sierpnia 1910), VfB 1910 Gleiwitz, Vorwärts-Rasensport Gleiwitz (Gliwice, 1910) i SV Ruda 1910 (Ruda Śl.). Jednym z najstarszych klubów o charakterze polskim na niemieckim Górnym Śląsku był KS Naprzód 1912 Załęże powstały w 1912 roku.

Górnośląskie kluby w rozgrywkach niemieckich

Przed wybuchem I wojny światowej

Do 1922 r. niemal cały Górny Śląsk należał do Niemiec. W Niemczech o mistrzostwo kraju grało się już od sezonu 1902/1903. Najpierw walczono o mistrzostwo swojego okręgu (w tym wypadku Górnego Śląska), później o mistrzostwo Okręgu Południowo-Wschodnich Niemiec (OPWN), gdzie poza drużyną z Górnego Śląska grały jeszcze kluby z: Dolnego Śląska^[2], osobno Wrocławia^[3], Łużyc Dolnych (później dodatkowo Poznania^[4] i Łużyc Górnych. Mistrz OPWN grał już systemem pucharowym (16 drużyn) o mistrzostwo całego kraju. Mistrzowie Górnego Śląska brali udział w mistrzostwach od sezonu 1906/1907. Kolejno do wybuchu I wojny światowej byli to:

1906/1907

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	FC Preußen 05 Kattowitz	3	6	3	0	0	14	1
2.	SC Germania Kattowitz	3	4	2	0	1	9	7
3.	FC Ratibor 03	3	2	1	0	2	0	13
4.	SC Diana Kattowitz	3	0	0	0	3	1	3

1907/1908

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	FC Preußen 05 Kattowitz	10	20	10	0	0	83	8
2.	SC Germania Kattowitz	10	15	7	1	2	47	17
3.	SC Diana Kattowitz	10	11	5	1	4	49	34
4.	FC Ratibor 03	10	8	4	0	6	17	39
5.	FC Preußen Ratibor	10	2	1	0	9	7	54
6.	SC Borussia Myslowitz	10	2	1	0	9	14	65

Mistrz Górnego Śląska FC Preußen 05 Kattowitz po zwycięstwie w półfinale nad mistrzem Dolnego Śląska ATV Liegnitz (Legnica) 3:1 (29.03.1908) przegrał 17 kwietnia 1908 r. w finale o mistrzostwo OPWN z mistrzem Wrocławia^[5] VfR 1897 Breslau we Wrocławiu^[5] 5:2.

1908/1909

Rozgrywki w dwóch grupach podokręgowych: raciborskiej (Gau Ratibor) i katowickiej (Gau Kattowitz)

Finał (mistrzowie grup): FC Preußen 05 Kattowitz – FC Ratibor 03

1909/1910 SC Germania Kattowitz

Rozgrywki w trzech grupach podokręgowych: bytomskiej (mistrz: FC Britannia Beuthen), raciborskiej (mistrz: FC Preussen 06 Ratibor) i katowickiej (mistrz: SC Germania Kattowitz)

Półfinał: FC Britannia Beuthen – FC Preußen 06 Ratibor 4:2

Finał: SC Germania Kattowitz – FC Britania Beuthen 3:2

1910/1911

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SC Germania Kattowitz	5	9	4	1	0	11	4
2.	FC Preußen 05 Kattowitz	5	8	4	0	1	21	6
3.	SC Diana Kattowitz	5	7	3	1	1	22	9
4.	Kattowitzer SC	5	4	2	0	3	14	10
5.	SC Hohenlohehütte (Wełnowiec)	5	2	1	0	4	2	8
6.	SC Borussia Myslowitz	5	1	0	0	5	0	10

1911/1912

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	FC Preußen 05 Kattowitz	2	4	2	0	0	7	2
2.	VfR Königshütte (Królewska Huta)	3	4	2	0	1	6	5
3.	SC Germania Kattowitz	0	0	0	0	0	0	0
4.	SC Diana Kattowitz	1	0	0	0	1	1	3
5.	Kattowitzer SC	2	0	0	0	2	3	7

1912/1913

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	FC Preußen 05 Kattowitz	9	16	8	0	1	33	12
2.	Beuthener SuSV 09	8	12	6	0	2	24	17
3.	SC Germania Kattowitz	8	8	4	0	4	32	29
4.	VfR Königshütte	8	6	3	0	5	7	23
5.	SC Diana Kattowitz	8	4	2	0	6	6	14
6.	Kattowitzer SC	5	0	0	0	5	1	8

Fuzja: SC Beuthen + FC Britannia Beuthen → Beuthener SuSV 09

1913/1914

Rozgrywki w trzech grupach podokręgowych: bytomskiej (Gau Beuthen) – mistrz: Beuthener SuSV 09, gliwickiej (Gau Gleiwitz) – mistrz: RV 09 Gleiwitz i katowickiej (Gau Kattowitz) – mistrz: FC Preußen 05 Kattowitz.

Półfinał: RV 09 Gleiwitz – Beuthener SuSV 09 1:2

Finały:

FC Preußen 05 Kattowitz – Beuthener SuSV 09 5:4

FC Preußen 05 Kattowitz – Beuthener SuSV 09 2:4 (po dogrywce)

I wojna światowa

W czasie I wojny światowej rozgrywki nie odbywały się.

Okres międzywojenny

1919 – 1933

Po I wojnie światowej dawny niemiecki Górny Śląsk został podzielony między dwa państwa, więc siłą rzeczy rozgrywki piłkarskie również zostały rozdzielone, choć jeszcze przez pewien czas w rozgrywkach niemieckich brały udział niemieckie kluby z polskiej części Śląska m.in. 1. FC Kattowitz i VfR Königshütte (AKS Królewska Huta/Chorzów). Kolejno mistrzami niemieckiej części byli:

1919/1920

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	VfR Königshütte	3	4	2	0	1	13	7
2.	Beuthener SuSV 09	1	2	1	0	0	7	1
3.	VfR Tarnowitz (Tarnowskie Góry)	2	2	1	0	1	11	7
4.	SC 08 Königshütte	2	2	1	0	1	1	10
5.	Silesia Königshütte	1	0	0	0	1	3	4
6.	Bismarckhütter Ballspiel Club	1	0	0	0	1	3	9

1920/1921

Mistrzowie podokręgów (klas A): bytomskiego (Gau Beuthen) – Beuthener SuSV 09, gliwickiego (Gau Gleiwitz) – TV Vorwärts Gleiwitz, raciborskiego (Gau Ratibor) – FC Preußen 06 Ratibor, opolskiego (Gau Oppeln) – V. Oppelner Sportfreunde 1919 i katowickiego (Gau Kattowitz) – FC Preußen 05 Kattowitz tworzyli grupę okręgu górnośląskiego.

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	4	6	3	0	1	14	8
2.	TV Vorwärts Gleiwitz	4	5	2	1	1	10	9
3.	FC Preußen 06 Ratibor	4	4	1	2	1	6	8
4.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	3	2	1	0	2	3	5
5.	FC Preußen 05 Kattowitz	3	1	0	1	2	3	5

1921/1922

Mistrzowie podokręgów (klas A): bytomskiego (Gau Beuthen) – VfR Königshütte, gliwickiego (Gau Gleiwitz) – TV Vorwärts Gleiwitz, raciborskiego (Gau Ratibor) – SVgg 03 Ratibor, opolskiego (Gau Oppeln) – V. Oppelner Sportfreunde 1919 i katowickiego (Gau Kattowitz) – FC Preußen 05 Kattowitz tworzyli grupę okręgu górnośląskiego.

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	FC Preußen 05 Kattowitz	4	7	3	0	1	21	8
2.	TV Vorwärts Gleiwitz	4	6	3	0	1	14	6
3.	VfR Königshütte	4	5	2	1	1	16	9
4.	SVgg 03 Ratibor	4	2	1	0	3	10	19
5.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	4	0	0	0	4	4	23

1922/1923

Mistrzowie podokręgów (klas A): bytomskiego (Gau Beuthen) – Beuthener SuSV 09, gliwickiego (Gau Gleiwitz) – TV Vorwärts Gleiwitz, raciborskiego (Gau Ratibor) – SV 1919 Ostrog (Ostróg), opolskiego (Gau Oppeln) – SVgg 1911 Kreuzburg (Kluczbork) i prudnickiego (Gau Neustadt) – SV Ziegenhals (Głuchołazy) tworzyli grupę okręgu górnośląskiego.

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	4	8	4	0	0	31	2
2.	TV Vorwärts Gleiwitz	4	6	3	0	1	20	6
3.	SVgg 1911 Kreuzburg	3	2	1	0	2	4	11
4.	SV 1919 Ostrog	4	2	1	0	3	8	17
5.	SV Ziegenhals	3	0	0	0	3	3	30

1923/1924

Mistrzowie podokręgów (klas A): bytomskiego (Gau Beuthen) – Beuthener SuSV 09, gliwickiego (Gau Gleiwitz) – SC Vorwärts 1917 Gleiwitz, raciborskiego (Gau Ratibor) – SVgg 03 Ratibor, opolskiego (Gau Oppeln) – SVgg 1911 Kreuzburg (Kluczbork) i prudnickiego (Gau Neustadt) – SuEV Guts Muths Neustadt tworzyli grupę okręgu górnośląskiego.

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SC Vorwärts 1917 Gleiwitz	4	7	3	1	0	16	2
2.	Beuthener SuSV 09	4	5	2	1	1	11	8
3.	SVgg 03 Ratibor	4	4	1	2	1	11	6
4.	SVgg 1911 Krezberg	4	3	1	1	2	5	11
5.	SuEV Guts Muths Neustadt	4	1	0	1	3	1	7

(TV Vorwärts Gleiwitz → SC Vorwärts 1917 Gleiwitz)

1924/1925

Mistrzowie podokręgów (klas A): bytomskiego (Gau Beuthen) – Beuthener SuSV 09, gliwickiego (Gau Gleiwitz) – VfB 1910 Gleiwitz, raciborskiego (Gau Ratibor) – SV Preußen 06 Ratibor, opolskiego (Gau Oppeln ) – V. Oppelner Sportfreunde 1919 i prudnickiego (Gau Neustadt) – SC Schlesien Neisse (Nysa) tworzyli grupę okręgu górnośląskiego.

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	4	8	4	0	0	15	2
2.	VfB 1910 Gleiwitz	4	6	3	0	1	10	7
3.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	4	4	2	0	2	12	7
4.	SV Preußen 06 Ratibor	4	2	1	0	3	4	7
5.	SC Schlesien Neisse	4	0	0	0	4	3	21

1925/1926

Mistrzostwo Górnego Śląska rozgrywano w dwóch grupach. Mistrzem został zwycięzca dwumeczów mistrzów tych grup:

Tabela grupy I

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	14	27	13	1	0	97	17
2.	SC Vorwärts 1917 Gleiwitz	14	19	9	1	4	43	22
3.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	14	17	7	3	4	44	27
4.	RV 09 Gleiwitz	14	14	7	0	7	38	46
5.	VfB 1918 Beuthen	14	11	5	1	8	33	59
6.	SV 1919 Ostrog	14	9	4	1	9	23	52
7.	Sportfreunde Preußen Konstadt (Wołczyn)	14	8	4	0	10	16	35
8.	SV Guts Muths Neustadt	14	7	3	1	10	4	40

Tabela grupy II

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	VfB 1910 Gleiwitz	14	23	10	3	1	45	22
2.	SC Preußen Zaborze (Zabrze)	14	22	10	2	2	56	15
3.	SV Preußen Ratibor	14	19	9	1	4	37	17
4.	VfR Oppeln	14	15	7	1	6	47	45
5.	SVgg 03 Ratibor	14	15	7	1	6	27	32
6.	BSC Wacker Beuthen	14	12	6	0	8	42	28
7.	Sportfreunde 1919 Neisse	14	6	3	0	11	38	69
8.	SC Schlesien Neisse	14	0	0	0	114	8	72

(Fuzja FC Wacker Beuthen + Beuthener SC 1922 → BSC Wacker Beuthen)

Mecze finałowe o mistrzostwo Górnego Śląska:

14.02.1926 w Bytomiu^[6] Beuthener SuSV – VfB 1910 Gleiwitz 2:3
21.02.1926 w Gliwicach^[7] VfB 1910 Gleiwitz – Beuthener SuSV 5:1

1926/1927

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	23	9	5	0	45	18
2.	Beuthener SuSV 09	14	19	8	3	3	40	23
3.	VfB 1910 Gleiwitz	14	18	8	2	4	51	37
4.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	16	8	0	6	43	25
5.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg (Zabrze)	14	13	5	3	6	42	46
6.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	14	10	3	4	7	32	42
7.	SV Preußen 06 Ratibor	14	7	3	1	10	7	21
8.	SV 1919 Ostrog	14	6	2	2	10	17	48

(Fuzja SC Vorwärts 1917 Gleiwitz + RV 09 Gleiwitz → SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz)

1927/1928

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	23	11	1	2	50	17
2.	Beuthener SuSV 09	14	22	11	0	3	53	20
3.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	20	9	2	3	57	37
4.	VfB 1910 Gleiwitz	14	14	6	2	6	37	44
5.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg	14	14	6	2	6	28	34
6.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	14	10	5	0	9	30	40
7.	SV Delbrückschächte Hindenburg	14	5	2	1	11	15	50
8.	SV Preußen 06 Ratibor	14	4	2	0	12	20	48

W sezonie 1928/1929 nastąpiła pewna zmiana. W dalszej rundzie o mistrzostwo Okręgu Południowo-Wschodnich Niemiec grały dwie drużyny z Górnego Śląska.

1928/1929

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	14	24	11	2	1	55	13
2.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	21	10	1	3	50	20
3.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	21	10	1	3	38	23
4.	VfB 1910 Gleiwitz	14	15	6	3	5	31	23
5.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg	14	14	6	2	6	29	37
6.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	14	7	2	3	9	7	21
7.	SV Preußen 06 Ratibor	14	6	2	2	10	23	38
8.	SV Delbrückschächte Hindenburg	14	4	1	2	11	18	56

(Mecz o II miejsce: 20.01.1929 w Bytomiu^[6] SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz – SC Preußen 1910 Zaborze 3:5)

Mecze kwalifikacyjne o mistrzostwo OPWN:

20.01.1929 we Wrocławiu^[5] Breslauer SC 08 – SV Preußen 1923 Glatz 12:0
20.01.1929 w Legnicy^[8] VfB Liegnitz (Legnica) – Beuthener SuSV 09 0:5
20.01.1929 w Cottbus Cottbuser FV 1898 – Saganer SV (Żagań) 4:2
20.01.1929 w Görlitz STC Görlitz – FC Viktoria 1901 Forst 1:4
20.01.1929 we Wrocławiu^[5] Breslauer SVgg 05 Komet – SC Preußen 1910 Zaborze 3:7

Tabela grupy "zwycięzców" meczów kwalifikacyjnych

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SC Preußen 1910 Zaborze	8	11	5	1	2	21	15
2.	Breslauer SC 08	8	10	5	0	4	24	15
3.	FC Viktoria 1901 Forst	8	9	4	1	3	20	16
4.	Beuthener SuSV 09	7	6	2	2	3	17	20
5.	Cottbuser FV 1898	7	2	1	0	6	11	27

Pierwszy raz w historii drużyna z Górnego Śląska wygrała mistrzostwo OPWN (Preußen) i walczyła dalej, została wyeliminowana w 1/8 finału przez późniejszego wicemistrza Herthę BSC Berlin 9 czerwca 1929 w Gliwicach^[7] 1:8 (0:7).

1929/1930

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	24	11	2	1	42	12
2.	Beuthener SuSV 09	14	21	9	3	2	52	22
3.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	19	9	1	4	43	26
4.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg	14	19	9	1	4	33	30
5.	SV Delbrückschächte Hindenburg	14	10	3	4	7	18	43
6.	VfB 1910 Gleiwitz	14	8	3	2	9	24	35
7.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	14	7	2	3	9	7	21
8.	SV Preußen 06 Ratibor	14	4	2	0	12	15	48

Tabela grupy o mistrzostwo OPWN

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	10	16	7	2	1	35	9
2.	Vgt. Breslauer Sportfreunde	10	12	5	2	2	13	19
3.	SC Preußen 1910 Zaborze	10	11	5	1	4	18	16
4.	FC Viktoria 1901 Forst	10	8	4	0	6	21	22
5.	Breslauer SC 08	10	7	2	3	5	17	22
6.	Cottbuser FV 1898	10	6	2	2	6	11	27

Kolejny raz drużyna Herthy Berlin wyeliminowała wicemistrza Górnego Śląska (Beuthen 09) 2:3 (2:2) w Berlinie, 18 maja 1930, a sama zdobyła mistrzostwo Niemiec

1930/1931

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	22	9	4	1	34	18
2.	Beuthener SuSV 09	14	20	10	0	4	67	32
3.	SVgg 03 Ratibor	14	16	7	2	5	36	27
4.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	15	7	1	6	37	31
5.	VfB 1910 Gleiwitz	14	13	6	1	7	35	39
6.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg	14	10	3	4	7	25	43
7.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	14	10	3	4	7	22	45
8.	SV Delbrückschächte Hindenburg	14	6	2	2	10	20	41

Tabela grupy I o mistrzostwo OPWN

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	9	12	5	2	2	27	13
2.	Breslauer FV 06	10	11	4	3	3	23	22
3.	Breslauer SC 08	10	11	4	3	3	14	15
4.	SC Preußen 1910 Zaborze	10	9	3	3	4	24	26
5.	Cottbuser FV 1898	10	8	3	2	5	10	26
6.	FC Viktoria 1901 Forst	9	7	3	1	5	18	24

1931/1932

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	23	11	1	2	64	24
2.	SVgg 03 Ratibor	14	18	9	0	5	41	33
3.	Beuthener SuSV 09	14	17	8	1	5	54	30
4.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	15	5	5	4	28	18
5.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg	14	14	5	4	5	42	43
6.	SuSV 1912 Miechowitz	14	11	5	1	8	39	62
7.	VfB 1910 Gleiwitz	13	8	3	2	8	20	41
8.	V. Oppelner Sportfreunde 1919	13	4	2	0	11	14	54

Tabela grupy I o mistrzostwo OPWN

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	10	18	9	0	1	34	15
2.	Breslauer SC 08	10	14	6	2	2	25	14
3.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	10	12	5	2	3	20	17
4.	Breslauer FV 06	10	8	4	0	6	16	21
5.	Cottbuser FV 1898	10	4	2	0	8	19	29
6.	FC Viktoria 1901 Forst	10	4	1	2	7	11	29

1932/1933

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	14	25	11	3	0	51	16
2.	Beuthener SuSV 09	14	24	11	2	1	48	20
3.	SVgg 03 Ratibor	14	15	7	1	6	28	33
4.	SC Preußen 1910 Zaborze	14	11	4	3	7	25	30
5.	VfB 1910 Gleiwitz	14	10	4	2	8	26	33
6.	SVgg Deichsel 1919 Hindenburg	14	9	2	5	7	20	31
7.	SuSV 1912 Miechowitz	14	9	2	5	7	18	32
8.	SV 1919 Ostrog	14	9	3	3	8	19	40

Tabela grupy I o mistrzostwo OPWN

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Beuthener SuSV 09	10	18	9	0	1	40	12
2.	SVgg Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	10	16	8	0	2	33	15
3.	Breslauer SC 08	9	8	4	0	5	16	25
4.	SV Hoyerswerda 1919	10	8	3	2	5	24	31
5.	Breslauer FV 06	10	6	2	2	6	25	26
6.	Cottbuser FV 1898	9	2	0	2	7	11	40

W 1/8 finału o mistrzostwo Niemiec Vorwärts RaSpo Gleiwitz przegrał 7 maja 1933 r. w Düsseldorfie z późniejszym tegorocznym mistrzem Niemiec Fortuną 0:9 (0:3)

1933 – 1939

W 1933 powstała Gauliga Śląska, gdzie rywalizowały już drużyny z całego Śląska, Dolnego i Górnego, a po niej mistrz Śląska grał już bezpośrednio o mistrzostwo Niemiec (z pominięciem rundy OPWN).

1933/1934

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Beuthener SuSV 09	18	29	53-24
2	Breslauer SpVg 02	18	25	53-28
3	SC Hertha Breslau	18	24	44-30
4	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	20	41-23
5	SC Vorwärts Breslau	18	19	45-43
6	SpVgg Ratibor 03	18	16	40-45
7	SC Preußen Hindenburg	18	15	41-41
8	FV 06 Breslau	18	14	26-41
9	SV 1919 Hoyerswerda	18	12	25-53
10	STC Görlitz	18	6	27-67

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

1934/1935 Vorwärts-Rasensport Gleiwitz

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	26	48-14
2	SC Vorwärts Breslau	18	25	42-29
3	Beuthener SuSV 09	18	23	57-32
4	SpVgg Ratibor 03	18	18	43-36
5	SpVgg Deichsel Hindenburg	18	17	34-32
6	FV 06 Breslau	18	17	36-44
7	Breslauer SpVg 02	18	16	22-31
8	SC Preußen Hindenburg	18	15	27-43
9	SC Hertha Breslau	18	14	32-40
10	SC Schlesien Haynau (Chojnów)	18	9	26-66

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

1935/1936

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	31	63-19
2	SC Preußen Hindenburg	18	23	47-36
3	Beuthener SuSV 09	18	20	33-28
4	<FV 06 Breslau/TD>	18	18	39-35
5	Breslauer SpVg 02	18	17	30-32
6	VfB Gleiwitz	18	16	31-38
7	SpVgg Ratibor 03	18	15	34-44
8	SC Vorwärts Breslau	18	14	37-47
9	SpVgg Deichsel Hindenburg	18	14	29-42
10	VfB Breslau	18	12	25-47

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

Drużyna z Gliwic w eliminacjach wyeliminowała Werder Brema, Eimsbütteler FV i Viktorię Stolp(inne języki) (Słupsk), a odpadła dopiero w półfinale w Dreźnie z Fortuną Düsseldorf 1:3, a w meczu o 3. miejsce Mistrzostw Niemiec przegrała w Berlinie z FC Schalke 04 1:8.

1936/1937

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Beuthener SuSV 09	18	24	46-24
2	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	22	47-27
3	Breslauer SpVg 02	18	22	43-27
4	<FV 06 Breslau/TD>	18	21	46-45
5	Reichsbahn SG Gleiwitz	18	20	35-46
6	SC Preußen Hindenburg	18	16	27-29
7	SC Vorwärts Breslau	18	15	39-51
8	SC Hertha Breslau	18	15	32-42
9	VfB Gleiwitz	18	13	35-49
10	SpVgg Ratibor 03	18	12	39-49

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

1937/1938

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	29	55-19
2	Breslauer SpVg 02	18	27	56-28
3	SC Preußen Hindenburg	18	19	34-29
4	<SC Hertha Breslau	18	18	25-40
5	SV Klettendorf	18	16	24-47
6	Reichsbahn SG Gleiwitz	18	15	33-33
7	Spfr. Klausberg (Mikulczyce)	18	15	22-33
8	FV 06 Breslau	18	14	27-26
9	SC Vorwärts Breslau	18	14	24-35
10	Beuthener SuSV 09	18	13	38-48

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

1938/1939 Vorwärts-Rasensport Gleiwitz

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	32	65-18
2	SC Preußen Hindenburg	18	32	69-24
3	SC Hertha Breslau	18	19	31-40
4	Breslauer SpVg 02	18	16	31-40
5	Reichsbahn SG Gleiwitz	18	15	40-40
6	SpVgg Ratibor 03	18	15	38-40
7	Spfr. Klausberg	18	15	28-38
8	FV 06 Breslau	18	15	27-49
9	SV Klettendorf	18	14	31-41
10	1. FC Breslau	18	7	21-51

Legenda:

Mistrz

Podczas II wojny światowej

Po wybuchu II wojny światowej władze niemieckie starały się kontynuować rozgrywki piłkarskie, a pierwsze mecze rozgrywane były już pod koniec września. Do rozgrywek dotychczasowej Gauligi dołączyły drużyny z polskiej części Górnego Śląska i występowały w niej pod nazwami niemieckimi. Na przykład zlikwidowano Ruch Chorzów i na jego bazie reaktywowano Bismarckhütter Ballspiel Club, AKS Chorzów na Verein für Rasenspiele Königshütte, a Naprzód Lipiny na Silesia Lipine. Po pewnym czasie uznano, że nazwy te odnoszą się do klubów, które miały zbyt dobre kontakty z Polską, więc zmieniono je odpowiednio na: Bismarckhütter Sport Verein, Fussball Verein Germania Königshütte i Turn- und Sportverein Lipine. Były to raczej tylko nazwy, nikomu nie przeszkadzało, że piłkarze porozumiewają się ze sobą w grze po polsku, po niemiecku lub po prostu po "śląsku". Część graczy została wcielonych do Wehrmachtu, część zgłosiła się tam ochotniczo, skąd trafiali na front. Wielu piłkarzom udało się zdezerterować albo dostali się do niewoli, później niektórzy po wojnie wracali na Śląsk, inni osiedlili się w Niemczech, Francji czy Wielkiej Brytanii. Pierwszy wojenny sezon (1939/1940) cechował się tym, że Gauligę Śląską podzielono na dwie grupy, a ich zwycięzcy grali ze sobą o mistrzostwo całego okręgu. Od sezonu 1941/1942 istniała już całkowicie odrębna Gauliga Górnośląska (GL Oberschlesien). Kolejni mistrzowie Gauligi podczas wojny:

1939/1940

Tabela grupy górnośląskiej

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	8	14	38-9
2	SC Preußen Hindenburg	8	12	30-8
3	Beuthener SuSV 09	8	8	28-22
4	Spfr. Klausberg	8	4	11-45
5	SG Reichsbahn Gleiwitz	8	2	13-36

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

SpVgg Ratibor 03 wycofał się w czasie rozgrywek

Mecze finałowe o Mistrzostwo (całego) Śląska: FV 06 Breslau – Vorwärts-Rasensport Gleiwitz 2:5, Vorwärts-Rasensport Gleiwitz – FV 06 Breslau 9:1

1940/1941 Vorwärts-Rasensport Gleiwitz

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	FV Germania Königshütte	19	33	77-23
2	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	17	31	69-15
3	TuS Schwientochlowitz	19	28	42-33
4	1. FC Kattowitz	18	19	47-39
5	SC Preußen Hindenburg	19	18	47-42
6	Breslauer SpVg 02	19	17	42-50
7	SC Hertha Breslau	17	14	32-26
8	Beuthener SuSV 09	18	14	46-54
9	FV 06 Breslau	18	12	26-49
10	SC Vorwärts Breslau	19	7	29-89
11	VfB Liegnitz	15	5	17-54

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

Rozgrywki zostały przerwane 30 marca 1941 r., a mistrzem ogłoszono Vorwärts-Rasensport Gleiwitz.

1941/1942

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	FV Germania Königshütte	18	30	82-25
2	Bismarckhütter SV 99	18	27	70-22
3	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	23	45-28
4	TuS Lipine	18	20	57-36
5	Beuthener SuSV 09	18	18	41-56
6	TuS Schwientochlowitz	18	17	28-46
7	1. FC Kattowitz	18	16	34-60
8	TuS Hindenburg 09	18	14	41-61
9	Reichbahn SG Myslowitz	18	11	26-56
10	SC Preußen Hindenburg	18	4	18-52

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

Germania odpadła w 1/8 finału o Mistrzostwo Niemiec po porażce w Wiedniu z jej późniejszym finalistą FC Vienna Wien 0:1

1942/1943

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	FV Germania Königshütte	16	27	65-19
2	TuS Lipine	16	20	48-34
3	Wehrmacht SG Knurow	16	23	45-28
4	Bismarckhütter SV 99	16	17	43-33
5	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	16	17	31-33
6	Beuthener SuSV 09	16	14	31-43
7	TuS Schwientochlowitz	16	13	25-35
8	1. FC Kattowitz	16	9	30-55
9	TuS Hindenburg 09	16	8	26-69

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

Germania odpadła z dalszych rozgrywek o Mistrzostwo Niemiec po porażce z mistrzem Dolnego Śląska Reinecke Brieg 3:4 (po dogrywce).

1943/1944 Germania Königshütte

Tabela

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	TuS Lipine	18	24	59-32
2	FV Germania Königshütte	18	24	43-23
3	Bismarckhütter SV 99	18	24	36-23
4	SC Preußen Hindenburg	18	18	39-30
5	Reichsbahn SG Kattowitz	18	17	41-47
6	Wehrmacht Knurow	18	16	52-34
7	1. FC Kattowitz	18	16	35-45
8	Vorwärts-Rasensport Gleiwitz	18	15	30-35
9	Beuthener SuSV 09	18	13	30-56
10	TuS Schwientochlowitz	18	13	24-64

Legenda:

	Mistrz
	Spadek do klasy A

Tabela meczów barażowych

M	Nazwa klubu	Mecze	Punkty	Bramki
1	FV Germania Königshütte	3	4	5-1
2	TuS Lipine	3	4	2-2
3	Bismarckhütter SV 99	3	0	1-8

Germania przegrała w Dreźnie z Dresdner SC 2:9 i odpadła z rozgrywek o Mistrzostwo Niemiec.

1944/1945

Rozgrywek nie dokończono.

W tamtym okresie wykazali się także piłkarze Turn- und Sportverein Lipine (Naprzód Lipiny), w której grało wtedy trzech reprezentantów Polski. Na przykład w sezonie 1942/1943 w Pucharze von Tschammera dotarli do półfinału, przegrali w nim ze słynnym TSV 1860 Monachium 0:6. Mimo ogromnej waleczności równie ogromne zmęczenie dało się we znaki (lipinianie dotarli do Monachium dopiero w dniu spotkania, podróżując na stojąco w pociągu, wszyscy musieli dzień wcześniej stawić się do pracy). W sezonie 1943/1944 lipinianie o mało co nie przerwali dominacji Germanii. Podczas wojny miały na Śląsku miejsce także mecze reprezentacji Niemiec np. z Rumunią w sierpniu 1942 na stadionie dzisiejszej Polonii Bytom, spotkanie wywołało ogromne poruszenie, stawiło się na nie 55 tys. kibiców (w meczu wystąpił Ślązak – Ernest Wilimowski), a wśród nich byli także: piętnastoletni Gerard Cieślik i dziesięcioletni Ernest Pohl. Podobną widownię (50 tysięcy, dzisiejszy stadion Ruchu Chorzów) miało towarzyskie spotkanie Sportvereinigung Deutsche Bergknappen Königshütte (Kresy Chorzów) z Schalke 04 Gelsenkirchen, w którym grali m.in. Fritz Szepan i jego szwagier Ernst Kuzorra (ich rodzice pochodzili z Prus Wschodnich). Piłkarze z Zagłębia Ruhry rozgromili chorzowian 8:1. W piłkę grano praktycznie do ostatnich chwil zawieruchy wojennej, rozegrano nawet część spotkań kolejki z 20 stycznia 1945. W niedokończonym sezonie prowadziła drużyna 1. FC Kattowitz, prawdopodobnie nie odbył się mecz na szczycie katowiczan z TuS Schwientochlowitz (Śląsk Świętochłowice) w Świętochłowicach. Kilka dni później cała konurbacja górnośląska była już pod władzą Armii Czerwonej.

Górnośląskie kluby w rozgrywkach polskich

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 czekano dwa lata na ogólnopolskie zawody piłkarskie. Pierwsza fala powstań polskich klubów na objętym plebiscytem Górnym Śląsku nastąpiła w 1919 roku, kiedy to powstały takie kluby jak Szombierki Bytom czy Ruch Radzionków. Na początku 1920 r. na Górnym Śląsku miał miejsce kolejny wysyp nowo powstałych klubów, za sprawą apelu Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, który w ten sposób starał się zrównoważyć społeczne oddziaływanie liczniejszych klubów niemieckich. W ten sposób powstało ok. stu klubów, m.in. Ruch Chorzów, Polonia Bytom, Śląsk Świętochłowice, Naprzód Lipiny, Naprzód Janów. Kolejna fala powstawania polskich klubów nastąpiła po włączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 r. Powstały wtedy kolejno kluby Odra Wodzisław Śląski (1922), Naprzód Rydułtowy, Górnik Radlin, Concordia Knurów w 1923 r.

Największym problemem dla pionierów polskiego piłkarstwa na polskim Górnym Śląsku był brak boisk. Istniejące już place gry były własnością Niemców, więc polska młodzież na Śląsku korzystała z nich "na dziko". Na tym tle dochodziło do wielu konfliktów, które często kończyły się rękoczynami.

20 marca 1920 r. w Bytomiu powstał Górnośląski Związek Towarzystw Sportowych, będący poprzednikiem Okręgowego Związku Piłki Nożnej. Prezesem został Edmund Grabianowski. W dniu 4 sierpnia 1920 r. ze struktur GZTS wyodrębnił się Górnośląski Związek Okręgowy Piłki Nożnej z siedzibą w Bytomiu. Prezesem został Stanisław Flieger. W 1920 w kraju odbyły się premierowe mistrzostwa Polski w pięciu okręgach piłkarskich, wśród których nie było jeszcze Górnego Śląska o wciąż jeszcze nierozstrzygniętej przynależności państwowej (w tym samym roku wybuchło II powstanie śląskie), a na wschodzie państwa wybuchła wojna z bolszewikami i rozgrywek nie dokończono. W 1921 na Górnym Śląsku ma miejsce III powstanie, nie zdążono wyłonić mistrza regionu w nieformalnych rozgrywkach przed ogólnopolską fazą mistrzowską, którą wygrała Cracovia. 26 lutego 1926 powołano w centrali do życia nowy okręg piłkarski województwa śląskiego i wszystko odbyło się już zgodnie z planem. Do rozgrywek przystąpiło łącznie 38 drużyn, podzielonych na 4 grupy.

Pierwszym oficjalnym polskim Mistrzem Śląska, a zarazem przedstawicielem regionu w rozgrywkach ogólnopolskich był Ruch z Bismarkhuty, który w swojej grupie mierzył się z takimi drużynami jak: Iskra Laurahuta, Strzała Ruda, Zgoda Brzeziny, Gwiazda Bogucice; W całym okręgu wyprzedził Pogoń Katowice o dwa punkty. Ruch w rywalizacji z takimi klubami jak Cracovia, Pogoń Lwów i WKS Lublin wypadł najsłabiej.

1922

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Ruch Bismarkhuta/Hajduki	10	17	8	1	1	29	12
2.	Pogoń Katowice	10	15	?	?	?	26	8
3.	Iskra Laurahuta	9	9	?	?	?	23	12
4.	Strzała Ruda	10	7	?	?	?	21	25
5.	Zgoda Brzeziny Śląskie	10	7	?	?	?	18	35
6.	Gwiazda Bogucice	9	3	?	?	?	4	28

Mniej więcej w tym czasie (1922, 1923), po rozstrzygnięciu plebiscytu, wiele niemieckich klubów przestało istnieć, a ich gracze zasilili nowe miejscowe kluby. Stało się tak na przykład w Hajdukach Wielkich, gdzie niektórzy byli piłkarze niemieckiego BBC przeszli do polskiego Ruchu, lub w Świętochłowicach, gdzie byli piłkarze SV 1913 dołączyli do Śląska Świętochłowice. Natomiast po stronie niemieckiej sytuacja miała się analogicznie, z tym, że polskie kluby jak Polonia Bytom w 1922 r. przestały istnieć. W międzyczasie powstawały polskie kluby sportowe w kolejnych miastach takie jak np. Odra Wodzisław.

Druga edycja śląskiej klasy A miała miejsce na przełomie 1922 i 1923 roku, a zwycięzcą 6-drużynowej ligi została Iskra Laurahuta (poza Iskrą występowali w niej hajducki Ruch, Strzała Ruda, Odra Szarley, Naprzód Lipiny i katowicka Pogoń), która następnie zajęła ostatnie (4) miejsce w Grupie Zachodniej rundy eliminacyjnej mistrzostw Polski.

1923

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Iskra Laurahuta	8	14	?	?	?	28	11
2.	Pogoń Katowice	8	12	?	?	?	29	6
3.	Strzała Ruda	8	7	?	?	?	19	25
4.	Naprzód Lipiny	8	6	?	?	?	19	23
5.	Ruch Wielkie Hajduki	8	1	?	?	?	4	34
6.	KS 20 Bogucice	8	0	?	?	?	?	?

W następnej edycji okręgowej klasy A dołączyć miały dwa kluby przeprowadzające się z niemieckich rozgrywek, więc jesienią przeprowadzono ponownie kwalifikacje do klasy A, w których zwyciężyła Diana Katowice. W 1924 nie grano o Mistrzostwo Polski z powodu przygotowań do Olimpiady, natomiast późną jesienią odbyły się rozgrywki klasy A, w których wystąpiło 8 drużyn: 1. FC Katowice, AKS Królewska Huta, Iskra Laurahuta, Naprzód Lipiny, Orzeł Józefowiec, Pogoń Katowice, Ruch Wielkie Hajduki, Strzała Ruda.

Pierwsze miejsce wywalczył AKS, a drugie przypadło Ruchowi z Wielkich Hajduków. W 1925 AKS Królewska Huta jako mistrz okręgu z 1924 (choć ten skończył się praktycznie w styczniu 1925) przegrał trzy swoje spotkania w Grupie Południowej i jedno zremisował. W 1923 r. powstały też kluby Górnik Radlin i Naprzód Rydułtowy.

1924

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	AKS Królewska Huta	14	25	?	?	?	48	16
2.	Ruch Wielkie Hajduki	14	21	?	?	?	41	26
3.	Pogoń Katowice	14	17	?	?	?	33	25
4.	1. FC Katowice	13	15	?	?	?	31	21
5.	Naprzód Lipiny	14	14	?	?	?	30	28
6.	Iskra Laurahuta	14	9	?	?	?	22	43
7.	Orzeł Józefowiec	13	6	?	?	?	20	43
8.	Strzała Ruda	8	3	?	?	?	14	37

Rok 1926 należał do Ruchu z Hajduków Wielkich, który w styczniu w finale przeciwko 06 Załęże wygranym 3:2 zdobył Puchar Stanisława Fliegera, zorganizowany przez okręgowy Związek Piłki Nożnej w drugiej połowie 1925 roku w zamian za rozgrywki klasy A, będący też okręgową eliminacją do pierwszej edycji Pucharu Polski w 1926. W tym samym roku zdobył także mistrzostwo klasy A, w której w porównaniu do poprzedniego sezonu zabrakło Strzały Ruda i Orła Józefowiec, a zadebiutowało 06 Załęże. Mistrz regionu nie najlepiej pokazał się w rundzie mistrzowskiej, a w półfinale Pucharu Polski, pierwszej i jedynej przedwojennej edycji tych rozgrywek, 4 lipca w Krakowie przegrał z Wisłą Kraków 0:1, za to pod koniec roku ponownie wygrał, tym razem drugą edycję, Pucharu Stanisława Fliegera (w finale z 06 Załęże, tym razem 4:2).

1926

Tabela

Poz.	Klub	M	Pkt.	Mecze			Bramki
Poz.	Klub	M	Pkt.	zwy.	rem.	por.	zdob.	stra.
1.	Ruch Wielkie Hajduki	12	19	?	?	?	?	?
2.	1. FC Katowice	12	18	?	?	?	?	?
3.	AKS Królewska Huta	11	14	?	?	?	?	?
4.	Naprzód Lipiny	12	12	?	?	?	?	?
5.	KS 06 Załęże	11	9	?	?	?	?	?
6.	Pogoń Katowice	11	7	?	?	?	?	?
7.	Iskra Laurahuta	11	5	?	?	?	?	?

W 1927 miało miejsce powstanie niezależnej od PZPN I ligi, wśród zaproszonych były dwie drużyny z regionu, poza Ruchem także 1. FC Katowice, to one reprezentowały Górny Śląsk w najwyższej klasie rozgrywkowej w jej pierwszym sezonie. Bliski wywalczenia mistrzostwa Polski był katowicki klub, który w ostatniej kolejce przegrał u siebie z Wisłą Kraków 0:3. Katowiczanie musieli się pogodzić "tylko" z tytułem wicemistrza, natomiast Ruch uplasował się na miejscu 12. Rok później beniaminkiem został Śląsk Świętochłowice, jednak jeszcze w tym samym sezonie został zdegradowany. Piłkarze z Katowic byli na 5., a Ruch na 12. miejscu. Natomiast w tym samym roku w walce o awans do I ligi mistrza Śląska – Pogoń Katowice ostatecznie przegrał z Garbarnią Kraków, wieść gminna głosiła, że znacznie przyczynił się do tego ówczesny piłkarz katowiczan – Karol Pazurek, który właśnie kontraktował się z krakowianami, a rok później zdobył z nią wicemistrzostwo Polski^{[potrzebny przypis]}. W 1929 Hajduczanie uplasowali się na miejscu 10, a 1. FC na przedostatnim, co było równoznaczne ze spadkiem do A klasy. W latach 1930–1932 Ruch, jako jedyna drużyna z Górnego Śląska, zajmował kolejno miejsca: 8., 5. i 7.

W latach 30. śląska liga okręgowa była uważana za jedną z najbardziej prestiżowych pośród wszystkich okręgów w kraju. Grały w niej też drużyny spoza województwa, jak Koszarawa Żywiec.

W 1933 ligę podzielono na dwie grupy, Niebiescy znaleźli się w Grupie "B" i z drugiego miejsca zakwalifikowali się do Grupy Mistrzowskiej (w rundzie jesiennej), którą ostatecznie wygrali. Rozpoczęła się era dominacji Ruchu w polskiej piłce nożnej, przerwana na chwilę w 1937, kiedy to zajęli "dopiero" 3. miejsce. W 1935 do I ligi awansował ponownie Śląsk Świętochłowice i razem z Ruchem reprezentował region, całkiem efektownie, bo zajmując 5 miejsce (na 11 zespołów). Rok później do śląskich klubów dołączył Dąb Katowice, jednak aż trzy zespoły ze Śląska grały w najwyższej klasie rozgrywkowej tylko w tym sezonie, bo Śląsk zajął przedostatnie miejsce (9) i został zdegradowany. W 1937 sensacją okazała się wstępując w szeregi ekstraklasy drużyna AKS Chorzów (poprzednio AKS Królewska Huta), wywalczając wicemistrzostwo Polski tuż przed najlepszą, jak dotąd, drużyną w regionie – Ruchem Wielkie Hajduki (3. miejsce) i do tego zza miedzy. Trzeba jednak przyznać, że drużyna Amatorów miała realną szansę do wygrania Mistrzostwa Polski, niestety w ostatniej kolejce przegrała u siebie z Pogonią Lwów 0:1, w tej chwili chorzowianie powinni wygrać co najmniej 11:0 z Wisłą Kraków w zaległym spotkaniu, aby cieszyć się mistrzostwem. Pierwszoligowe boiska opuścił Dąb Katowice, z powodu zawieszenia (sankcja PZPN) wszystkie jego nierozegrane mecze zakwalifikowano jako porażki (więc ostateczny bilans wynosił 18 porażek na 18 spotkań, ostatnie miejsce w tabeli). W 1938 Ruch powrócił na tron, a AKS Chorzów uplasował się na 6 miejscu. W tym samym roku władze polskie dokonały aneksji tzw. Zaolzia, a najlepszy etnicznie polski klub stamtąd, Polonię Karwina, dokooptowano w marcu 1939 do śląskiej ligi okręgowej i tym samym składała się z 12 drużyn:

BBTS Bielsko,
Concordia Knurów,
KS Chorzów,
Czarni Chropaczów,
Dąb Katowice,
Ligocianka Ligota,
Naprzod Lipiny,
KKS Pogoń Katowice,
Policyjny KS Katowice,
Polonia Karwina,
Śląsk Świętochłowice,
Wawel Wirek;

W 1939 polskie rozgrywki piłkarskie przerwała wojna; W pierwszej lidze Ruch liderował, a AKS był czwarty.

Podsumowanie występów śląskich drużyn w I lidze polskiej przed wojną:

Ruch Chorzów: 1927–1939 (12 sezonów, 13. niedokończony; 5 mistrzostw Polski: 1933-1936 i 1938)
1. FC Katowice: 1927–1929 (3 sezony; wicemistrzostwo Polski: 1927)
Śląsk Świętochłowice: 1928, 1935-1936 (3 sezony)
Dąb Katowice: 1936 (1 sezon; formalnie 2 sezony, jednak w 1937 z powodu sankcji PZPN Dąb nie rozegrał ani jednego spotkania)
AKS Chorzów: 1937–1939 (2 sezony, 3. niedokończony; wicemistrzostwo Polski: 1937)

Bezpośrednie spotkania śląskich drużyn w I lidze polskiej:

Sezon 1927

1. FC Katowice – Ruch Wielkie Hajduki 7:0, 2:0

Sezon 1928

1. FC Katowice – Ruch Wielkie Hajduki 4:0, 2:1

1. FC Katowice – Śląsk Świętochłowice 5:0, 1:1

Śląsk Świętochłowice – Ruch Wielkie Hajduki 0:1, 1:0

Sezon 1929

Ruch Wielkie Hajduki – 1. FC Katowice 0:0, 1:1

Sezony 1930–1934

W I lidze gra tylko Ruch Wielkie Hajduki

Sezon 1935

Ruch Wielkie Hajduki – Śląsk Świętochłowice 4:2, 5:0

Sezon 1936

Ruch Wielkie Hajduki – Dąb Katowice 2:1, 5:3

Ruch Wielkie Hajduki – Śląsk Świętochłowice 5:2, 1:2

Śląsk Świętochłowice – Dąb Katowice 0:2, 1:2

Sezon 1937

AKS Chorzów – Ruch Wielkie Hajduki 3:1, 0:0

Dąb Katowice nie rozegrał ani jednego meczu, gdyż został zawieszony przez PZPN

Sezon 1938

Ruch Wielkie Hajduki – AKS Chorzów 3:2, 4:2

Sezon 1939

Ruch Chorzów (Wielkie Hajduki) – AKS Chorzów – 3:2

Z powodu wybuchu wojny mecz rewanżowy nie odbył się

Mistrzowie polskiej części Górnego Śląska

I liga była ligą ogólnopolską, niższe ligi były już regionalne. Od początku do 1930 r. nazywała się ona Klasą A, a od 1931 Ligą Śląską, której zwycięstwo poza możliwością walki z innymi okręgowymi mistrzami o awans do I ligi, dawało oficjalny tytuł Mistrza Śląska.

Mistrzowie Śląska:

1920 Nie dokończono lub w ogóle nie rozegrano
1921 Nie dokończono nie formalnych rozgrywek, prowadziła Pogoń Katowice
1922 Ruch Wielkie Hajduki
1923 Iskra Laurahuta (Siemianowice Śląskie)
1924 AKS Królewska Huta (Chorzów)

AKS walczył o mistrzostwo całego kraju dopiero w 1925;

1925 Nie rozegrano (w zamian zorganizowano rozgrywki o Puchar Stanisława Fliegera)
1926 Ruch Wielkie Hajduki

Powstanie ligi, choć można założyć, że najlepszymi drużynami w regionie były te, które zajmowały najwyższe miejsca w I lidze (lub te z najlepszym dorobkiem w bezpośrednich spotkaniach ze sobą, patrz wyżej), to oficjalnie mistrzami zostawali:

1927 Śląsk Świętochłowice (wywalczenie awansu)
1928 Pogoń Katowice
1929 Naprzód Lipiny
1930 AKS Królewska Huta (Chorzów)
1931 Naprzód Lipiny
1932 1. FC Katowice
1933 Naprzód Lipiny
1934 Śląsk Świętochłowice (wywalczenie awansu)
1935 Dąb Katowice (wywalczenie awansu)
1936 AKS Chorzów (Królewska Huta) (wywalczenie awansu)
1937 Naprzód Lipiny
1938 Śląsk Świętochłowice
1939 Śląsk Świętochłowice

Latem 1939 roku Śląsk Świętochłowice przewodził w finałowej grupie, gdzie trzy drużyny walczyły o dwa pierwsze miejsca premiowane awansem do I ligi, ale rozgrywki przerwała wojna.

Po 1945 roku

Po zakończeniu wojny, władze PRL prześladowały część piłkarzy za podjęcie decyzji o udziale w niemieckich rozgrywkach piłkarskich pomimo trwającej wojny. M.in. z tego powodu część z nich musiała wyemigrować. Dodatkowo ówczesny ppłk Jerzy Ziętek nakazał odszukanie i zniszczenie wszelkich pozostałości po niemieckich rozgrywkach piłkarskich, na skutek czego do dziś zachowało się niewiele informacji o nich. 17 lutego tego roku utworzono Śląską Radę Sportową, która miała rejestrować reaktywowane lub nowo powstające kluby piłkarskie (do 27 marca zarejestrowało się ich 61, mimo nie skończonych działań wojennych). Pierwszy oficjalny mecz miał zostać rozegrany 1 marca, jednak drużyna Cracovii nie dotarła do Katowic na spotkanie z Klubem Sportowym Związku Zawodowego Kolejarzy. W tym samym mieście, 18 marca 1945 rozegrano towarzyskie spotkanie reprezentacji Górnego Śląska z reprezentacją Zagłębia Dąbrowskiego, przegrane przez Ślązaków 1:2. Najlepsza drużyna z tego regionu: Stadtsportverein Sosnowitz grała w 1. Kreisklasse (nazywaną zapleczem Gauligi). W maju 1945 roku reaktywowano Polonię Bytom. Zmorą oficjalnych meczów było niestawianie się sędziów, przez co wznowienie rozgrywek regionalnych i ogólnopolskich było bardzo utrudnione. Z przedwojennej śląskiej Starej Gwardii swój poprzedni wysoki poziom piłkarski utrzymały tylko AKS Chorzów i Ruch Chorzów (na bardzo wysokim poziomie stały derby Chorzowa). Niestety drużyna Zielonych Koniczynek (AKS) nie miała żadnego wsparcia we władzach komunistycznych, przez co sukcesywnie coraz mniej znaczyli na piłkarskiej mapie Polski. Podobnie rzecz się miała z drużyną Naprzodu Lipiny, gdzie drużyna ta była bardzo blisko awansu do ekstraklasy, jednak w co najmniej dziwnych okolicznościach szeregi pierwszoligowców zasiliły kluby milicyjne: Arkonia Szczecin (z miasta, które dotąd nie miało reprezentanta w I lidze) i Gwardia Warszawa. Ruchowi Chorzów, który zdobył 9 mistrzostw Polski po wojnie, przyszło konkurować z nowo powstałymi zespołami z regionu jak: Górnik Zabrze, GKS Katowice, ROW Rybnik, GKS Tychy, reaktywowaną Polonią Bytom, a także wizytówką sąsiadującej historycznej krainy, Zagłębia Dąbrowskiego, Zagłębiem Sosnowiec.

Zobacz też

Przypisy

↑ wówczas niemieckim Ratibor
↑ wówczas niemieckim Niederschlesien
↑ wówczas prusko-niemieckim Breslau
↑ wówczas prusko-niemieckim Posen
↑ ^a ^b ^c ^d wówczas niemieckim Breslau
↑ ^a ^b wówczas niemieckim Beuthen
↑ ^a ^b wówczas niemieckim Gleiwitz
↑ wówczas niemieckim Liegnitz

Bibliografia

"Fußball-Chronik, Fußball in Schlesien 1900/01-1932/33, Ergebnisse und Tabellen aus den höchsten Ligen des Südostdeutschen Fußballverbandes und der Einzelverbände der Region", wyd. DSfFS e. V.

Linki zewnętrzne

"Gestapo prosiło, żeby grać"
"Opowieść o śląskiej piłce w 1945 roku (1)". ruch.chorzow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-05-24)].
"Opowieść o śląskiej piłce w 1945 roku (2)". ruch.chorzow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-22)].

[Ratibor-1] wówczas niemieckim Ratibor

[Niederschlesien-2] wówczas niemieckim Niederschlesien

[Breslau-3] wówczas prusko-niemieckim Breslau

[Posen-4] wówczas prusko-niemieckim Posen

[autonazwa1-5] wówczas niemieckim Breslau

[Beuthen-6] wówczas niemieckim Beuthen

[Gleiwitz-7] wówczas niemieckim Gleiwitz

[Liegnitz-8] wówczas niemieckim Liegnitz

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]