Rip Torn

Rip Torn
	; Rip Torn (1994)
Imię i nazwisko	Elmore Rual Torn Jr.
Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1931 ; Temple, Teksas
Data i miejsce śmierci	9 lipca 2019 ; Lakeville, Connecticut
Zawód	aktor, komik, producent, reżyser
Współmałżonek	Ann Wedgeworth; (1955–1961; rozwód); Geraldine Page; (1963–1987; jej śmierć); Amy Wright; (1989–2019; jego śmierć)
Lata aktywności	1956–2016
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rip Torn, właśc. Elmore Rual Torn Jr. (ur. 6 lutego 1931 w Temple, zm. 9 lipca 2019 w Lakeville^[1]) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy i telewizyjny. Laureat nagrody Emmy za rolę Artiego w sitcomie HBO The Larry Sanders Show^[2], siedmiokrotnie nominowany do tej nagrody^[3]. Torn był także nominowany do Oscara, za rolę w filmie Moje Cross Creek^[4].

Życiorys

Urodził się w Temple w Teksasie jako syn ekonomisty Elmore’a Ruala Torna Sr. i Thelmy Torn (z domu Spacek)^[5], ciotki Sissy Spacek^[3]. W 1948 ukończył Taylor High School w Taylor. Uczęszczał do korpusu kadetów Teksańskiego Uniwersytetu Rolniczo-Mechanicznego. W 1953 ukończył studia na Uniwersytecie Teksańskim w Austin^[3]. Uczył się aktorstwa pod kierunkiem prof. Bena Payne’a, a po ukończeniu studiów odbył służbę wojskową^[5].

Po raz pierwszy pojawił się na ekranie jako dentysta w dramacie Elii Kazana Laleczka (1956) z Karlem Maldenem. Studiował w Actors Studio u Lee Strasberga. Od 24 marca 1955 do 17 listopada 1956 zastępując Bena Gazzarę grał postać Bricka w spektaklu Tennessee Williamsa Kotka na gorącym blaszanym dachu^[6]. Potem w zastępstwie za Paula Newmana od 10 marca 1959 do 30 czerwca 1960 występował w roli Chance’a Wayne’a w przedstawieniu Tennessee Williamsa Słodki ptak młodości, za którą był nominowany do Theatre World Award i Tony Award^[7].

Za rolę Marsha Turnera w Moje Cross Creek (Cross Creek, 1983) na podstawie książki Marjorie Kinnan Rawlings zdobył nominację do Oscara. Postać Lewisa Slatona w miniserialu CBS The Atlanta Child Murders (1985) przyniosła mu nominację do nagrody Emmy. Zadebiutował jako reżyser komediodramatu Telefon (The Telephone, 1988) z Whoopi Goldberg. Jako Artie w sitcomie HBO The Larry Sanders Show (1992–98) zdobył Emmy 1996 oraz pięć nominacji do tej nagrody (1993, 1994, 1995, 1997 i 1998)^[8].

W 1998 za postać Zeda w komedii Barry’ego Sonnenfelda Faceci w czerni (Men in Black, 1997) był nominowany do Nagrody Satelity. Za rolę Warrena Shutta w serialu CBS Szpital Dobrej Nadziei (Chicago Hope, 1996) i jako Don Geiss w serialu Rockefeller Plaza 30 (2008) otrzymał nominację do nagrody Emmy.

W 2010 użyczył głosu Hefajstosowi w grze God of War III. W 2011 wystąpił w teledysku grupy They Might Be Giants „Can’t Keep Johnny Down.”^[3]

15 stycznia 1955 poślubił Ann Wedgeworth, z którą miał córkę Danae. W 1961 roku rozwiedli się. 8 września 1963 ożenił się z Geraldine Page, z którą miał córkę Angelicę (ur. 17 lutego 1964) oraz dwóch synów: Tony’ego i Jonathana. 13 czerwca 1987 Geraldine Page zmarła na zawał mięśnia sercowego w wieku 62 lat. W 1989 poślubił Amy Wright, z którą ma dwie córki: Claire i Katie^[9].

Zmarł 9 lipca 2019 w swoim domu w Lakeville w Connecticut, w otoczeniu rodziny, w wieku 88 lat^[10]^[11].

Wybrana filmografia

Filmy fabularne

1956: Laleczka jako stomatolog
1957: Twarz w tłumie jako Barry Mills
1959: Wzgórze Pork Chop jako porucznik Walter B. Russell Jr.
1961: Król królów jako Judasz Iskariota
1962: Słodki ptak młodości jako Thomas Tom J. Finley Jr.
1965: Cincinnati Kid jako Slade
1976: Człowiek, który spadł na ziemię (The Man Who Fell to Earth) jako dr Nathan Bryce
1978: Śpiączka jako dr George
1979: Heartland jako Clyde Stewart
1982: Władca zwierząt jako Maax
1982: Zły urok jako Harold Benson
1982: Spokojnie, to tylko awaria jako Bud Kruger
1983: Moje Cross Creek (Cross Creek) jako Marsh Turner
1985: Piwo jako Buzz Beckerman
1987: Nadine jako Bufford Pope
1990: Kojak: None So Blind (TV) jako Gideon Hogarth
1991: W obronie życia jako Bob Diamond
1992: Poza prawem jako szeryf Butch Prescott
1993: RoboCop 3 jako CEO
1995: Operacja Bekon jako generał Dick Panzer
1996: Nagi peryskop jako Dean Winslow
1997: Faceci w czerni (Men in Black) jako Zed
1997: Prawem na lewo jako Benny Gibbs
1997: Herkules jako Zeus (głos)
1998: Zakręcony jako Randall Tyson
1999: Informator jako John Scanlon
2000: Cudowni chłopcy jako Quentin 'Q' Morewood
2002: Faceci w czerni II jako Zed
2003: Obiekt pożądania jako Novak
2004: Witamy w Mooseport jako Bert Langdon
2004: Zabawy z piłką jako Patches O’Houlihan
2005: Twoje, moje i nasze jako komendant Sherman
2006: Maria Antonina jako Ludwik XV
2006: Zoom: Akademia superbohaterów jako Larraby
2007: Film o pszczołach jako Lou Lo Duca, generał Pollen Jocks (głos)

Seriale telewizyjne

1963: Doktor Kildare jako John Burroughs / dr Keefe
1971: Bonanza jako Will Hewitt
1991: Columbo jako Leon Lamarr
1994: Niebo i piekło: Północ-Południe, Część 3 jako Adolphus
1995: Szpital Dobrej Nadziei (Chicago Hope) jako dr Warren Shutt
2002: Will & Grace jako Lionel Banks
2006: Prawo i porządek: Zbrodniczy zamiar jako Jules Copeland
2009: Rockefeller Plaza 30 jako Don Geiss

Przypisy

↑ Althea Legaspi (2019-07-10): Rip Torn, Veteran Actor and ‘Larry Sanders Show’ Star, Dead at 88. „Rolling Stone”. [dostęp 2019-07-10]. (ang.).
↑ Mike Barnes (2019-07-09): Rip Torn, Artie the Producer on 'The Larry Sanders Show,' Dies at 88. „The Hollywood Reporter”. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2017-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-31)]. (ang.).
↑ Rip Torn (1931-2019). Find a Grave. [dostęp 2020-10-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Rip Torn Biography (1931-). FilmReference.com. [dostęp 2017-10-31]. (ang.).
↑ Rip Torn. Internet Broadway Database. [dostęp 2017-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).
↑ Nathan Southern: Rip Torn Biography. AllMovie. [dostęp 2020-10-05]. (ang.).
↑ Rip Torn Awards. AllMovie. [dostęp 2020-10-05]. (ang.).
↑ Rip Torn (6 de Fevereiro de 1931). Filmow. [dostęp 2017-10-31]. (port.).
↑ Zmarł Rip Torn. Znany z „Facetów w czerni” aktor miał 88 lat. Onet.pl. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (pol.).
↑ Andrew Pulver (2019-07-10): Rip Torn, cult actor and Artie in the Larry Sanders Show, dies aged 88. „The Guardian”. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).

Bibliografia

Rip Torn. T. 19: Kolekcja Alfred Hitchcock Przedstawia. Poznań: Oxford Educational, styczeń 2010, s. 15. ISBN 978-83-252-0759-5.
Rip Torn w bazie IMDb (ang.)
Rip Torn w bazie Filmweb
Rip Torn w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Althea Legaspi (2019-07-10): Rip Torn, Veteran Actor and ‘Larry Sanders Show’ Star, Dead at 88. „Rolling Stone”. [dostęp 2019-07-10]. (ang.).

[2] Mike Barnes (2019-07-09): Rip Torn, Artie the Producer on 'The Larry Sanders Show,' Dies at 88. „The Hollywood Reporter”. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).

[tvguide-3] Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2017-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-31)]. (ang.).

[findagrave-4] Rip Torn (1931-2019). Find a Grave. [dostęp 2020-10-03]. (ang.).

[filmreference-5] Rip Torn Biography (1931-). FilmReference.com. [dostęp 2017-10-31]. (ang.).

[6] Rip Torn. Internet Broadway Database. [dostęp 2017-10-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).

[allmovie-7] Nathan Southern: Rip Torn Biography. AllMovie. [dostęp 2020-10-05]. (ang.).

[awards-8] Rip Torn Awards. AllMovie. [dostęp 2020-10-05]. (ang.).

[9] Rip Torn (6 de Fevereiro de 1931). Filmow. [dostęp 2017-10-31]. (port.).

[onet-10] Zmarł Rip Torn. Znany z „Facetów w czerni” aktor miał 88 lat. Onet.pl. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (pol.).

[guardian-11] Andrew Pulver (2019-07-10): Rip Torn, cult actor and Artie in the Larry Sanders Show, dies aged 88. „The Guardian”. [dostęp 2019-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-10)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]