Elia Kazan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Elia Kazan
Ilustracja
Elia Kazan (lata 50.)
Prawdziwe imię i nazwisko

Elias Kazantzoglou

Data i miejsce urodzenia

7 września 1909
Stambuł

Data i miejsce śmierci

28 września 2003
Nowy Jork

Zawód

aktor, reżyser, scenarzysta, producent

Współmałżonek

Molly Kazan
(1932–1963; jej śmierć)
Barbara Loden
(1967–1980; jej śmierć)
Frances Kazan
(1982–2003; jego śmierć)

Lata aktywności

1934–1976

podpis

Elia Kazan (właśc. Elias Kazantzoglou[1]; ur. 7 września 1909 w Stambule, zm. 28 września 2003 w Nowym Jorku) – amerykański aktor, reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta i producent greckiego pochodzenia.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Elia Kazan pochodził z rodziny greckiej żyjącej w Turcji[1]. Przybył do Stanów Zjednoczonych w wieku 4 lat[1]. Wtedy jego rodzice zmienili nazwisko[1] na łatwiejsze do wymówienia dla Amerykanów. Uczył się w Williams College, gdzie czuł się obco wśród anglojęzycznych protestantów[1]. Studiował dramat na Uniwersytecie Yale, następnie wstąpił do Group Theatre. W latach 30. XX wieku przez półtora roku należał do amerykańskiej Partii Komunistycznej[1], z której odszedł w 1934, gdy dowiedział się o czystkach w Związku Radzieckim.

Po wojnie dał się poznać jako jeden z najlepszych reżyserów Broadwayu, m.in. dzięki inscenizacji Tramwaju zwanego pożądaniem. Jego filmy zawsze były kontrowersyjne i poruszały drażliwe tematy. W 1947 założył Actors Studio, gdzie nauczano wg metod Stanisławskiego. Najwybitniejszy uczeń Kazana – Marlon Brando – grał w kilku filmach swego nauczyciela, m.in. w Viva Zapata! (1952) i Tramwaju zwanym pożądaniem (1951). Kazan odkrył też talent Jamesa Deana[1].

W 1952 został wezwany przed komisję senacką McCarthy’ego[1] i pod groźbą znalezienia się na tzw. czarnej liście Hollywood złożył zeznania obciążające ośmiu kolegów z Partii Komunistycznej[1], co zostało negatywnie przyjęte przez środowiska artystyczne i przyczyniło się do zerwania na długie lata przyjaźni z wybitnym dramaturgiem Arthurem Millerem[1]. Fakt ten został przypomniany opinii publicznej Ameryki w 1999, kiedy sędziwy reżyser odebrał nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej za całokształt działalności artystycznej.

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Jack Garfein, Carroll Baker i Kazan na planie filmu Laleczka (1956)
Elia Kazan (1967)

Reżyser[edytuj | edytuj kod]

Scenarzysta[edytuj | edytuj kod]

  • Blues in the Night (1941)
  • Dżentelmeńska umowa (1947)
  • Pinky (1949)
  • Ameryka, Ameryka (1963)
  • Układ (1969)
  • Diaspora (2001)

Producent[edytuj | edytuj kod]

  • Pie in the Sky (1935)
  • Na wschód od Edenu (1955)
  • Laleczka (1956)
  • Twarz w tłumie (1957)
  • Dzika rzeka (1960)
  • Wiosenna bujność traw (1961)
  • Ameryka, Ameryka (1963)
  • Układ (1969)

Aktor[edytuj | edytuj kod]

  • Cafe Universal (1934)
  • Strangers All (1935)
  • Pie in the Sky (1935)
  • Droga do sukcesu (1940)
  • Blues in the Night (1941)
  • Panika na ulicach (1950)
  • Mgła (1990)

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g h i j Elia Kazan, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2016-10-27] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]