Selim I Groźny
| |
 Tugra Selima I | |
| |
| Sułtan Imperium Osmańskiego | |
| Okres |
od 1512 |
|---|---|
| Koronacja |
1512 |
| Poprzednik |
Bajazyd II |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia |
10 października 1470 |
| Data śmierci |
22 września 1520 |
| Miejsce spoczynku |
Meczet Selim |
| Ojciec | |
| Matka |
Gülbahar |
| Rodzeństwo |
Korkut Ahmed |
| Żona |
Ayşe Hatun Ayşe Hafsa Sultan |
| Dzieci |
Sulejman Wspaniały |
Selim I Groźny (Okrutny) (ur. 10 października 1470, zm. 22 września 1520) – sułtan z dynastii Osmanów, panujący w latach 1512–1520. Nazywany Yavuz, co znaczy okrutny. Syn sułtana Bajazyda II. Ojciec Sulejmana Wspaniałego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Początkowo gubernator Trapezuntu (1495–1511) i Samandıry (1511–1512). Przeprowadził udaną kampanię przeciw Gruzji i zdobył m.in. Kars, Erzurum i Artvin. W ostatnim roku panowania swego ojca, którego na krótko przed śmiercią odsunął od władzy, stoczył walkę o tron ze starszym bratem Ahmedem, którego w 1512 pokonał w bitwie i zabił; po objęciu rządów nakazał zgładzić najbliższych krewnych, potencjalnych pretendentów do tronu – nie tylko swoich dwóch pozostałych braci i bratanków, ale również synów, z wyjątkiem jednego – Sulejmana, którego wyznaczył na następcę. W 1514 pokonał siły perskie szacha Ismaila I w bitwie na równinie Czałdyran (Çaldiran, 23 sierpnia) i zagarnął większość ziem Kurdystanu i część Armenii. W 1515 niektórzy kurdyjscy przywódcy plemienni poddali się protekcji sułtana.
Rozgromił wojska Mameluków w bitwach pod Mardż Dabik (24 sierpnia 1516) koło Aleppo i pod Ar-Rajdanijją (22 stycznia 1517), dzięki czemu przyłączył do imperium Syrię, Palestynę, Jordanię, Egipt i Al-Hidżaz. Zawładnął w ten sposób Mekką i Medyną, a także świętym miastem Jerozolimą i dawnymi stolicami kalifatów: Damaszkiem (niegdyś stolica Umajjadów) i Kairem (od 972 siedziba Fatymidów).
Po podbiciu Egiptu sprowadził do Stambułu kalifa Al-Mutawakkila III (1508–1517), ostatniego potomka Abbasydów żyjącego dotąd pod kuratelą mameluków. W 1519, dzięki Hajreddinowi Barbarossie, zwierzchnictwo sułtana uznała Algieria. Tuż przed śmiercią planował wyprawę na Rodos. Zmarł po krótkiej chorobie, prawdopodobnie na raka. Na jego rozkaz powstał nowy kodeks prawny Kanunname. Pisał poezje pod pseudonimem „Selimi”. Był jednym z głównych budowniczych potęgi i prestiżu państwa osmańskiego i jego pozycji w świecie islamu. Podboje sułtana na długo ukształtowały mapę polityczną Bliskiego Wschodu. Częściowo ich skutki widoczne są do dziś (Kurdystan).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza, Kamil Stepan, Słownik Władców Świata, Wyd. Zielona Sowa, 2005.
- Simon Sebag Montefiore, Potwory, Warszawa 2010.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
|
.svg)
