Języki retoromańskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Robot dodał nds:Rätoromaansch |
m r2.7.2+) (Robot dodał io:Reto-Latinida linguaro |
||
Linia 24: | Linia 24: | ||
[[fa:زبان رتی-رومانی]] |
[[fa:زبان رتی-رومانی]] |
||
[[fr:Rhéto-roman]] |
[[fr:Rhéto-roman]] |
||
[[io:Reto-Latinida linguaro]] |
|||
[[it:Lingue retoromanze]] |
[[it:Lingue retoromanze]] |
||
[[la:Lingua Raetoromanica]] |
[[la:Lingua Raetoromanica]] |
Wersja z 19:31, 30 lip 2012
Języki retoromańskie - grupa języków romańskich, używanych przez około 700 tys. osób, przede wszystkim Retoromanów zamieszkujących Alpy w Szwajcarii i Włoszech oraz okolice włoskiego miasta Udine.
Dawniej dialekty retoromańskie często traktowano jako lokalne odmiany jednego języka retoromańskiego. Działania podejmowane w celu standaryzacji języka i wprowadzane prawodawstwo chroniące mniejszości językowe świadczą jednak o tym, że w ramach dialektów retoromańskich wyłaniają się trzy odrębne języki standardowe:
- romansz (Szwajcaria, głównie kanton Gryzonia),
- ladyński (Włochy, centralne Dolomity - Południowy Tyrol, prowincja Belluno),
- furlański (friulski) (Włochy, region autonomiczny Friuli-Wenecja Julijska).
Co do związków genetycznych między językami romansz, ladyńskim i friulskim istnieją dwie główne teorie. Jedna z nich mówi, że mają wspólne pochodzenie i wywodzą się z istniejącego kiedyś jednego języka retoromańskiego. Według drugiej teorii trzy wymienione języki retoromańskie rozwijały się niezależnie, a pewne podobieństwa między nimi wynikają z tego, że zachowują dawne cechy dialektów północnowłoskich, do których kiedyś należały jako dialekty peryferyjne.
Językami retoromańskimi posługuje się coraz mniej osób, chociaż romansz jest jednym z języków urzędowych Szwajcarii (obok języków: francuskiego, niemieckiego i włoskiego), ladyński i furlański zostały oficjalnie uznane przez władze włoskie, a Friulowie cieszą się w swoim regionie autonomią.