Języki retoromańskie: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Robot poprawił ast:Retu-románicu→ast:Retorrománicu |
m Bot: Migrating 27 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q515593 (translate me) |
||
Linia 14: | Linia 14: | ||
[[Kategoria:Języki zachodnioromańskie|Retoromański]] |
[[Kategoria:Języki zachodnioromańskie|Retoromański]] |
||
[[Kategoria:Języki zagrożone wymarciem|Retoromańskie języki]] |
[[Kategoria:Języki zagrożone wymarciem|Retoromańskie języki]] |
||
[[af:Retoromaans]] |
|||
[[an:Retorromanico]] |
|||
[[ast:Retorrománicu]] |
|||
[[ca:Llengües retoromàniques]] |
|||
[[de:Rätoromanische Sprachen]] |
|||
[[et:Retoromaani keeled]] |
|||
[[en:Rhaeto-Romance languages]] |
|||
[[es:Lenguas retorromances]] |
|||
[[fa:زبان رتی-رومانی]] |
|||
[[fr:Rhéto-roman]] |
|||
[[ko:레토로망스어]] |
|||
[[io:Reto-Latinida linguaro]] |
|||
[[it:Lingue retoromanze]] |
|||
[[la:Lingua Raetoromanica]] |
|||
[[hu:Rétoromán dialektusok]] |
|||
[[nl:Reto-Romaanse talen]] |
|||
[[ja:レト・ロマンス語群]] |
|||
[[no:Retoromanske språk]] |
|||
[[mk:Реторомански јазици]] |
|||
[[nds:Rätoromaansch]] |
|||
[[pt:Línguas reto-românicas]] |
|||
[[rm:Linguas retoromanas]] |
|||
[[ru:Ретороманские языки]] |
|||
[[sk:Rétorománske jazyky]] |
|||
[[sr:Реторомански језици]] |
|||
[[wa:Lingaedjes réto-romans]] |
|||
[[zh:列托-羅曼斯語]] |
Wersja z 15:53, 12 mar 2013
Języki retoromańskie - grupa języków romańskich, używanych przez około 700 tys. osób, przede wszystkim Retoromanów zamieszkujących okolice włoskiego miasta Udine oraz Alpy we Włoszech i Szwajcarii.
Dawniej dialekty retoromańskie często traktowano jako lokalne odmiany jednego języka retoromańskiego. Działania podejmowane w celu standaryzacji języka i wprowadzane prawodawstwo chroniące mniejszości językowe świadczą jednak o tym, że w ramach dialektów retoromańskich wyłaniają się trzy odrębne języki standardowe:
- romansz (Szwajcaria, głównie kanton Gryzonia),
- ladyński (Włochy, centralne Dolomity - Południowy Tyrol, prowincja Belluno),
- furlański (friulski) (Włochy, region autonomiczny Friuli-Wenecja Julijska).
Co do związków genetycznych między językami romansz, ladyńskim i friulskim istnieją dwie główne teorie. Jedna z nich mówi, że mają wspólne pochodzenie i wywodzą się z istniejącego kiedyś jednego języka retoromańskiego. Według drugiej teorii trzy wymienione języki retoromańskie rozwijały się niezależnie, a pewne podobieństwa między nimi wynikają z tego, że zachowują dawne cechy dialektów północnowłoskich, do których kiedyś należały jako dialekty peryferyjne.
Językami retoromańskimi posługuje się coraz mniej osób, chociaż romansz jest jednym z języków urzędowych Szwajcarii (obok języków: francuskiego, niemieckiego i włoskiego), ladyński i furlański zostały oficjalnie uznane przez władze włoskie, a Friulowie cieszą się w swoim regionie autonomią.