Anders Breivik

Anders Behring Breivik,
Fjotolf Hansen

Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1979 Oslo
Narodowość	norweska
Edukacja	administracja biznesowa
Uczelnia	Oslo Commerce School
Partia	Partia Postępu od 2004 do 2006 i jej młodzieżówka od 1997 do 2006/2007

{{Biogram infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | alt grafiki = Nieznane pola: "wzrost" oraz "podpis".

Anders Behring Breivik ([ˈɑndəʂ ˈbeːrɪŋ ˈbræjviːk]), od 2017 Fjotolf Hansen (ur. 13 lutego 1979 w Oslo) – norweski masowy morderca, domowy i skrajnie prawicowy terrorysta, który 22 lipca 2011 dokonał dwóch zamachów terrorystycznych: na siedzibę premiera Norwegii, w którym zginęło 8 osób, i na uczestników obozu młodzieżówki norweskiej Partii Pracy, w którym zginęło 69 osób, a 33 osoby zostały ranne. Został skazany na 21 lat więzienia, z możliwością nieograniczonego przedłużenia wyroku, jeśli nadal będzie uznawany za zagrożenie dla społeczeństwa.

Manifest

Breivik mówił o sobie jako o przyszłym regencie Norwegii, w której władzę miałaby przejąć organizacja wzorowana na templariuszach (należał do konserwatywno-tradycjonalistycznego wolnomularstwa, w którym posiadał stopień mistrza, oraz do tajnego stowarzyszenia „templariuszy”). Jego działania jako regenta miałyby obejmować grupowanie Norwegów w rezerwatach i kontrolowanie ich rozmnażania w celu odbudowy populacji. Zamachowiec w latach 1999-2006 był członkiem prawicowej Partii Postępu. W latach 2002–2004 należał do młodzieżowej organizacji partyjnej FpU.

Ideologia Breivika została opisana w kompendium tekstów 2083 – A European Declaration of Independence (2083 – Europejska Deklaracja Niepodległości) i rozpowszechniona w dniu zamachów drogą elektroniczną przez samego autora. Wykłada on w niej swój światopogląd, który czerpie z kulturowego konserwatyzmu, ultranacjonalizmu, prawicowego populizmu, islamofobii, antyfeminizmu i rasizmu. Wyraża w niej również poparcie dla organizacji paramilitarnych, jak serbskie Skorpiony. Uznaje islam i marksizm kulturowy za głównych wrogów i argumentuje za brutalną rozprawą z „Eurabią” i „multikulturalizmem” oraz za deportacją wszystkich muzułmanów z Europy (co miałoby nastąpić w roku 2083) w celu uratowania europejskiego chrześcijaństwa. Breivik napisał, że głównym motywem dla zbrodni popełnionych 22 lipca było rozreklamowanie tego manifestu.

Jego liczący 1518 stron manifest kopiuje frazy z Unabombera, dlatego Breivik został posądzony o plagiat.

Badania psychiatryczne

Początkowo u Breivika zdiagnozowana została schizofrenia paranoidalna, jednak później wykazano, że jest on w pełni poczytalny. Również inni psychiatrzy odrzucają diagnozę jakoby Breivik miał być schizofrenikiem bądź psychotykiem. 13 stycznia 2012, po naciskach opinii publicznej, sąd okręgowy w Oslo zarządził powtórne badanie panelowe w celu oceny stanu psychicznego Breivika.

Według psychiatrów Breivik posiada silne zaburzenia emocjonalne i brak empatii. Jego wypowiedzi są niespójne i wypełnione ideologicznymi neologizmami. Wykazuje również szereg zaburzeń urojeniowych: uważa siebie za regenta Norwegii, pana życia i śmierci, „najdoskonalszego rycerza od czasów II wojny światowej”, wybrańca, który ma za zadanie zbawienie Norwegii. Stwierdził również, że gdyby wyszedł na wolność, kontynuowałby mordowanie „zdrajców”, których dzieli na kategorie A, B i C. Postuluje także selektywny rozród Norwegów. Stwierdzono również u niego cechy narcystycznego zaburzenia osobowości.

Zamachy z 2011

Według relacji medialnych 22 lipca 2011 Breivik miał udać się na wyspę Utøya niedaleko Oslo na odbywający się tam obóz młodzieży. Ubrany w mundur policyjny twierdził, że jego obecność na wyspie ma związek z atakiem w Oslo, który miał miejsce około dwóch godzin wcześniej. Według relacji świadków miał przez 72 minuty strzelać z broni automatycznej w kierunku ludzi, po czym dobrowolnie oddał się w ręce przybyłej na wyspę policji.

Breivik przyznał się do zorganizowania i przeprowadzenia obu zamachów, jednak utrzymuje, że nie popełnił przestępstwa.

Zbrodnia była najprawdopodobniej motywowana politycznie. BBC i Agencja Reutera podały, iż szef policji Roger Andresen określił Breivika jako „chrześcijańskiego fundamentalistę”. W przeszłości był członkiem Partii Postępu (FrP), jednak opuścił ją po tym, jak jego poglądy stały się bardziej radykalne. Należał do konserwatywnego, przyjmującego tylko chrześcijan nurtu masonerii skandynawskiej, lecz został z niej wykluczony po dokonaniu masakry.

W trakcie śledztwa ujawniono, że Breivik w czasie popełniania zbrodni zatelefonował na policję, przedstawiając się imieniem i nazwiskiem, podał, że jest członkiem antykomunistycznego ruchu oporu, że znajduje się na wyspie Utøya i pragnie oddać się w ręce policji. Jednak przerwał rozmowę, po czym kontynuował zabijanie.

Breivik posiadał zarejestrowaną firmę rolniczą, co dawało mu dostęp do nawozów i innych materiałów zawierających substancje potrzebne do budowy bomb (część tych materiałów zakupił w Polsce). Był także członkiem klubu strzeleckiego i miał legalnie zarejestrowaną broń palną. Nie miał wcześniej żadnych konfliktów z prawem, nie licząc mandatów drogowych.

Proces

Formalny akt oskarżenia przeciwko Breivikowi

16 kwietnia 2012 w sądzie w Oslo rozpoczął się proces Breivika. Oskarżony wszedł do sądu w kajdankach, które jednak zostały mu zdjęte, zanim zajął miejsce. Położył wtedy prawą rękę na sercu, po czym uniósł ją wyprostowaną z zaciśniętą pięścią. W swoim manifeście, przekazanym przez media po lipcowej zbrodni, Breivik wyjaśniał, że gest ten symbolizuje siłę, honor i wyzwanie rzucone marksistowskim tyranom w Europie.

Oskarżonego i rodziny poszkodowanych podczas procesu dzieliła szklana szyba, która została zbudowana specjalnie na potrzeby tego postępowania. Kamery zamontowane w sali przesyłały obraz do sal sądowych w innych częściach Norwegii, gdzie pozostali krewni poszkodowanych mogli oglądać rozprawę na żywo. Przed wygłoszeniem końcowego wyroku przed budynkiem sądu zamontowano barierki.

Media podawały, że jeśli nikt mu nie towarzyszył i jeśli zostałby uznany za winnego, czyn ten stanowiłby największe znane masowe morderstwo popełnione przez jedną osobę. 24 sierpnia 2012 Breivik został skazany na 21 lat więzienia, bez możliwości przedterminowego zwolnienia przed upływem 10 lat. Sąd zastrzegł sobie prawo do bezterminowego przedłużenia kary, jeśli Breivik nadal będzie postrzegany jako zagrożenie dla społeczeństwa. Jest to najwyższy wymiar kary w Norwegii.

Sędzia Wenche Elizabeth Arntzen, wygłaszając werdykt, stwierdziła, że Breivik wykazuje cechy narcystycznego zaburzenia osobowości, ale nie cierpi na psychozę.

W marcu 2016 Breivik wytoczył proces przeciwko Norwegii, gdyż warunki w jakich jest przetrzymywany w więzieniu, uznał za „nieludzkie”. Sąd częściowo przyznał mu rację, jednak norweski minister sprawiedliwości zapowiedział odwołanie od wyroku. 1 marca 2017 sąd apelacyjny w mieście Skien zmienił wyrok sądu niższej instancji i uznał, że warunki więzienne, w jakich przebywa Breivik, nie są nieludzkim i poniżającym traktowaniem. Sąd apelacyjny stwierdził, że „rygorystyczne środki są konieczne ze względów bezpieczeństwa” i uznał za właściwe odizolowanie skazanego od innych więźniów.

Linki zewnętrzne

• 2083 – A European Declaration of Independence (PDF) (ang.)