Albrecht Odważny: Różnice pomiędzy wersjami

Albrecht Odważny
	książę Saksonii
Okres	od 7 września 1464; do 12 września 1500
Poprzednik	Fryderyk II Łagodny
Następca	Jerzy Brodaty
	Dane biograficzne
Dynastia	Wettynowie
Data i miejsce urodzenia	31 lipca 1443 ; Grimma
Data i miejsce śmierci	12 września 1500 ; Emden
Ojciec	Fryderyk II Łagodny
Matka	Małgorzata Habsburg
Żona	Sydonia z Podiebradów
Dzieci	Katarzyna,; Jerzy Brodaty,; Henryk Pobożny,; Fryderyk,; Anna,; Ludwik,; Jan (ur. 1484),; Jan (ur. 1498)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 20:00, 22 wrz 2019

Albrecht Odważny, niem. Albrecht der Beherzte (ur. 31 lipca 1443 w Grimma, zm. 12 września 1500 w Emden) – od 1464 r. książę saski (wspólnie ze starszym bratem Ernestem do podziału kraju w 1485 r.), namiestnik Niderlandów w latach 1488–1493, namiestnik Fryzji od 1498 r., z dynastii Wettynów (protoplasta linii albertyńskiej tego rodu).

Życiorys

Albrecht był trzecim i najmłodszym synem elektora saskiego Fryderyka II Łagodnego oraz Małgorzaty, córki Ernesta Żelaznego z dynastii Habsburgów. W 1455 r. stał się (wraz z bratem Ernestem) obiektem porwania przez mającego do jego ojca pretensje finansowe rycerza Kunza von Kauffungen. Porywacz, zdążający w kierunku granicy czeskiej został jednak schwytany, a dzieci Fryderyka Łagodnego uwolnione.

Osobny artykuł: Porwanie książąt z Altenburga.

Po śmierci ojca w 1464 r. odziedziczył władzę w Saksonii wraz ze swoim bratem Ernestem, przy czym Ernestowi, jako starszemu przypadła godność elektora Rzeszy. Kilka miesięcy później doszło do potwierdzenia formalnie zawartego w 1459 r. małżeństwa Albrechta z córką króla czeskiego Jerzego z Podiebradów, Sidonią. Dzięki niemu uzyskał on w lenno czeskie posiadłości na terenie Saksonii, stanowiło też ono podstawę jego roszczeń (po śmierci teścia w 1471 r.) do tronu czeskiego, jednak bezskutecznych.

W 1485 r. doszło (mimo obiekcji Albrechta, który uważał to za krok skutkujący osłabieniem Saksonii i stanowiący przeszkodę dla dalszej ekspansji) do podziału kraju między współrządzących dotąd braci: na mocy traktatu w Lipsku Albrecht został samodzielnym księciem części Saksonii obejmującej m.in. dawną Marchię Miśnieńską. Zaowocowało to trwałym podziałem Saksonii, a także dynastii (od obu braci pochodziły dwie linie dynastii wettyńskiej, ernestyńska i albertyńska).

Albrecht sporą część swojego życia poświęcił wojnie. Już w młodym wieku wysłany na dwór swojego wuja, cesarza Fryderyka III Habsburga, pozostawał w służbie cesarzy z rodu Habsburgów: najpierw Fryderyka, a po śmierci tego ostatniego w 1493 r., jego syna Maksymiliana I. Uczestniczył w licznych cesarskich kampaniach wojennych, m.in. przeciwko księciu burgundzkiemu Karolowi Zuchwałemu (1475 r.) oraz królowi węgierskiemu Maciejowi Korwinowi (1483 r.). Znalazł jednak też czas na wyjazd do Ziemi Świętej w 1476 r. W 1488 r. wyruszył na odsiecz oblężonemu w Brugii synowi cesarskiemu Maksymilianowi. Został wówczas mianowany namiestnikiem Niderlandów; pozostając na tym stanowisku Albrecht przy dużym własnym wysiłku finansowym (co umożliwiła m.in. reforma finansowa księstwa saskiego) tłumił powstanie miejscowej ludności i umacniał władzę Habsburgów. W 1493 r. stracił tę funkcję w związku z przybyciem do Niderlandów syna Maksymiliana, Filipa, pozostał jednak tam nadal. W tym okresie zaczął narastać konflikt między Albrechtem a Maksymilianem i jego synem, w głównej mierze dotyczących niespłaconych wydatków Albrechta na kampanie wojenne. W 1498 r. doszło do porozumienia stron, Albrecht otrzymał od Maksymiliana tytuł gubernatora Fryzji. Wkrótce potem wyjechał do swojego księstwa, skąd jednak został odwołany na wieść o kolejnym powstaniu we Fryzji. Podczas oblężenia ostatniego bastionu rebeliantów w Groningen zachorował, zmarł wkrótce potem. Przed śmiercią, w 1499 r. dokonał podziału swego dziedzictwa między synów: Jerzy miał objąć rządy w Saksonii (był tu regentem już od 1488 r.) a młodszy Henryk we Fryzji.

Potomkowie

Ze związku z Sidonią czeską (który po wyjeździe Albrechta do Niderlandów praktycznie się rozpadł, gdy żona odmówiła przyłączenia się do Albrechta) pochodziło dziewięcioro dzieci m.in.:

Katarzyna (ur. 24 lipca 1468, zm. 10 lutego 1524), druga żona Zygmunta Hausburga, arcyksięcia Austrii,
Jerzy, książę saski (następca Ernesta),
Henryk, książę saski (następca swego starszego brata Jerzego),
Fryderyk, wielki mistrz zakonu krzyżackiego w Prusach Książęcych,
Anna (ur. 3 sierpnia 1478, zm. 1479),
martwe dziecko (ur. 1479, zm. 1479),
Ludwik (ur. 28 września 1481, zm. 1498),
Jan (ur. 24 czerwca 1484, zm. 1484)
Jan (ur. 2 grudnia 1498, zm. 1498).

Przodkowie

Fryderyk III Srogi

Fryderyk I Kłótnik

Katarzyna z Hennebergu

Fryderyk II Łagodny

Henryk I

Katarzyna z Brunszwiku-Lüneburga

Zofia

Albrecht Odważny

Małgorzata Habsburg

Aleksandra Olgierdówna

Bibliografia

Hellmuth Rössler: Albrecht der Beherzte. W: Neue Deutsche Biographie. T. 1. Berlin: Duncker & Humblot, 1953, s. 174–175. [dostęp 2015-01-20]. (niem.).
Heinrich Theodor Flathe: Albrecht, Herzog zu Sachsen. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 1. Leipzig: Verlag von Dunckler & Humblot, 1875, s. 314–318. [dostęp 2015-01-20]. (niem.).

Linki zewnętrzne

André Thieme: Albrecht (der Beherzte). [w:] Sächsische Biografie [on-line]. [dostęp 2010-01-11]. (niem.).

@@ Linia 36: / Linia 36: @@
  |wikicytaty        =
 }}
-'''Albrecht Odważny''', [[język niemiecki|niem.]] ''Albrecht der Beherzte'' (ur. [[31 lipca]] [[1443]] r. w [[Grimma]], zm. [[12 września]] [[1500]] r. w [[Emden]]) – od [[1464]] r. [[władcy Saksonii|książę saski]] (wspólnie ze starszym bratem [[Ernest Wettyn|Ernestem]] do podziału kraju w [[1485]] r.), namiestnik [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandów]] w latach [[1488]]–[[1493]], namiestnik [[Fryzja (kraina historyczna)|Fryzji]] od [[1498]] r., z dynastii [[Wettynowie|Wettinów]] (protoplasta linii albertyńskiej tego rodu).
+'''Albrecht Odważny''', [[język niemiecki|niem.]] ''Albrecht der Beherzte'' (ur. [[31 lipca]] [[1443]] w [[Grimma]], zm. [[12 września]] [[1500]] w [[Emden]]) – od 1464 r. [[władcy Saksonii|książę saski]] (wspólnie ze starszym bratem [[Ernest Wettyn|Ernestem]] do podziału kraju w 1485 r.), namiestnik [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandów]] w latach 1488–1493, namiestnik [[Fryzja (kraina historyczna)|Fryzji]] od 1498 r., z dynastii [[Wettynowie|Wettynów]] (protoplasta linii albertyńskiej tego rodu).
 == Życiorys ==
-Albrecht był trzecim i najmłodszym synem elektora saskiego [[Fryderyk II Łagodny|Fryderyka II Łagodnego]] oraz [[Małgorzata Habsburg (1416–1486)|Małgorzaty]], córki [[Ernest Żelazny|Ernesta Żelaznego]] z dynastii [[Habsburgowie|Habsburgów]]. W 1455 stał się (wraz z bratem Ernestem) obiektem porwania przez mającego do jego ojca pretensje finansowe rycerza Kunza von Kauffungen. Porywacz, zdążający w kierunku granicy czeskiej został jednak schwytany, a dzieci Fryderyka Łagodnego uwolnione.
+Albrecht był trzecim i najmłodszym synem elektora saskiego [[Fryderyk II Łagodny|Fryderyka II Łagodnego]] oraz [[Małgorzata Habsburg (1416–1486)|Małgorzaty]], córki [[Ernest Żelazny|Ernesta Żelaznego]] z dynastii [[Habsburgowie|Habsburgów]]. W 1455 r. stał się (wraz z bratem Ernestem) obiektem porwania przez mającego do jego ojca pretensje finansowe rycerza Kunza von Kauffungen. Porywacz, zdążający w kierunku granicy czeskiej został jednak schwytany, a dzieci Fryderyka Łagodnego uwolnione.
 {{osobny artykuł|Porwanie książąt z Altenburga}}
 Po śmierci ojca w 1464 r. odziedziczył władzę w [[Saksonia|Saksonii]] wraz ze swoim bratem [[Ernest Wettyn|Ernestem]], przy czym Ernestowi, jako starszemu przypadła godność elektora Rzeszy. Kilka miesięcy później doszło do potwierdzenia formalnie zawartego w 1459 r. małżeństwa Albrechta z córką [[władcy Czech|króla czeskiego]] [[Jerzy z Podiebradów|Jerzego z Podiebradów]], [[Zdenka z Podiebradów|Sidonią]]. Dzięki niemu uzyskał on w lenno czeskie posiadłości na terenie Saksonii, stanowiło też ono podstawę jego roszczeń (po śmierci teścia w 1471 r.) do tronu czeskiego, jednak bezskutecznych.
-W 1485 r. doszło (mimo obiekcji Albrechta, który uważał to za krok skutkujący osłabieniem Saksonii i stanowiący przeszkodę dla dalszej ekspansji) do podziału kraju między współrządzących dotąd braci: na mocy traktatu w Lipsku Albrecht został samodzielnym księciem części [[Saksonia|Saksonii]] obejmującej m.in. dawną [[Marchia Miśnieńska|Marchię Miśnieńską]]. Zaowocowało to trwałym podziałem Saksonii, a także dynastii (od obu braci pochodziły dwie linie dynastii wettińskiej, ernestyńska i albertyńska).
+W 1485 r. doszło (mimo obiekcji Albrechta, który uważał to za krok skutkujący osłabieniem Saksonii i stanowiący przeszkodę dla dalszej ekspansji) do podziału kraju między współrządzących dotąd braci: na mocy traktatu w Lipsku Albrecht został samodzielnym księciem części [[Saksonia|Saksonii]] obejmującej m.in. dawną [[Marchia Miśnieńska|Marchię Miśnieńską]]. Zaowocowało to trwałym podziałem Saksonii, a także dynastii (od obu braci pochodziły dwie linie dynastii wettyńskiej, ernestyńska i albertyńska).
-Albrecht sporą część swojego życia poświęcił wojnie. Już w młodym wieku wysłany na dwór swojego wuja, cesarza [[Fryderyk III Habsburg|Fryderyka III Habsburga]], pozostawał w służbie cesarzy z rodu [[Habsburgowie|Habsburgów]]: najpierw Fryderyka, a po śmierci tego ostatniego w 1493 r., jego syna [[Maksymilian I Habsburg|Maksymiliana I]]. Uczestniczył w licznych cesarskich kampaniach wojennych, m.in. przeciwko [[władcy Burgundii|księciu burgundzkiemu]] [[Karol Zuchwały|Karolowi Zuchwałemu]] (1475 r.) oraz [[władcy Węgier|królowi węgierskiemu]] [[Maciej Korwin|Maciejowi Korwinowi]] (1483 r.). Znalazł jednak też czas na wyjazd do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]] w 1476 r. W 1488 r. wyruszył na odsiecz oblężonemu w [[Brugia|Brugii]] synowi cesarskiemu Maksymilianowi. Został wówczas mianowany namiestnikiem [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandów]]; pozostając na tym stanowisku Albrecht przy dużym własnym wysiłku finansowym (który został umożliwiony m.in. dzięki reformie finansowej księstwa saskiego) tłumił powstanie miejscowej ludności i umacniał władzę Habsburgów. W 1493 r. stracił tę funkcję w związku z przybyciem do Niderlandów syna Maksymiliana, [[Filip I Piękny|Filipa]], pozostał jednak tam nadal. W tym okresie zaczął narastać konflikt między Albrechtem a Maksymilianem i jego synem, w głównej mierze dotyczących niespłaconych wydatków Albrechta na kampanie wojenne. W 1498 r. doszło do porozumienia stron, Albrecht otrzymał od Maksymiliana tytuł gubernatora [[Fryzja (kraina historyczna)|Fryzji]]. Wkrótce potem wyjechał do swojego księstwa, skąd jednak został odwołany na wieść o kolejnym powstaniu we Fryzji. Podczas oblężenia ostatniego bastionu rebeliantów w [[Groningen]] zachorował, zmarł wkrótce potem. Przed śmiercią, w 1499 r. dokonał podziału swego dziedzictwa między synów: [[Jerzy Brodaty|Jerzy]] miał objąć rządy w Saksonii (był tu regentem już od 1488 r.) a młodszy [[Henryk Pobożny (Saksonia)|Henryk]] we Fryzji.
+Albrecht sporą część swojego życia poświęcił wojnie. Już w młodym wieku wysłany na dwór swojego wuja, cesarza [[Fryderyk III Habsburg|Fryderyka III Habsburga]], pozostawał w służbie cesarzy z rodu [[Habsburgowie|Habsburgów]]: najpierw Fryderyka, a po śmierci tego ostatniego w 1493 r., jego syna [[Maksymilian I Habsburg|Maksymiliana I]]. Uczestniczył w licznych cesarskich kampaniach wojennych, m.in. przeciwko [[władcy Burgundii|księciu burgundzkiemu]] [[Karol Śmiały|Karolowi Zuchwałemu]] (1475 r.) oraz [[władcy Węgier|królowi węgierskiemu]] [[Maciej Korwin|Maciejowi Korwinowi]] (1483 r.). Znalazł jednak też czas na wyjazd do [[Ziemia Święta|Ziemi Świętej]] w 1476 r. W 1488 r. wyruszył na odsiecz oblężonemu w [[Brugia|Brugii]] synowi cesarskiemu Maksymilianowi. Został wówczas mianowany namiestnikiem [[Niderlandy (region historyczny)|Niderlandów]]; pozostając na tym stanowisku Albrecht przy dużym własnym wysiłku finansowym (co umożliwiła m.in. reforma finansowa księstwa saskiego) tłumił powstanie miejscowej ludności i umacniał władzę Habsburgów. W 1493 r. stracił tę funkcję w związku z przybyciem do Niderlandów syna Maksymiliana, [[Filip I Piękny|Filipa]], pozostał jednak tam nadal. W tym okresie zaczął narastać konflikt między Albrechtem a Maksymilianem i jego synem, w głównej mierze dotyczących niespłaconych wydatków Albrechta na kampanie wojenne. W 1498 r. doszło do porozumienia stron, Albrecht otrzymał od Maksymiliana tytuł gubernatora [[Fryzja (kraina historyczna)|Fryzji]]. Wkrótce potem wyjechał do swojego księstwa, skąd jednak został odwołany na wieść o kolejnym powstaniu we Fryzji. Podczas oblężenia ostatniego bastionu rebeliantów w [[Groningen]] zachorował, zmarł wkrótce potem. Przed śmiercią, w 1499 r. dokonał podziału swego dziedzictwa między synów: [[Jerzy Brodaty|Jerzy]] miał objąć rządy w Saksonii (był tu regentem już od 1488 r.) a młodszy [[Henryk Pobożny (Saksonia)|Henryk]] we Fryzji.
 == Potomkowie ==
-Ze związku z [[Zdenka z Podiebradów|Sidonią czeską]] (który po wyjeździe Albrechta do Niderlandów praktycznie się rozpadł – żona odmówiła przyłączenia się do Albrechta) pochodziło dziewięcioro dzieci m.in.:
+Ze związku z [[Zdenka z Podiebradów|Sidonią czeską]] (który po wyjeździe Albrechta do Niderlandów praktycznie się rozpadł, gdy żona odmówiła przyłączenia się do Albrechta) pochodziło dziewięcioro dzieci m.in.:
 * [[Katarzyna Saska|Katarzyna]] (ur. 24 lipca 1468, zm. 10 lutego 1524), druga żona [[Zygmunt Habsburg|Zygmunta Hausburga]], arcyksięcia Austrii,
 * [[Jerzy Brodaty|Jerzy]], książę saski (następca Ernesta),
 * [[Henryk Pobożny (Saksonia)|Henryk]], książę saski (następca swego starszego brata Jerzego),
 * [[Fryderyk Wettyn|Fryderyk]], [[wielcy mistrzowie zakonu krzyżackiego|wielki mistrz zakonu krzyżackiego]] w [[Prusy Książęce|Prusach Książęcych]],
-* Anna  (ur. 03 sierpnia 1478, zm. 1479),
+* Anna (ur. 3 sierpnia 1478, zm. 1479),
 * martwe dziecko (ur. 1479, zm. 1479),
 * Ludwik (ur. 28 września 1481, zm. 1498),
 * Jan (ur. 24 czerwca 1484, zm. 1484)
 * Jan (ur. 2 grudnia 1498, zm. 1498).
@@ Linia 87: / Linia 87: @@
 == Bibliografia ==
 * {{cytuj książkę| tytuł = Neue Deutsche Biographie| url = http://daten.digitale-sammlungen.de/bsb00016233/image_192| wydawca = Duncker & Humblot| miejsce = Berlin| rok = 1953| strony = 174–175| rozdział = Albrecht der Beherzte| nazwisko r = Rössler| imię r = Hellmuth| tom = 1| język = de| data dostępu = 2015-01-20}}
 * {{cytuj książkę| tytuł = Allgemeine Deutsche Biographie| url = https://de.wikisource.org/wiki/ADB:Albrecht_der_Beherzte| wydawca = Verlag von Dunckler & Humblot| miejsce = Leipzig| rok = 1875| strony = 314–318| rozdział = Albrecht, Herzog zu Sachsen| nazwisko r = Flathe| imię r = Heinrich Theodor| tom = 1| język = de| data dostępu = 2015-01-20}}
 == Linki zewnętrzne ==
-* {{cytuj stronę| url = http://saebi.isgv.de/biografie/Albrecht_%28der_Beherzte%29,_Herzog_von_Sachsen_%281443-1500%29| autor = André Thieme| tytuł = Albrecht (der Beherzte) | data dostępu = 2010-01-11| praca = Sächsische Biografie| język = de}}
+* {{cytuj stronę| url = http://saebi.isgv.de/biografie/Albrecht_%28der_Beherzte%29,_Herzog_von_Sachsen_%281443-1500%29| tytuł = Albrecht (der Beherzte) | autor = André Thieme| praca = Sächsische Biografie| język = de|data dostępu = 2010-01-11}}
 {{Władcy Saksonii}}