Krišjānis Berķis: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
|||
Linia 40: | Linia 40: | ||
Po zakończeniu [[łotewska wojna o niepodległość|wojny o niepodległość]] Krišjānis Berķis został wybrany do {{Link-interwiki|pl=Zgromadzenie Konstytucyjne (Łotwa)|lang=lv|tam= Latvijas Satversmes sapulce|tekst=Zgromadzenia Konstytucyjnego}}, jednak zrezygnował z mandatu. Kontynuował dowodzenie Dywizją Łatgalską. W 1925 r. został awansowany na [[generał]]a. Dołączył do łotewskiej [[Korporacja akademicka|korporacji studenckiej]] Patria. W 1930 r. ukończył 8-miesięczny kurs oficerski, a od 1933 r. pracował w Dowództwie Sił Zbrojnych. W 1934 r. został mianowany dowódcą {{Link-interwiki|pl=Dywizja Liwońska|lang=lv|tam= 2. Vidzemes kājnieku divīzija|tekst=2. Dywizji Liwońskiej}} i dowódcą garnizonu ryskiego. Uczestniczył w {{Link-interwiki|pl=Zamach stanu na Łotwie (1934)|lang=lv|tam= Ulmaņa apvērsums|tekst=zamachu stanu 15 maja 1934 r.}}, będąc jednym z ważniejszych sojuszników [[Kārlis Ulmanis|Kārlisa Ulmanisa]]. 14 listopada 1934 r. został naczelnym dowódcą armii łotewskiej (do 20 czerwca 1940 r.{{r|Rutkiewicz}}), a w kwietniu 1940 r. ministrem wojny w 5. gabinecie Ulmanisa. |
Po zakończeniu [[łotewska wojna o niepodległość|wojny o niepodległość]] Krišjānis Berķis został wybrany do {{Link-interwiki|pl=Zgromadzenie Konstytucyjne (Łotwa)|lang=lv|tam= Latvijas Satversmes sapulce|tekst=Zgromadzenia Konstytucyjnego}}, jednak zrezygnował z mandatu. Kontynuował dowodzenie Dywizją Łatgalską. W 1925 r. został awansowany na [[generał]]a. Dołączył do łotewskiej [[Korporacja akademicka|korporacji studenckiej]] Patria. W 1930 r. ukończył 8-miesięczny kurs oficerski, a od 1933 r. pracował w Dowództwie Sił Zbrojnych. W 1934 r. został mianowany dowódcą {{Link-interwiki|pl=Dywizja Liwońska|lang=lv|tam= 2. Vidzemes kājnieku divīzija|tekst=2. Dywizji Liwońskiej}} i dowódcą garnizonu ryskiego. Uczestniczył w {{Link-interwiki|pl=Zamach stanu na Łotwie (1934)|lang=lv|tam= Ulmaņa apvērsums|tekst=zamachu stanu 15 maja 1934 r.}}, będąc jednym z ważniejszych sojuszników [[Kārlis Ulmanis|Kārlisa Ulmanisa]]. 14 listopada 1934 r. został naczelnym dowódcą armii łotewskiej (do 20 czerwca 1940 r.{{r|Rutkiewicz}}), a w kwietniu 1940 r. ministrem wojny w 5. gabinecie Ulmanisa. |
||
Po zajęciu Łotwy 20 czerwca 1940 r. wycofał się z wojska. Wyjechał wraz z rodziną do Finlandii, ale został zmuszony{{r|ne}} (na sugestię [[Vilis Lācis| |
Po zajęciu Łotwy 20 czerwca 1940 r. wycofał się z wojska. Wyjechał wraz z rodziną do Finlandii, ale został zmuszony{{r|ne}} (na sugestię [[Vilis Lācis|Vilisa Lācisa]] wykorzystano rodzinę syna jako zakładników Krišjānisa Berķisa{{r|bib}}) do powrotu na Łotwę. Aresztowano go podczas kolejnej próby wyjazdu w Tallinie i 9 sierpnia 1940 r. wraz z synem deportowano do [[Obwód permski|obwodu mołotowskiego]]. Został osadzony w [[gułag]]u {{Link-interwiki|pl=Ussollag|lang=ru|tam= Усольлаг|tekst=Ussollag}} w [[Solikamsk]]u, gdzie zmarł 29 lipca 1942 r. |
||
Jedyny syn Krišjānisa Berķisa, Valentīns, oraz wnuk, Kārlis, również zginęli w ZSRR. Hilma Lehtonen-Berķis zmarła w Finlandii w 1961 r.{{r|bib}} |
Jedyny syn Krišjānisa Berķisa, Valentīns, oraz wnuk, Kārlis, również zginęli w ZSRR. Hilma Lehtonen-Berķis zmarła w Finlandii w 1961 r.{{r|bib}} |
||
[[Cenotaf]] generała Berķisa znajduje się na [[Cmentarz Braterski w Rydze|Cmentarzu Braterskim w Rydze]]{{r|find}}. |
[[Cenotaf]] generała Berķisa znajduje się na [[Cmentarz Braterski w Rydze|Cmentarzu Braterskim w Rydze]]{{r|find}}. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy| |
{{Przypisy| |
Wersja z 07:46, 1 lis 2020
generał | |
Data i miejsce urodzenia |
26 kwietnia 1884 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
29 lipca 1942 |
Przebieg służby | |
Lata służby | |
Siły zbrojne | |
Stanowiska |
dowódca 6. Tukumskiego Pułk Strzelców Łotewskich, |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Krišjānis Berķis (ur. 26 kwietnia 1884 w parafii Īslīce, gmina Bauska; zm. 29 lipca 1942 w Solikamsku) – łotewski generał, dowódca jednostek strzelców łotewskich podczas I wojny światowej i łotewskich walk o wolność, naczelny dowódca wojska łotewskiego (1934-1940), minister wojny (1940). .
Wczesne lata
Pochodził z chłopskiej rodziny kowala[2]. Po ukończeniu szkoły początkowej w [[{{{1}}}|Kaucminde]] i szkoły miejskiej w Bausce został przyjęty do Wileńskiej Szkoły Junkrów Piechoty w 1903 r. Studiował razem z późniejszymi oficerami armii łotewskiej, m.in. O. Dankersem. 6 kwietnia 1906 r. K. Berķis ukończył szkołę wojskową, uzyskując stopień podporucznika. Służbę kontynuował w [[{{{1}}}|2. Fińskim Pułku Strzelców]] w Helsinkach. W 1909 r. awansował na porucznika, a w 1913 r. na sztabskapitana. Poślubił Finkę Hilmę Lehtonen[3].
I wojna światowa, rewolucje, walki o niepodległość
Na początku I wojny światowej, w 1914 r., walczył w Prusach Wschodnich, dowodząc kompanią, a później batalionem. W styczniu 1915 r. został przeniesiony do Galicji. Tam awansował do stopnia kapitana. Brał udział w ofensywie Brusiłowa latem 1916 roku. W 1917 roku przeszedł do jednostek strzelców łotewskich. Od 4 sierpnia dowodził batalionem 6. Tukumskiego Pułku Strzelców Łotewskich, brał udział w [[{{{1}}}|bitwach]] pod Rygą. W styczniu 1917 r. awansował na kapitana, a w czerwcu – na podpułkownika.
W trakcie rewolucji był członkiem komitetu oficerskiego pułku (od września 1917) i pełnił obowiązki dowódcy pułku (od 21 października). Po przewrocie bolszewickim został usunięty ze stanowiska i na krótki czas zatrzymany. W listopadzie 1917 wraz z pułkiem udał się do Piotrogrodu, ale w grudniu opuścił oddział i wyjechał do krewnych swojej żony w Finlandii. W kwietniu 1918 r., uciekając przed bolszewickim terrorem w Finlandii, ponownie znalazł się w Rosji. W czerwcu powrócił do Finlandii i zamieszkał w Hämeenlinnie. Na wieść o ogłoszeniu państwa łotewskiego wyruszył do Estonii[2].
16 marca 1919 roku Krišjānis Berķis przybył do Tallina, gdzie spotkał się z pułkownikiem Jorģisem Zemitānsem. 22 marca podpułkownik Berķis został mianowany dowódcą batalionu rezerwowego formowanego 4. Valmierskiego Pułku Piechoty. Kiedy 31 marca na rozkaz naczelnego wodza estońskiej armii Johana Laidonera utworzono Brygadę Północnołotewską, w wyniku udanej mobilizacji, z batalionu rezerwowego utworzono do 18 maja 2 Wendeński Pułk Piechoty (2. Cēsu kājnieku pulks), a jego dowódcą został podpułkownik Berķis. 6 czerwca pułk dowodzony przez Berķisa nie był w stanie obronić Kiesi przed Bałtycką Landeswehrą i wycofał się do [[{{{1}}}|dworu Liepa]] , gdzie w ciągu tygodnia udało mu się zwiększyć pułk do 2300 żołnierzy. Po wygranej bitwie pod Kiesią pułk dowodzony przez Berķisa, ścigając przeciwnika, wkroczył do Rygi 6 lipca. 6 sierpnia 1919 r. Krišjānis Berķis został mianowany dowódcą [[{{{1}}}|3. Dywizji Łatgalskiej]][4], a w październiku awansował na pułkownika. W październiku i listopadzie 1919 r. płk Berķis brał udział w walkach o obronę Rygi i wyzwolenie Pārdaugavy przeciwko białej Zachodniej Armii Ochotniczej, a w styczniu 1920 r. w walkach o wyzwolenie Łatgalii, m.in. w polsko-łotewskiej operacji dyneburskiej przeciwko Armii Czerwonej.
Okres międzywojenny, II wojna światowa
Po zakończeniu wojny o niepodległość Krišjānis Berķis został wybrany do [[{{{1}}}|Zgromadzenia Konstytucyjnego]] , jednak zrezygnował z mandatu. Kontynuował dowodzenie Dywizją Łatgalską. W 1925 r. został awansowany na generała. Dołączył do łotewskiej korporacji studenckiej Patria. W 1930 r. ukończył 8-miesięczny kurs oficerski, a od 1933 r. pracował w Dowództwie Sił Zbrojnych. W 1934 r. został mianowany dowódcą [[{{{1}}}|2. Dywizji Liwońskiej]] i dowódcą garnizonu ryskiego. Uczestniczył w [[{{{1}}}|zamachu stanu 15 maja 1934 r.]] , będąc jednym z ważniejszych sojuszników Kārlisa Ulmanisa. 14 listopada 1934 r. został naczelnym dowódcą armii łotewskiej (do 20 czerwca 1940 r.[1]), a w kwietniu 1940 r. ministrem wojny w 5. gabinecie Ulmanisa.
Po zajęciu Łotwy 20 czerwca 1940 r. wycofał się z wojska. Wyjechał wraz z rodziną do Finlandii, ale został zmuszony[2] (na sugestię Vilisa Lācisa wykorzystano rodzinę syna jako zakładników Krišjānisa Berķisa[5]) do powrotu na Łotwę. Aresztowano go podczas kolejnej próby wyjazdu w Tallinie i 9 sierpnia 1940 r. wraz z synem deportowano do obwodu mołotowskiego. Został osadzony w gułagu [[{{{1}}}|Ussollag]] w Solikamsku, gdzie zmarł 29 lipca 1942 r.
Jedyny syn Krišjānisa Berķisa, Valentīns, oraz wnuk, Kārlis, również zginęli w ZSRR. Hilma Lehtonen-Berķis zmarła w Finlandii w 1961 r.[5]
Cenotaf generała Berķisa znajduje się na Cmentarzu Braterskim w Rydze[6].
Przypisy
- ↑ a b Jan Rutkiewicz: Wojsko łotewskie 1918–1940 oraz łotewskie formacje zbrojne 1915–1950. Warszawa: Barwa i Broń, 2005, s. 44. ISBN 83-923074-0-2.
- ↑ a b c Krišjānis Berķis. Nacionālā enciklopēdija. [dostęp 2020-10-31]. (łot.).
- ↑ Juka Rislaki: Kur beidzas varaviksne: Krsjanis Berkis un Hilma Lehtonena. Riga: Jumava, 2004.
- ↑ Steven Kiersons: Boys of the Dvina - Latvia's Army 1918-1940. Raleigh, North Carolina: Lulu Publishing, 2013. ISBN 978-1300015918.
- ↑ a b Krišjānis Berķis. Cēsu Centrālā Bibliotēka - Novadnieks. [dostęp 2020-11-01]. (łot.).
- ↑ GEN Krisjanis Berkis. findagrave.com. [dostęp 2020-10-31]. (ang.).
Linki zewnętrzne
- Ģenerālis Krišjānis Berķis (1884–1942). Kara muzejs. [dostęp 2020-10-31]. (łot.).
- 12. Bauskas kājnieku pulka 20 gadu svētki , 1940-05-09. zudusilatvija.lv. [dostęp 2020-10-31]. (łot.).
- Łotewscy generałowie
- Absolwenci Wileńskiej Szkoły Wojskowej
- Oficerowie Imperium Rosyjskiego
- Uczestnicy I wojny światowej (Imperium Rosyjskie)
- Łotewscy ministrowie obrony
- Ofiary radzieckich łagrów
- Łotewskie ofiary prześladowań komunistycznych 1917–1991
- Odznaczeni Orderem Świętego Włodzimierza
- Odznaczeni Orderem Świętej Anny
- Odznaczeni Orderem Świętego Stanisława (Imperium Rosyjskie)
- Odznaczeni Krzyżem Świętego Jerzego (Imperium Rosyjskie)
- Odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia
- Odznaczeni Orderem Trzech Gwiazd
- Odznaczeni Orderem Westharda
- Odznaczeni Krzyżem Zasługi Obrońców
- Oficerowie Legii Honorowej
- Komandorzy Legii Honorowej
- Wielcy Oficerowie Legii Honorowej
- Odznaczeni Orderem Leopolda II
- Odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii
- Odznaczeni Orderem Wielkiego Księcia Giedymina
- Odznaczeni Orderem Krzyża Pogoni
- Cudzoziemcy odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Krzyża Wolności (Estonia)
- Odznaczeni Orderem Krzyża Orła
- Urodzeni w 1884
- Zmarli w 1942