Rurykowicze: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Nie podano opisu zmian |
drobne merytoryczne |
||
Linia 126: | Linia 126: | ||
└─> [[Fiodor I]] |
└─> [[Fiodor I]] |
||
== Polskie rody książęce wywodzące się od Rurykowiczów == |
|||
* [[Ostrogscy]], wymarli w XVII w. – z nich [[Konstanty Ostrogski (hetman wielki litewski)|Konstanty Ostrogski]] pierwszy [[hetman wielki litewski]]; |
|||
* [[Zasławscy]], wymarli w XVIII w.; |
|||
* [[Nieświccy]], od których pochodzą: |
|||
** [[Wiśniowieccy]], wymarli w XVIII w. – z nich [[Michał Korybut Wiśniowiecki]] król Polski; |
|||
** [[Zbarascy]], wymarli w XVII w.; |
|||
** [[Woronieccy]], żyją; |
|||
** [[Poryccy]], wymarli w XVII w.; |
|||
* [[Czetwertyńscy]], żyją; |
|||
* [[Sokolscy]], wymarli w XVII w.; |
|||
* [[Massalscy]], żyją; |
|||
* [[Ogińscy]], wymarli (?); |
|||
* [[Puzynowie]], żyją; |
|||
* [[Sołomereccy]], wymarli w XVII w.; |
|||
* [[Żyżemscy]], żyją; |
|||
* [[Hołowczyńscy]] wymarli w XVII w.; |
|||
* [[Szujscy]], żyją; |
|||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
Wersja z 15:03, 25 lis 2011
Rurykowicze (ukr. Рю́риковичі; ros. Рю́риковичи) – ród ruski wywodzący się od legendarnego wodza Waregów – Ruryka I, pochodzącego najprawdopodobniej z Półwyspu Jutlandzkiego. Kniaziowie z tej dynastii zdołali skupić pod swymi rządami część Waregów, plemion słowiańskich i plemion ugrofińskich i tym samym dali początek Rusi. Z czasem ludność wareska uległa całkowitej asymilacji ze Słowianami. Dynastia ta sprawowała rządy w Rosji do 1610 roku (z przerwą w latach 1598-1606). Jej ostatnimi przedstawicielami, którzy zasiadali na tronie byli carowie rosyjscy Fiodor I Iwanowicz, syn Iwana IV Groźnego oraz Wasyl IV Szujski. Potomkiem Ruryka z rodu książąt jarosławskich był także premier Rosji Gieorgij Lwow, sprawujący urząd w 1917 roku.
Geneza
Powieść minionych lat (Latopis ruski Nestora, powstały w początkach XII w.):
Legenda o Ruryku: lata 6370 (czyli, rok 862; Ruś za wzorem Bizancjum liczyła lata od początku świata) wygnali Waregów za morze i nie dali im dani; i sami poczęli się rządzić i nie było u nich sprawiedliwości; i powstał ród przeciw rodowi, były zwady i poczęli wojować sami ze sobą. Powiedzieli sobie: Poszukamy księcia, by nami władał według porządku i prawa. Szli za morze ku Waregom ku Rusi, bowiem tak się zwali ci Waregowie Rusią jako się drudzy zowią Szwedami, inni Normanami, Anglami a inni Gotami; takoż i ci się zwali. Rzekli Rusi Czudowie, Słowianie, Krywicze i Wesowie: Ziemia nasza wielka jest i obfita, a ładu w niej nie ma; pójdźcie, więc rządzić i władać nami. I wybrali się trzej bracia z rodami swoimi, wzięli z sobą wszystką Ruś i przyszli do Słowian najprzód i obwarowali gród Ładogę i siadł Ruryk najstarszy w Ładodze, a drugi Sineus w Białym Jeziorze, a trzeci Truwor w Izborsku. Od tych Waregów Nowogrodzianie nazwani zostali Rusią; i są dziś ludzie nowogrodzcy rodu waregskiego, a pierwej byli Słowianami. Po dwóch zaś latach umarł Sineus i brat jego Truwor. I objął Ruryk sam wszystką ziemię i przyszedłszy nad Ilmeń obwarował gród nad Wołchowem i nazwał go Nowogród. I osiadł w nim jako książę i rozdawał dostojnikom swoim włości i grody. A w tych grodach Waregi są przybysze, zaś pierwsi osadnicy są w Nowogrodzie Słowianie. |
Genealogia
Ruryk miał przypuszczalnie jednego syna – Igora. Igor ożenił się z Olgą, z którą miał syna Światosława.
Światosław I miał trzech synów – byli nimi:
- Jaropełk
- Oleg
- Włodzimierz (pochodził z nieformalnego związku z Maluszą).
Potomstwo Włodzimierza I Wielkiego
Jego żonami z czasów sprzed przyjęcia chrztu były:
- Rogneda – córka połockiego księcia Rogwołoda[1][2],
- Greczynka[1],
- dwie Czeszki[1],
- Bułgarka[1] – wg Wasyla Tatiszczewa miała mieć na imię Adela.
Skandynawskie sagi (których wiarygodność bywa podawana w wątpliwość) dają Włodzimierzowi żonę o imieniu Olava lub Allogia. Część badaczy sądzi, że imię to pojawiło się przez błąd skaldów, którzy przypisali imię babki Włodzimierza (Olga) jego żonie[3].
W 989 roku Włodzimierz poślubił Annę Porfirogenetkę, siostrę cesarza bizantyjskiego Bazylego II Bułgarobójcy. Owdowiał w 1011 roku. Po jej śmierci ożenił się jeszcze raz z córką hrabiego Kuno von Engingen, a wdowa po Włodzimierzu żyła jeszcze w sierpniu 1018 roku.
Synami Włodzimierza byli:
- Wyszesław – wg Powieści minionych lat syn pierwszej żony -Czeszki Ołowy[1],
- Izasław – wg Powieści minionych lat oraz Latopisu ławrentjewskiego syn Rognedy[2][4],
- Jarosław I Mądry – wg Powieści minionych lat syn Rognedy[1][2],
- Światopełk I Przeklęty – wg Powieści minionych lat syn Greczynki[1][2],
- Wsiewołod – wg Powieści minionych lat syn Rognedy[1][2],
- Światosław – wg Powieści minionych lat syn drugiej Czeszki[1]
- Mścisław I Chrobry – wg Powieści minionych lat syn Rognedy[1],
- Borys (imię chrzestne Roman[5]) – wg Powieści minionych lat syn Bułgarki[1], wg A. Poppego syn Anny[6]
- Gleb (imię chrzestne Dawid[5]) – wg Powieści minionych lat syn Bułgarki[1], wg A. Poppego syn Anny[6]
- Stanisław,
- Pozwizd,
- Sudzisław.
Córkami Włodzimierza były:
- Teofano – żona Ostomira, posadnika Nowgrodu[6],
- Przedsława – konkubina Bolesława Chrobrego, córka Rognedy
- Maria Dobroniega – żona Kazimierza I Odnowiciela.
Przypuszcza się, że córką Włodzimierza mogła być też nieznana z imienia żona Bernarda II, margrabiego Marchii Północnej[2].
Wybrane linie dynastii Rurykowiczów
Ruryk (zm. 879) ~ NN └─>Igor Stary (877-945/946) ~ NN └─> Światosław I (942-972) ~ NN └─> Włodzimierz I Wielki (958-1015) ~ NN ├─> Izjasław (980/981-1001) → Rurykowicze połoccy i witebscy └─> Jarosław I Mądry (986-1054) ~ NN ├─> Włodzimierz (ok. 1020-1052) → Rurykowicze przemysko-haliccy ├─> Izjasław I (1024-1078) → Rurykowicze pińsko-turowscy i stepańscy ├─> Światosław II (1027-1076) │ ~ NN │ ├─> Oleg (zm. 1115) → Rurykowicze czernihowscy │ └─> Jarosław (zm. 1130) │ ~ NN │ ├─> Światosław (zm. 1145) → Rurykowicze muromscy │ └─> Rościsław (zm. ok. 1155) → Rurykowicze riazańscy i prońscy └─> Wsiewołod I (1030-1093) ~ NN └─> Włodzimierz II Monomach (1053-1125) ~ NN ├─> Mścisław I Harald (1076-1132) │ ~ NN │ ├─> Izjasław II Pantelejmon (1096-1154) → Rurykowicze włodzimiersko-wołyńscy │ └─> Rościsław I (1110-1168) → Rurykowicze smoleńscy └─> Jerzy I Długoręki (1100-1157) ~ NN └─> Wsiewołod III Wielkie Gniazdo (1154-1212) ~ NN └─> Jarosław II (1191-1246) ~ NN ├─> Konstanty Dobry (1186-1218) │ ~ NN │ ├─>Borys (1231-1277) → Rurykowicze rostowscy │ └─>Gleb (1237-1278) → Rurykowicze białozierscy ├─> Iwan "Kasza" (1198-1246/1247) → Rurykowicze starodubscy ├─> Jarosław (1230-1272) → Rurykowicze twerscy ├─> Andrzej (1221?-1264) → Rurykowicze suzdalscy └─> Aleksander Newski (1220-1263) ~ NN └─> Daniel ~ NN ├─> Jerzy III └─> Iwan I Kalita ~ NN ├─> Siemion Dumny └─> Iwan II Piękny ~ NN └─> Dymitr Doński ~ NN └─> Wasyl I ~ NN └─> Wasyl II Ślepy ~ NN └─> Iwan III Srogi ~ NN └─> Wasyl III ~ NN └─> Iwan IV Groźny ~ NN └─> Fiodor I
Polskie rody książęce wywodzące się od Rurykowiczów
- Ostrogscy, wymarli w XVII w. – z nich Konstanty Ostrogski pierwszy hetman wielki litewski;
- Zasławscy, wymarli w XVIII w.;
- Nieświccy, od których pochodzą:
- Wiśniowieccy, wymarli w XVIII w. – z nich Michał Korybut Wiśniowiecki król Polski;
- Zbarascy, wymarli w XVII w.;
- Woronieccy, żyją;
- Poryccy, wymarli w XVII w.;
- Czetwertyńscy, żyją;
- Sokolscy, wymarli w XVII w.;
- Massalscy, żyją;
- Ogińscy, wymarli (?);
- Puzynowie, żyją;
- Sołomereccy, wymarli w XVII w.;
- Żyżemscy, żyją;
- Hołowczyńscy wymarli w XVII w.;
- Szujscy, żyją;
- ↑ a b c d e f g h i j k l Powieść minionych lat, tłum. F. Sielicki, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999, s. 95.
- ↑ a b c d e f W. Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959, tabl. 21.
- ↑ Rydzevskaya, Ancient Rus and Scandinavia in 9-14 cent., 1978.
- ↑ Powieść minionych lat, tłum. F. Sielicki, Wrocław – Warszawa – Kraków 1999, s. 61, 95. Zob. J. Bieniak, Rognieda, Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 4, 1970, s. 524.
- ↑ a b H. Fros, F. Sowa, Księga imion i świętych, t. 1, 1997, szpalta 497.
- ↑ a b c A. Poppe, Walka o spuściznę po Włodzimierzu Wielkim, "Kwartalnik Historyczny" 102, 1995/3-4, s. 4-22.