Włodzimierz (Ukraina): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Mathiasrex (dyskusja | edycje) kat., drobne merytoryczne |
→Historia: drobne merytoryczne |
||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
Włodzimierz powstał w drugiej połowie [[X wiek|X]] wieku (pierwsza wzmianka historyczna w 988 r.), jako warowny gród na pograniczu nowo zdobytych przez [[Ruś Kijowska|Ruś]] na [[Polacy|Polakach]] ziemiach [[Grody Czerwieńskie|Grodów Czerwieńskich]]<ref>[[Henryk Paszkiewicz]] ''Początki Rusi'', Kraków 1996, s.77-79.</ref>. Wybudowanie warowni we Włodzimierzu potwierdza, że [[Włodzimierz I Wielki]] przystępował dopiero do utrzymania świeżo zdobytego terenu. Już w 988 roku stał się stolicą [[Księstwo włodzimierskie|Księstwa Włodzimierskiego]], a od II poł. XI w. był także stolicą [[eparchia włodzimiersko-brzeska|prawosławnej eparchii włodzimiersko-brzeskiej]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Mironowicz A.| tytuł = Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku| wydawca = Trans Humana| rok = 2011| strony = 24-25| isbn = 978-83-61209-55-3}}</ref>.. W 1160 ukończono budowę [[sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu Wołyńskim|soboru Zaśnięcia Matki Bożej]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://volodymyrrada.gov.ua/arhitectura.htm| tytuł =Собор Успiння Пресвятої Богоматерi | data dostępu = 2011-11-12| autor = | opublikowany = volodymyrrada.gov.ua| praca = | data = | język = uk}}</ref>. W XIII wieku w składzie [[Księstwo halicko-wołyńskie|księstwa halicko-wołyńskiego]], od 1240 roku zależnego od [[Złota Orda|chanatu tatarskiego]]. W [[1349]] ziemie te zostają ponownie przyłączone przez [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] do państwa polskiego. |
Włodzimierz powstał w drugiej połowie [[X wiek|X]] wieku (pierwsza wzmianka historyczna w 988 r.), jako warowny gród na pograniczu nowo zdobytych przez [[Ruś Kijowska|Ruś]] na [[Polacy|Polakach]] ziemiach [[Grody Czerwieńskie|Grodów Czerwieńskich]]<ref>[[Henryk Paszkiewicz]] ''Początki Rusi'', Kraków 1996, s.77-79.</ref>. Wybudowanie warowni we Włodzimierzu potwierdza, że [[Włodzimierz I Wielki]] przystępował dopiero do utrzymania świeżo zdobytego terenu. Już w 988 roku stał się stolicą [[Księstwo włodzimierskie|Księstwa Włodzimierskiego]], a od II poł. XI w. był także stolicą [[eparchia włodzimiersko-brzeska|prawosławnej eparchii włodzimiersko-brzeskiej]]<ref>{{cytuj książkę | autor = Mironowicz A.| tytuł = Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku| wydawca = Trans Humana| rok = 2011| strony = 24-25| isbn = 978-83-61209-55-3}}</ref>.. W 1160 ukończono budowę [[sobór Zaśnięcia Matki Bożej we Włodzimierzu Wołyńskim|soboru Zaśnięcia Matki Bożej]]<ref>{{cytuj stronę | url = http://volodymyrrada.gov.ua/arhitectura.htm| tytuł =Собор Успiння Пресвятої Богоматерi | data dostępu = 2011-11-12| autor = | opublikowany = volodymyrrada.gov.ua| praca = | data = | język = uk}}</ref>. W XIII wieku w składzie [[Księstwo halicko-wołyńskie|księstwa halicko-wołyńskiego]], od 1240 roku zależnego od [[Złota Orda|chanatu tatarskiego]]. W [[1349]] ziemie te zostają ponownie przyłączone przez [[Kazimierz III Wielki|Kazimierza Wielkiego]] do państwa polskiego. |
||
28 sierpnia 1366 roku we [[Włodzimierz]]u [[Janusz Suchywilk]] przekazał swoje dobra bratankom Piotrowi i Mikołajowi. Byli to synowie Jakusza Cztana ze Strzelc. Ustanowił w ten sposób pierwszą [[Ordynacja rodowa|ordynację]] w Polsce. Król [[Kazimierz III Wielki|Kazimierz Wielki]] potwierdził ten dokument. |
28 sierpnia 1366 roku we [[Włodzimierz]]u [[Janusz Suchywilk]] przekazał swoje dobra bratankom Piotrowi i Mikołajowi. Byli to synowie Jakusza Cztana ze Strzelc. Ustanowił w ten sposób pierwszą [[Ordynacja rodowa|ordynację]] w Polsce. Król [[Kazimierz III Wielki|Kazimierz Wielki]] potwierdził ten dokument. Na wiadomość o śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku [[Kiejstut]] wraz z [[Lubart]]em zajęli ziemię włodzimierską niszcząc nieukończony murowany zamek we Włodzimierzu. |
||
Prawa miejskie otrzymał w 1431, a w 1569 na mocy [[Unia lubelska|unii polsko-litewskiej]] znalazł się kolejny raz w granicach [[Korona Królestwa Polskiego|Polski]]. W XVI w. we Włodzimierzu Wołyńskim funkcjonowało sześć klasztorów prawosławnych: Narodzenia Matki Bożej, Przemienienia Pańskiego, św. Eliasza, [[Monaster św. Michała Archanioła we Włodzimierzu Wołyńskim|św. Michała Archanioła]], św. Onufrego i Krzyża Świętego<ref>{{cytuj książkę | autor = Pawluczuk U. A.| tytuł = Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej| wydawca = Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku| rok = 2007| strony = 24| isbn = 978-83-7431-127-4}}</ref>. |
|||
7 lipca 1792 roku pod Włodzimierzem odbyła się jedna z bitew [[Polacy|Polaków]] z [[Rosjanie|Rosjanami]] w której wziął udział [[Tadeusz Kościuszko]]. Odparte zostało wówczas trzykrotnie silniejsze wojsko rosyjskie przez co ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych słabo znanego jeszcze w Polsce Kościuszki. Po [[Rozbiory Polski|rozbiorze Polski]] w 1793 miasto znalazło się w [[Zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. 22/23 stycznia 1919 r. [[17 Pułk Piechoty (II RP)]] wyzwolił Włodzimierz. W latach 1919–1939 ponownie należał do Polski, był stolicą [[Powiat włodzimierski|powiatu włodzimierskiego]]. We Włodzimierzu zlokalizowano [[Wołyńska Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii|Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii]], która funkcjonowała do września 1939 r. Znajdowały się tutaj również koszary wojskowe. W 1937 roku miasto liczące 29,6 tysiąca mieszkańców było zdominowane narodowościowo przez [[Polacy|Polaków]] i [[Żydzi|Żydów]] (odpowiednio 43 i 39%); [[Ukraińcy|Ukraińców]] było 15%<ref name=siemaszko>Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, ''Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945'', Warszawa 2000, ISBN 83-87689-34-3, s.950-958.</ref>. |
7 lipca 1792 roku pod Włodzimierzem odbyła się jedna z bitew [[Polacy|Polaków]] z [[Rosjanie|Rosjanami]] w której wziął udział [[Tadeusz Kościuszko]]. Odparte zostało wówczas trzykrotnie silniejsze wojsko rosyjskie przez co ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych słabo znanego jeszcze w Polsce Kościuszki. Po [[Rozbiory Polski|rozbiorze Polski]] w 1793 miasto znalazło się w [[Zabór rosyjski|zaborze rosyjskim]]. 22/23 stycznia 1919 r. [[17 Pułk Piechoty (II RP)]] wyzwolił Włodzimierz. W latach 1919–1939 ponownie należał do Polski, był stolicą [[Powiat włodzimierski|powiatu włodzimierskiego]]. We Włodzimierzu zlokalizowano [[Wołyńska Szkoła Podchorążych Rezerwy Artylerii|Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii]], która funkcjonowała do września 1939 r. Znajdowały się tutaj również koszary wojskowe. W 1937 roku miasto liczące 29,6 tysiąca mieszkańców było zdominowane narodowościowo przez [[Polacy|Polaków]] i [[Żydzi|Żydów]] (odpowiednio 43 i 39%); [[Ukraińcy|Ukraińców]] było 15%<ref name=siemaszko>Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, ''Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945'', Warszawa 2000, ISBN 83-87689-34-3, s.950-958.</ref>. |
||
Wersja z 12:29, 5 cze 2013
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Burmistrz |
Petro Sahanjuk | ||||
| Powierzchnia |
16,05 km² | ||||
| Wysokość |
174 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2004) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
(+38)-03342 | ||||
| Kod pocztowy |
44700–44709 | ||||
Położenie na mapie Ukrainy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:city} | |||||
| Strona internetowa | |||||
Włodzimierz Wołyński[1], ukr. Володимир Волинський; (w II Rzeczypospolitej od 1922 – Włodzimierz[2]) – miasto w zachodniej części Ukrainy, w obwodzie wołyńskim. Ma 38 tys. mieszkańców (2004). Leży około 15 km od polskiej granicy. W pobliżu miasta usytuowane jest kolejowe przejście graniczne.
Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego[3].
Historia
Włodzimierz powstał w drugiej połowie X wieku (pierwsza wzmianka historyczna w 988 r.), jako warowny gród na pograniczu nowo zdobytych przez Ruś na Polakach ziemiach Grodów Czerwieńskich[4]. Wybudowanie warowni we Włodzimierzu potwierdza, że Włodzimierz I Wielki przystępował dopiero do utrzymania świeżo zdobytego terenu. Już w 988 roku stał się stolicą Księstwa Włodzimierskiego, a od II poł. XI w. był także stolicą prawosławnej eparchii włodzimiersko-brzeskiej[5].. W 1160 ukończono budowę soboru Zaśnięcia Matki Bożej[6]. W XIII wieku w składzie księstwa halicko-wołyńskiego, od 1240 roku zależnego od chanatu tatarskiego. W 1349 ziemie te zostają ponownie przyłączone przez Kazimierza Wielkiego do państwa polskiego.
28 sierpnia 1366 roku we Włodzimierzu Janusz Suchywilk przekazał swoje dobra bratankom Piotrowi i Mikołajowi. Byli to synowie Jakusza Cztana ze Strzelc. Ustanowił w ten sposób pierwszą ordynację w Polsce. Król Kazimierz Wielki potwierdził ten dokument. Na wiadomość o śmierci Kazimierza Wielkiego w 1370 roku Kiejstut wraz z Lubartem zajęli ziemię włodzimierską niszcząc nieukończony murowany zamek we Włodzimierzu.
Prawa miejskie otrzymał w 1431, a w 1569 na mocy unii polsko-litewskiej znalazł się kolejny raz w granicach Polski. W XVI w. we Włodzimierzu Wołyńskim funkcjonowało sześć klasztorów prawosławnych: Narodzenia Matki Bożej, Przemienienia Pańskiego, św. Eliasza, św. Michała Archanioła, św. Onufrego i Krzyża Świętego[7].
7 lipca 1792 roku pod Włodzimierzem odbyła się jedna z bitew Polaków z Rosjanami w której wziął udział Tadeusz Kościuszko. Odparte zostało wówczas trzykrotnie silniejsze wojsko rosyjskie przez co ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych słabo znanego jeszcze w Polsce Kościuszki. Po rozbiorze Polski w 1793 miasto znalazło się w zaborze rosyjskim. 22/23 stycznia 1919 r. 17 Pułk Piechoty (II RP) wyzwolił Włodzimierz. W latach 1919–1939 ponownie należał do Polski, był stolicą powiatu włodzimierskiego. We Włodzimierzu zlokalizowano Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii, która funkcjonowała do września 1939 r. Znajdowały się tutaj również koszary wojskowe. W 1937 roku miasto liczące 29,6 tysiąca mieszkańców było zdominowane narodowościowo przez Polaków i Żydów (odpowiednio 43 i 39%); Ukraińców było 15%[8].
Między wrześniem 1939 a czerwcem 1941 pod okupacją sowiecką, następnie pod okupacją niemiecką.
Okupacja niemiecka przyniosła zagładę ludności żydowskiej. 1 września 1942 Niemcy rozpoczęli 3-dniową akcję likwidacji getta we Włodzimierzu. Ponad 15 tysięcy Żydów rozstrzelano pod wsią Piatydnie. Zbrodni dokonały SD z Równego, oddziały żandarmerii z Włodzimierza i z Łucka, ukraińska policja oraz 103. ukraiński batalion policyjny z Maciejowa[9][8].
W 1943 roku Włodzimierz Wołyński stanowił schronienie dla polskich uchodźców z rzezi wołyńskiej, a napady UPA miały miejsce głównie na przedmieściach. Polaków broniła utworzona przez Niemców po 11 lipca 1943 polska policja oraz nielegalna samoobrona. Wśród uchodźców panowało przeludnienie, głód i choroby. Łącznie według obliczeń Władysława i Ewy Siemaszków w kilkunastu napadach UPA we Włodzimierzu zginęło ponad 111 Polaków. Po wojnie zdecydowana większość polskich mieszkańców Włodzimierza została ekspatriowana[8].
Miasto zostało ponownie zajęte przez Armię Czerwoną 20 lipca 1944. W latach 1945–1991 w Ukraińskiej SRR, po 1991 należy do Ukrainy.
Od średniowiecznej łacińskiej nazwy Włodzimierza – Lodomeria pochodzi drugi człon późniejszej nazwy regionu (Galicja i Lodomeria).
Zabytki
- Kościół Jezuitów pw. Rozesłania Apostołów, wzniesiony przez Michała Radzimińskiego w latach 1755-66. Po kasacie zakonu w 1787 roku zabudowania przejęli bazylianie. Od 1840 władali nimi prawosławni. Na krótko w okresie międzywojennym świątynia wróciła do katolików. W 1927 roku w poklasztornym gmachu umieszczono seminarium duchowne. W 1992 przekazany został Ukraińskiemu Kościołowi Prawosławnemu Patriarchatu Kijowskiego i zaadaptowany na katedralny sobór Narodzenia Pańskiego
- Kościół parafialny św. Anny w stylu barokowym z 1752 roku. Świątynię ufundował biskup Adam Woyna-Orański. Opiekę nad nim sprawował zakon kapucynów. Parafia katolicka istniała tu do 1958 roku, kiedy to władze komunistyczne zamknęły kościół i go zdewastowały rabując rokokowy ołtarz i rozbierając dzwonnicę. Następnie komuniści umieścili w nim kawiarnię oraz salę koncertową. Katolicy odzyskali kościół i 3 stycznia 1992 r. odprawili pierwszą mszą św. Obecnie pod opieką karmelitów. Na lewo od wejścia znajduje się tablica z 1561 roku, z płaskorzeźbą przedstawiającą rycerza Podhoreńskiego w zbroi. W pobliżu znajdowały się zabudowania klasztoru kapucynów rozebrane w 1833 roku przez Rosjan po powstaniu listopadowym.
- Klasztor Dominikanów z XVII wieku. Kościół rozebrali Rosjanie w XIX wieku.
- Kwatery żołnierzy Wojska Polskiego z 1919-1920 roku na miejscowym cmentarzu odnowione w 2000 roku staraniem „Stowarzyszenia Upamiętniania Polaków Pomordowanych na Wołyniu”[10]
- Cerkiew św. Bazylego z XIV wieku. W 1884 roku dobudowano do niej przedsionek, a na pocz. XX wieku dwie cebulaste kopułki w stylu moskiewskim.
- Sobór Zaśnięcia Matki Bożej z końca XIX w., w stylu staroruskim (rekonstrukcja obiektu z XII stulecia)
- Cerkiew św. Mikołaja, pierwotnie unicka, obecnie prawosławna
- Pałac biskupów włodzimiersko-wołyńskich
- Cmentarz żydowski we Włodzimierzu Wołyńskim
- Grodzisko
Ludzie związani z miastem
- Jozafat Kuncewicz[11] – bazylianin, unicki arcybiskup połocki, święty męczennik
- Jerzy Antczak – polski reżyser teatralny i filmowy
- Amtylochiusz – prawosławny biskup włodzimiersko-wołyński, święty Kościoła Prawosławnego
- Juliusz Bardach – polski historyk ustroju i prawa, profesor
- Józef Han – prezes (trzy kadencje) Środowiska 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK w Hrubieszowie, czynnie walczył z ukraińskimi nacjonalistami i Niemcami podczas II wojny światowej
- Wacław Hipsz – polski duchowny katolicki, prezbiter diecezji łuckiej, w latach 1935-1939 – prefekt szkół średnich we Włodzimierzu Wołyńskim
- Jerzy Sas Jaworski – polski dowódca wojskowy, major kawalerii Wojska Polskiego
- Teresa Lewtak-Stattler – polska działaczka społeczna, uczestnik konspiracji antyniemieckiej, po II wojnie światowej dyrektor naczelna Domów Towarowych „Centrum”, radna miasta stołecznego Warszawy
- Wacław Waldemar Michalski – polski literat, poeta
- Hipacy Pociej – unicki biskup włodzimierski i brzeski, humanista
- Jan Tadeusz Stanisławski – polski satyryk, radiowiec, aktor i autor tekstów piosenek
- Jerzy Strojnowski – polski lekarz psychiatra, filozof, profesor Instytutu Psychologii KUL
Miasta partnerskie
- ↑ Polska nazwa według KSNG. Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 6, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2005, s. 87.
- ↑ M.P. z 1922 r. nr 134, poz. 71
- ↑ Magazin für die neue Historie und Geographie Angelegt, t. XVI, Halle, 1782, s. 14.
- ↑ Henryk Paszkiewicz Początki Rusi, Kraków 1996, s.77-79.
- ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI-XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 24-25. ISBN 978-83-61209-55-3.
- ↑ Собор Успiння Пресвятої Богоматерi. volodymyrrada.gov.ua. [dostęp 2011-11-12]. (ukr.).
- ↑ Pawluczuk U. A.: Życie monastyczne w II Rzeczypospolitej. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2007, s. 24. ISBN 978-83-7431-127-4.
- ↑ a b c Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, Warszawa 2000, ISBN 83-87689-34-3, s.950-958.
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.166
- ↑ „27 Dywizja Wołyńska AK” Biuletyn Informacyjny, nr 1 (101), styczeń-marzec 2009 Warszawa, s. 79-80.
- ↑ Święty Jozafat Kuncewicz, biskup i męczennik. www.brewiarz.pl. [dostęp 2011-11-05].
Bibliografia
- Mapa WIG Włodzimierz Pas 45 Słup 38
Linki zewnętrzne
- Włodzimierz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 169.
- Radziecka mapa topograficzna 1:100 000
