Tarcie (fizyka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rozkład sił z uwzględnieniem siły tarcia

Tarcie (pojęcie fizyczne, jeden z oporów ruchu) – całość zjawisk fizycznych towarzyszących przemieszczaniu się względem siebie dwóch ciał fizycznych, stykających się ze sobą (tarcie zewnętrzne) lub elementów tego samego ciała (tarcie wewnętrzne) i powodujących rozpraszanie energii podczas ruchu[1]. Tarcie zewnętrzne występuje na granicy dwóch ciał stałych. Tarcie wewnętrzne występuje przy przepływie zarówno płynów, jak i deformacji ciał stałych.

Siła występująca w zjawiskach tarcia nazywana jest siłą tarcia.

Podział[edytuj | edytuj kod]

Podstawowy podział tarcia[2]:

Podział stosowany w technice uwzględniający występowanie środków smarnych:

Siła tarcia w różnych przypadkach[edytuj | edytuj kod]

W tarciu zewnętrznym suchym zazwyczaj siła tarcia spoczynkowego jest większa lub równa sile tarcia ruchowego:

Choć zjawiska wywołujące tarcie mają skomplikowana naturę – od czysto mechanicznej po molekularną, matematyczny opis zjawiska jest bardzo prosty.

Jeżeli ciało nie porusza się, to siła tarcia statycznego równoważy siłę wypadkową pozostałych sił działających na ciało, ma jej kierunek, a zwrot przeciwny. Maksymalną wartość siły tarcia statycznego określa wzór:

Jeżeli ciało porusza się, to siła tarcia dynamicznego ma kierunek ruchu ciała, zwrot przeciwny do zwrotu wektora prędkości lub wektora przemieszczenia. Wartość tej siły jest równa:

gdzie:

współczynnik tarcia zależny od rodzaju powierzchni stykających się ciał,
– siła nacisku prostopadła do powierzchni styku ciał.

Gdy ciało porusza się, tak że jego fragmenty mają różne kierunki ruchu względem podłoża (np. złożenie ruchu postępowego i obrotowego), to siły tarcia działające na różne fragmenty ciała też mogą mieć różne kierunki.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Tarcie, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-07-30].
  2. Encyklopedia fizyki, PWN 1974.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]