The Last of Us (serial telewizyjny)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
The Last of Us
Ilustracja
Gatunek

dramat

Kraj produkcji

Stany Zjednoczone

Oryginalny język

angielski

Twórcy

Craig Mazin
Neil Druckmann

Główne role

Pedro Pascal
Bella Ramsey

Muzyka tytułowa

Gustavo Santaolalla

Liczba odcinków

9

Liczba serii

1

Produkcja
Produkcja

Greg Spence
Cecil O’Connor

Produkcja wykonawcza

Asad Qizilbash
Carter Swan
Evan Wells
Rose Lam
Carolyn Strauss
Neil Druckmann
Craig Mazin

Scenariusz

Craig Mazin
Neil Druckmann

Muzyka

Gustavo Santaolalla
David Fleming

Zdjęcia

Ksenia Sereda
Eben Bolter
Nadim Carlsen
Christine A. Maier

Montaż

Timothy A. Good
Emily Mendez

Wytwórnia

Sony Pictures Television
PlayStation Productions
Word Games
The Mighty Mint
Naughty Dog

Czas trwania odcinka

45–81 min

Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji

Stany Zjednoczone

Data premiery

15 stycznia 2023

Stacja telewizyjna

HBO

Status

trwający

Chronologia
Powiązane

The Last of Us (2013)

Strona internetowa

The Last of Us – amerykański serial dramatyczny o tematyce postapokaliptycznej, stworzony przez Craiga Mazina i Neila Druckmanna dla HBO. Serial, bazujący na wydanej w 2013 roku grze komputerowej studia Naughty Dog pod tym samym tytułem, opowiada o Joelu (Pedro Pascal) – przemytniku podejmującym się eskortowania nastoletniej Ellie (Bella Ramsey) przez postapokaliptyczne Stany Zjednoczone. Poza Pascalem i Ramsey w serialu występują również m.in. Gabriel Luna jako młodszy brat Joela, Tommy, Merle Dandridge jako przywódczyni ruchu oporu, Marlene, i Anna Torv jako partnerka Joela, Tess.

Serial, mający być największą produkcją telewizyjną w historii Kanady, kręcono w Albercie od lipca 2021 do czerwca 2022. Jest to pierwszy serial HBO oparty na grze komputerowej, powstający przy współpracy z Sony Pictures Television, PlayStation Productions, Naughty Dog, The Mighty Mint i Word Games. Na pierwszą serię składać będzie się dziewięć odcinków napisanych przez Mazina i Druckmanna; drugi z nich był też scenarzystą i reżyserem gry. Gustavo Santaolalla, autor muzyki do gier, napisał ją również do serialu. Premiera odbyła się 15 stycznia 2023.

Obsada i postacie[edytuj | edytuj kod]

Główna[edytuj | edytuj kod]

Pedro Pascal
Bella Ramsey
  • Pedro Pascal jako Joel, ocalały z apokalipsy nawiedzany przez wydarzenia z przeszłości, który podejmuje się zadania przemycenia nastoletniej dziewczyny poza strefę kwarantanny, a następnie podróżuje z nią przez Stany Zjednoczone. Po zakończeniu prac nad drugą serią The Mandalorian Pascal otrzymał kilka propozycji od dużych stacji telewizyjnych, ostatecznie decydując się na udział w The Last of Us[1]. Jego gaża za odcinek może wynosić nawet 600 tys. USD, co czyni go jednym z najlepiej opłacanych amerykańskich aktorów telewizyjnych[2]. Widział wcześniej, jak jego siostrzeniec gra w The Last of Us i stwierdził wtedy, że postać Joela jest „imponująca”. Obawiając się, że zbytnia znajomość gry może wpłynąć na jego postrzeganie postaci, zdecydował się „zachować zdrowy dystans”, pozwalając, żeby to showrunnerzy decydowali o charakteryzacji Joela[3].
  • Bella Ramsey jako Ellie, czternastolatka przejawiająca opór i złość, potrzebująca jednak bliskości i przynależności. Jest odporna na infekcję powodowaną przez Cordyceps, mogąc stanowić klucz do stworzenia lekarstwa na nią[4]. Zgodnie z tym, jak przedstawiono ją w grach, jest lesbijką[5]. Ramsey o angażu dowiedziała się na planie innego projektu; stwierdziła, że udział w The Last of Us jest „najważniejszym, co do tej pory zrobiła”[6]. Po obsadzeniu jej w roli Ellie zachęcano ją, żeby nie grała w gry, co mogło wpłynąć na jej występ. Zapoznała się z nimi jedynie w formie fragmentów zapisów rozgrywki na YouTubie „żeby wiedzieć, z czym to się je”[7][8].

Drugoplanowa[edytuj | edytuj kod]

  • Gabriel Luna jako Tommy, młodszy brat Joela i były żołnierz, nie porzucający optymizmu i nadziei na lepszy świat[9]. Luna został poproszony o udział w castingu około miesiąca po obsadzeniu Pascala i Ramsey. Znał już sposób pracy Craiga Mazina i producent wykonawczej Carolyn Strauss, wcześniej pracował też przy Detektywie HBO. Tydzień po wysłaniu swojego nagrania Mazin, Strauss i Neil Druckmann zaproponowali mu rolę Tommy’ego, którzy od razu mieli stwierdzić, że „to ten”[10]. Podczas produkcji serialu sprezentowano mu playstation 5, żeby mógł zagrać w gry i zapoznać się z postacią[11].
  • Anna Torv jako Tess, ocalała i towarzyszka Joela w przemytniczej działalności[12].
  • Merle Dandridge jako Marlene, przywódczyni Świetlików – ruchu oporu przeciwko wojskowym. Dandridge wcielała się w tę postać również w grze[13].

Gościnna[edytuj | edytuj kod]

  • Nico Parker jako Sarah, córka Joela[14]
  • John Hannah jako Dr Neuman, epidemiolog występujący w prologu, opowiadający w talk-show w 1968, o mrówkach zakażonych przez grzyby; postać wymyślona na potrzeby serialu[15].
  • Murray Bartlett jako Frank, surwiwalista żyjący z Billem w odizolowanym miasteczku[16]. Bartlett nie znał gier, ale zainteresował go scenariusz serialu[17]. Po otrzymaniu angażu zapoznał się z nimi, stwierdzając, że są bardzo filmowe, chwaląc ich postacie, narrację i tematykę[18].
  • Nick Offerman jako Bill, surwiwalista mieszkający z Frankiem. Pierwotnie rolę otrzymał Con O’Neill, ale wobec przeciągających się prac nad serialem musiał zrezygnować z udziału w nim, mając inne zobowiązania zawodowe[19].
  • Melanie Lynskey jako Kathleen, przywódczyni buntowników z Kansas City; postać wymyślona na potrzeby serialu[20]
  • Storm Reid jako Riley Abel, osierocona dziewczyna dorastająca w postapokaliptycznym Bostonie, przyjaciółka Ellie[21]. Przed castingiem nie znała gier, o opinię o nich poprosiła rodzinę i znajomych[22].
  • Jeffrey Pierce jako Perry, buntownik ze strefy kwarantanny; Pierce w grach wcielał się w Tommy’ego[16]. Postać wymyślona na potrzeby serialu, według Pierce’a „mająca duży wpływ na rzeczy”, które przedstawiono w grze[23].
  • Lamar Johnson jako Henry Burrell, ukrywający się przed buntownikami z Kansas City wraz ze swoim bratem Samem; w grze postać ta pojawia się w Pittsburghu[24]
  • Keivonn Woodard jako Sam Burrell, głuchoniemy, uzdolniony artystycznie młodszy brat Henry’ego[24][25]
  • Graham Greene jako Marlon, mężczyzna mieszkający w dziczy Wyoming wraz z żoną; postać stworzona na potrzeby serialu[24]
  • Elaine Miles jako Florence, żona Marlona; postać stworzona na potrzeby serialu[24]
  • Ashley Johnson jako Anna, samotna kobieta zmuszona urodzić dziecko w przerażających okolicznościach[26]. W grach Johnson wcielała się w Ellie[27].
  • Troy Baker jako James, starszy grupy osadników[26]. W grach Baker wcielał się w Joela[27], a Jamesa grał Reuben Langdon[28].
  • Rutina Wesley jako Maria, przywódczyni osady Jackson i żona Tommy’ego[29].
  • Scott Shepherd jako David, przywódca sekty kanibali[30].

Historia projektu[edytuj | edytuj kod]

Wstępny rozwój[edytuj | edytuj kod]

Scenarzysta Neil Druckmann (po lewej) i kompozytor Gustavo Santaolalla pełnili wcześniej funkcje reżysera i kompozytora muzyki do gier.

Po premierze gry The Last of Us podjęto próby zrealizowania dwóch filmów na jej podstawie. Pierwszy, pełnometrażowy, został napisany przez scenarzystę gry Neila Druckmanna, a jego producentem miał być Sam Raimi, projekt jednak nie został zrealizowany[31]. Druga ekranizacja, w formie krótkometrażowej animacji od studia Oddfellows, została skasowana przez Sony[32]. W marcu 2020 ogłoszono, że do zrealizowania adaptacji w formie serialu przymierza się HBO, a przedstawiać ma ona wydarzenia z gry, być może częściowo adaptując również wątki z jej kontynuacji, The Last of Us Part II (2020). Do pomocy Druckmannowi wybrany został Craig Mazin, podobnie jak on pełniący funkcję scenarzysty i producenta wykonawczego. Dodatkowymi producentami zostali Carolyn Strauss i prezes studia Naughty Dog, Evan Wells[33]. Na kompozytora wybrano Gustava Santaolallę, odpowiedzialnego również za muzykę do gier[34]. The Last of Us zapowiedziano jako współprodukcję Sony Pictures Television, PlayStation Productions i Naughty Dog[35]; jest to też pierwszy serial telewizyjny produkowany przez PlayStation Productions[33][36]. Tworzony jest pod szyldem firmy Bear and Pear Productions[37][38][39].

W czerwcu 2020 ogłoszono, że Johan Renck, który współpracował wcześniej z Mazinem przy Czarnobylu (2019), zostanie producentem wykonawczym i wyreżyseruje pilotażowy odcinek[40]. W listopadzie zrezygnował z zaangażowania w serial ze względu na konflikt harmonogramów, ponieważ produkcja The Last of Us przeciągała się w związku z pandemią Covidu-19[41][42]. HBO dało serialowi zielone światło 20 listopada 2020. Na kolejnych producentów wybrano wtedy Asada Qizilbasha i Cartera Swana z PlayStation Productions, a Word Games dołączyło jako firma producencka[35]. W styczniu 2021 współproducentem została firma Mighty Mint, a na reżysera pilota wybrano Kantiemira Bałagowa[43]. Bałagow był zainteresowany zekranizowaniem gry od kilku lat i wyreżyserował kilka odcinków[44][45], jednak w październiku 2022 przyznał, że porzucił projekt rok wcześniej ze względu na różnice artystyczne[46], a nakręcony przez niego materiał nie zostanie wykorzystany w serialu[47][48]. W lutym 2021 kolejnym producentem została Rose Lam[9].

Według Kanadyjskiej Gildii Reżyserów (DGC), preprodukcja serialu w Calgary rozpoczęła się 15 marca 2021[49], a Mazin przybył na miejsce w maju[50]. W kwietniu 2021 poinformowano, że część odcinków wyreżyserują Ali Abbasi i Jasmila Žbanić[51]. W lipcu Mazin ogłosił, że na pierwszą serię składać będzie się dziesięć odcinków i konieczne będzie zatrudnienie jeszcze dwóch reżyserów[52]; w listopadzie 2022 potwierdzono ostatecznie, że pierwsza seria będzie liczyć dziewięć odcinków[53]. W lipcu 2021 DGC poinformowała, że jednym z reżyserów będzie Peter Hoar[37], jako następnych ujawniono Mazina (sierpień)[38], Druckmanna (wrzesień)[54] i Lizę Johnson oraz Jeremy’ego Webba (styczeń 2022)[55]. W lutym 2022 Druckmann potwierdził, że wyreżyserował jeden z odcinków, co pozwoliło mu nabrać doświadczenia, które może wykorzystać przy reżyserowaniu gier[56]. Operator Nadim Carlsen, często współpracujący z Abbasim, przyznał, że pracował przy dwóch odcinkach[57]. Za choreografię pierwszej serii odpowiadał Paul Becker[58], a projekt protez, w tym wygląd zarażonych, opracował Barrie Gower[59]. W tworzenie serialu zaangażowane jest również zajmujące się efektami specjalnymi studio DNEG[60].

The Last of Us ma być największą produkcją telewizyjną, jaką kiedykolwiek zrealizowano Kanadzie, a zyski, jakie ma ona przynieść Albercie, szacuje się na ponad 200 mln CAD[61][62][63]. Według Damiana Pettiego, przewodniczącego kanadyjskiego związku artystów IATSE 212, budżet serialu przekracza 10 mln CAD za odcinek[63]; inne źródła sugerują, że koszt pojedynczego odcinka bliższy jest 15 mln CAD[64]. Według byłego premiera Alberty, Jasona Kenneya, HBO na produkcję serialu może wydawać rocznie nawet 200 mln CAD[65]. Petti i komisarz Calgary ds. filmów Luke Azevedo stwierdzili, że producenci zdecydowali się na Albertę prawdopodobnie częściowo ze względu na wprowadzone w 2021 prawo zmieniające limit ulg podatkowych. IATSE 212 poinformowało, że realizacja serialu w prowincji o 30% zwiększyła zatrudnienie i członkostwa w związku[66], a pracuje przy nim pięciu scenografów i setki specjalistów technicznych[63]. Według Kenneya, wyprodukowanych może zostać nawet osiem serii[65]; Mazin zasugerował, że jeżeli pierwsza zostanie pozytywnie oceniona, niewykluczone jest stworzenie drugiej[67]. Druckmann ujawnił, że serial pierwsza będzie pokrywała się z wydarzeniami z pierwszej części gry[68].

Druckmann przyznał, że serial będzie znacznie mniej brutalny niż gra. Już na wczesnym etapie wraz z Mazinem stwierdzili, żeby w adaptacji pozostawić wyłącznie niezbędne sceny przemocy; w grze przemoc stanowiła środek wyrazu pozwalający rozwinąć postać i utożsamić się graczowi z nią, ale w pasywnym medium takim jak serial cel ten można osiągnąć innymi sposobami[69]. Na potrzeby serialu zmieniono również charakterystykę Joela, który jako mężczyzna w średnim wieku, przez długi czas posługujący się bronią palną, ma problemy ze słuchem, a ze względu na liczne podróże zmaga się z bólem kolan. Zmiany te również wynikają ze specyfiki obu mediów – w grze komputerowej realistyczne oddanie wieku Joela mogłoby negatywnie wpływać na rozgrywkę[70].

Casting[edytuj | edytuj kod]

Pedro Pascal i Gabriel Luna na planie zdjęciowym serialu (2021)

8 marca 2020 Druckman potwierdził, że kilka postaci kobiecych z gier – w tym Ellie, Riley, Tess, Marlene i Maria – pojawi się w serialu[71]. 10 lutego 2021 w rolach Joela i Ellie obsadzono Pedra Pascala i Bellę Ramsey[1][4]. Tego samego dnia poinformowano również, że rolę Joela zaproponowano Mahershali Alemu po tym, jak odrzucił ją Matthew McConaughey[72]. Ali miał rozważać udział w serialu, ale ostatecznie nigdy nie podpisał umowy z producentami[4]. 15 kwietnia ogłoszono, że w Tommy’ego wcieli się Gabriel Luna[73], a 27 maja, że Dandridge powtórzy rolę Marlene, którą zagrała również w grze[13]. Również w maju pojawiło się ogłoszenie o naborze pełnoletnich statystów z okolic Calgary, Fort Macleod, High River i Lethbridge; preferowane były osoby mające samochody wyprodukowane pomiędzy 1995 a 2003 rokiem[74]. 30 czerwca do obsady dołączyła Parker jako Sarah[14], 15 lipca ogłoszono angaż Pierce’a, Bartletta i O’Neilla jako Perry’ego, Franka i Billa[16], a 22 lipca Torv jako Tess[12]. 5 grudnia Bartlett poinformował, że w serialu zagra Offerman[75]; jego udział ujawniono dwa dni później, ujawniając, że zagra Billa po tym, jak O’Neill zrezygnował ze względu na konflikt harmonogramów[19]. 9 grudnia Žbanić poinformowała o udziale Greene’a, Miles i Wesley[76]. 14 stycznia 2022 ogłoszono, że Reid wcieli się w Riley[21]. W lutym Mazin poinformował o poszukiwaniach głuchoniemego czarnego chłopca w wieku 8–14 lat biegle posługującego się amerykańskim bądź afroamerykańskim językiem migowym; niedługo później potwierdzono, że casting dotyczy postaci Sama, który pojawi się w dwóch odcinkach[25]. W czerwcu Druckmann poinformował, że w serialu zagrają Baker i Johnson[27]. W sierpniu w rolach Henry’ego i Sama obsadzono Johnsona i Woodarda, poinformowano również, że Greene i Miles wcielą się w małżeństwo Marlona i Florence[24]. Udział Lynskey zapowiedziano we wrześniu wraz z premierą pierwszej zapowiedzi[20], a Sheparda w grudniu wraz z pierwszym zwiastunem[77].

Scenariusz[edytuj | edytuj kod]

Scenarzystami serialu są Mazin i Druckmann[33]. Według Zachodnioamerykańskiej Gildii Scenarzystów przed zredukowaniem liczby odcinków z dziesięciu do dziewięciu, wspólnie napisali dwa pierwsze, Druckmann odpowiadał za ósmy, a Mazin za pozostałe siedem[78]. Mazin – prywatnie fan gry, którą przeszedł dwanaście razy[79][80] – został przedstawiony Druckmannowi przez ich wspólną znajomą, Shannon Woodward, w Part II wcielającą się w dziewczynę Ellie, Dinę. Druckmann, fan Czarnobyla, pracował wtedy nad filmową ekranizacją gry; Mazin stwierdził, że dobre opowiedzenie tej historii wymaga długości i tempa serialu telewizyjnego, z czym Druckmann się zgodził[79]. Mazin uznał, że ze względu na dobrze napisaną fabułę pierwowzoru serial może zmienić paradygmat filmowych i telewizyjnych adaptacji gier komputerowych, a „decydentom z HBO uświadomienie sobie, że The Last of Us pod względem narracji jest Lawrence’em z Arabii gier komputerowych, zajęło raptem dwadzieścia minut guglowania”[81]. Dodał, że zmiany wprowadzone w serialu względem gry „mają na celu wypełnić brani i uzupełnić go; mają rozbudowywać historię, a nie jej zaprzeczać”[82] i że starano się unikać wątków epizodycznych, jak np. przypadkowych spotkań, które nie były obecne w pierwowzorze. Zdradził, że w serialu pojawią się jednak wątki usunięte z gry, w tym jeden „powodujący opad szczęki”[83]. Druckmann poinformował, że scenariusz serialu częściowo zapożycza dialogi bezpośrednio z gry, podczas gdy inne znacząco się różnią, a pewne sekwencje pierwotnie mocno stawiające na akcję zmieniono na prośbę HBO, żeby bardziej koncentrowały się na postaciach[68]. Dodał, że przy serialu obrano zupełnie inne podejście niż przy filmie Uncharted (2022), również opartym na grach Naughty Dog. Podczas gdy film opowiada nową historię, wplatając w nią wydarzenia z gier, żeby nadać całości „posmaku Uncharted”, The Last of Us jest bezpośrednią adaptacją wprowadzającą pomniejsze zmiany, pozwalającą np. na przedstawienie wydarzeń z perspektywy różnych postaci, co było niemożliwe w grze komputerowej kładącej nacisk na immersyjność[56].

Pandemia w serialu ma miejsce w roku 2003, a nie w 2013, jak w grze[84]. W grudniu 2022 serwis Rotten Tomatoes ujawnił tytuły trzech pierwszych odcinków: Gdy zgubisz się w ciemności, Cordyceps Ordo Seclorum i Do ostatnich dni[85]. Mazin wyjaśnił, że tytuł drugiego odcinka podany przez stronę był „wczesnym pomysłem” i ostatecznie został zmieniony, ponieważ „nie miał sensu”[86].

Zdjęcia[edytuj | edytuj kod]

High River
Fort Macleod
Rice Howard Way
Alberta Legislature Building
Canmore
Southern Alberta Institute of Technology
W lipcu 2021 zdjęcia kręcono w High River i Fort Macleod, w październiku w centrum Edmonton, a w listopadzie w Canmore i Calgary.

Zdjęcia rozpoczęto w Calgary 12 lipca 2021[49][87] – tydzień później, niż pierwotnie zakładano[88]. Ze względu na pandemię Covidu-19 obsadę i ekipę po przekroczeniu granicy Kanady poddano dwutygodniowej kwarantannie[6]. Ksenija Sierieda, częsta współpracowniczka Bałagowa, odpowiadała za zdjęcia, kiedy to on jeszcze był reżyserem[89][90]. Eben Bolter pracował z Hoarem[91][92], z kolei ze Žbanić jej współpracowniczka Christine A. Maier[76]. Członkowie obsady i ekipy przybyli do Calgary w czerwcu[93]. 12 lipca rada miejska High River zatwierdziła wniosek o możliwość kręcenia zdjęć pomiędzy lipcem a październikiem w okolicach Beachwood[94]. Producenci wpłacili do kasy miasta 100 tys. CAD i dodatkowe 15 tys. za możliwość wycięcia kilku drzew[95]. Zdjęcia w High River realizowano wieczorami 13–19 lipca[96], następnie 19–24 lipca w Fort Macleod, gdzie przygotowywano się do nich od paru miesięcy[97][98][99][100]. Fasady kilku budynków w mieście zmodyfikowano tak, żeby pasowały do serialu[101], a na miejscu pojawiły się radiowozy z Austin w Teksasie, gdzie rozgrywała się akcja prologu gry[102]. Przed przeniesieniem się do Calgary produkcja wróciła do High River jeszcze wieczorem 29 lipca[94][103].

Na potrzeby serialu w pobliżu Stampede Park w Calgary zbudowano uliczkę z ceglanymi budynkami[62] mającą być pokazaną w pierwszym akcie gry bostońską strefą kwarantanny[104][105]. Bałagow zakończył pracę nad The Last of Us 30 sierpnia[89], opuszczając projekt ze względu na różnice artystyczne[46]. We wrześniu kręcono sceny z Torv[106]. Zdjęcia do odcinków w reżyserii Hoara zakończono 5 września 2021[92]. 2–18 października kręcono w okolicach Rice Howard Way w centrum Edmonton[107]; Pascal nagrywał ujęcia wprowadzające na początku października[39], powracając na plan wraz z Ramsey i Torv później w tym samym miesiącu[39][108]. Przy Rice Howard Way, mającej być postapokaliptycznym Bostonem[39][109], zbudowano wielki krater przed włoską restauracją, a skyline miasta zastąpiono blue boksem. Jeden ze sklepów zaaranżowano na zrujnowany salon, a do właściciela innego zgłoszono się z prośbą o możliwość wyrzucenia kaskadera przez przednią szybę. Zdjęcia kręcono też w Alberta Legislature Building[39], który pokryto pnączami i bluszczem[107]. Czterodniowy okres zdjęciowy w Edmonton kosztował producentów ok. 372 tys. CAD[110]. Pomiędzy 15 a 18 października ponownie kręcono w Calgary[111][112], a 23–28 października w Beltline[113]. Zdjęcia do odcinka w reżyserii Druckmana zakończono 7 listopada 2021[90].

Na potrzeby siódmego odcinka[114] w Canmore odtworzono Jackson w stanie Wyoming, w grze będącym miejscem, w którym osiedlił się Tommy[115][114]. Zdjęcia realizowano 15–19 listopada[115], udział w nich brali Pascal, Ramsey i Luna[116][117], jak również około trzystu statystów[110] i konie[118]. Większość biznesów w miasteczku podpisała umowę z producentami, którzy zapłacili im 1000–1500 CAD dziennie w ramach rekompensaty za niedogodności związane z realizowaniem serialu[110]. Pod koniec listopada zdjęcia przeniosły się do Mount Royal University i Southern Alberta Institute of Technology (SAIT)[119], odwzorowujących fikcyjny Uniwersytet Wschodniego Kolorado[120]. Z SAIT pozbyto się śniegu, a okolica została pokryta listowiem, żeby móc nagrać sceny rozgrywające się jesienią[119]. Pracę nad odcinkami Žbanić ukończono 9 grudnia 2021[76]. W styczniu 2022 na potrzeby produkcji zaaranżowano centrum handlowe Northland Village Mall w północno-zachodnim Calgary[121]. W tym samym miesiącu twórcy przenieśli się do Okotoks, gdzie zdjęcia kręcono 7–12 lipca[122][123][124]. Mieszkańcy zwrócili uwagę, że realizacja serialu w ich mieście przyczyniła się do zwiększenia obrotów[125]; na potrzeby The Last of Us zaaranżowano 28 fasad budynków, co przyniosło miastu 18 tys. CAD dochodu[126]. 14–18 nagrywano w Parku Narodowym Waterton Lakes[127], gdzie pojawiły się samochody z koloradzkimi tablicami rejestracyjnymi[128].

14–17 marca zamknięto drogę szybkiego ruchu Airport Trail w północno-wschodnim Calgary ze względu na realizowanie tam zdjęć do produkcji filmowej, którą miała być The Last of Us[129][130]. Prace nad odcinkiem reżyserowanym przez Webba rozpoczęły się w marcu 2022[131], a zakończyły w czerwcu, oznaczając jednocześnie koniec zdjęć do całej serii pierwszej[132]. Lamar Johnson i Woodard znaleźli się na planie 23 marca[133][134][135]; sceny z ich udziałem rozgrywają się w Kansas City, które w serialu zastąpiło Pittsburgh z gry[24][136]. W kwietniu zdjęcia kręcono m.in. w okolicach Calgary Courts Centre, Kensington i Victoria Park[137][138]. W maju na ulicach Calgary pojawiły się samochody wojskowe z emblematami FEDR-y, fikcyjnej organizacji wojskowej pojawiającej się w grach[139][140]; w tym samym miesiącu kręcono również sceny w scenerii szpitalnej, mające odpowiadać finałowi gry[141][142]. Pod koniec maja i na początku czerwca nagrywano w Olds, gdzie w realizację zaangażowało się kilka miejscowych firm[143]; powstały na potrzeby serialu mural, który planowano usunąć po zakończeniu zdjęć, postanowiono pozostawić[144]. Zdjęcia zakończyły się nad ranem 11 czerwca 2022[145], dwa dni później, niż pierwotnie zaplanowano[49][87][132]. Dodatkowe zdjęcia nagrywano 4 października na drodze międzystanowej nr 435 w Kansas City[146].

Muzyka[edytuj | edytuj kod]

Muzykę do serialu napisał Gustavo Santaolalla, wcześniej odpowiedzialny za ścieżkę dźwiękową do gier[34]. Kompozytor stwierdził, że widzowie latynoskiego pochodzenia „rozpoznają [w jego muzyce] znane motywy”. Doświadczenia w pisaniu muzyki do filmów nabrał podczas współpracy przy serialach Jane the Virgin (2014–2019) i Making a Murderer (2015–2018)[147].

Dystrybucja i promocja[edytuj | edytuj kod]

Chociaż Bałagow i „The Hollywood Reporter” początkowo informowali, że emisja serialu rozpocznie się w 2022 roku[148][149], HBO zaprzeczyło temu w lutym 2022, podając, że emisja pierwszej serii rozpocznie się prawdopodobnie na początku 2023[150], potwierdzając to również w lipcu[151]. 26 września 2021 HBO udostępniło pierwsze zdjęcie Pascala i Ramsey w charakteryzacji[152], a 10 czerwca 2022 pierwsze zdjęcie z serialu[153]. Pierwszy materiał filmowy zaprezentowano 21 sierpnia 2022 podczas premiery Rodu Smoka[154][155]. We wrześniu 2022 do sprzedaży trafił remake pierwszej części gry, The Last of Us Part I, stworzony częściowo ze względu na możliwość zainteresowania odbiorców serialu grami[156]. Pierwszy zwiastun udostępniono 26 września 2022; potwierdzał on premierę w 2023 oraz udział Lynskey[20]. Wykorzystany w nim utwór „Alone and Forsaken” Hanka Williamsa pojawił się w grze oraz w jednym z jej zwiastunów[157]. W ciągu 24 godzin zwiastun na YouTubie i Twitterze obejrzano ponad 17 mln razy[158].

Po wyciekach ze strony Sky i HBO Max[159], HBO 2 listopada 2022 oficjalnie ogłosiło, że premiera serialu w Stanach Zjednoczonych odbędzie się 15 stycznia 2023, udostępniając również pierwszy oficjalny plakat[53]. W USA serial emitowany będzie na HBO oraz udostępniony zostanie w HBO Max[160]. W Polsce premiera będzie dzień po amerykańskiej na HBO i HBO Max[161], w Australii emitowany będzie na Binge[162], w Kanadzie przez Crave[25], w Indiach na Disney+ Hotstar[163], w Nowej Zelandii na Neonie[164], w Wielkiej Brytanii, Irlandii[165][166], Niemczech, Austrii[166], we Włoszech[167] i Szwajcarii[166] na kanałach Sky Group. Pierwszy odcinek w ramach specjalnego pokazu zostanie 11 stycznia 2023 wyświetlony w budapesztańskim kinie[168]. 16 listopada 2022 zaprezentowano krótki klip z Joelem i Ellie ukrywającymi się przed klikaczem, promujący pojawienie się serialu na konwencie Comic Con Experience[169]. 30 listopada zaprezentowano plakaty z jedenastoma postaciami[170], 3 grudnia Dandridge, Druckmann, Luna, Mazin, Pascal i Ramsey pojawili się na CCXP[171], gdzie przedstawiono pierwszy pełny zwiastun, ujawniając udział w serialu Bakera, Ashley Johnson i Shepherda[77][172]. 8 grudnia Baker, Ashley Johnson, Pascal i Ramsey byli prezenterami na gali rozdania The Game Awards[173]. Pod koniec grudnia ujawniono, że długość pierwszego odcinka wyniesie 85 minut[174].

Lista odcinków[edytuj | edytuj kod]

Seria Odcinki Oryginalna emisja Oryginalna emisja PL
Premiera serii Finał serii Premiera serii Finał serii
1 9 15 stycznia 2023 12 marca 2023 16 stycznia 2023[a] 13 marca 2023

Seria 1 (2022)[edytuj | edytuj kod]

Nr # Tytuł oryginalny Tytuł polski Reżyseria Scenariusz Premiera Premiera PL
11 When You’re Lost in the Darkness Gdy zgubisz się w ciemności Craig MazinNeil Druckmann, Craig Mazin15.01.202316.01.2023
W prologu w 1968 r. w talk-show epidemiolog sugeruje, że w przypadku ocieplenia klimatu możliwa będzie globalna pandemia wywołana przez grzyby, której ludzkość nie przetrwa. We wrześniu 2003 r. świat ogarnia pandemia grzyba, wskutek której ludzie popadają w obłęd. Joel ucieka z Austin wraz ze swoim bratem Tommym i córką Sarą, która ginie zastrzelona przez żołnierzy. Dwadzieścia lat później cywilizacja ludzka jest w ruinie, a Joel mieszka w bostońskiej strefie kwarantanny zarządzanej przez federalną agencję FEDRA, pracując jako przemytnik wraz ze swoją partnerką Tess. Kiedy urywa się kontakt z Tommym, postanawia odszukać go w Wyoming, kupując do tego akumulator samochodowy od miejscowego handlarza, który jednak oszukuje go, sprzedając sprzęt świetlikom – buntownikom sprzeciwiającym się FED-rze. Próbując odzyskać utracony towar Joel i Tess napotykają Marlene, przywódczynię buntowników, która prosi ich o przemycenie czternastoletniej Ellie do Old State House, za co świetliki dadzą im sprawną ciężarówkę. W drodze do celu grupa zostaje złapana przez żołnierzy, którzy poddają ich testowi na zarażenie – okazuje się, że Ellie jest zarażona, ale pomimo długiego czasu od ugryzienia nie wystąpiły u niej żadne efekty. 
22 Infected Zarażeni Neil DruckmannCraig Mazin22.01.202323.01.2023
Wrzesień 2003. W dniu wybuchu pandemii indonezyjska mykolog zaleca, żeby zbombardować duże miasta, co jest jedynym sposobem na zahamowanie jej rozprzestrzeniania. We współczesności Ellie wyjaśnia Joelowi i Tess, że ma zostać dostarczona świetlikom z nadzieją na znalezienie lekarstwa. Odkrywając, że bezpieczniejsza trasa do Old State House została opanowana przez zarażonych, grupa postanawia wybrać mniej bezpieczną przez Muzeum Bostońskie. W budynku zostają zaatakowani przez klikaczy – jeden z nich gryzie Ellie. Po dotarciu do Old State House odkrywają, że świetliki zostali zabici przez zarażonych. Tess wyjawia, że również została ugryziona, ale w odróżnieniu od Ellie, jej rana się nie goi. Kiedy zarażeni zaczynają szturmować budynek, Tess poświęca się, żeby powstrzymać hordę, umożliwiając ucieczkę Joelowi i Ellie. 
33 Long Long Time Do ostatnich dni Peter HoarCraig Mazin29.01.202330.01.2023
Rok 2023. Joel i Ellie udają się po pomoc do Billa i Franka; po drodze Ellie dowiaduje się, jak wyglądały początki pandemii. W retrospekcjach przedstawiona zostaje historia Billa od momentu wybuchu apokalipsy oraz jego związku z Frankiem. Po kilkunastu latach bycia parą schorowani starsi mężczyźni postanawiają wziąć ślub i popełnić samobójstwo, w pożegnalnym liście pozwalając Joelowi zabrać z ich domu to, czego będzie potrzebował. Joelowi udaje zdobyć się działający samochód i obiera kurs na Wyoming, gdzie ma nadzieję odnaleźć Tommy’ego – byłego świetlika – i dowiedzieć się, gdzie może znaleźć ich bazę. 
44 Please Hold to My Hand Weź mnie za rękę Jeremy WebbCraig Mazin05.02.202306.02.2023
Podczas podróży do Wyoming Joel i Ellie wpadają w zasadzkę zastawioną przez bandytów w Kansas City. Jednemu z nich udaje się obezwładnić Joela, którego Ellie ratuje za pomocą zdobytego potajemnie pistoletu. Przywódczyni bandytów, Kathleen, uznaje, że są oni powiązani z poszukiwanym przez nią Henrym Burrellem i urządza polowanie na nich. Jej zastępca Perry odkrywa, że zarażeni znaleźli drogę, przez którą mogą przedostać się do miasta, Kathleen nakazuje jednak skoncentrować się na odnalezieniu Henry’ego. Joel i Ellie budzą się, widząc celujących w nich Henry’ego i jego brata, Sama. 
55 Endure and Survive Wytrwać i przeżyć Jeremy WebbCraig Mazin12.02.2023[b]13.02.2023
Henry proponuje Joelowi i Ellie pomoc w ucieczce z miasta przez podziemne tunele. Przyznaje też, że był odpowiedzialny za pojmanie i śmierć brata Kathleen w zamian za leki na białaczkę Sama. Grupie udaje się przedostać przez tunele, ale zostają odkryci przez wrogów. Egzekucję powstrzymuje pojawienie się dużej grupy zarażonych – w tym purchlaka – którzy zabijają Kathleen i Perry’ego. Po ucieczce w bezpieczne miejsce Sam pokazuje Ellie, że został ugryziony, a ta próbuje uleczyć go swoją krwią. Następnego dnia zarażony Sam atakuje Ellie i zostaje zabity przez Henry’ego, który następnie popełnia samobójstwo. Joel i Ellie wyruszają w dalszą podróż. 
66 Kin Rodzina Jasmila ŽbanićCraig Mazin19.02.202320.02.2023
Trzy miesiące po opuszczeniu Kansas City Joel i Ellie docierają do Jackson w Wyoming, gdzie odnajdują Tommy’ego, który wraz ze swoją żoną – Marią – oczekują na narodziny dziecka. Joel wyznaje bratu, że Ellie jest odporna na zarazę i że pogarsza się jego stan psychiczny. Prosi Tommy’ego, żeby zaprowadził dziewczynę do świetlików, obawiając się, że sam nie będzie w stanie zapewnić jej bezpieczeńca. Ellie podsłuchuje ich rozmowę, co prowadzi do konfrontacji, podczas której Joel postanawia, że ich drogi się rozejdą. Wspominając Sarę zmienia jednak zdanie i konno wyruszają do Kolorado. Odnajdują trop świetlików, mogących mieć bazę w szpitalu w Utah. Zostają napadnięci przez łupieżców, w wyniku czego Joel odnosi poważne rany. 
77 Left Behind Pozostawieni Liza JohnsonNeil Druckmann26.02.202327.02.2023
Ranny Joel prosi Ellie, żeby go pozostawiła i uciekała. Dziewczyna wspomina czas, kiedy wraz ze swoją przyjaciółką Riley uczęszczała do szkoły wojskowej FEDR-y. Riley, która uciekła kilka tygodni wcześniej, zakrada się do pokoju Ellie i informuje ją, że została świetlikiem. Zaprasza ją do porzuconego centrum handlowego, gdzie razem spędzają czas. Informuje, że nazajutrz opuszcza Boston. Ellie udaje się ją przekonać, żeby została i całują się. Zostają zaatakowane przez zarażonego – chociaż pokonują go, zarażony gryzie je obie. Postanawiają nie popełniać samobójstwa i wykorzystać ostatnie godziny, jakie im pozostały. We współczesności Ellie postanawia nie opuszczać Joela; znajduje igłę i nici, żeby zszyć jego ranę. 
88 When We Are in Need Gdy będziemy w potrzebie Ali AbbasiCraig Mazin05.03.202306.03.2023
Ellie wyrusza na poszukiwanie jedzenia. Udaje jej się ustrzelić jelenia, którego znajduje kaznodzieja David i jego towarzysz James. Dziewczyna wymienia mięso na penicylinę, a David ujawnia, że mężczyzna, który dźgnął Joela, był członkiem jego grupy. Następnego dnia grupa Davida poszukuje Joela, chcąc się na nim zemścić. Ellie odciąga ich uwagę, ale zostaje porwana. W obozie Davida okazuje się, że karmi on swoich podopiecznych ludzkim mięsem. Joel po odzyskaniu przytomności torturuje dwóch poszukujących go mężczyzn, dowiadując się od nich, dokąd zabrali Ellie. David i James próbują zabić dziewczynę, ta jednak zabija Jamesa i ucieka; kiedy dopada ją David, zabija go tasakiem do mięsa. Joel odnajduje straumatyzowaną Ellie i pociesza ją. 
99 Look for the Light Szukaj światła Ali AbbasiCraig Mazin, Neil Druckmann12.03.202313.03.2023

Odbiór[edytuj | edytuj kod]

Serial spotkał się z dobrą reakcją krytyków. W agregatorze recenzji Rotten Tomatoes 96% z 391 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 8,75 na 10[177]. Z kolei w agregatorze Metacritic średnia ważona ocen z 42 recenzji wyniosła 84 punkty na 100[178].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Premiera w polskim HBO i HBO Max odbywa się jednocześnie z amerykańską – o 21.00 czasu wschodniego w Stanach Zjednoczonych i o 3.00 czasu środkowoeuropejskiego w Polsce[175].
  2. ↑ Premiera w HBO Max odbyła się 10 lutego 2023, żeby uniknąć kolidowania z Super Bowl, podczas gdy w zwykłej telewizji odbyła się w standardowym terminie[176].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Nellie Andreeva: Pedro Pascal To Star As Joel In 'The Last of Us' HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-02-10. [dostęp 2021-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-11)]. (ang.).
  2. ↑ Streaming Boom Keeps TV Salaries at Heady Levels: Here's What Kate Winslet, Jason Sudeikis and More Are Earning. Variety, 2021-08-18. [dostęp 2021-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-18)]. (ang.).
  3. ↑ Jack King: Pedro Pascal talks The Last of Us, being Nicolas Cage's number one fan, and returning to the set of The Mountain and The Viper. Condé Nast, 2022-04-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-13)]. (ang.).
  4. ↑ a b c 'Last of Us': 'Game of Thrones' Breakout Bella Ramsey to Star as Ellie (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2021-02-10. [dostęp 2021-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-11)]. (ang.).
  5. ↑ Olivia Harris: Last Of Us TV Show Writer Confirms He Won't Change Ellie's Sexuality. CBS Interactive, 2020-03-10. [dostęp 2021-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-2)]. (ang.).
  6. ↑ a b The Last of Us: Teen actress honoured to land lead role. BBC, 2021-10-14. [dostęp 2021-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-14)]. (ang.).
  7. ↑ Patrick Ryan: 'Catherine Called Birdy': Bella Ramsey on why that 'more hopeful ending' differs from the book. USA Today, 2022-10-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-9)]. (ang.).
  8. ↑ Matthew Byrd: HBO's The Last of Us: Ellie Actress Explains Why She Hasn't Played the Games. DoG Tech LL C, 2022-10-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-14)]. (ang.).
  9. ↑ a b Joe Otterson: 'Last of Us' Series at HBO Casts Gabriel Luna. Variety, 2021-04-15. [dostęp 2021-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
  10. ↑ Gabriel Luna Chats About "The Last of Us" HBO Series. YouTube, 2021-10-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-1)]. (ang.).
  11. ↑ Hope Bellingham: The Last of Us TV show actor has been gifted a PS5 from Neil Druckmann to help with "research". Future plc, 2021-07-27. [dostęp 2021-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-28)]. (ang.).
  12. ↑ a b Alexandra Del Rosario: 'The Last of Us': Anna Torv To Recur In HBO Series Adaptation Of PlayStation Video Game. Deadline, 2021-07-22. [dostęp 2021-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-22)]. (ang.).
  13. ↑ a b Lesley Goldberg: 'Last of Us' Game Star to Reprise Role in HBO Series (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2021-05-27. [dostęp 2021-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-27)]. (ang.).
  14. ↑ a b Joe Otterson: 'Last of Us' HBO Series Casts Nico Parker as Joel's Daughter. Variety, 2021-06-30. [dostęp 2021-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-01)]. (ang.).
  15. ↑ Eammon Jacobs: 'The Last of Us' creator says the Cordyceps fungus danger is 'real' and 'has always been here'. Insider, 2023-01-16. [dostęp 2023-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-16)]. (ang.).
  16. ↑ a b c Denise Petski: 'The Last Of Us': Jeffrey Pierce, Murray Bartlett, Con O'Neill Join HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-07-15. [dostęp 2021-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-15)]. (ang.).
  17. ↑ Ryan Fleming: How Murray Bartlett's Role In 'The White Lotus' Lit The Fuse On A Renaissance For The Aussie Actor's Career. Deadline, 2022-06-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-15)]. (ang.).
  18. ↑ Samantha Coley: 'The Last of Us': Murray Bartlett Says One of the Scripts Is "One of the Best Hours of Television I've Ever Read". Valnet, 2022-11-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-8)]. (ang.).
  19. ↑ a b Joe Otterson: 'Last of Us' HBO Series Casts Nick Offerman as Bill. Variety, 2021-12-07. [dostęp 2021-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-07)]. (ang.).
  20. ↑ a b c Nick Romano. Clicker bait: The Last of Us trailer reveals Yellowjackets star Melanie Lynskey and the infected. „Entertainment Weekly”, 2022-09-26. Dotdash Meredith. [dostęp 2022-09-27]. (ang.). 
  21. ↑ a b Alexandria Del Rosario: 'Euphoria's Storm Reid Joins HBO's 'The Last Of Us' Series Adaptation As Riley. Deadline, 2022-01-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-14)]. (ang.).
  22. ↑ Jemele Hill, Storm Reid: Storm Reid – The Light in the Darkness. Jemele Hill is Unbothered, 2022-02-14. [dostęp 2022-02-21]. (ang.).
  23. ↑ Hope Bellingham: The Last of Us TV show actor says that the scripts are "breathtaking". Future plc, 2021-07-21. [dostęp 2021-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-21)]. (ang.).
  24. ↑ a b c d e f Kat Bailey: Exclusive: HBO's The Last of Us Casts Henry and Sam, But There Are Some Major Differences. IGN, 2022-08-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-10)]. (ang.).
  25. ↑ a b c Laine Mitchell: HBO's Alberta-shot "The Last of Us" is on the hunt for a new cast member. Buzz Connected Media Inc., 2022-02-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-21)]. (ang.).
  26. ↑ a b Nick Romano: The Last of Us trailer reveals new characters created for show, more monsters. Entertainment Weekly, 2022-12-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-11)]. (ang.).
  27. ↑ a b c Rick Porter: HBO's 'The Last of Us' Releases First-Look Photo. The Hollywood Reporter, 2022-06-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-9)]. (ang.).
  28. ↑ Naughty Dog, The Last of Us. Sony Computer Entertainment, 2013-06-14. PlayStation 3. (ang.).
  29. ↑ Nick Romano. True Blood star Rutina Wesley’s The Last of Us role confirmed in exclusive photo. „Entertainment Weekly”, 2023-01-09. Dotdash Meredith. [dostęp 2023-01-10]. (ang.). 
  30. ↑ Pat Brown: The Last of Us Review: HBO’s Video Game Adaptation is All Flesh, No Bones. [w:] Slant Magazine [on-line]. 2023-01-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-10)]. (ang.).
  31. ↑ Terri Schwartz: Naughty Dog's Neil Druckmann Offers Updates on Uncharted, Last of Us Movies. IGN, 2016-04-04. [dostęp 2016-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)]. (ang.).
  32. ↑ Alex Avard: Images from an official The Last of Us animated movie have appeared online. Future plc, 2020-01-24. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-24)]. (ang.).
  33. ↑ a b c Joe Otterson: 'The Last of Us' Series in Development at HBO From 'Chernobyl' Creator. Variety, 2020-03-05. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-6)]. (ang.).
  34. ↑ a b Tom Reimann: 'The Last of Us' Game Composer Is Returning to Score the HBO Series. Valnet, 2020-03-12. [dostęp 2020-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-15)]. (ang.).
  35. ↑ a b Peter White: 'The Last Of Us': HBO Hands Series Order To Video Game Adaptation From Craig Mazin & Neil Druckmann. Deadline, 2020-11-20. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-20)]. (ang.).
  36. ↑ 'The Last of Us' Series in the Works at HBO From 'Chernobyl' Creator Craig Mazin, Neil Druckmann (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2020-03-05. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-05)]. (ang.).
  37. ↑ a b DGC Alberta Production List. Kanadyjska Gildia Reżyserów, 2021-07-26. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-26)]. (ang.).
  38. ↑ a b DGC Alberta Production List. Kanadyjska Gildia Reżyserów, 2021-08-11. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-12)]. (ang.).
  39. ↑ a b c d e Fish Griwkowsky: HBO's The Last of Us shooting near Rice Howard Way in mid październik. Edmonton Journal, 2021-10-04. [dostęp 2021-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-04)]. (ang.).
  40. ↑ Mia Galuppo: 'Chernobyl' Director Johan Renck to Helm 'The Last of Us' HBO Pilot. The Hollywood Reporter, 2020-06-08. [dostęp 2020-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-9)]. (ang.).
  41. ↑ Rick Porter: 'The Last of Us' Series Gets HBO Greenlight. The Hollywood Reporter, 2020-11-20. [dostęp 2021-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-19)]. (ang.).
  42. ↑ John August, Craig Mazin: Time Lords. Scriptnotes, 2021-01-19. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-3)]. (ang.).
  43. ↑ Borys Kit: 'Last of Us' HBO Series Finds Its Director With 'Beanpole' Filmmaker (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2021-01-15. [dostęp 2021-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-16)]. (ang.).
  44. ↑ Natalia Gredina: Российский режиссер Кантемир Балагов будет снимать сериал HBO от создателя "Чернобыля" (!!) по игре The Last of Us (!!!). 2021-01-17. [dostęp 2021-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-17)]. (ros.).
  45. ↑ John August, Craig Mazin: Small Plates. Scriptnotes, 2021-04-27. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-13)]. (ang.).
  46. ↑ a b Etan Vlessing: Kantemir Balagov to Direct 'Butterfly Jam' for Square Peg, AR Content (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2022-10-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
  47. ↑ Kantemir Bałagow: Three important things from this news. 2022-10-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-29)]. (ang.).
  48. ↑ Kantemir Bałagow: Все правильно. Не будет.. 2022-10-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-29)]. (ang.).
  49. ↑ a b c DGC Alberta Production List. Kanadyjska Gildia Reżyserów, 2021-06-30. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-2)]. (ang.).
  50. ↑ John August, Craig Mazin: Live and in Person. Scriptnotes, 2021-05-04. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-3)]. (ang.).
  51. ↑ Denise Petski: 'The Last Of Us': Jasmila Žbanić & Ali Abbasi To Direct HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-04-23. [dostęp 2021-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-23)]. (ang.).
  52. ↑ Jordan Gerblick: The Last of Us TV show's first season will have 10 episodes. Future plc, 2021-07-06. [dostęp 2021-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-07)]. (ang.).
  53. ↑ a b Jordan Moreau: HBO's 'The Last of Us' Sets Early 2023 Release Date. Variety, 2022-11-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-2)]. (ang.).
  54. ↑ Connor Sheridan: Neil Druckmann seemingly confirmed as one of The Last of Us HBO series' directors. Future plc, 2021-09-16. [dostęp 2021-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-16)]. (ang.).
  55. ↑ Shawnee Haas: 'The Last of Us' TV Series Adds New Directors from 'The Punisher' and 'What We Do in the Shadows'. Valnet, 2022-01-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-17)]. (ang.).
  56. ↑ a b Todd Martens: Why Tom Holland in 'Uncharted' signals a generational shift in gaming's Hollywood incursion. 2022-02-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-10)]. (ang.).
  57. ↑ Nadim Carlsen: Nadim Carlsen CV. Echo Artists. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-5)]. (ang.).
  58. ↑ Emily Sarkissian: Paul Becker: Making moves, making stories. 2021-06-21. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-012)]. (ang.).
  59. ↑ Jordan Moreau: What's Wrong With Viserys? 'House of the Dragon' Prosthetic Designer Explains His Flesh-Eating Disease and Making the Clickers in 'The Last of Us'. Variety, 2022-10-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-23)]. (ang.).
  60. ↑ The Last of Us. DNEG. [dostęp 2021-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-3)]. (ang.).
  61. ↑ Elise von Scheel: Recent film, TV projects bringing $482M to Alberta's economy. CBC News, 2021-07-31. [dostęp 2021-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-3)]. (ang.).
  62. ↑ a b Filming of HBO series The Last of Us, the largest-ever production in Canada, underway in Calgary. CTV News, 2021-08-03. [dostęp 2021-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-4)]. (ang.).
  63. ↑ a b c Vikki Blake: HBO's The Last of Us TV show "well exceeds the eight-figure per episode mark". Eurogamer, 2021-07-018. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-018)]. (ang.).
  64. ↑ Abdul Abbas: The Last of Us filming in Calgary is an important project for our emerging film industry. Gauntlet Publication Society, 2022-02-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-18)]. (ang.).
  65. ↑ a b David Opinko: Kenney touts Alberta's "culture of resilience" as economy rebounds. Pattison Media, 2021-07-28. [dostęp 2021-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-28)]. (ang.).
  66. ↑ Last week for mutants on the street: HBO's The Last of Us wraps mega-million dollar Alberta shoot. CTV News, 2022-06-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-9)]. (ang.).
  67. ↑ John August, Craig Mazin: Screenwriting in Color. Scriptnotes, 2021-03-30. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-3)]. (ang.).
  68. ↑ a b Jonathon Dornbush: The Last of Us HBO Show: Season 1 Adapts the First Game, But Will 'Deviate Greatly' in Some Episodes. IGN, 2021-03-21. [dostęp 2021-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-21)]. (ang.).
  69. ↑ Tara Bennett: “The Last of Us” TV show is scaling back the violence, says Naughty Dog’s Neil Druckmann. GamesRadar, 2022-12-26. [dostęp 2022-12-28]. (ang.).
  70. ↑ Brandon Louis: “Last of Us” Creator Details the Painful Changes Made to Joel for HBO Show. ScreenRant, 2022-12-28. [dostęp 2022-12-28]. (ang.).
  71. ↑ Bradley Russell: The Last of Us HBO series co-creator confirms first wave of characters (but leaves one redacted). Future plc, 2020-03-09. [dostęp 2020-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-26)]. (ang.).
  72. ↑ Tom Ivan: Mahershala Ali reportedly offered the role of Joel in HBO's Last of Us Series. Video Games Chronicle, 2021-02-10. [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-11)]. (ang.).
  73. ↑ Nellie Andreeva: 'The Last Of Us': Gabriel Luna To Play Tommy In HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-04-15. [dostęp 2021-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
  74. ↑ Hannah Kost: HBO's Last of Us looking for southern Alberta extras. CBC News, 2021-05-13. [dostęp 2021-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-13)]. (ang.).
  75. ↑ Michael Hogan: Murray Bartlett: 'Filming The White Lotus in lockdown felt like a TV summer camp'. 2021-12-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-5)]. (ang.).
  76. ↑ a b c Jasmila Žbanić: It was a great pleasure to work on the series The Last of Us. 2021-12-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
  77. ↑ a b Ted Litchfield: New The Last of Us HBO trailer shows off more of its cast and locations. Future plc, 2022-12-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-3)]. (ang.).
  78. ↑ The Last of Us – WGA Directory. Zachodnioamerykańska Gildia Scenarzystów. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-20)]. (ang.).
  79. ↑ a b John August, Craig Mazin: Readers. Scriptnotes, 2020-03-10. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-20)]. (ang.).
  80. ↑ Brynna Arens: The Last of Us Creators Tease How the Series Changes the Game. DoG Tech LLC, 2022-12-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-7)]. (ang.).
  81. ↑ How the Future of Entertainment Will Be Forged Between Hollywood and Video Games. Indiewire, 2021-08-27. [dostęp 2021-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-28)]. (ang.).
  82. ↑ Allie Gemmill: Craig Mazin Reassures HBO's 'Last of Us' Will "Expand, Not Undo" Video Game Ending. Valnet, 2020-08-01. [dostęp 2020-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-3)]. (ang.).
  83. ↑ Connor Sheridan: The Last of Us HBO series has a "jaw drop" moment that didn't make it into the game. Future plc, 2020-08-11. [dostęp 2021-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
  84. ↑ Marco Vito Oddo: 'The Last of Us' TV Series Timeline Has a Major Difference From the Games. Valnet, 2022-02-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-3)]. (ang.).
  85. ↑ The Last of Us. Rotten Tomatoes. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-19)]. (ang.).
  86. ↑ Josh Coulson: The Last Of Us Producer Confirms Leaked Episode Names Aren't Accurate. Valnet, 2022-12-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-19)]. (ang.).
  87. ↑ a b Joel Dryden: HBO's The Last of Us adaptation to shoot in Calgary area, starring Mandalorian, Game of Thrones actors. CBC News, 2021-03-30. [dostęp 2021-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-31)]. (ang.).
  88. ↑ Adam Bakhurst: The Last of Us HBO Series to Reportedly Begin Filming in Calgary in lipiec 2021. IGN, 2021-04-02. [dostęp 2021-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-2)]. (ang.).
  89. ↑ a b Кантемир Балагов завершил съёмки своего эпизода The Last of Us для HBO. Igromedia, 2021-08-31. [dostęp 2021-08-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-31)]. (ros.).
  90. ↑ a b Vikki Blake: Neil Druckmann wraps up filming on The Last of Us TV show. Eurogamer, 2021-11-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-7)]. (ang.).
  91. ↑ Eben Bolter: Beside myself to be joining team #TheLastOfUs with @clmazin, @Neil_Druckmann and co. Canada see you very soon. 2021-06-03. [dostęp 2021-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-3)]. (ang.).
  92. ↑ a b Piotr Bicki: Kolejne zdjęcia z planu serialu The Last of Us. Eurogamer, 2021-10-06. [dostęp 2021-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-06)]. (pol.).
  93. ↑ Claudia Marchetto: The Last of Us di HBO ecco Pedro Pascal fotografato con il regista dell'episodio pilota. Eurogamer, 2021-06-29. [dostęp 2021-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-01)]. (wł.).
  94. ↑ a b Angela Lackey: High River's council approves filming of The Last of Us TV series in town. High River Times, 2021-07-19. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-19)]. (ang.).
  95. ↑ Don McCracken: Movie Company Donates $100,000 For Legacy Project In High River. Okotoksonline.com, 2021-10-14. [dostęp 2021-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-15)]. (ang.).
  96. ↑ High River to Host Major Movie Production. Town of High River, 2021-07-012. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-014)]. (ang.).
  97. ↑ Mo Qazzaz: Filming — LAST OF US. Town of Fort Macleod, 2021-05-19. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-04)]. (ang.).
  98. ↑ Frank McTighe: Schedule set for TV series filming in Fort Macleod. Macleod Gazette, 2021-06-23. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-24)]. (ang.).
  99. ↑ Filming Road and Parking Lot Closures. Town of Fort Macleod, 2021-07-13. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-19)]. (ang.).
  100. ↑ Karsen Marczuk: Filming of HBO's The Last of Us is taking over Fort Macleod. 2021-07-23. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-27)]. (ang.).
  101. ↑ Sean Marks: Don's Barber Shop ready for its closeup as HBO's 'The Last Of Us' prepares for filming in southern Alberta. CTV News, 2021-07-13. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-014)]. (ang.).
  102. ↑ Hope Bellingham: The Last of Us TV show set photos give us a glimpse of what the series will look like. Future plc, 2021-07-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-20)]. (ang.).
  103. ↑ Filming of HBO series The Last of Us, the largest-ever production in Canada, underway in Calgary. CTV News, 2021-08-04. [dostęp 2021-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-3)]. (ang.).
  104. ↑ Bradley Russell: New Last of Us set photos might be showing off a major location from the games. Future plc, 2021-08-09. [dostęp 2021-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-9)]. (ang.).
  105. ↑ Bradley Russell: New The Last of Us series set photos look eerily close to the game. Future plc, 2021-09-09. [dostęp 2021-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-9)]. (ang.).
  106. ↑ Maddison Connaughton: From Mindhunter to Newsreader: Anna Torv on how she choses her next role. 2021-09-24. [dostęp 2021-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-24)]. (ang.).
  107. ↑ a b Adam Lachacz: TV series filming to disrupt traffic in downtown Edmonton, legislature grounds. CTV News, 2021-10-04. [dostęp 2021-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-04)]. (ang.).
  108. ↑ John Saavedra: The Last of Us HBO Series Set Footage Reveals Best Look at Ellie, Joel, and Tess in Boston QZ. DoG Tech LLC, 2021-10-15. [dostęp 2021-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-16)]. (ang.).
  109. ↑ Chris Chacon: HBO television series takes over parts of Edmonton. Global News, 2021-10-06. [dostęp 2021-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-7)]. (ang.).
  110. ↑ a b c Greg Colgan: HBO show filming to begin in downtown Canmore. Great West Media, 2021-11-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-4)]. (ang.).
  111. ↑ Jason Herring: Film production shuts down 4th Avenue flyover into downtown Calgary until Monday. Calgary Herald, 2021-10-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-15)]. (ang.).
  112. ↑ Ellie McLean: Upcoming HBO series "The Last of Us" seen filming in Calgary (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2021-10-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-21)]. (ang.).
  113. ↑ Ellie McLean: HBO series "The Last of Us" spotted filming in Calgary's Beltline over the weekend (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2021-10-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-26)]. (ang.).
  114. ↑ a b Hirun Cryer: The Last of Us TV show leak reveals how HBO will bring a major location to life. Future plc, 2021-11-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-3)]. (ang.).
  115. ↑ a b The Last of Us Filming in Canmore. Town of Canmore. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-2)]. (ang.).
  116. ↑ Matthew Byrd: The Last of Us HBO Series Set Photos Suggest Major Character Death. DoG Tech LLC, 2021-11-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-20)]. (ang.).
  117. ↑ Bradley Russell: The Last of Us series set leak shows Joel, Ellie, and Tommy in one of the game's major locations. Future plc, 2021-11-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-20)]. (ang.).
  118. ↑ Sammy Barker: Horses Trot onto the Set of The Last of Us' TV Show. Push Square, 2021-11-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-16)]. (ang.).
  119. ↑ a b Elle McLean: Calgary schools get post-apocalyptic makeover for filming of "The Last of Us" (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2021-11-25. [dostęp 2021-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-26)]. (ang.).
  120. ↑ The Last of Us HBO Series Set Photos Show Joel and Ellie at a Firefly Base. DoG Tech LLC, 2021-11-24. [dostęp 2021-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-12)]. (ang.).
  121. ↑ Ellie McLean: Calgary mall gets post-apocalyptic makeover for filming of HBO series "The Last of Us" (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-01-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-20)]. (ang.).
  122. ↑ Ellie McLean: Southern Alberta town to be zombie-fied for filming of HBO series "The Last of Us". Buzz Connected Media Inc., 2022-01-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (ang.).
  123. ↑ Brent Calver: Okotoks on the map as The Last of Us prepares for filming in town. Okotoks Today, 2022-01-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-28)]. (ang.).
  124. ↑ Harrison O'Nyons: The Last of Us is Coming to Okotoks. Highriveronline.com, 2022-01-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-9)]. (ang.).
  125. ↑ Jessica Dezall: Local Neighbourhood Transformed into Post-Apocalyptic Filming Set. Okotoksonline.com, 2022-02-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-10)]. (ang.).
  126. ↑ Lauryn Heintz: Okotoks made $18,000 from 'Last of Us' film shoot. Okotoks Today, 2022-05-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-17)]. (ang.).
  127. ↑ Film production in the Waterton Lakes National Park townsite. Parks Canada, 2018-08-29. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-15)]. (ang.).
  128. ↑ Ellie McLean: HBO's "The Last of Us" filming in Waterton as release date is pushed back (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-02-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-17)]. (ang.).
  129. ↑ Dave Dormer: Film production means closure of airport tunnel traffic until Thursday. CTV News, 2022-03-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-14)]. (ang.).
  130. ↑ Ellie McLean: Film production shuts down Calgary's Airport Tunnel this week. Buzz Connected Media Inc., 2022-03-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-16)]. (ang.).
  131. ↑ Jeremy Webb: [Jeremy Webb]. 2022-03-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
  132. ↑ a b Jeremy Webb: It's DONE my episodes and the whole show wrapped early this morning. 2022-03-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
  133. ↑ Victoria Kennedy: Leaked The Last of Us TV show images give first look at Sam and Henry. Eurogamer, 2022-03-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-24)]. (ang.).
  134. ↑ Jason Guisao. The Last Of Us TV Show Leaks Reveal Sam And Henry. „Game Informer”, 2022-03-24. GameStop. [dostęp 2022-03-25]. (ang.). 
  135. ↑ Bradley Russell: The Last of Us series set video introduces more of the game's characters. Future plc, 2022-03-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-24)]. (ang.).
  136. ↑ Brandon Louis: The Last of Us Set Photo Hints at New Location Not In The Games. Valnet, 2022-03-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-29)]. (ang.).
  137. ↑ Ellie McLean: HBO series "The Last of Us" has been filming in a Calgary alley and the footage is wild (PHOTOS/VIDEOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-04-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-6)]. (ang.).
  138. ↑ Ellie McLean: HBO series "The Last of Us" filming at a new Calgary location and footage is as cool as ever (PHOTOS/VIDEOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-04-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-30)]. (ang.).
  139. ↑ Victoria Kennedy: Leaked The Last of Us TV show footage reveals more potential backstory. Eurogamer, 2022-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-6)]. (ang.).
  140. ↑ David Wolinsky: New Last Of Us TV Show Footage Leaks. GameSpot, 2022-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-6)]. (ang.).
  141. ↑ Matthew Byrd: The Last of Us HBO Series Leaked Set Photos Show Firefly Hospital. DoG Tech LLC, 2022-05-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-13)]. (ang.).
  142. ↑ Sammy Barker: HBO's The Last of Us TV Show Reveals Key Set Photos. Eurogamer, 2022-05-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-17)]. (ang.).
  143. ↑ Doug Collie: Filming of TV series scenes in Olds good for economy, say businesspeople. Okotoks Today, 2022-05-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-1)]. (ang.).
  144. ↑ Doug Collie: Planning commission says HBO TV series mural can stay on Olds business. Okotoks Today, 2022-07-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-26)]. (ang.).
  145. ↑ Joel Dryden: Horrific mutants vacate Alberta streets as HBO's The Last of Us set to wrap production. CBC News, 2022-06-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-8)]. (ang.).
  146. ↑ Delays on I-435 due to filming for HBO's 'The Last of Us'. KCTV, 2022-10-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-5)]. (ang.).
  147. ↑ Gustavo Santaolalla promete toques de música latina en la serie "The Last of Us". Efe.com, 2021-10-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-22)]. (hiszp.).
  148. ↑ Emily Garbutt: The Last of Us TV show director hints at potential release date. Future plc, 2021-07-012. [dostęp 2021-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-13)]. (ang.).
  149. ↑ James Hibberd: HBO's 'The Last of Us' Casts Anna Torv in Key Role. The Hollywood Reporter, 2021-07-22. [dostęp 2021-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-23)]. (ang.).
  150. ↑ Nellie Andreeva: 'The Last Of Us': HBO Chief Gives Premiere Date Update On Video Game Adaptation. Deadline, 2022-02-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-16)]. (ang.).
  151. ↑ Lesley Goldberg: "Every Show Has Got to Work Harder": HBO Boss on Emmy Nominations Haul. The Hollywood Reporter, 2022-07-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-13)]. (ang.).
  152. ↑ Ray Flook: The Last of Us: HBO Releases Image of Pascal's Joel & Ramsey's Ellie. Bleedingcool, 2021-09-26. [dostęp 2021-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-27)]. (ang.).
  153. ↑ Alejandra Gularte: The Last of Us (Accidentally) Leaks Remake and First-Look Images (on Purpose). Vox Media, 2022-06-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-10)]. (ang.).
  154. ↑ Richard Lawler: Our first glimpse of HBO's The Last of Us TV show is here. Vox Media, 2022-08-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-22)]. (ang.).
  155. ↑ Adam Bankhurst: The Last of Us TV Series on HBO Gets a First Look Teaser. IGN, 2022-08-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-21)]. (ang.).
  156. ↑ Nicole Carpenter: The Last of Us Part 1 considered every detail — it's not just 'beauty for the sake of it,' say co-directors. Vox Media, 2022-08-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-4)]. (ang.).
  157. ↑ Daniel Klissmman: You Missed The Best Last Of Us Easter Egg In HBO's Trailer. Valnet, 2022-09-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-27)]. (ang.).
  158. ↑ Liam Croft: The Last of Us HBO Teaser Watched 13 Million Times, Trends Worldwide. Push Square, 2022-09-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-27)]. (ang.).
  159. ↑ Victoria Kennedy: Looks like HBO's The Last of Us adaptation debuts in styczeń. Eurogamer, 2022-11-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-1)]. (ang.).
  160. ↑ Chris Capel: The Last of Us TV Series Release Date and Time on HBO Max. Game Revolution, 2022-11-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-2)]. (ang.).
  161. ↑ Premiera serialu „The Last Of Us” 16 stycznia w HBO i HBO Max. Wirtualne Media, 2022-11-03. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
  162. ↑ Lauren Rouse: Everything We Know About HBO's The Last Of Us TV Show. Kotaku, 2022-09-29. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-28)]. (ang.).
  163. ↑ Rahul Chettiyar: The Last of Us HBO Series Release Date Set for styczeń 16 on Disney+ Hotstar in India. NDTV, 2022-11-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-3)]. (ang.).
  164. ↑ Lyric Waiwiri-Smith: Melanie Lynskey makes a surprise appearance in first trailer for The Last of Us TV series. Stuff Limited, 2022-09-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-26)]. (ang.).
  165. ↑ Bradley Russell: The Last of Us TV show: Everything we know so far about the HBO series. Future plc, 2022-10-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-26)]. (ang.).
  166. ↑ a b c Benjamin Jackson: The Last of Us: first trailer released for HBO drama with surprise casting spotted in the new trailer. Edinburgh News, 2022-09-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-26)]. (ang.).
  167. ↑ Alessandro Digioia: The Last of Us, ci siamo: la serie di HBO con Pedro Pascal e Bella Ramsey ha una data d'uscita ufficiale. IGN, 2022-11-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-2)]. (ang.).
  168. ↑ Ferenc Zalaba: Nézd meg velünk premier előtt moziban a The Last of Us pilotját!. IGN, 2022-12-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-12)]. (ang.).
  169. ↑ Shrishty Mishra: New 'The Last of Us' Clip Brings Joel and Ellie Face to Face With a Clicker. Valnet, 2022-11-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-17)]. (ang.).
  170. ↑ Logan Plant: The Last of Us HBO Character Posters Feature Joel, Ellie, Bill, and More. IGN, 2022-11-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-1)]. (ang.).
  171. ↑ Víctor Aliaga: The Last of Us: Painel na CCXP 22 terá Pedro Pascal, Bella Ramsey e criadores. IGN, 2022-11-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-21)]. (ang.).
  172. ↑ Wesley LeBlanc: New Trailer For HBO's The Last Of Us Gives Our Best Look Yet At The Show. GameStop, 2022-12-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-3)]. (ang.).
  173. ↑ Joshua Robertson: The Last of Us Stars Pedro Pascal and Bella Ramsey to Appear at The Game Awards. Valnet, 2022-12-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-2)]. (ang.).
  174. ↑ Noah Dominguez: “The Last of Us” Reveals Its Premiere Episode’s Movie-Length Runtime. CBR, 2022-12-28. [dostęp 2022-12-28]. (ang.).
  175. ↑ Maciej Żbik: „The Last of Us” serial – premiera: kiedy pierwszy odcinek. [w:] Eurogamer.pl [on-line]. 2023-01-12. [dostęp 2023-01-16]. (pol.).
  176. ↑ Łukasz Muszyński: 5. odcinek „The Last of Us” z przyspieszoną datą premiery. Filmweb, 2023-02-06. [dostęp 2023-02-06]. (pol.).
  177. ↑ The Last of Us: Season 1. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).
  178. ↑ The Last of Us: Season 1. Metacritic. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Seriale oryginalne HBO
Trwające
Zakończone
Debiut w latach 1979–1989
Debiut w latach 1990–1999
Debiut w latach 2000–2009
Debiut w latach 2010–2019
Debiut od roku 2020
W fazie produkcji
Gry wyprodukowane przez Naughty Dog
Pierwsze gry
Crash Bandicoot
Jak & Daxter
Uncharted
The Last of Us
Seria The Last of Us
Główna seria gier komputerowych
Adaptacje
Powiązane
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Last_of_Us_(serial_telewizyjny)&oldid=69858587”