The Last of Us (serial telewizyjny)
![]() | |
Gatunek | |
---|---|
Kraj produkcji | |
Oryginalny język | |
Twórcy | |
Główne role | |
Muzyka tytułowa | |
Liczba odcinków |
9 |
Liczba serii |
1 |
Produkcja | |
Produkcja |
Greg Spence |
Produkcja wykonawcza |
Asad Qizilbash |
Scenariusz |
Craig Mazin |
Muzyka |
Gustavo Santaolalla |
Zdjęcia |
Ksenia Sereda |
Montaż |
Timothy A. Good |
Wytwórnia |
Sony Pictures Television |
Czas trwania odcinka |
45–81 min |
Pierwsza emisja | |
Kraj oryginalnej emisji |
Stany Zjednoczone |
Data premiery |
15 stycznia 2023 |
Stacja telewizyjna | |
Status |
trwający |
Chronologia | |
Powiązane |
The Last of Us (2013) |
Strona internetowa |
The Last of Us – amerykański serial dramatyczny o tematyce postapokaliptycznej, stworzony przez Craiga Mazina i Neila Druckmanna dla HBO. Serial, bazujący na wydanej w 2013 roku grze komputerowej studia Naughty Dog pod tym samym tytułem, opowiada o Joelu (Pedro Pascal) – przemytniku podejmującym się eskortowania nastoletniej Ellie (Bella Ramsey) przez postapokaliptyczne Stany Zjednoczone. Poza Pascalem i Ramsey w serialu występują również m.in. Gabriel Luna jako młodszy brat Joela, Tommy, Merle Dandridge jako przywódczyni ruchu oporu, Marlene, i Anna Torv jako partnerka Joela, Tess.
Serial, mający być największą produkcją telewizyjną w historii Kanady, kręcono w Albercie od lipca 2021 do czerwca 2022. Jest to pierwszy serial HBO oparty na grze komputerowej, powstający przy współpracy z Sony Pictures Television, PlayStation Productions, Naughty Dog, The Mighty Mint i Word Games. Na pierwszą serię składać będzie się dziewięć odcinków napisanych przez Mazina i Druckmanna; drugi z nich był też scenarzystą i reżyserem gry. Gustavo Santaolalla, autor muzyki do gier, napisał ją również do serialu. Premiera odbyła się 15 stycznia 2023.
Obsada i postacie[edytuj | edytuj kod]
Główna[edytuj | edytuj kod]
- Pedro Pascal jako Joel, ocalały z apokalipsy nawiedzany przez wydarzenia z przeszłości, który podejmuje się zadania przemycenia nastoletniej dziewczyny poza strefę kwarantanny, a następnie podróżuje z nią przez Stany Zjednoczone. Po zakończeniu prac nad drugą serią The Mandalorian Pascal otrzymał kilka propozycji od dużych stacji telewizyjnych, ostatecznie decydując się na udział w The Last of Us[1]. Jego gaża za odcinek może wynosić nawet 600 tys. USD, co czyni go jednym z najlepiej opłacanych amerykańskich aktorów telewizyjnych[2]. Widział wcześniej, jak jego siostrzeniec gra w The Last of Us i stwierdził wtedy, że postać Joela jest „imponująca”. Obawiając się, że zbytnia znajomość gry może wpłynąć na jego postrzeganie postaci, zdecydował się „zachować zdrowy dystans”, pozwalając, żeby to showrunnerzy decydowali o charakteryzacji Joela[3].
- Bella Ramsey jako Ellie, czternastolatka przejawiająca opór i złość, potrzebująca jednak bliskości i przynależności. Jest odporna na infekcję powodowaną przez Cordyceps, mogąc stanowić klucz do stworzenia lekarstwa na nią[4]. Zgodnie z tym, jak przedstawiono ją w grach, jest lesbijką[5]. Ramsey o angażu dowiedziała się na planie innego projektu; stwierdziła, że udział w The Last of Us jest „najważniejszym, co do tej pory zrobiła”[6]. Po obsadzeniu jej w roli Ellie zachęcano ją, żeby nie grała w gry, co mogło wpłynąć na jej występ. Zapoznała się z nimi jedynie w formie fragmentów zapisów rozgrywki na YouTubie „żeby wiedzieć, z czym to się je”[7][8].
Drugoplanowa[edytuj | edytuj kod]
- Gabriel Luna jako Tommy, młodszy brat Joela i były żołnierz, nie porzucający optymizmu i nadziei na lepszy świat[9]. Luna został poproszony o udział w castingu około miesiąca po obsadzeniu Pascala i Ramsey. Znał już sposób pracy Craiga Mazina i producent wykonawczej Carolyn Strauss, wcześniej pracował też przy Detektywie HBO. Tydzień po wysłaniu swojego nagrania Mazin, Strauss i Neil Druckmann zaproponowali mu rolę Tommy’ego, którzy od razu mieli stwierdzić, że „to ten”[10]. Podczas produkcji serialu sprezentowano mu playstation 5, żeby mógł zagrać w gry i zapoznać się z postacią[11].
- Anna Torv jako Tess, ocalała i towarzyszka Joela w przemytniczej działalności[12].
- Merle Dandridge jako Marlene, przywódczyni Świetlików – ruchu oporu przeciwko wojskowym. Dandridge wcielała się w tę postać również w grze[13].
Gościnna[edytuj | edytuj kod]
- Nico Parker jako Sarah, córka Joela[14]
- John Hannah jako Dr Neuman, epidemiolog występujący w prologu, opowiadający w talk-show w 1968, o mrówkach zakażonych przez grzyby; postać wymyślona na potrzeby serialu[15].
- Murray Bartlett jako Frank, surwiwalista żyjący z Billem w odizolowanym miasteczku[16]. Bartlett nie znał gier, ale zainteresował go scenariusz serialu[17]. Po otrzymaniu angażu zapoznał się z nimi, stwierdzając, że są bardzo filmowe, chwaląc ich postacie, narrację i tematykę[18].
- Nick Offerman jako Bill, surwiwalista mieszkający z Frankiem. Pierwotnie rolę otrzymał Con O’Neill, ale wobec przeciągających się prac nad serialem musiał zrezygnować z udziału w nim, mając inne zobowiązania zawodowe[19].
- Melanie Lynskey jako Kathleen, przywódczyni buntowników z Kansas City; postać wymyślona na potrzeby serialu[20]
- Storm Reid jako Riley Abel, osierocona dziewczyna dorastająca w postapokaliptycznym Bostonie, przyjaciółka Ellie[21]. Przed castingiem nie znała gier, o opinię o nich poprosiła rodzinę i znajomych[22].
- Jeffrey Pierce jako Perry, buntownik ze strefy kwarantanny; Pierce w grach wcielał się w Tommy’ego[16]. Postać wymyślona na potrzeby serialu, według Pierce’a „mająca duży wpływ na rzeczy”, które przedstawiono w grze[23].
- Lamar Johnson jako Henry Burrell, ukrywający się przed buntownikami z Kansas City wraz ze swoim bratem Samem; w grze postać ta pojawia się w Pittsburghu[24]
- Keivonn Woodard jako Sam Burrell, głuchoniemy, uzdolniony artystycznie młodszy brat Henry’ego[24][25]
- Graham Greene jako Marlon, mężczyzna mieszkający w dziczy Wyoming wraz z żoną; postać stworzona na potrzeby serialu[24]
- Elaine Miles jako Florence, żona Marlona; postać stworzona na potrzeby serialu[24]
- Ashley Johnson jako Anna, samotna kobieta zmuszona urodzić dziecko w przerażających okolicznościach[26]. W grach Johnson wcielała się w Ellie[27].
- Troy Baker jako James, starszy grupy osadników[26]. W grach Baker wcielał się w Joela[27], a Jamesa grał Reuben Langdon[28].
- Rutina Wesley jako Maria, przywódczyni osady Jackson i żona Tommy’ego[29].
- Scott Shepherd jako David, przywódca sekty kanibali[30].
Historia projektu[edytuj | edytuj kod]
Wstępny rozwój[edytuj | edytuj kod]
Po premierze gry The Last of Us podjęto próby zrealizowania dwóch filmów na jej podstawie. Pierwszy, pełnometrażowy, został napisany przez scenarzystę gry Neila Druckmanna, a jego producentem miał być Sam Raimi, projekt jednak nie został zrealizowany[31]. Druga ekranizacja, w formie krótkometrażowej animacji od studia Oddfellows, została skasowana przez Sony[32]. W marcu 2020 ogłoszono, że do zrealizowania adaptacji w formie serialu przymierza się HBO, a przedstawiać ma ona wydarzenia z gry, być może częściowo adaptując również wątki z jej kontynuacji, The Last of Us Part II (2020). Do pomocy Druckmannowi wybrany został Craig Mazin, podobnie jak on pełniący funkcję scenarzysty i producenta wykonawczego. Dodatkowymi producentami zostali Carolyn Strauss i prezes studia Naughty Dog, Evan Wells[33]. Na kompozytora wybrano Gustava Santaolallę, odpowiedzialnego również za muzykę do gier[34]. The Last of Us zapowiedziano jako współprodukcję Sony Pictures Television, PlayStation Productions i Naughty Dog[35]; jest to też pierwszy serial telewizyjny produkowany przez PlayStation Productions[33][36]. Tworzony jest pod szyldem firmy Bear and Pear Productions[37][38][39].
W czerwcu 2020 ogłoszono, że Johan Renck, który współpracował wcześniej z Mazinem przy Czarnobylu (2019), zostanie producentem wykonawczym i wyreżyseruje pilotażowy odcinek[40]. W listopadzie zrezygnował z zaangażowania w serial ze względu na konflikt harmonogramów, ponieważ produkcja The Last of Us przeciągała się w związku z pandemią Covidu-19[41][42]. HBO dało serialowi zielone światło 20 listopada 2020. Na kolejnych producentów wybrano wtedy Asada Qizilbasha i Cartera Swana z PlayStation Productions, a Word Games dołączyło jako firma producencka[35]. W styczniu 2021 współproducentem została firma Mighty Mint, a na reżysera pilota wybrano Kantiemira Bałagowa[43]. Bałagow był zainteresowany zekranizowaniem gry od kilku lat i wyreżyserował kilka odcinków[44][45], jednak w październiku 2022 przyznał, że porzucił projekt rok wcześniej ze względu na różnice artystyczne[46], a nakręcony przez niego materiał nie zostanie wykorzystany w serialu[47][48]. W lutym 2021 kolejnym producentem została Rose Lam[9].
Według Kanadyjskiej Gildii Reżyserów (DGC), preprodukcja serialu w Calgary rozpoczęła się 15 marca 2021[49], a Mazin przybył na miejsce w maju[50]. W kwietniu 2021 poinformowano, że część odcinków wyreżyserują Ali Abbasi i Jasmila Žbanić[51]. W lipcu Mazin ogłosił, że na pierwszą serię składać będzie się dziesięć odcinków i konieczne będzie zatrudnienie jeszcze dwóch reżyserów[52]; w listopadzie 2022 potwierdzono ostatecznie, że pierwsza seria będzie liczyć dziewięć odcinków[53]. W lipcu 2021 DGC poinformowała, że jednym z reżyserów będzie Peter Hoar[37], jako następnych ujawniono Mazina (sierpień)[38], Druckmanna (wrzesień)[54] i Lizę Johnson oraz Jeremy’ego Webba (styczeń 2022)[55]. W lutym 2022 Druckmann potwierdził, że wyreżyserował jeden z odcinków, co pozwoliło mu nabrać doświadczenia, które może wykorzystać przy reżyserowaniu gier[56]. Operator Nadim Carlsen, często współpracujący z Abbasim, przyznał, że pracował przy dwóch odcinkach[57]. Za choreografię pierwszej serii odpowiadał Paul Becker[58], a projekt protez, w tym wygląd zarażonych, opracował Barrie Gower[59]. W tworzenie serialu zaangażowane jest również zajmujące się efektami specjalnymi studio DNEG[60].
The Last of Us ma być największą produkcją telewizyjną, jaką kiedykolwiek zrealizowano Kanadzie, a zyski, jakie ma ona przynieść Albercie, szacuje się na ponad 200 mln CAD[61][62][63]. Według Damiana Pettiego, przewodniczącego kanadyjskiego związku artystów IATSE 212, budżet serialu przekracza 10 mln CAD za odcinek[63]; inne źródła sugerują, że koszt pojedynczego odcinka bliższy jest 15 mln CAD[64]. Według byłego premiera Alberty, Jasona Kenneya, HBO na produkcję serialu może wydawać rocznie nawet 200 mln CAD[65]. Petti i komisarz Calgary ds. filmów Luke Azevedo stwierdzili, że producenci zdecydowali się na Albertę prawdopodobnie częściowo ze względu na wprowadzone w 2021 prawo zmieniające limit ulg podatkowych. IATSE 212 poinformowało, że realizacja serialu w prowincji o 30% zwiększyła zatrudnienie i członkostwa w związku[66], a pracuje przy nim pięciu scenografów i setki specjalistów technicznych[63]. Według Kenneya, wyprodukowanych może zostać nawet osiem serii[65]; Mazin zasugerował, że jeżeli pierwsza zostanie pozytywnie oceniona, niewykluczone jest stworzenie drugiej[67]. Druckmann ujawnił, że serial pierwsza będzie pokrywała się z wydarzeniami z pierwszej części gry[68].
Druckmann przyznał, że serial będzie znacznie mniej brutalny niż gra. Już na wczesnym etapie wraz z Mazinem stwierdzili, żeby w adaptacji pozostawić wyłącznie niezbędne sceny przemocy; w grze przemoc stanowiła środek wyrazu pozwalający rozwinąć postać i utożsamić się graczowi z nią, ale w pasywnym medium takim jak serial cel ten można osiągnąć innymi sposobami[69]. Na potrzeby serialu zmieniono również charakterystykę Joela, który jako mężczyzna w średnim wieku, przez długi czas posługujący się bronią palną, ma problemy ze słuchem, a ze względu na liczne podróże zmaga się z bólem kolan. Zmiany te również wynikają ze specyfiki obu mediów – w grze komputerowej realistyczne oddanie wieku Joela mogłoby negatywnie wpływać na rozgrywkę[70].
Casting[edytuj | edytuj kod]
8 marca 2020 Druckman potwierdził, że kilka postaci kobiecych z gier – w tym Ellie, Riley, Tess, Marlene i Maria – pojawi się w serialu[71]. 10 lutego 2021 w rolach Joela i Ellie obsadzono Pedra Pascala i Bellę Ramsey[1][4]. Tego samego dnia poinformowano również, że rolę Joela zaproponowano Mahershali Alemu po tym, jak odrzucił ją Matthew McConaughey[72]. Ali miał rozważać udział w serialu, ale ostatecznie nigdy nie podpisał umowy z producentami[4]. 15 kwietnia ogłoszono, że w Tommy’ego wcieli się Gabriel Luna[73], a 27 maja, że Dandridge powtórzy rolę Marlene, którą zagrała również w grze[13]. Również w maju pojawiło się ogłoszenie o naborze pełnoletnich statystów z okolic Calgary, Fort Macleod, High River i Lethbridge; preferowane były osoby mające samochody wyprodukowane pomiędzy 1995 a 2003 rokiem[74]. 30 czerwca do obsady dołączyła Parker jako Sarah[14], 15 lipca ogłoszono angaż Pierce’a, Bartletta i O’Neilla jako Perry’ego, Franka i Billa[16], a 22 lipca Torv jako Tess[12]. 5 grudnia Bartlett poinformował, że w serialu zagra Offerman[75]; jego udział ujawniono dwa dni później, ujawniając, że zagra Billa po tym, jak O’Neill zrezygnował ze względu na konflikt harmonogramów[19]. 9 grudnia Žbanić poinformowała o udziale Greene’a, Miles i Wesley[76]. 14 stycznia 2022 ogłoszono, że Reid wcieli się w Riley[21]. W lutym Mazin poinformował o poszukiwaniach głuchoniemego czarnego chłopca w wieku 8–14 lat biegle posługującego się amerykańskim bądź afroamerykańskim językiem migowym; niedługo później potwierdzono, że casting dotyczy postaci Sama, który pojawi się w dwóch odcinkach[25]. W czerwcu Druckmann poinformował, że w serialu zagrają Baker i Johnson[27]. W sierpniu w rolach Henry’ego i Sama obsadzono Johnsona i Woodarda, poinformowano również, że Greene i Miles wcielą się w małżeństwo Marlona i Florence[24]. Udział Lynskey zapowiedziano we wrześniu wraz z premierą pierwszej zapowiedzi[20], a Sheparda w grudniu wraz z pierwszym zwiastunem[77].
Scenariusz[edytuj | edytuj kod]
Scenarzystami serialu są Mazin i Druckmann[33]. Według Zachodnioamerykańskiej Gildii Scenarzystów przed zredukowaniem liczby odcinków z dziesięciu do dziewięciu, wspólnie napisali dwa pierwsze, Druckmann odpowiadał za ósmy, a Mazin za pozostałe siedem[78]. Mazin – prywatnie fan gry, którą przeszedł dwanaście razy[79][80] – został przedstawiony Druckmannowi przez ich wspólną znajomą, Shannon Woodward, w Part II wcielającą się w dziewczynę Ellie, Dinę. Druckmann, fan Czarnobyla, pracował wtedy nad filmową ekranizacją gry; Mazin stwierdził, że dobre opowiedzenie tej historii wymaga długości i tempa serialu telewizyjnego, z czym Druckmann się zgodził[79]. Mazin uznał, że ze względu na dobrze napisaną fabułę pierwowzoru serial może zmienić paradygmat filmowych i telewizyjnych adaptacji gier komputerowych, a „decydentom z HBO uświadomienie sobie, że The Last of Us pod względem narracji jest Lawrence’em z Arabii gier komputerowych, zajęło raptem dwadzieścia minut guglowania”[81]. Dodał, że zmiany wprowadzone w serialu względem gry „mają na celu wypełnić brani i uzupełnić go; mają rozbudowywać historię, a nie jej zaprzeczać”[82] i że starano się unikać wątków epizodycznych, jak np. przypadkowych spotkań, które nie były obecne w pierwowzorze. Zdradził, że w serialu pojawią się jednak wątki usunięte z gry, w tym jeden „powodujący opad szczęki”[83]. Druckmann poinformował, że scenariusz serialu częściowo zapożycza dialogi bezpośrednio z gry, podczas gdy inne znacząco się różnią, a pewne sekwencje pierwotnie mocno stawiające na akcję zmieniono na prośbę HBO, żeby bardziej koncentrowały się na postaciach[68]. Dodał, że przy serialu obrano zupełnie inne podejście niż przy filmie Uncharted (2022), również opartym na grach Naughty Dog. Podczas gdy film opowiada nową historię, wplatając w nią wydarzenia z gier, żeby nadać całości „posmaku Uncharted”, The Last of Us jest bezpośrednią adaptacją wprowadzającą pomniejsze zmiany, pozwalającą np. na przedstawienie wydarzeń z perspektywy różnych postaci, co było niemożliwe w grze komputerowej kładącej nacisk na immersyjność[56].
Pandemia w serialu ma miejsce w roku 2003, a nie w 2013, jak w grze[84]. W grudniu 2022 serwis Rotten Tomatoes ujawnił tytuły trzech pierwszych odcinków: Gdy zgubisz się w ciemności, Cordyceps Ordo Seclorum i Do ostatnich dni[85]. Mazin wyjaśnił, że tytuł drugiego odcinka podany przez stronę był „wczesnym pomysłem” i ostatecznie został zmieniony, ponieważ „nie miał sensu”[86].
Zdjęcia[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcia rozpoczęto w Calgary 12 lipca 2021[49][87] – tydzień później, niż pierwotnie zakładano[88]. Ze względu na pandemię Covidu-19 obsadę i ekipę po przekroczeniu granicy Kanady poddano dwutygodniowej kwarantannie[6]. Ksenija Sierieda, częsta współpracowniczka Bałagowa, odpowiadała za zdjęcia, kiedy to on jeszcze był reżyserem[89][90]. Eben Bolter pracował z Hoarem[91][92], z kolei ze Žbanić jej współpracowniczka Christine A. Maier[76]. Członkowie obsady i ekipy przybyli do Calgary w czerwcu[93]. 12 lipca rada miejska High River zatwierdziła wniosek o możliwość kręcenia zdjęć pomiędzy lipcem a październikiem w okolicach Beachwood[94]. Producenci wpłacili do kasy miasta 100 tys. CAD i dodatkowe 15 tys. za możliwość wycięcia kilku drzew[95]. Zdjęcia w High River realizowano wieczorami 13–19 lipca[96], następnie 19–24 lipca w Fort Macleod, gdzie przygotowywano się do nich od paru miesięcy[97][98][99][100]. Fasady kilku budynków w mieście zmodyfikowano tak, żeby pasowały do serialu[101], a na miejscu pojawiły się radiowozy z Austin w Teksasie, gdzie rozgrywała się akcja prologu gry[102]. Przed przeniesieniem się do Calgary produkcja wróciła do High River jeszcze wieczorem 29 lipca[94][103].
Na potrzeby serialu w pobliżu Stampede Park w Calgary zbudowano uliczkę z ceglanymi budynkami[62] mającą być pokazaną w pierwszym akcie gry bostońską strefą kwarantanny[104][105]. Bałagow zakończył pracę nad The Last of Us 30 sierpnia[89], opuszczając projekt ze względu na różnice artystyczne[46]. We wrześniu kręcono sceny z Torv[106]. Zdjęcia do odcinków w reżyserii Hoara zakończono 5 września 2021[92]. 2–18 października kręcono w okolicach Rice Howard Way w centrum Edmonton[107]; Pascal nagrywał ujęcia wprowadzające na początku października[39], powracając na plan wraz z Ramsey i Torv później w tym samym miesiącu[39][108]. Przy Rice Howard Way, mającej być postapokaliptycznym Bostonem[39][109], zbudowano wielki krater przed włoską restauracją, a skyline miasta zastąpiono blue boksem. Jeden ze sklepów zaaranżowano na zrujnowany salon, a do właściciela innego zgłoszono się z prośbą o możliwość wyrzucenia kaskadera przez przednią szybę. Zdjęcia kręcono też w Alberta Legislature Building[39], który pokryto pnączami i bluszczem[107]. Czterodniowy okres zdjęciowy w Edmonton kosztował producentów ok. 372 tys. CAD[110]. Pomiędzy 15 a 18 października ponownie kręcono w Calgary[111][112], a 23–28 października w Beltline[113]. Zdjęcia do odcinka w reżyserii Druckmana zakończono 7 listopada 2021[90].
Na potrzeby siódmego odcinka[114] w Canmore odtworzono Jackson w stanie Wyoming, w grze będącym miejscem, w którym osiedlił się Tommy[115][114]. Zdjęcia realizowano 15–19 listopada[115], udział w nich brali Pascal, Ramsey i Luna[116][117], jak również około trzystu statystów[110] i konie[118]. Większość biznesów w miasteczku podpisała umowę z producentami, którzy zapłacili im 1000–1500 CAD dziennie w ramach rekompensaty za niedogodności związane z realizowaniem serialu[110]. Pod koniec listopada zdjęcia przeniosły się do Mount Royal University i Southern Alberta Institute of Technology (SAIT)[119], odwzorowujących fikcyjny Uniwersytet Wschodniego Kolorado[120]. Z SAIT pozbyto się śniegu, a okolica została pokryta listowiem, żeby móc nagrać sceny rozgrywające się jesienią[119]. Pracę nad odcinkami Žbanić ukończono 9 grudnia 2021[76]. W styczniu 2022 na potrzeby produkcji zaaranżowano centrum handlowe Northland Village Mall w północno-zachodnim Calgary[121]. W tym samym miesiącu twórcy przenieśli się do Okotoks, gdzie zdjęcia kręcono 7–12 lipca[122][123][124]. Mieszkańcy zwrócili uwagę, że realizacja serialu w ich mieście przyczyniła się do zwiększenia obrotów[125]; na potrzeby The Last of Us zaaranżowano 28 fasad budynków, co przyniosło miastu 18 tys. CAD dochodu[126]. 14–18 nagrywano w Parku Narodowym Waterton Lakes[127], gdzie pojawiły się samochody z koloradzkimi tablicami rejestracyjnymi[128].
14–17 marca zamknięto drogę szybkiego ruchu Airport Trail w północno-wschodnim Calgary ze względu na realizowanie tam zdjęć do produkcji filmowej, którą miała być The Last of Us[129][130]. Prace nad odcinkiem reżyserowanym przez Webba rozpoczęły się w marcu 2022[131], a zakończyły w czerwcu, oznaczając jednocześnie koniec zdjęć do całej serii pierwszej[132]. Lamar Johnson i Woodard znaleźli się na planie 23 marca[133][134][135]; sceny z ich udziałem rozgrywają się w Kansas City, które w serialu zastąpiło Pittsburgh z gry[24][136]. W kwietniu zdjęcia kręcono m.in. w okolicach Calgary Courts Centre, Kensington i Victoria Park[137][138]. W maju na ulicach Calgary pojawiły się samochody wojskowe z emblematami FEDR-y, fikcyjnej organizacji wojskowej pojawiającej się w grach[139][140]; w tym samym miesiącu kręcono również sceny w scenerii szpitalnej, mające odpowiadać finałowi gry[141][142]. Pod koniec maja i na początku czerwca nagrywano w Olds, gdzie w realizację zaangażowało się kilka miejscowych firm[143]; powstały na potrzeby serialu mural, który planowano usunąć po zakończeniu zdjęć, postanowiono pozostawić[144]. Zdjęcia zakończyły się nad ranem 11 czerwca 2022[145], dwa dni później, niż pierwotnie zaplanowano[49][87][132]. Dodatkowe zdjęcia nagrywano 4 października na drodze międzystanowej nr 435 w Kansas City[146].
Muzyka[edytuj | edytuj kod]
Muzykę do serialu napisał Gustavo Santaolalla, wcześniej odpowiedzialny za ścieżkę dźwiękową do gier[34]. Kompozytor stwierdził, że widzowie latynoskiego pochodzenia „rozpoznają [w jego muzyce] znane motywy”. Doświadczenia w pisaniu muzyki do filmów nabrał podczas współpracy przy serialach Jane the Virgin (2014–2019) i Making a Murderer (2015–2018)[147].
Dystrybucja i promocja[edytuj | edytuj kod]
Chociaż Bałagow i „The Hollywood Reporter” początkowo informowali, że emisja serialu rozpocznie się w 2022 roku[148][149], HBO zaprzeczyło temu w lutym 2022, podając, że emisja pierwszej serii rozpocznie się prawdopodobnie na początku 2023[150], potwierdzając to również w lipcu[151]. 26 września 2021 HBO udostępniło pierwsze zdjęcie Pascala i Ramsey w charakteryzacji[152], a 10 czerwca 2022 pierwsze zdjęcie z serialu[153]. Pierwszy materiał filmowy zaprezentowano 21 sierpnia 2022 podczas premiery Rodu Smoka[154][155]. We wrześniu 2022 do sprzedaży trafił remake pierwszej części gry, The Last of Us Part I, stworzony częściowo ze względu na możliwość zainteresowania odbiorców serialu grami[156]. Pierwszy zwiastun udostępniono 26 września 2022; potwierdzał on premierę w 2023 oraz udział Lynskey[20]. Wykorzystany w nim utwór „Alone and Forsaken” Hanka Williamsa pojawił się w grze oraz w jednym z jej zwiastunów[157]. W ciągu 24 godzin zwiastun na YouTubie i Twitterze obejrzano ponad 17 mln razy[158].
Po wyciekach ze strony Sky i HBO Max[159], HBO 2 listopada 2022 oficjalnie ogłosiło, że premiera serialu w Stanach Zjednoczonych odbędzie się 15 stycznia 2023, udostępniając również pierwszy oficjalny plakat[53]. W USA serial emitowany będzie na HBO oraz udostępniony zostanie w HBO Max[160]. W Polsce premiera będzie dzień po amerykańskiej na HBO i HBO Max[161], w Australii emitowany będzie na Binge[162], w Kanadzie przez Crave[25], w Indiach na Disney+ Hotstar[163], w Nowej Zelandii na Neonie[164], w Wielkiej Brytanii, Irlandii[165][166], Niemczech, Austrii[166], we Włoszech[167] i Szwajcarii[166] na kanałach Sky Group. Pierwszy odcinek w ramach specjalnego pokazu zostanie 11 stycznia 2023 wyświetlony w budapesztańskim kinie[168]. 16 listopada 2022 zaprezentowano krótki klip z Joelem i Ellie ukrywającymi się przed klikaczem, promujący pojawienie się serialu na konwencie Comic Con Experience[169]. 30 listopada zaprezentowano plakaty z jedenastoma postaciami[170], 3 grudnia Dandridge, Druckmann, Luna, Mazin, Pascal i Ramsey pojawili się na CCXP[171], gdzie przedstawiono pierwszy pełny zwiastun, ujawniając udział w serialu Bakera, Ashley Johnson i Shepherda[77][172]. 8 grudnia Baker, Ashley Johnson, Pascal i Ramsey byli prezenterami na gali rozdania The Game Awards[173]. Pod koniec grudnia ujawniono, że długość pierwszego odcinka wyniesie 85 minut[174].
Lista odcinków[edytuj | edytuj kod]
Seria | Odcinki | Oryginalna emisja | Oryginalna emisja PL | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Premiera serii | Finał serii | Premiera serii | Finał serii | |||
1 | 9 | 15 stycznia 2023 | 12 marca 2023 | 16 stycznia 2023[a] | 13 marca 2023 |
Seria 1 (2022)[edytuj | edytuj kod]
Nr | # | Tytuł oryginalny | Tytuł polski | Reżyseria | Scenariusz | Premiera | Premiera PL |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | 1 | When You’re Lost in the Darkness | Gdy zgubisz się w ciemności | Craig Mazin | Neil Druckmann, Craig Mazin | 15.01.2023 | 16.01.2023 |
W prologu w 1968 r. w talk-show epidemiolog sugeruje, że w przypadku ocieplenia klimatu możliwa będzie globalna pandemia wywołana przez grzyby, której ludzkość nie przetrwa. We wrześniu 2003 r. świat ogarnia pandemia grzyba, wskutek której ludzie popadają w obłęd. Joel ucieka z Austin wraz ze swoim bratem Tommym i córką Sarą, która ginie zastrzelona przez żołnierzy. Dwadzieścia lat później cywilizacja ludzka jest w ruinie, a Joel mieszka w bostońskiej strefie kwarantanny zarządzanej przez federalną agencję FEDRA, pracując jako przemytnik wraz ze swoją partnerką Tess. Kiedy urywa się kontakt z Tommym, postanawia odszukać go w Wyoming, kupując do tego akumulator samochodowy od miejscowego handlarza, który jednak oszukuje go, sprzedając sprzęt świetlikom – buntownikom sprzeciwiającym się FED-rze. Próbując odzyskać utracony towar Joel i Tess napotykają Marlene, przywódczynię buntowników, która prosi ich o przemycenie czternastoletniej Ellie do Old State House, za co świetliki dadzą im sprawną ciężarówkę. W drodze do celu grupa zostaje złapana przez żołnierzy, którzy poddają ich testowi na zarażenie – okazuje się, że Ellie jest zarażona, ale pomimo długiego czasu od ugryzienia nie wystąpiły u niej żadne efekty. | |||||||
2 | 2 | Infected | Zarażeni | Neil Druckmann | Craig Mazin | 22.01.2023 | 23.01.2023 |
Wrzesień 2003. W dniu wybuchu pandemii indonezyjska mykolog zaleca, żeby zbombardować duże miasta, co jest jedynym sposobem na zahamowanie jej rozprzestrzeniania. We współczesności Ellie wyjaśnia Joelowi i Tess, że ma zostać dostarczona świetlikom z nadzieją na znalezienie lekarstwa. Odkrywając, że bezpieczniejsza trasa do Old State House została opanowana przez zarażonych, grupa postanawia wybrać mniej bezpieczną przez Muzeum Bostońskie. W budynku zostają zaatakowani przez klikaczy – jeden z nich gryzie Ellie. Po dotarciu do Old State House odkrywają, że świetliki zostali zabici przez zarażonych. Tess wyjawia, że również została ugryziona, ale w odróżnieniu od Ellie, jej rana się nie goi. Kiedy zarażeni zaczynają szturmować budynek, Tess poświęca się, żeby powstrzymać hordę, umożliwiając ucieczkę Joelowi i Ellie. | |||||||
3 | 3 | Long Long Time | Do ostatnich dni | Peter Hoar | Craig Mazin | 29.01.2023 | 30.01.2023 |
Rok 2023. Joel i Ellie udają się po pomoc do Billa i Franka; po drodze Ellie dowiaduje się, jak wyglądały początki pandemii. W retrospekcjach przedstawiona zostaje historia Billa od momentu wybuchu apokalipsy oraz jego związku z Frankiem. Po kilkunastu latach bycia parą schorowani starsi mężczyźni postanawiają wziąć ślub i popełnić samobójstwo, w pożegnalnym liście pozwalając Joelowi zabrać z ich domu to, czego będzie potrzebował. Joelowi udaje zdobyć się działający samochód i obiera kurs na Wyoming, gdzie ma nadzieję odnaleźć Tommy’ego – byłego świetlika – i dowiedzieć się, gdzie może znaleźć ich bazę. | |||||||
4 | 4 | Please Hold to My Hand | Weź mnie za rękę | Jeremy Webb | Craig Mazin | 05.02.2023 | 06.02.2023 |
Podczas podróży do Wyoming Joel i Ellie wpadają w zasadzkę zastawioną przez bandytów w Kansas City. Jednemu z nich udaje się obezwładnić Joela, którego Ellie ratuje za pomocą zdobytego potajemnie pistoletu. Przywódczyni bandytów, Kathleen, uznaje, że są oni powiązani z poszukiwanym przez nią Henrym Burrellem i urządza polowanie na nich. Jej zastępca Perry odkrywa, że zarażeni znaleźli drogę, przez którą mogą przedostać się do miasta, Kathleen nakazuje jednak skoncentrować się na odnalezieniu Henry’ego. Joel i Ellie budzą się, widząc celujących w nich Henry’ego i jego brata, Sama. | |||||||
5 | 5 | Endure and Survive | Wytrwać i przeżyć | Jeremy Webb | Craig Mazin | 12.02.2023[b] | 13.02.2023 |
Henry proponuje Joelowi i Ellie pomoc w ucieczce z miasta przez podziemne tunele. Przyznaje też, że był odpowiedzialny za pojmanie i śmierć brata Kathleen w zamian za leki na białaczkę Sama. Grupie udaje się przedostać przez tunele, ale zostają odkryci przez wrogów. Egzekucję powstrzymuje pojawienie się dużej grupy zarażonych – w tym purchlaka – którzy zabijają Kathleen i Perry’ego. Po ucieczce w bezpieczne miejsce Sam pokazuje Ellie, że został ugryziony, a ta próbuje uleczyć go swoją krwią. Następnego dnia zarażony Sam atakuje Ellie i zostaje zabity przez Henry’ego, który następnie popełnia samobójstwo. Joel i Ellie wyruszają w dalszą podróż. | |||||||
6 | 6 | Kin | Rodzina | Jasmila Žbanić | Craig Mazin | 19.02.2023 | 20.02.2023 |
Trzy miesiące po opuszczeniu Kansas City Joel i Ellie docierają do Jackson w Wyoming, gdzie odnajdują Tommy’ego, który wraz ze swoją żoną – Marią – oczekują na narodziny dziecka. Joel wyznaje bratu, że Ellie jest odporna na zarazę i że pogarsza się jego stan psychiczny. Prosi Tommy’ego, żeby zaprowadził dziewczynę do świetlików, obawiając się, że sam nie będzie w stanie zapewnić jej bezpieczeńca. Ellie podsłuchuje ich rozmowę, co prowadzi do konfrontacji, podczas której Joel postanawia, że ich drogi się rozejdą. Wspominając Sarę zmienia jednak zdanie i konno wyruszają do Kolorado. Odnajdują trop świetlików, mogących mieć bazę w szpitalu w Utah. Zostają napadnięci przez łupieżców, w wyniku czego Joel odnosi poważne rany. | |||||||
7 | 7 | Left Behind | Pozostawieni | Liza Johnson | Neil Druckmann | 26.02.2023 | 27.02.2023 |
Ranny Joel prosi Ellie, żeby go pozostawiła i uciekała. Dziewczyna wspomina czas, kiedy wraz ze swoją przyjaciółką Riley uczęszczała do szkoły wojskowej FEDR-y. Riley, która uciekła kilka tygodni wcześniej, zakrada się do pokoju Ellie i informuje ją, że została świetlikiem. Zaprasza ją do porzuconego centrum handlowego, gdzie razem spędzają czas. Informuje, że nazajutrz opuszcza Boston. Ellie udaje się ją przekonać, żeby została i całują się. Zostają zaatakowane przez zarażonego – chociaż pokonują go, zarażony gryzie je obie. Postanawiają nie popełniać samobójstwa i wykorzystać ostatnie godziny, jakie im pozostały. We współczesności Ellie postanawia nie opuszczać Joela; znajduje igłę i nici, żeby zszyć jego ranę. | |||||||
8 | 8 | When We Are in Need | Gdy będziemy w potrzebie | Ali Abbasi | Craig Mazin | 05.03.2023 | 06.03.2023 |
Ellie wyrusza na poszukiwanie jedzenia. Udaje jej się ustrzelić jelenia, którego znajduje kaznodzieja David i jego towarzysz James. Dziewczyna wymienia mięso na penicylinę, a David ujawnia, że mężczyzna, który dźgnął Joela, był członkiem jego grupy. Następnego dnia grupa Davida poszukuje Joela, chcąc się na nim zemścić. Ellie odciąga ich uwagę, ale zostaje porwana. W obozie Davida okazuje się, że karmi on swoich podopiecznych ludzkim mięsem. Joel po odzyskaniu przytomności torturuje dwóch poszukujących go mężczyzn, dowiadując się od nich, dokąd zabrali Ellie. David i James próbują zabić dziewczynę, ta jednak zabija Jamesa i ucieka; kiedy dopada ją David, zabija go tasakiem do mięsa. Joel odnajduje straumatyzowaną Ellie i pociesza ją. | |||||||
9 | 9 | Look for the Light | Szukaj światła | Ali Abbasi | Craig Mazin, Neil Druckmann | 12.03.2023 | 13.03.2023 |
Odbiór[edytuj | edytuj kod]
Serial spotkał się z dobrą reakcją krytyków. W agregatorze recenzji Rotten Tomatoes 96% z 391 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 8,75 na 10[177]. Z kolei w agregatorze Metacritic średnia ważona ocen z 42 recenzji wyniosła 84 punkty na 100[178].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Premiera w polskim HBO i HBO Max odbywa się jednocześnie z amerykańską – o 21.00 czasu wschodniego w Stanach Zjednoczonych i o 3.00 czasu środkowoeuropejskiego w Polsce[175].
- ↑ Premiera w HBO Max odbyła się 10 lutego 2023, żeby uniknąć kolidowania z Super Bowl, podczas gdy w zwykłej telewizji odbyła się w standardowym terminie[176].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Nellie Andreeva: Pedro Pascal To Star As Joel In 'The Last of Us' HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-02-10. [dostęp 2021-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-11)]. (ang.).
- ↑ Streaming Boom Keeps TV Salaries at Heady Levels: Here's What Kate Winslet, Jason Sudeikis and More Are Earning. Variety, 2021-08-18. [dostęp 2021-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-18)]. (ang.).
- ↑ Jack King: Pedro Pascal talks The Last of Us, being Nicolas Cage's number one fan, and returning to the set of The Mountain and The Viper. Condé Nast, 2022-04-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-13)]. (ang.).
- ↑ a b c 'Last of Us': 'Game of Thrones' Breakout Bella Ramsey to Star as Ellie (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2021-02-10. [dostęp 2021-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-11)]. (ang.).
- ↑ Olivia Harris: Last Of Us TV Show Writer Confirms He Won't Change Ellie's Sexuality. CBS Interactive, 2020-03-10. [dostęp 2021-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-2)]. (ang.).
- ↑ a b The Last of Us: Teen actress honoured to land lead role. BBC, 2021-10-14. [dostęp 2021-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-14)]. (ang.).
- ↑ Patrick Ryan: 'Catherine Called Birdy': Bella Ramsey on why that 'more hopeful ending' differs from the book. USA Today, 2022-10-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-9)]. (ang.).
- ↑ Matthew Byrd: HBO's The Last of Us: Ellie Actress Explains Why She Hasn't Played the Games. DoG Tech LL C, 2022-10-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-14)]. (ang.).
- ↑ a b Joe Otterson: 'Last of Us' Series at HBO Casts Gabriel Luna. Variety, 2021-04-15. [dostęp 2021-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
- ↑ Gabriel Luna Chats About "The Last of Us" HBO Series. YouTube, 2021-10-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-1)]. (ang.).
- ↑ Hope Bellingham: The Last of Us TV show actor has been gifted a PS5 from Neil Druckmann to help with "research". Future plc, 2021-07-27. [dostęp 2021-07-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-28)]. (ang.).
- ↑ a b Alexandra Del Rosario: 'The Last of Us': Anna Torv To Recur In HBO Series Adaptation Of PlayStation Video Game. Deadline, 2021-07-22. [dostęp 2021-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-22)]. (ang.).
- ↑ a b Lesley Goldberg: 'Last of Us' Game Star to Reprise Role in HBO Series (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2021-05-27. [dostęp 2021-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-27)]. (ang.).
- ↑ a b Joe Otterson: 'Last of Us' HBO Series Casts Nico Parker as Joel's Daughter. Variety, 2021-06-30. [dostęp 2021-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-01)]. (ang.).
- ↑ Eammon Jacobs: 'The Last of Us' creator says the Cordyceps fungus danger is 'real' and 'has always been here'. Insider, 2023-01-16. [dostęp 2023-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-16)]. (ang.).
- ↑ a b c Denise Petski: 'The Last Of Us': Jeffrey Pierce, Murray Bartlett, Con O'Neill Join HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-07-15. [dostęp 2021-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-15)]. (ang.).
- ↑ Ryan Fleming: How Murray Bartlett's Role In 'The White Lotus' Lit The Fuse On A Renaissance For The Aussie Actor's Career. Deadline, 2022-06-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-15)]. (ang.).
- ↑ Samantha Coley: 'The Last of Us': Murray Bartlett Says One of the Scripts Is "One of the Best Hours of Television I've Ever Read". Valnet, 2022-11-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-8)]. (ang.).
- ↑ a b Joe Otterson: 'Last of Us' HBO Series Casts Nick Offerman as Bill. Variety, 2021-12-07. [dostęp 2021-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-07)]. (ang.).
- ↑ a b c Nick Romano. Clicker bait: The Last of Us trailer reveals Yellowjackets star Melanie Lynskey and the infected. „Entertainment Weekly”, 2022-09-26. Dotdash Meredith. [dostęp 2022-09-27]. (ang.).
- ↑ a b Alexandria Del Rosario: 'Euphoria's Storm Reid Joins HBO's 'The Last Of Us' Series Adaptation As Riley. Deadline, 2022-01-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-14)]. (ang.).
- ↑ Jemele Hill, Storm Reid: Storm Reid – The Light in the Darkness. Jemele Hill is Unbothered, 2022-02-14. [dostęp 2022-02-21]. (ang.).
- ↑ Hope Bellingham: The Last of Us TV show actor says that the scripts are "breathtaking". Future plc, 2021-07-21. [dostęp 2021-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-21)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Kat Bailey: Exclusive: HBO's The Last of Us Casts Henry and Sam, But There Are Some Major Differences. IGN, 2022-08-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-10)]. (ang.).
- ↑ a b c Laine Mitchell: HBO's Alberta-shot "The Last of Us" is on the hunt for a new cast member. Buzz Connected Media Inc., 2022-02-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-21)]. (ang.).
- ↑ a b Nick Romano: The Last of Us trailer reveals new characters created for show, more monsters. Entertainment Weekly, 2022-12-11. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-11)]. (ang.).
- ↑ a b c Rick Porter: HBO's 'The Last of Us' Releases First-Look Photo. The Hollywood Reporter, 2022-06-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-9)]. (ang.).
- ↑ Naughty Dog, The Last of Us. Sony Computer Entertainment, 2013-06-14. PlayStation 3. (ang.).
- ↑ Nick Romano. True Blood star Rutina Wesley’s The Last of Us role confirmed in exclusive photo. „Entertainment Weekly”, 2023-01-09. Dotdash Meredith. [dostęp 2023-01-10]. (ang.).
- ↑ Pat Brown: The Last of Us Review: HBO’s Video Game Adaptation is All Flesh, No Bones. [w:] Slant Magazine [on-line]. 2023-01-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-01-10)]. (ang.).
- ↑ Terri Schwartz: Naughty Dog's Neil Druckmann Offers Updates on Uncharted, Last of Us Movies. IGN, 2016-04-04. [dostęp 2016-04-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-04)]. (ang.).
- ↑ Alex Avard: Images from an official The Last of Us animated movie have appeared online. Future plc, 2020-01-24. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-24)]. (ang.).
- ↑ a b c Joe Otterson: 'The Last of Us' Series in Development at HBO From 'Chernobyl' Creator. Variety, 2020-03-05. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-6)]. (ang.).
- ↑ a b Tom Reimann: 'The Last of Us' Game Composer Is Returning to Score the HBO Series. Valnet, 2020-03-12. [dostęp 2020-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-15)]. (ang.).
- ↑ a b Peter White: 'The Last Of Us': HBO Hands Series Order To Video Game Adaptation From Craig Mazin & Neil Druckmann. Deadline, 2020-11-20. [dostęp 2020-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-20)]. (ang.).
- ↑ 'The Last of Us' Series in the Works at HBO From 'Chernobyl' Creator Craig Mazin, Neil Druckmann (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2020-03-05. [dostęp 2020-03-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-05)]. (ang.).
- ↑ a b DGC Alberta Production List. Kanadyjska Gildia Reżyserów, 2021-07-26. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-26)]. (ang.).
- ↑ a b DGC Alberta Production List. Kanadyjska Gildia Reżyserów, 2021-08-11. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-12)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Fish Griwkowsky: HBO's The Last of Us shooting near Rice Howard Way in mid październik. Edmonton Journal, 2021-10-04. [dostęp 2021-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-04)]. (ang.).
- ↑ Mia Galuppo: 'Chernobyl' Director Johan Renck to Helm 'The Last of Us' HBO Pilot. The Hollywood Reporter, 2020-06-08. [dostęp 2020-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-9)]. (ang.).
- ↑ Rick Porter: 'The Last of Us' Series Gets HBO Greenlight. The Hollywood Reporter, 2020-11-20. [dostęp 2021-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-19)]. (ang.).
- ↑ John August, Craig Mazin: Time Lords. Scriptnotes, 2021-01-19. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-3)]. (ang.).
- ↑ Borys Kit: 'Last of Us' HBO Series Finds Its Director With 'Beanpole' Filmmaker (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2021-01-15. [dostęp 2021-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-16)]. (ang.).
- ↑ Natalia Gredina: Российский режиссер Кантемир Балагов будет снимать сериал HBO от создателя "Чернобыля" (!!) по игре The Last of Us (!!!). 2021-01-17. [dostęp 2021-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-17)]. (ros.).
- ↑ John August, Craig Mazin: Small Plates. Scriptnotes, 2021-04-27. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-13)]. (ang.).
- ↑ a b Etan Vlessing: Kantemir Balagov to Direct 'Butterfly Jam' for Square Peg, AR Content (Exclusive). The Hollywood Reporter, 2022-10-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
- ↑ Kantemir Bałagow: Three important things from this news. 2022-10-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-29)]. (ang.).
- ↑ Kantemir Bałagow: Все правильно. Не будет.. 2022-10-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-29)]. (ang.).
- ↑ a b c DGC Alberta Production List. Kanadyjska Gildia Reżyserów, 2021-06-30. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-2)]. (ang.).
- ↑ John August, Craig Mazin: Live and in Person. Scriptnotes, 2021-05-04. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-3)]. (ang.).
- ↑ Denise Petski: 'The Last Of Us': Jasmila Žbanić & Ali Abbasi To Direct HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-04-23. [dostęp 2021-04-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-23)]. (ang.).
- ↑ Jordan Gerblick: The Last of Us TV show's first season will have 10 episodes. Future plc, 2021-07-06. [dostęp 2021-07-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-07)]. (ang.).
- ↑ a b Jordan Moreau: HBO's 'The Last of Us' Sets Early 2023 Release Date. Variety, 2022-11-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-2)]. (ang.).
- ↑ Connor Sheridan: Neil Druckmann seemingly confirmed as one of The Last of Us HBO series' directors. Future plc, 2021-09-16. [dostęp 2021-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-16)]. (ang.).
- ↑ Shawnee Haas: 'The Last of Us' TV Series Adds New Directors from 'The Punisher' and 'What We Do in the Shadows'. Valnet, 2022-01-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-17)]. (ang.).
- ↑ a b Todd Martens: Why Tom Holland in 'Uncharted' signals a generational shift in gaming's Hollywood incursion. 2022-02-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-10)]. (ang.).
- ↑ Nadim Carlsen: Nadim Carlsen CV. Echo Artists. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-5)]. (ang.).
- ↑ Emily Sarkissian: Paul Becker: Making moves, making stories. 2021-06-21. [dostęp 2021-08-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-012)]. (ang.).
- ↑ Jordan Moreau: What's Wrong With Viserys? 'House of the Dragon' Prosthetic Designer Explains His Flesh-Eating Disease and Making the Clickers in 'The Last of Us'. Variety, 2022-10-23. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-23)]. (ang.).
- ↑ The Last of Us. DNEG. [dostęp 2021-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-3)]. (ang.).
- ↑ Elise von Scheel: Recent film, TV projects bringing $482M to Alberta's economy. CBC News, 2021-07-31. [dostęp 2021-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-3)]. (ang.).
- ↑ a b Filming of HBO series The Last of Us, the largest-ever production in Canada, underway in Calgary. CTV News, 2021-08-03. [dostęp 2021-08-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-4)]. (ang.).
- ↑ a b c Vikki Blake: HBO's The Last of Us TV show "well exceeds the eight-figure per episode mark". Eurogamer, 2021-07-018. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-018)]. (ang.).
- ↑ Abdul Abbas: The Last of Us filming in Calgary is an important project for our emerging film industry. Gauntlet Publication Society, 2022-02-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-18)]. (ang.).
- ↑ a b David Opinko: Kenney touts Alberta's "culture of resilience" as economy rebounds. Pattison Media, 2021-07-28. [dostęp 2021-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-28)]. (ang.).
- ↑ Last week for mutants on the street: HBO's The Last of Us wraps mega-million dollar Alberta shoot. CTV News, 2022-06-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-9)]. (ang.).
- ↑ John August, Craig Mazin: Screenwriting in Color. Scriptnotes, 2021-03-30. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-3)]. (ang.).
- ↑ a b Jonathon Dornbush: The Last of Us HBO Show: Season 1 Adapts the First Game, But Will 'Deviate Greatly' in Some Episodes. IGN, 2021-03-21. [dostęp 2021-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-21)]. (ang.).
- ↑ Tara Bennett: “The Last of Us” TV show is scaling back the violence, says Naughty Dog’s Neil Druckmann. GamesRadar, 2022-12-26. [dostęp 2022-12-28]. (ang.).
- ↑ Brandon Louis: “Last of Us” Creator Details the Painful Changes Made to Joel for HBO Show. ScreenRant, 2022-12-28. [dostęp 2022-12-28]. (ang.).
- ↑ Bradley Russell: The Last of Us HBO series co-creator confirms first wave of characters (but leaves one redacted). Future plc, 2020-03-09. [dostęp 2020-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-26)]. (ang.).
- ↑ Tom Ivan: Mahershala Ali reportedly offered the role of Joel in HBO's Last of Us Series. Video Games Chronicle, 2021-02-10. [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-11)]. (ang.).
- ↑ Nellie Andreeva: 'The Last Of Us': Gabriel Luna To Play Tommy In HBO Series Based On Video Game. Deadline, 2021-04-15. [dostęp 2021-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-15)]. (ang.).
- ↑ Hannah Kost: HBO's Last of Us looking for southern Alberta extras. CBC News, 2021-05-13. [dostęp 2021-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-13)]. (ang.).
- ↑ Michael Hogan: Murray Bartlett: 'Filming The White Lotus in lockdown felt like a TV summer camp'. 2021-12-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-5)]. (ang.).
- ↑ a b c Jasmila Žbanić: It was a great pleasure to work on the series The Last of Us. 2021-12-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
- ↑ a b Ted Litchfield: New The Last of Us HBO trailer shows off more of its cast and locations. Future plc, 2022-12-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-3)]. (ang.).
- ↑ The Last of Us – WGA Directory. Zachodnioamerykańska Gildia Scenarzystów. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-20)]. (ang.).
- ↑ a b John August, Craig Mazin: Readers. Scriptnotes, 2020-03-10. [dostęp 2021-07-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-20)]. (ang.).
- ↑ Brynna Arens: The Last of Us Creators Tease How the Series Changes the Game. DoG Tech LLC, 2022-12-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-7)]. (ang.).
- ↑ How the Future of Entertainment Will Be Forged Between Hollywood and Video Games. Indiewire, 2021-08-27. [dostęp 2021-08-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-28)]. (ang.).
- ↑ Allie Gemmill: Craig Mazin Reassures HBO's 'Last of Us' Will "Expand, Not Undo" Video Game Ending. Valnet, 2020-08-01. [dostęp 2020-08-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-3)]. (ang.).
- ↑ Connor Sheridan: The Last of Us HBO series has a "jaw drop" moment that didn't make it into the game. Future plc, 2020-08-11. [dostęp 2021-01-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-23)]. (ang.).
- ↑ Marco Vito Oddo: 'The Last of Us' TV Series Timeline Has a Major Difference From the Games. Valnet, 2022-02-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-3)]. (ang.).
- ↑ The Last of Us. Rotten Tomatoes. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-19)]. (ang.).
- ↑ Josh Coulson: The Last Of Us Producer Confirms Leaked Episode Names Aren't Accurate. Valnet, 2022-12-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-19)]. (ang.).
- ↑ a b Joel Dryden: HBO's The Last of Us adaptation to shoot in Calgary area, starring Mandalorian, Game of Thrones actors. CBC News, 2021-03-30. [dostęp 2021-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-31)]. (ang.).
- ↑ Adam Bakhurst: The Last of Us HBO Series to Reportedly Begin Filming in Calgary in lipiec 2021. IGN, 2021-04-02. [dostęp 2021-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-2)]. (ang.).
- ↑ a b Кантемир Балагов завершил съёмки своего эпизода The Last of Us для HBO. Igromedia, 2021-08-31. [dostęp 2021-08-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-31)]. (ros.).
- ↑ a b Vikki Blake: Neil Druckmann wraps up filming on The Last of Us TV show. Eurogamer, 2021-11-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-7)]. (ang.).
- ↑ Eben Bolter: Beside myself to be joining team #TheLastOfUs with @clmazin, @Neil_Druckmann and co. Canada see you very soon. 2021-06-03. [dostęp 2021-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-3)]. (ang.).
- ↑ a b Piotr Bicki: Kolejne zdjęcia z planu serialu The Last of Us. Eurogamer, 2021-10-06. [dostęp 2021-10-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-06)]. (pol.).
- ↑ Claudia Marchetto: The Last of Us di HBO ecco Pedro Pascal fotografato con il regista dell'episodio pilota. Eurogamer, 2021-06-29. [dostęp 2021-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-01)]. (wł.).
- ↑ a b Angela Lackey: High River's council approves filming of The Last of Us TV series in town. High River Times, 2021-07-19. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-19)]. (ang.).
- ↑ Don McCracken: Movie Company Donates $100,000 For Legacy Project In High River. Okotoksonline.com, 2021-10-14. [dostęp 2021-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-15)]. (ang.).
- ↑ High River to Host Major Movie Production. Town of High River, 2021-07-012. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-014)]. (ang.).
- ↑ Mo Qazzaz: Filming — LAST OF US. Town of Fort Macleod, 2021-05-19. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-04)]. (ang.).
- ↑ Frank McTighe: Schedule set for TV series filming in Fort Macleod. Macleod Gazette, 2021-06-23. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-24)]. (ang.).
- ↑ Filming Road and Parking Lot Closures. Town of Fort Macleod, 2021-07-13. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-19)]. (ang.).
- ↑ Karsen Marczuk: Filming of HBO's The Last of Us is taking over Fort Macleod. 2021-07-23. [dostęp 2021-07-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-27)]. (ang.).
- ↑ Sean Marks: Don's Barber Shop ready for its closeup as HBO's 'The Last Of Us' prepares for filming in southern Alberta. CTV News, 2021-07-13. [dostęp 2021-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-014)]. (ang.).
- ↑ Hope Bellingham: The Last of Us TV show set photos give us a glimpse of what the series will look like. Future plc, 2021-07-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-20)]. (ang.).
- ↑ Filming of HBO series The Last of Us, the largest-ever production in Canada, underway in Calgary. CTV News, 2021-08-04. [dostęp 2021-09-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-3)]. (ang.).
- ↑ Bradley Russell: New Last of Us set photos might be showing off a major location from the games. Future plc, 2021-08-09. [dostęp 2021-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-9)]. (ang.).
- ↑ Bradley Russell: New The Last of Us series set photos look eerily close to the game. Future plc, 2021-09-09. [dostęp 2021-09-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-9)]. (ang.).
- ↑ Maddison Connaughton: From Mindhunter to Newsreader: Anna Torv on how she choses her next role. 2021-09-24. [dostęp 2021-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-24)]. (ang.).
- ↑ a b Adam Lachacz: TV series filming to disrupt traffic in downtown Edmonton, legislature grounds. CTV News, 2021-10-04. [dostęp 2021-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-04)]. (ang.).
- ↑ John Saavedra: The Last of Us HBO Series Set Footage Reveals Best Look at Ellie, Joel, and Tess in Boston QZ. DoG Tech LLC, 2021-10-15. [dostęp 2021-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-16)]. (ang.).
- ↑ Chris Chacon: HBO television series takes over parts of Edmonton. Global News, 2021-10-06. [dostęp 2021-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-7)]. (ang.).
- ↑ a b c Greg Colgan: HBO show filming to begin in downtown Canmore. Great West Media, 2021-11-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-4)]. (ang.).
- ↑ Jason Herring: Film production shuts down 4th Avenue flyover into downtown Calgary until Monday. Calgary Herald, 2021-10-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-15)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: Upcoming HBO series "The Last of Us" seen filming in Calgary (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2021-10-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-21)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: HBO series "The Last of Us" spotted filming in Calgary's Beltline over the weekend (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2021-10-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-26)]. (ang.).
- ↑ a b Hirun Cryer: The Last of Us TV show leak reveals how HBO will bring a major location to life. Future plc, 2021-11-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-3)]. (ang.).
- ↑ a b The Last of Us Filming in Canmore. Town of Canmore. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-2)]. (ang.).
- ↑ Matthew Byrd: The Last of Us HBO Series Set Photos Suggest Major Character Death. DoG Tech LLC, 2021-11-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-20)]. (ang.).
- ↑ Bradley Russell: The Last of Us series set leak shows Joel, Ellie, and Tommy in one of the game's major locations. Future plc, 2021-11-19. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-20)]. (ang.).
- ↑ Sammy Barker: Horses Trot onto the Set of The Last of Us' TV Show. Push Square, 2021-11-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-16)]. (ang.).
- ↑ a b Elle McLean: Calgary schools get post-apocalyptic makeover for filming of "The Last of Us" (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2021-11-25. [dostęp 2021-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-26)]. (ang.).
- ↑ The Last of Us HBO Series Set Photos Show Joel and Ellie at a Firefly Base. DoG Tech LLC, 2021-11-24. [dostęp 2021-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-12)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: Calgary mall gets post-apocalyptic makeover for filming of HBO series "The Last of Us" (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-01-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-20)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: Southern Alberta town to be zombie-fied for filming of HBO series "The Last of Us". Buzz Connected Media Inc., 2022-01-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-25)]. (ang.).
- ↑ Brent Calver: Okotoks on the map as The Last of Us prepares for filming in town. Okotoks Today, 2022-01-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-01-28)]. (ang.).
- ↑ Harrison O'Nyons: The Last of Us is Coming to Okotoks. Highriveronline.com, 2022-01-25. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-9)]. (ang.).
- ↑ Jessica Dezall: Local Neighbourhood Transformed into Post-Apocalyptic Filming Set. Okotoksonline.com, 2022-02-09. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-10)]. (ang.).
- ↑ Lauryn Heintz: Okotoks made $18,000 from 'Last of Us' film shoot. Okotoks Today, 2022-05-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-17)]. (ang.).
- ↑ Film production in the Waterton Lakes National Park townsite. Parks Canada, 2018-08-29. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-15)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: HBO's "The Last of Us" filming in Waterton as release date is pushed back (PHOTOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-02-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-17)]. (ang.).
- ↑ Dave Dormer: Film production means closure of airport tunnel traffic until Thursday. CTV News, 2022-03-15. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-14)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: Film production shuts down Calgary's Airport Tunnel this week. Buzz Connected Media Inc., 2022-03-17. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-16)]. (ang.).
- ↑ Jeremy Webb: [Jeremy Webb]. 2022-03-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
- ↑ a b Jeremy Webb: It's DONE my episodes and the whole show wrapped early this morning. 2022-03-20. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-28)]. (ang.).
- ↑ Victoria Kennedy: Leaked The Last of Us TV show images give first look at Sam and Henry. Eurogamer, 2022-03-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-24)]. (ang.).
- ↑ Jason Guisao. The Last Of Us TV Show Leaks Reveal Sam And Henry. „Game Informer”, 2022-03-24. GameStop. [dostęp 2022-03-25]. (ang.).
- ↑ Bradley Russell: The Last of Us series set video introduces more of the game's characters. Future plc, 2022-03-24. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-24)]. (ang.).
- ↑ Brandon Louis: The Last of Us Set Photo Hints at New Location Not In The Games. Valnet, 2022-03-28. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-29)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: HBO series "The Last of Us" has been filming in a Calgary alley and the footage is wild (PHOTOS/VIDEOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-04-05. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-6)]. (ang.).
- ↑ Ellie McLean: HBO series "The Last of Us" filming at a new Calgary location and footage is as cool as ever (PHOTOS/VIDEOS). Buzz Connected Media Inc., 2022-04-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-04-30)]. (ang.).
- ↑ Victoria Kennedy: Leaked The Last of Us TV show footage reveals more potential backstory. Eurogamer, 2022-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-6)]. (ang.).
- ↑ David Wolinsky: New Last Of Us TV Show Footage Leaks. GameSpot, 2022-05-06. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-6)]. (ang.).
- ↑ Matthew Byrd: The Last of Us HBO Series Leaked Set Photos Show Firefly Hospital. DoG Tech LLC, 2022-05-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-13)]. (ang.).
- ↑ Sammy Barker: HBO's The Last of Us TV Show Reveals Key Set Photos. Eurogamer, 2022-05-13. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-05-17)]. (ang.).
- ↑ Doug Collie: Filming of TV series scenes in Olds good for economy, say businesspeople. Okotoks Today, 2022-05-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-1)]. (ang.).
- ↑ Doug Collie: Planning commission says HBO TV series mural can stay on Olds business. Okotoks Today, 2022-07-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-26)]. (ang.).
- ↑ Joel Dryden: Horrific mutants vacate Alberta streets as HBO's The Last of Us set to wrap production. CBC News, 2022-06-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-8)]. (ang.).
- ↑ Delays on I-435 due to filming for HBO's 'The Last of Us'. KCTV, 2022-10-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-5)]. (ang.).
- ↑ Gustavo Santaolalla promete toques de música latina en la serie "The Last of Us". Efe.com, 2021-10-22. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-10-22)]. (hiszp.).
- ↑ Emily Garbutt: The Last of Us TV show director hints at potential release date. Future plc, 2021-07-012. [dostęp 2021-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-13)]. (ang.).
- ↑ James Hibberd: HBO's 'The Last of Us' Casts Anna Torv in Key Role. The Hollywood Reporter, 2021-07-22. [dostęp 2021-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-07-23)]. (ang.).
- ↑ Nellie Andreeva: 'The Last Of Us': HBO Chief Gives Premiere Date Update On Video Game Adaptation. Deadline, 2022-02-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-16)]. (ang.).
- ↑ Lesley Goldberg: "Every Show Has Got to Work Harder": HBO Boss on Emmy Nominations Haul. The Hollywood Reporter, 2022-07-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-07-13)]. (ang.).
- ↑ Ray Flook: The Last of Us: HBO Releases Image of Pascal's Joel & Ramsey's Ellie. Bleedingcool, 2021-09-26. [dostęp 2021-09-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-27)]. (ang.).
- ↑ Alejandra Gularte: The Last of Us (Accidentally) Leaks Remake and First-Look Images (on Purpose). Vox Media, 2022-06-10. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-06-10)]. (ang.).
- ↑ Nicole Carpenter: The Last of Us Part 1 considered every detail — it's not just 'beauty for the sake of it,' say co-directors. Vox Media, 2022-08-31. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-4)]. (ang.).
- ↑ Daniel Klissmman: You Missed The Best Last Of Us Easter Egg In HBO's Trailer. Valnet, 2022-09-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-27)]. (ang.).
- ↑ Victoria Kennedy: Looks like HBO's The Last of Us adaptation debuts in styczeń. Eurogamer, 2022-11-01. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-1)]. (ang.).
- ↑ Chris Capel: The Last of Us TV Series Release Date and Time on HBO Max. Game Revolution, 2022-11-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-2)]. (ang.).
- ↑ Premiera serialu „The Last Of Us” 16 stycznia w HBO i HBO Max. Wirtualne Media, 2022-11-03. [dostęp 2022-12-22]. (pol.).
- ↑ Lauren Rouse: Everything We Know About HBO's The Last Of Us TV Show. Kotaku, 2022-09-29. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-28)]. (ang.).
- ↑ Rahul Chettiyar: The Last of Us HBO Series Release Date Set for styczeń 16 on Disney+ Hotstar in India. NDTV, 2022-11-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-3)]. (ang.).
- ↑ Lyric Waiwiri-Smith: Melanie Lynskey makes a surprise appearance in first trailer for The Last of Us TV series. Stuff Limited, 2022-09-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-26)]. (ang.).
- ↑ Bradley Russell: The Last of Us TV show: Everything we know so far about the HBO series. Future plc, 2022-10-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-10-26)]. (ang.).
- ↑ a b c Benjamin Jackson: The Last of Us: first trailer released for HBO drama with surprise casting spotted in the new trailer. Edinburgh News, 2022-09-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-26)]. (ang.).
- ↑ Alessandro Digioia: The Last of Us, ci siamo: la serie di HBO con Pedro Pascal e Bella Ramsey ha una data d'uscita ufficiale. IGN, 2022-11-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-2)]. (ang.).
- ↑ Ferenc Zalaba: Nézd meg velünk premier előtt moziban a The Last of Us pilotját!. IGN, 2022-12-12. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-12)]. (ang.).
- ↑ Shrishty Mishra: New 'The Last of Us' Clip Brings Joel and Ellie Face to Face With a Clicker. Valnet, 2022-11-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-17)]. (ang.).
- ↑ Logan Plant: The Last of Us HBO Character Posters Feature Joel, Ellie, Bill, and More. IGN, 2022-11-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-1)]. (ang.).
- ↑ Víctor Aliaga: The Last of Us: Painel na CCXP 22 terá Pedro Pascal, Bella Ramsey e criadores. IGN, 2022-11-21. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-21)]. (ang.).
- ↑ Wesley LeBlanc: New Trailer For HBO's The Last Of Us Gives Our Best Look Yet At The Show. GameStop, 2022-12-03. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-3)]. (ang.).
- ↑ Joshua Robertson: The Last of Us Stars Pedro Pascal and Bella Ramsey to Appear at The Game Awards. Valnet, 2022-12-02. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-12-2)]. (ang.).
- ↑ Noah Dominguez: “The Last of Us” Reveals Its Premiere Episode’s Movie-Length Runtime. CBR, 2022-12-28. [dostęp 2022-12-28]. (ang.).
- ↑ Maciej Żbik: „The Last of Us” serial – premiera: kiedy pierwszy odcinek. [w:] Eurogamer.pl [on-line]. 2023-01-12. [dostęp 2023-01-16]. (pol.).
- ↑ Łukasz Muszyński: 5. odcinek „The Last of Us” z przyspieszoną datą premiery. Filmweb, 2023-02-06. [dostęp 2023-02-06]. (pol.).
- ↑ The Last of Us: Season 1. Rotten Tomatoes. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).
- ↑ The Last of Us: Season 1. Metacritic. [dostęp 2023-03-11]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona serialu
- The Last of Us w bazie IMDb (ang.)
- The Last of Us w bazie Filmweb