Ulica Obrońców Westerplatte w Katowicach
| Szopienice-Burowiec, Zawodzie | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Obrońców Westerplatte na mapie Wojskowego Instytutu Geograficznego z 1933 roku, zaznaczona czerwona linią | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
2714 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Katowic  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 50°15′59,7″N 19°05′12,2″E/50,266581 19,086717
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Obrońców Westerplatte w Katowicach − jedna z ważniejszych ulic wschodniej części Katowic, łącząca jednostkę pomocniczą Szopienice-Burowiec z Zawodziem. Jest to główna droga w Roździeniu[2], przy której zlokalizowane są liczne przedsiębiorstwa[3], a także zabytkowe i historyczne kamienice oraz inne budynki[4].
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicami: ks. bpa. Herberta Bednorza, Wiosny Ludów (dawniej 3 Maja) i Lwowską przy placu Powstańców Śląskich w Szopienicach. Dalej biegnie obok zabudowań starego browaru, krzyżuje się z ul. H. Bednorza i ul. Morawa. Następnie ulica prowadzi przez Burowiec (skrzyżowanie z ul. Janusza Korczaka, ul. gen. Józefa Hallera, skwer im. Hilarego Krzysztofiaka), gdzie znajdują się budynki HMN Szopienice i spółki Baterpol. Za oczyszczalnią i skrzyżowaniem z ul. Roździeńską kończy swój bieg przy ul. 1 Maja i węźle z ul. Bagienną (DK79) w jednostce pomocniczej Zawodzie[3].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Do 1830 roku przy tej ulicy była czynna kuźnica roździeńska (zakole Rawy i drogi z Mysłowic do Dąbrówki Małej)[5]. Następnie w jej pobliżu mieścił się szpital hutniczy (w drugiej połowie XIX wieku)[6]. W pierwszej połowie XIX wieku w Roździeniu powstała huta żelaza Dietrich (w miejscu dawnej Kuźnicy Roździeńskiej, w rejonie obecnego skrzyżowania ul. Obrońców Westerplatte, ul. Bednarskiej i ul. Morawa)[7].
Ulica jest drogą główną klasy G[8]. Przy ulicy znajduje się pamiątkowa tablica, poświęcona Walentemu Roździeńskiemu[9]. W 1897 roku obok kolonii Bagno, pomiędzy dzisiejszą ul. Krakowską, ul. Roździeńską i ul. Obrońców Westerplatte, wybudowano hutę Bernhardi[10]. W okresie Rzeszy Niemieckiej (do 1922 roku) ulica nosiła nazwy: Chaussee Straße (część wschodnia − dawne śródmieście Roździenia) i Hüttenstraße (część zachodnia − w stronę Burowca)[11], a w latach niemieckiej okupacji Polski (1939−1945) Adolf-Hitler-Straße.
W latach 1995–2017 przy ul. Obrońców Westerplatte 30 znajdowała się siedziba redakcji miesięcznika „Roździeń”. Uchwałą z 24 października 2019 roku Rada Miasta Katowice placowi położonemu w rejonie ul. Obrońców Westerplatte 13, 15 nadała nazwę Skwer Ernesta Prittwitza[12].
Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy zlokalizowane są następujące historyczne obiekty[4]:
- narożna kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 1, róg z ul. ks. bpa H. Bednorza)[4];
- dwie kamienice mieszkalne (ul. Obr. Westerplatte 2, 3), wybudowane w 1906 roku w stylu modernizmu[4];
- kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 4), wzniesiona dwudziestoleciu międzywojennym w stylu późnego modernizmu/neoklasycyzmu[4];
- kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 5), wybudowana w 1894 roku w stylu historyzmu[4];
- kamienice mieszkalne (ul. Obr. Westerplatte 7, 8, 32, 52 i 54), wzniesione pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego[4];
- historyczny budynek (ul. Obr. Westerplatte 9)[13];
- kamienice mieszkalne (rejon centralnej części Szopienic i Burowca)[4];
- budynek poczty (ul. Obr. Westerplatte 17[14]), wzniesiony w 1930 roku[15] w stylu funkcjonalizmu;
- domy mieszkalne w pierzejach (ul. Obr. Westerplatte 24, 26, 30 i 50)[4];
Początek ulicy na wysokości pl. Powstańców Śląskich
Budynek poczty
(ul. Obr. Westerplatte 17)
Domy mieszkalne
(ul. Obr. Westerplatte 24 i 26)
- kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 37), wybudowana w 1937 roku w stylu funkcjonalistycznym[4];
- kamienice mieszkalne (ul. Obr. Westerplatte 38, 40), wzniesione na początku XX wieku, posiadają cechy stylu modernistycznego i historyzmu. Budynek o adresie Obr. Westerplatte 40 wzniesiony został między rokiem 1900 a 1915. Był to dom mieszkalno-usługowy, mieszczący również sklep rzeźniczy. Zachowała się ceramiczna boazeria, zdobiąca ściany do pełnej wysokości oraz przód lady. Przedstawia wzory roślinne (wijące się kwiaty, m.in. bratki, bukiety) oraz zwierzęta – głowy (byka, świni, barana; w tym głowę byka z symbolem cechu rzeźnickiego) i, na licu lady, scenki rodzajowe z trzodą[16].
- hala sportowa Hutniczego Klubu Sportowego Szopienice, pochodząca z początków XX wieku (ul. Obr. Westerplatte 44); jej pierwszym właścicielem był Freund[15]; w 2012 roku obiekt rozebrano[17], a w jego miejscu powstały trzy obiekty mieszkalne[18];
Kamienice mieszkalne
(ul. Obr. Westerplatte 30, 32, 34)
Kamienice mieszkalne
(ul. Obr. Westerplatte 36, 38 i 40)
Budynki mieszkalne powstałe na terenie dawnej hali
(ul. Obr. Westerplatte 42, 44 i 46)
- kamienice mieszkalne (ul. Obr. Westerplatte 56, 59), wybudowane w latach trzydziestych XX wieku w stylu funkcjonalizmu[4];
- kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 62), pochodząca z początku XX wieku posiada cechy stylu modernistycznego i historyzmu ceglanego prostego[4];
- budynek firmy GAL-LUX (ul. Obr. Westerplatte 67), wzniesiony na początku XX wieku w stylu historyzmu/modernizmu, obiekt utracił cechy zabytkowe wskutek przeróbek[13];
- kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 73), wybudowana na początku XX wieku, posiada cechy stylu modernistycznego[4];
- kamienica mieszkalna (ul. Obr. Westerplatte 100), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu[4].
Kamienice mieszkalne
(ul. Obr. Westerplatte 50, 52 i 54)
Dom mieszkalny
(ul. Obr. Westerplatte 58)
Kamienica mieszkalna
(ul. Obr. Westerplatte 73)
Instytucje[edytuj | edytuj kod]
Przy ul. Obrońców Westerplatte znajdują się: MDK Szopienice-Giszowiec, Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach (filia nr 19), Urząd Pocztowy Katowice 14, Katowickie Wodociągi, Baterpol sp. z o.o., księgarnia, firma Alfa-Elektro Sp. z o.o., Zakład Szkolenia Psów oraz siedziba fundacji PRO-EKO Szopienice[19]. Między ul. Obrońców Westerplatte a ul. Herberta Bednorza usytuowany jest kościół ewangelicki pw. Zbawiciela[20].
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Ulicą Obrońców Westerplatte kursują autobusy oraz tramwaje operujące na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego. Wzdłuż ulicy zlokalizowanych jest pięć przystanków: Szopienice Kościół (stanowisko tramwajowe w kierunku Mysłowic/Sosnowca), Szopienice Poczta, Burowiec, Szopienice Wodociągi i Szopienice Roździeńska[21]. Tramwaje wzdłuż ulicy zaczęły kursować w 1900 roku[22].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010 (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-07].
- ↑ Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, s. 164, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- ↑ a b OpenStreetMap: Mapa Podstawowa (pol.). www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-07].
- ↑ Gimnazjum nr 13 w Katowicach - Nasza dzielnica (pol.). www.easy0693.easyisp.pl. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ Michał Bulsa, Michał Malina. Pierwszy szpital hutniczy w Roździeniu. „Roździeń”. 11/220, s. 12, listopad 2013.
- ↑ Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, s. 166, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr VII/93/07 Rady Miasta Katowice z dnia 26.02.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru południowo-zachodniej części dzielnicy Szopienice w Katowicach (pol.). www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-09-07].
- ↑ Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice (pol.). www.katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)].
- ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Wydawnictwo Naukowe "Śląsk", 2010, s. 324. ISBN 978-83-7164-636-2.
- ↑ Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego: Floetzkarte des Oberschlesischen S. No 27 Sect. Rosdzin (niem.). www.mapywig.org. [dostęp 2011-09-07].
- ↑ Uchwała w sprawie nadania placowi położonemu na terenie miasta Katowice nazwy "Skwer Ernesta Pritwittza" (pol.) bip.katowice.eu [dostęp 2019-11-03]
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-09-07]
- ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka placówek Poczty Polskiej (pol.). placowki.poczta-polska.pl. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ a b Leszek Jabłoński: Na trasie Balkan Ekspresu - Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice. Przewodnik po dzielnicach Katowic. Katowice: CRUX, 2003, s. 46. ISBN 83-918152-3-4.
- ↑ Ewa Pokorska: Piękno użyteczne. Katowice: Śląskie Centrum Dziedzictwa Kulturowego w Katowicach, 2011, s. 69–73. ISBN 978-83-85871-60-6.
- ↑ Justyna Przybytek: Trwa rozbiórka hali sportowej w Szopienicach (pol.). katowice.naszemiasto.pl, 2012-03-19. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 86, ISBN 978-83-7729-502-1.
- ↑ Szopienice (pol.). www.szopienice.pl. [dostęp 2011-09-07].
- ↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska Zbawiciela w Katowicach-Szopienicach (pol.). szopienice.luteranie.pl. [dostęp 2020-10-24].
- ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM (pol.). rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)].
- ↑ Dariusz Falecki: Następny przystanek: historia tramwajów (pol.). szopienice.org, 2015-02-24. [dostęp 2020-10-24].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Szaraniec Lech: Osady i Osiedla Katowic, Oficyna "Artur", Katowice 1996, ISBN 83-905115-0-9.
- Leszek Jabłoński, Maria Kaźmierczak: Na trasie Balkan Ekspresu; Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice - Przewodnik po dzielnicach Katowic. CRUX, Katowice, ISBN 83-918152-1-8.
- Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
