Ulica Herberta Bednorza w Katowicach
![]() |
|||||||||||||||||||||||||||||
ulica księdza biskupa Herberta Bednorza | |||||||||||||||||||||||||||||
Szopienice-Burowiec | |||||||||||||||||||||||||||||
Długość: | 755 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||
![]() ulica ks. bpa Herberta Bednorza |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
![]() |

Ulica księdza biskupa Herberta Bednorza w Katowicach − jedna z historycznych ulic w katowickiej dzielnicy Szopienice. Jest to jeden z najważniejszych szlaków komunikacyjnych w Szopienicach.
Spis treści
Przebieg[edytuj | edytuj kod]
Ulica rozpoczyna swój bieg od skrzyżowania z ulicą Obrońców Westerplatte. Następnie krzyżuje się z ulicą dra Stanisława Olchawy obok skweru Walentego Roździeńskiego, ulicą Melchiora Wańkowicza i ulicą Wałową. Kończy swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicą Obrońców Westerplatte, ulicą Lwowską i ulicą Wiosny Ludów (plac Powstańców Śląskich).
Opis[edytuj | edytuj kod]
W 1826 przy ulicy wzniesiono drewnianą szkołę dla dzieci z Roździenia i Szopienic. W 1857 oddano do użytku budynek murowany w miejscu szkoły drewnianej. Od początku istnienia szkoły językiem wykładowym był język polski (język niemiecki tylko jako pomocniczy)[2]. W dwudziestoleciu międzywojennym przy ulicy działała wytwórnia sygnałów kolejowych "Ropag"[3]. Po upadku PRL ulica otrzymała imię biskupa Herberta Bednorza.
Ciąg ulic gen. Józefa Hallera − Obrońców Westerplatte − ks. bpa Herberta Bednorza − Lwowska pełni funkcję ulicy głównej[4]. Skwer Walentego Roździeńskiego przy ul. ks. bpa H. Bednorza w założeniu władz miasta jako teren zielony pełni funkcję integrującą[4]. Ulica ks. bpa H. Bednorza to droga publiczna klasy ulicy zbiorczej. W 2009 pod ulicą zlokalizowany był wodociąg Ø300 i Ø160 oraz gazociąg niskiego ciśnienia o średnicy Dn 100[5].
W okresie Rzeszy Niemieckiej ulicę nazywano Schulstraße[6]. W okresie niemieckiej okupacji Polski (1939-1945) ulica nosiła nazwę Hermann Göring Straße na cześć działacza nazistowskiego Hermanna Göringa, w czasach PRL ulica Fryderyka Engelsa[7]. W czasach Polski Ludowej przy ulicy mieścił się pomnik bojowników o socjalizm (dziś nie istnieje)[7].
Obiekty zabytkowe[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy ks. bpa H. Bednorza znajdują się następujące historyczne obiekty:
- Dom handlowy − dawna szkoła katolicka (ul. ks. bpa H. Bednorza 1), obiekt wzniesiono w 1875 w stylu historyzmu, przebudowano w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku[8].
- Zespół zabudowy dawnego browaru i słodowni braci Mokrskich[9] (ul. ks. bpa H. Bednorza 2a−6); wpisany do rejestru zabytków 13 listopada 1992 (nr rej.: A/1506/92[10]), granice ochrony konserwatorskiej obejmują cały zespół zabudowań wraz z otoczeniem, jego układ przestrzenny, zieleń oraz ciągi komunikacyjne. Zespół obejmuje[11]:
- dawną warzelnię (obecnie palarnia kawy) z 1880,
- budynek dawnych piwnic i chłodni (obecnie magazyny), wzniesionych po 1880,
- budynek dawnej słodowni (obecnie hurtownia ryb i magazyn) z około 1890,
- budynek starej kotłowni i maszynowni (obecnie nie użytkowany) z lat osiemdziesiątych XIX wieku,
- budynek maszynowni i kotłowni (obecnie nie użytkowany), wzniesiony pod koniec XIX wieku, przebudowany po 1945,
- budynek dawnej piwiarni (obecnie administracyjny), wzniesiony w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku,
- budynek dawnej stajni (obecnie magazyn), wzniesiony pod koniec XIX wieku,
- budynek mieszkalny i remiza strażacka (obecnie budynek mieszkalny), wzniesiony pod koniec XIX wieku,
- budynek dawnej stajni i bednarni (obecnie magazyn i warsztat) z początku XX wieku,
- budynek dawnego szaletu i altanka (obecnie łaźnia i biuro) z lat trzydziestych XX wieku,
- budynek portierni z latach trzydziestych XX wieku.
- Willa mieszkalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 5), wybudowana w 1899 w stylu historyzmu, według projektu architekta H. Ritschela[8].
- Kamienica mieszkalna z oficyną (ul. ks. bpa H. Bednorza 7/7a), wzniesiona pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu z elementami neogotyku[8].
- Kamienice z oficynami (ul. ks. bpa H. Bednorza 9, 11/11a), wybudowane pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu[8].
- Ceglany budynek szkoły (ul. ks. bpa H. Bednorza 13), pochodzący z początku XX wieku[8].
- Kamienica mieszkalna − dawna apteka Graefego (ul. ks. bpa H. Bednorza 14), została wzniesiona w 1892 w stylu historyzmu, obiekt projektował architekt H. Ritschel[8].
- Gmach dawnej szkoły ewangelickiej (ul. ks. bpa H. Bednorza 15), wybudowany na początku XX wieku, posiada cechy stylów: historyzmu ceglanego, neogotyku, modernizmu[8].
- Kamienica mieszkalna − dawna willa dra Stauba (ul. ks. bpa H. Bednorza 16), wzniesiona w 1892 w stylu historyzmu, zaprojektował ją architekt H. Ritschel[8].
- Kościół Ewangelicko-Augsburski Zbawiciela (ul. ks. bpa H. Bednorza 20); wpisany do rejestru zabytków 30 grudnia 2002 (nr rej.: A/76/02[10]), wpis do rejestru zabytków obejmuje budynek kościoła wraz z najbliższym otoczeniem w ramach działki (z wyjątkiem ogrodzenia)[11]; kościół zaprojektował architekt H. Ritschel, wzniesiono go w latach 1899−1901, w stylu neogotyckim, z cegły klinkierowej. W otoczeniu znajdują się: neogotycka plebania, wybudowana w latach 1907−1908, dawna apteka Graefe'go, dawna willa dra Stauba. W kościele zachowało się epitafium poświęcone mieszkańcom Roździenia[12].
- Plebania ewangelicka i dom parafialny (ul. ks. bpa H. Bednorza 20), wzniesiony w 1907-1908 w stylu historyzmu[8].
- Kamienica mieszkalna − dawna kamienica F. Mixy (ul. ks. bpa H. Bednorza 22), wybudowana w 1908 dla Franza Mixy[13], posiada cechy stylu modernizmu i klasycyzmu[8].
- Zabytkowa kamienica mieszkalna (ul. ks. bpa H. Bednorza 43)[8]; wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego; w budynku zachowały się formy historycznej stolarki okiennej i drzwiowej, historyczny rodzaj pokrycia dachu (dachówka), detal architektoniczny i wystrój elewacji[5].
- Ceglany budynek dawnej stacji kolejowej (ul. ks. bpa H. Bednorza 45), wzniesiony na początku XX wieku[8].
- Zabytkowa murowana kamienica (ul. ks. bpa H. Bednorza 49)[8][14]; wzniesiona w stylu historyzmu ceglanego.
- Zabytkowy budynek administracyjny[15] (tzw. "willa Jacobsena"[16][17]) z początku XX wieku (ul. ks. bpa H. Bednorza 60); wpisany do rejestru zabytków 17 czerwca 1982 (nr rej.: A/1291/82[10]), granice ochrony obejmują obiekt w ramach ogrodzenia[11]; kamienica jest murowana z cegły.
Instytucje[edytuj | edytuj kod]
Przy ulicy ks. bpa H. Bednorza swoją siedzibę mają[18]: przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, Elbud Katowice, banki, niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, Komunalny Zakład Gospodarki Mieszkaniowej − Oddział Eksploatacji Budynków nr 13, parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach (ul. ks. bpa H. Bednorza 20), Zespół Szkół Specjalnych nr 10 (Specjalna Szkoła Podstawowa nr 55, Specjalne Gimnazjum nr 27), Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego im. J. Rymera I Wojewody Śląskiego (Technikum nr 10, Technikum Uzupełniające nr 12 dla Dorosłych, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 7), Podstacja Pogotowia Ratunkowego Szopienice.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Ulicą ks. bpa Herberta Bednorza kursują linie autobusowe Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK GOP) (PKM Katowice) o numerach[19]: 44, 72, 74, 108, 109, 695, 906N, 920.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Architektura Katowic
- Parafia Ewangelicko-Augsburska w Katowicach-Szopienicach
- Roździeń
- Zmiany nazw ulic i placów w Katowicach
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010 (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 220. ISBN 83-905115-0-9.
- ↑ Michał Bulsa. Wytwórnia Sygnałów Kolejowych "Ropag". „Roździeń”. 9/218, s. 13, wrzesień 2013. ISSN 1426-0085.
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Cz. 1, Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ a b Urząd Miasta Katowice: 105. Uchwała w sprawie uchwalenia: miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulicy Wałowej w Katowicach. Uchwała nr XLVIII/993/09 z dnia 26 X 2009 r. (pol.). www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Archiwum Map Wojskowego Instytutu Geograficznego: Floetzkarte des Oberschlesischen S. No 27 Sect. Rosdzin (niem.). www.mapywig.org. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ a b Michał Bulsa, Michał Malina. Nieistniejący pomnik przy ul. ks. bpa H. Bednorza. „Roździeń”. 8/217, s. 9, sierpień 2013. ISSN 1426-0085.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-29]
- ↑ a b c Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie. 31 grudnia 2017; 4 miesiące temu. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ a b c Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach (pol.). www.wkz.katowice.pl. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 45. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.)
- ↑ Michał Bulsa, Michał Malina. Kamienica Franza Mixy przy ul. Bednorza 22. „Roździeń”. 9/218, s. 11, wrzesień 2013. ISSN 1426-0085.
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Uchwała nr VII/93/07 Rady Miasta Katowice z dnia 26.02.2007 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru południowo-zachodniej części dzielnicy Szopienice w Katowicach (pol.). www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013 (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ Michał Bulsa, Michał Malina. Willa Jacobsena. „Roździeń”. 6/215, s. 20, czerwiec 2013. ISSN 1426-0085.
- ↑ Leszek Jabłoński: Na trasie Balkan Ekspresu - Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice. Przewodnik po dzielnicach Katowic. Katowice: CRUX, 2003, s. 46. ISBN 83-918152-3-4.
- ↑ Spis firm na ulicy Bednorza w mieście Katowice (pol.). www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-06-29].
- ↑ KZK GOP: Kursy dla przystanku Szopienice Bednorza (pol.). www.rozklady.kzkgop.pl. [dostęp 2018-02-23].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Leszek Jabłoński: Na trasie Balkan Ekspresu - Giszowiec, Nikiszowiec, Szopienice. Przewodnik po dzielnicach Katowic. Katowice: CRUX, 2003, s. 38, 43, 44, 45. ISBN 83-918152-3-4.
- Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.