Władysław Gnyś

Władysław Gnyś

3 zwycięstwa
pułkownik pilot
Data i miejsce urodzenia	24 sierpnia 1910 Sarnów k. Czarnolasu
Data i miejsce śmierci	28 lutego 2000 Kanada
Przebieg służby
Lata służby	od 1931
Siły zbrojne	- Siły Powietrzne RP – Armée de l'Air - RAF
Jednostki	142 Eskadra Myśliwska, Dywizjon 302, Dywizjon 316, Dywizjon 309, Dywizjon 317
Stanowiska	z-ca dowódcy eskadry: Dywizjon 316 Dywizjon 309 dowódca: Dywizjon 317
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa, kampania wrześniowa kampania francuska 1940 bitwa o Anglię
Odznaczenia

{{Żołnierz infobox}} Nieoczekiwana grafika: "miejsce śmierci".

Władysław Gnyś (ur. 24 sierpnia 1910 w Sarnowie, zm. 28 lutego 2000 w Kanadzie) – podpułkownik pilot Wojska Polskiego II RP (awans do stopnia pułkownika nastąpił, gdy, w stanie spoczynku, żył na emigracji).

Życiorys

Absolwent Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie (II promocja, 7 lokata). Służbę w lotnictwie polskim rozpoczął w 1931 roku. Dwa lata później, po ukończeniu kursu pilotażu w Grudziądzu, przydzielony został do 142 Eskadry Myśliwskiej 4 Pułku Lotniczego w Toruniu. W dniu 11 maja 1935 roku, w czasie ćwiczeń zespołowych w powietrzu, zderzył się z samolotem PZL P.7 pilotowanym przez por. pil. Dionizego Durko. W wyniku tej katastrofy porucznik Durko zginął, natomiast kapral Gnyś z odciętym prawym podwoziem wylądował nie odniósłszy żadnych obrażeń. Za ten wyczyn 6 czerwca wyróżniony został pochwałą w rozkazie dziennym dowódcy pułku, a 18 czerwca tego roku odznaczony brązowym Krzyżem Zasługi.

Jako kapral służby nadterminowej był instruktorem w Szkole Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Kurs Podchorążych Lotnictwa ukończył w Szkole Podchorążych Lotnictwa dla Podoficerów w Bydgoszczy w 1938 roku. W roku 1939 po promocji do stopnia podporucznika w Dęblinie, otrzymał przydział do 121 Eskadry Myśliwskiej 2 Pułku Lotniczego w Krakowie.

II wojna światowa

W dniu 1 września 1939 roku nad ranem wystartował do lotu bojowego z lotniska polowego w Balicach razem z kapitanem Mieczysławem Medweckim. Po krótkiej potyczce z niemieckimi Ju-87 kpt. Medwecki został zestrzelony nad Morawicą natomiast Władysław Gnyś odskoczył od przeważającego liczebnie wroga. Następnie kilka minut później w rejonie Olkusza (nad miejscowością Żurada) zaatakował niemieckie bombowce i zestrzelił dwa bombowe typu Dornier Do 17 E z 77 Pułku Bombowego Luftwaffe. Były to pierwsze samoloty niemieckie, zestrzelone przez polskiego (alianckiego) pilota myśliwskiego w II wojnie światowej. Fakt tego zestrzelenia jest jednak kwestionowany przez niektórych badaczy, przypisujących je artylerii przeciwlotniczej; prawdopodobna jest też wersja, że Gnyś uszkodził jeden z samolotów, który następnie zderzył się z drugim.

Po upadku Polski, poprzez Rumunię trafił do Francji. Tam został skierowany do dywizjonu Groupe de Chasse III/1 w Toul Croix, gdzie latał na myśliwcach francuskich Morane-Saulnier MS.406. Podczas walki nad Belgią został zestrzelony Kazimierz Bursztyn. W. Gnyś w tej walce zestrzelił jeden bombowiec. Po kapitulacji Francji W. Gnyś udał się do Port-Vendres, skąd 14 lipca 1940 roku, przez Oran i Casablankę przybył do Liverpoolu. 20 sierpnia tego roku otrzymał przydział do 302 Dywizjonu Myśliwskiego Poznańskiego. 21 maja 1941 roku 302 Dywizjon brał udział, w składzie skrzydła (3 dywizjony), w akcji nad Francją ppor. W Gnyś wrócił do bazy na ciężko uszkodzonym samolocie. W 1943 dowodził eskadrą w 316 i 309 Dywizjonie Myśliwskim Ziemi Czerwieńskiej. Od 25 sierpnia 1944 roku dowodził 317 Dywizjonem Myśliwskim Wileńskim. W dwa dni po objęciu dowództwa nad dywizjonem, podczas lotu rozpoznawczego niemieckich przepraw przez Sekwanę, W. Gnyś został zestrzelony przez artylerię przeciwlotniczą nad miejscowością Rouen we Francji. Mimo odniesionych ran (został postrzelony przez niemieckich żołnierzy po awaryjnym lądowaniu) uciekł z niewoli niemieckiej.

Po 1945 roku

Po wojnie wraz z rodziną wyemigrował i na stałe osiedlił się w Kanadzie. Miał dwóch synów: Stefan i Ashley.
19 czerwca 1996 roku przybył do Polski i odwiedził m.in. swoje rodzinne strony. W 1998 był podejmowany w Pałacu Prezydenckim przez Aleksandra Kwaśniewskiego.
W 1999 został odznaczony Orderem Odrodzenia Polski II Klasy i awansowany do stopnia pułkownika.
Zmarł 28 lutego 2000 roku i został pochowany na cmentarzu w Osborn w Kanadzie, gdzie spoczął obok swojej małżonki Barbary Simon Gnyś.

Pod koniec życia nawiązał kontakt z Frankiem Neubertem - pilotem Ju-87, z którym 1 września 1939 roku stoczył krótką powietrzną walkę nad Balicami (a który zestrzelił kapitana Medweckiego). Prowadzili ze sobą przyjazną korespondencję i spotkali się kilkukrotnie, pierwszy raz 1 września 1989 roku, czyli w okrągłą 50. rocznicę boju nad Balicami. Znajomość kontynuują dzieci pilotów.

Zestrzelenia

Na liście Bajana sklasyfikowany został na 85. pozycji z 3 samolotami Luftwaffe zestrzelonymi na pewno i jednym uszkodzonym.

Chronologiczny wykaz zwycięskich walk powietrznych:

Zestrzelenia pewne

• 2 * Do-17 - 1 września 1939 (pilotował P.11c)
• 1/3 He-111 - 12 maja 1940 (pilotował MS-406)
• 1/3 Do-17 - 16 maja 1940 (pilotował MS-406)
• 1/3 Bf-109 - 25 maja 1940 (pilotował MS-406)

Uszkodzenia

• 1/3 Do-17 - 12 maja 1940 (pilotował MS-406)

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 września 1999)
• Krzyż Walecznych – trzykrotnie
• Brązowy Krzyż Zasługi (18 czerwca 1935)
• Krzyż Wojenny (Croix de Guerre, Francja)
• Distinguished Flying Cross (Wielka Brytania)

Bibliografia

• Barbara Simmons-Gnyś, Pierwsze spotkanie, KAGERO, Warszawa 1996
• Jerzy Pawlak, Polskie eskadry w latach 1918-1939, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1989, ISBN 83-206-0760-4
• Biografia i lista zestrzeleń Władysława Gnysia. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
• Walka, Pojednanie, Przyjaźń. Gnyś i Neubert piloci września 1939 r.. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
• Wacław Król: Myśliwcy. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1980, s. 11-55. ISBN 83-11-06396-6.